Σε έξι μήνες φυλάκιση (με τριετή αναστολή) καταδίκασε ιδιοκτήτη φωτοτυπικού καταστήματος το Εφετείο Αθηνών με την απόφαση 4169/2005, για παράβαση του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Στο κατάστημα βρέθηκαν φωτοτυπημένα και βιβλιοδετημένα αντίγραφα ολόκληρων βιβλίων (επτά) . Το ερώτημα που κλήθηκε να επιλύσει το δικαστήριο ήταν μήπως αυτή η αναπαραγωγή εντάσσεται στην έννοια της επιτρεπόμενης "αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση" (το φωτοτυπείο επικαλέστηκε ότι απλώς του ανατέθηκε αναπαραγωγή από ιδιώτη για ιδιωτική χρήση). Σύμφωνα με το νόμο εκφεύγει της επιτρεπόμενης αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση εκείνη η αναπαραγωγή που εμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου ή βλάπτει τα νόμιμα συμφέροντα των δημιουργών και που γίνεται στο πλαίσιο μιας επιχείρησης ή μιας υπηρεσίας ή οργανισμού. Για να υπάρχει αυτή η επιτρεπόμενη αναπαραγωγή ιδιώτικής χρήσης πρέπει να πραγματοποιηθεί από το ίδιο το πρόσωπο που θα χρησιμοποιήσει το αντίγραφο και όχι από τρίτον.
Κατά την απόφαση, θεωρείται ότι θίγει τα νόμιμα συμφέροντα του δημιουργού η αναπαραγωγή ολόκληρου του έργου (όχι δηλαδή μερικών σελίδων) αφού κατά κανόνα έτσι ματαιώνεται η πώληση ενός δεύτερου αυθεντικού αντιτύπου.
Πολιτικώς ενάγοντες: ο νόμιμος εκπρόσωπος του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) και ένας εκπρόσωπος γνωστών εκδόσεων.Ο ΟΣΔΕΛ είχε ενημερώσει τον καταστηματάρχη ότι η αναπαραγωγή ολόκληρων αντιτύπων είναι παράνομη, αλλά ο δράστης δεν έλαβε υπόψη του την ειδοποίηση αυτή και συνέχισε τις παραβάσεις.
Η περίπτωση αφορούσε κυρίως επιστημονικά βιβλία, τα οποία είχαν δοθεί για φωτοτύπηση από φοιτητές και καθηγητές. Η υπεράσπιση προσπάθησε να θέσει το θέμα στην κοινωνική του διάσταση: τα ακριβά βιβλία, οι φτωχοί φοιτητές.
Πρέπει να σημειωθεί, όμως, ότι με 6 λεπτά τη σελίδα αφενός το κόστος είναι πολύ μικρότερο βέβαια, αλλά και πάλι όχι αμελητέο. Οι φοιτητές θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν πιο εντατικά τις δημόσιες βιβλιοθήκες που έχουν οργανωθεί από τα πανεπιστήμια και να μην τα περιμένουν όλα "στο πιάτο", παραβιάζοντας τα δικαιώματα των δημιουργών και προκαλώντας αυτό το παραεμπόριο. Ο φωτοτυπάς που καταδικάστηκε παρουσιάζεται περίπου ως θύμα και ενδεχομένως να ήταν: δεν θα μπορούσε να αρνηθεί τις φωτοτυπήσεις, γιατι έτσι θα έχανε τους πελάτες. Τελικά, βρέθηκε με μια ποινική καταδίκη.
9 σχόλια:
Θα με ενδιέφερε το σκεπτικό της απόφασης. Καταδικάστηκε γιατί προσέφερε τα μέσα να γίνει η αντιγραφή ή διότι ενω (προφανώς) γνώριζε ότι ο πελάτης του δεν είχε το δικαίωμα να αντιγράψει τα βιβλία, παρόλα αυτά προχώρησε στην αντιγραφή;
Δηλ. αν εγώ πάω με ένα βιβλίο που εκδόθηκε πριν από 100 χρόνια και τα δικαιώματα έχουν λήξει, πρέπει να προσκομίσω γνωμάτευση από δικηγόρους και δικαστές για να το φωτοτυπήσω;
Πραγματικά, αν υπάρχει το σκεπτικό της απόφασης, θα με ενδιέφερε πολύ!!!
