Ηχογράφηση συνομιλίας χωρίς συγκατάθεση συνομιλητή

Αρχικά ο κανόνας είναι ότι δεν επιτρέπεται κανείς να ηχογραφεί τον άλλον χωρίς τη συγκατάθεσή του. Το άρθρο 370Α παρ. 2' εδ. β' του Ποινικού Κώδικα τιμωρεί όποιον αποτυπώνει σε υλικό φορέα το περιεχόμενο της συνομιλίας του με άλλον χωρίς τη ρητή συναίνεση του τελευταίου με κάθειρξη μέχρι 10 ετών. Με την ίδια ποινή τιμωρείται και όποιος κάνει χρήση της πληροφορίας που έχει αποτυπωθεί. Το αδίκημα έγινε κακούργημα το 2008, μετά από το σκάνδαλο Vodafone και την παρακολούθηση αξιωματούχων: η κυβέρνηση έφτιαξε μια επιτροπή σοφών, η οποία εισηγήθηκε μεταξύ άλλων την κακουργηματοποίηση της παραβίασης του απορρήτου.

Επιπλέον, έχουμε από τις 25.5.2018 σε ισχύ και τον GDPR (Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων), ο οποίος εκτός από την συγκατάθεση επιτρέπει την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και για μια σειρά από άλλους λόγους. Οι δημοσιογράφοι π.χ. υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να δημοσιοποιούν προσωπικά δεδομένα που έχουν συλλέξει χωρίς την συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων, δυνάμει του άρθρου 6 παρ. 1 περίπτωση στ: "η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τους σκοπούς των έννομων συμφερόντων που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τρίτος, εκτός εάν έναντι των συμφερόντων αυτών υπερισχύει το συμφέρον ή τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίες του υποκειμένου των δεδομένων που επιβάλλουν την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως εάν το υποκείμενο των δεδομένων είναι παιδί." Συνεπώς, για να χρησιμοποιήσει παράνομη ηχογράφηση ο δημοσιογράφος πρέπει να μπορεί να αποδείξει ως υπεύθυνος επεξεργασίας ότι η δημοσιοποίηση είναι απαραίτητη για το έννομο συμφέρον της πληροφόρησης της κοινής γνώμης για ένα θέμα δημόσιου ενδιαφέροντος. Το όριο που θέτει ο GDPR είναι οι περιπτώσεις που θίγονται τα έννομα συμφέροντα ή τα θεμελιώδη δικαιώματα ή ελευθερίες των προσώπων που αφορούν τα δεδομένα.

Για να επιλυθεί το δυσχερές αυτό νομικό θέμα, αναγκαστικά πρέπει να γίνει η στάθμιση ανάμεσα σε δύο θεμελιώδη έννομα αγαθά: αφενός στο δικαίωμα της πληροφόρησης του κοινού (ελευθερία της έκφρασης) κι