Δεν επρόκειτο για βιβλία που ήταν 100 ετών, αλλά για βιβλία που χρησιμοποιούνται σήμερα σε πανεπιστημιακή σχολή (άλλωστε ο Πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ κατά την δίκη είπε ότι ποτέ δεν θα κυνηγούσαν την αντιγραφή ενός σπάνιου βιβλίου).
Ο συγκεκριμένος δεν χρειαζόταν γνωμάτευση δικηγόρου, ο ΟΣΔΕΛ τον είχε ειδοποιήσει πριν κάνει τη μήνυση ότι αυτό που έκανε ήταν παράνομο. Συνεπώς δεν θα μπορούσε να επικαλεστεί νομική πλάνη.
Επίσης, όταν λέμε πνευματικά δικαιώματα δεν εννοούμε βέβαια μόνο αυτά του συγγραφέα, αλλά και τη συγκεκριμένη σελιδοποίηση (art director του βιβλίου), τα εξώφυλλα, τις μεταφράσεις κλπ που αποτελούν αντικείμενο δικαιωμάτων διαφόρων προσώπων πλην του συγγραφέα. Δηλαδή μπορεί να εκδώσω ένα βιβλίο του Όσκαρ Ουάιλντ, αλλά και πάλι να υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα τρίτων που να μην επιτρέπουν την αντιγραφή.
(Υπάρχει το σκεπτικό της απόφασης, αλλά είναι τεράστιο. Η απόφαση βρίσκεται στην γραμμή -περίπου- της υπόθεσης kazaa που έχω βάλει πιο κάτω. Διαθέτεις τα μέσα; Είσαι κίνδυνος και έχεις μέρος ευθύνης για τη χρήση που θα κάνουν οι διάφοροι. Πάντως, το ενδιαφέρον είναι ότι ο φωτοτυπάς έχει κατονομάσει τους ανθρώπους που του έδωσαν εντολή για την αντιγραφή των εν λόγω βιβλίων και τα ονόματα αυτά περιλαμβάνονται στην απόφαση!)
Αυτό ακριβώς φοβόμουν. Είναι η λογική:
- είσαι ISP και οι χρήστες σου μέσω internet αντιγράφουν τραγούδια; Έχεις ευθύνη.
- βγάζεις MP3 players και μερικοί/πολλοί τα χρησιμοποιούν για να ακούν κλεμένη μουσική; Είσαι υποψήφιος για μήνυση.
- Έχεις φωτοτυπάδικο; Πρέπει να ελεγχεις αν κάποιος αντιγράφει έντυπο υλικό του οποίου η αντιγραφή δεν επιτρέπεται...
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις σαφώς και υπάρχει παρανομία. Αλλά δεν βλέπω πώς ο φωτοτυπάς θα μπορεί να διακρίνει τί είναι παράνομο και τί όχι. Η πράξη της φωτοτυπίας δεν είναι παράνομη από μόνη της. Θα μπορούσα να φωτοτυπήσω το δικό μου βιβλίο που έκδωσα από τον δικό μου εκδοτικό οίκο, έτσι γιατί βαριέμαι να πάω ώς την αποθήκη. Ο φωτοτυπάς πρέπει να μου κάνει ανάκριση και να μου ζητήσει να προσκομίσω τα έγγραφα που αποδικνύουν ότι η συγκεκριμένη φωτοτυπία είναι έγκυρη; Αν εσκεμένα ζητήσω να μου αντιγράψει κάτι παράνομα, τότε εγώ είμαι που θα πρέπει να διωχθώ, όχι ο "φωτοτυπάς".
Δηλαδή να ασκήσουμε και δίωξη στον φωτογράφο που μου εμφάνισε τις φωτογραφίες που έβγαλα μέσα σε ένα μουσείο όπου απαγορεύεται η φωτογράφιση; Ίσως και τους κατασκευαστές των φωτοτυπικών που ενώ ξέρουν πολύ καλά ότι χρησιμοποιούνται τα μηχανήματα που φτιάχνουν για παρανομίες συνεχίζουν να τα φτιάχνουν; Να μήν πώ για τα video, τα PVR και τα CD/DVD writer.
Νομίζω ότι όταν ο νόμος λειτουργεί έτσι δεν προστατεύει τον πολίτη αλλά απλά δίνει δουλειά στους δικηγόρους -με ένα επικίνδυνο τρόπο, από πολλές απόψεις.
-Πρώτα απ'όλα, ο νόμος σαφώς επιτρέπει να βγαλεις για ιδιωτική χρήση αντίτυπα. Για αυτό και ένα ποσοστό από τα μέσα αντιγραφής (4% για τα έργα λόγου) παρακρατούνται από τον ΟΣΔΕΛ και διανέμονται σε δημιουργούς, αναλογικά. Ένα ποσοστό παρακρατείται επίσης από τα μέσα αντιγραφής ήχου και εικόνας, γιατι θεωρείται ότι με αυτά κατά τεκμήριο θα αντιγραφούν και έργα που καλύπτονται από δικαιώματα.
-Οι φωτοτυπάδες πρέπει να ξέρουν ότι ολόκληρα βιβλία, δεν επιτρέπεται να αντιγράφονται. Μόνο μερικές σελίδες, για να μην εμποδίζεται η κανονική εμπορική εκμετάλλευση του έργου (από συγγραφέα και εκδότη).
-Ο παραγωγός των αντιγραφικών μηχανημάτων σαφώς και δεν έχει κίνδυνο να χρεωθεί την παρανομία των χρηστών. Αυτός που κινδυνεύει είναι εκείνος που διαθέτει στην ευρεία χρήση τα μέσα, αλλά ΚΑΙ τις αντιγραφικές υπηρεσίες.
- Το βιβλίο που έγραψες ως συγγραφέας δεν επιτρέπεται να το φωτοτυπήσεις, γιατι είσαι δικαιούχος μόνο του κειμένου, όχι της σελιδοποίησης και -ίσως όχι και- της γραμματοσειράς. ΓΙα αυτό οι εκδότες δίνουν γύρω στα 50 δωρεάν αντίτυπα στους συγγραφείς τους και έκπτωση 35% για να αγοράσουν όσα βιβλία τους θέλουν.
-Ο φωτοτυπάς που θα αντιγράψει ολόκληρα βιβλία που θα του δώσει ένας πελάτης του είναι συμμέτοχος στο έγκλημα. Για αυτό πλέον ξέρουν και οι ίδιοι ότι δεν πρέπει να δέχονται να φωτοτυπούν ολόκληρα βιβλία και οι περισσότεροι δεν το κάνουν.
-Ο φωτογράφος που εμφανίζει παράνομες φωτογραφίες δεν έχει καμία ευθύνη, γιατί πριν τις εμφανίσει δεν ξέρει το περιεχόμενο του φιλμ. Και άλλωστε αυτό που διώκεται είναι η λήψη της παράνομης φωτογραφίας, όχι η επεξεργασία για την εμφάνισή της.
Πάντως όλα αυτά βγαίνουν από την ερμηνεία του νόμου από τα δικαστήρια. Ο ίδιος ο νόμος είναι πολύ πιο απλός και "ευθύς". Όμως, η κάθε περίπτωση, στην πράξη, είναι διαφορετική και τα δικαστήρια οφείλουν να κάνουν προσαρμοσμένη ερμηνεία.
Για αυτό είπα "με τον δικό μου εκδοτικό οίκο", εννοώντας ότι το έχω εκδώσει εγώ. Έχω όλα τα δικαιώματα, για συγγραφή, έκδοση, διανομή, ό,τι θες.
Προς θεού δεν θέλω να δικαιολογήσω το αυτονόητο ότι όταν αντιγράφεις παράνομα... παρανομείς. Αλλά με φοβίζει η τάση που έρχεται από Αμερική όπου π.χ. έχουν συρθεί σταδικαστήρια φοιτητές γιατί το search engine που έφτιαξαν διευκόλυνε κάποιους να βρούν και να ανταλλάξουν παράνομα τραγούδια. Ή όπου σύντομα θα απαγορεύεται να πουλάς κάρτες TV για υπολογιστές που δεν έχουν DRM ενσωματωμένο.
Με φοβίζει βασικά όταν βλέπω ότι η εφαρμογή του νόμου δεν συμβαδίζει με αυτό που ο κόσμος έχει στο μυαλό του ως δίκαιο. Π.χ. στην περίπτωση των φωτοτυπιών νομίζω ότι αν ρωτήσεις κάποιον στον δρόμο θα σου απαντήσει ότι αυτός που παρανομεί είναι ο πελάτης που πήγε και ζήτησε να βγάλει τις φωτοτυπίες. Δεν νομίζω ότι θα σκεφτεί κανείς το φωτοτυπάδικο... "Κοινό περί δικαίου αίσθημα" δεν το λέτε οι δικηγόροι;
Χμ, η συζήτηση είναι ενδιαφέρουσα. Στο Βέλγιο εφαρμόζεται κάτι το οποίο δεν ξέρω αν υπάρχει στην Ελλάδα, και πολύ θα ήθελα να μάθω.
Κάθε γραφείο που έχει φωτοτυπικό μηχάνημα μέσα είναι υποχρεωμένο να πληρώσει ένα 'δημοτικό τέλος' για πνευματικά δικαιώματα, ουσιαστικά για τις φωτοτυπίες. Αν δεν πληρώσει το τέλος τότε νομίζω πληρώνει pro rata, δεν ξέρω πώς τα υπολογίζουν. Μιλάμε πάντως για ένα γελίο ποσό (για επιχείρηση) ύψους 30 ευρώ.
Μετά. όταν πήγα στη Mediatheque (βιβλιοθήκη με CD kai DVD) να δανειστώ μουσική, στον ένα χρόνο μου ζήτησαν να πληρώσω ένα ποσό (δε θυμάμαι πόσα, δεν ήταν πολλά εν πάσει περιπτώσει) για 'δημόσιο δανεισμό'. Αυτό σχετίζεται με τα πνευματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών;
Αυτό που λέει η Μία Ου είναι αυτό που ισχύει σε όλες τις χώρες: είσπραξη ενός ποσοστου για τεκμαιρόμενες αυθαιρεσίες. Στην Ελλάδα είναι το 4% που εισπράττει ο ΟΣΔΕΛ.
Το κοινό περί δικαίου αίσθημα είναι μια κατευθυντήρια γραμμή για το δίκαιο (ειδικά όταν ο νόμος αναφέρεται σε "χρηστά ήθη", δηλαδή στις κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις). Η νομική εμβαθύνει λίγο περισσότερο από το προφανές για να εξισορροπήσει ακριβοδίκαια τις καταστάσεις.
Αυτή η απόφαση μας θυμίζει πράγματι αυτο που συμβαίνει στις ΗΠΑ με την υπερπροστασία των παραγωγών και όχι των δημιουργών. Και αυτό έχει να κάνει με το πόσο διαφορετικό είναι το μοντέλο προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας στις ΗΠΑ σε σχέση με την ΕΕ. Στην ΕΕ προστατεύεται ως έργο κάθε προϊόν της δημιουργικής σκέψης (νέο και πρωτότυπο σε ένα βαθμό), ενώ στις ΗΠΑ προστατεύεται ως έργο "οτιδήποτε αρκεί να αντιγραφεί". ΓΙα αυτό και ο κλάδος στην Αμερική λέγεται copyright. Εκεί η έμφαση δεν πέφτει τόσο σε αυτόν που δημιούργησε το έργο όσο σε αυτόν που αναλαμβάνει το κόστος και τον κίνδυνο της εμπορικής εκμετάλλευσής του. Δεν είναι τυχαίο ότι δημιουργός κινηματογραφικής ταινίας στην Ελλάδα θεωρείται ο σκηνοθέτης, ενώ στις ΗΠΑ ο παραγωγός.
Νομίζω πάντως ότι έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας για να φτάσουμε σε καθεστώτα τύπου copyright και οπωσδήποτε αυτό δεν μπορεί να γίνει νομολογιακά, από αυτά που θα αποφασίσουν δηλαδή τα δικαστήρια. Πιο πιθανό είναι να επιβληθεί (όπως γίνεται σε ένα βαθμό) μέσω της lex mercatoria, των άτυπων εθιμικών κανόνων που εφαρμόζονται ως αμοιβαία αποδεκτοί σε διεθνείς συναλλαγές. Αυτή τη στιγμή, στο internet τουλάχιστον, η κρατούσα lex mercatoria ειναι μαλλον η αμερικάνικη. (Lex internetoria, αποκαλείται από μερικούς).
Ωστόσο, νομίζω ότι χωρίς νομοθετική μεταβολή αυτά δεν μπορουν να γίνουν δεσμευτικά νομικά.
Να πω κατ' αρχήν (... μετά από 3 comments... ) ότι δικηγόρος δεν είμαι, άρα μπορεί να κάνω λάθη στο θέμα. Με απασχολεί όμως πολύ και για αυτό επιμένω.
Έχω την εντύπωση ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων αυτή την στιγμή (και για το οποίο φωνάζουν νομικοί όπως ο Lessig) δεν είναι τόσο η νομοθεσία όσο ο τρόπος που την εκμεταλεύονται οι "κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων" όπως οι δισκογραφικές εταιρείες και οι εκδοτικοί οίκοι.
Η πρακτική που ακολουθούν είναι να μηνύουν αυτούς που "διευκολύνουν" την κλοπή πνευματικών δικαιωμάτων, όπως websites ή ISPs ή διμιουργούς προγραμμάτων. Σε αυτές τις μηνύσεις ζητούν αστρονομικά ποσά και είναι τέτοιο το σύστημα στον συγκεκριμένο τομέα που για να υπερασπιστείς τον εαυτό σου μπορεί να χρειαστεί να δαπανίσεις σε δικαστικά έξοδα εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια. (Αντί να στραφούν π.χ. κατά του Παναγιώτη που αντέγραψε 2 CDs στρέφονται κατά του site που επιτρέπει την ανταλλαγή αρχείων, μεταξύ και αυτών και πολλών παράνομων MP3)
Υπάρχει λοιπόν μία μορφή "τρομοκρατίας" στον χώρο της σχετικής τεχνολογίας που αποθαρύνει venture capitals, προγραμματιστές και επιχειρηματίες να δραστηριοποιηθούν σε χώρους που μπορεί να αγγίζουν τα πνευματικά δικαιώματα ακόμη και αν αυτό γίνεται έμμεσα.
Κάτι παρόμοιο διέκρινα στο θέμα που έθιξες e-lawyer και αυτό με προβλημάτισε.
BTW, θεωρώ ότι το Free Culture του Lawrence Lessig είναι από τα πιο ενδιαφέροντα αναγνώσματα σχετικά με το θέμα.
Προσωπικά θεωρώ πιο δίκαιο μία παραγωγός εταιρία να στρέφεται κατά μιας εταιρίας ανταλλαγής λογισμικου, από το να στρέφεται κατά του απλού πολίτη-χρήστη.
Δημοσίευση σχολίου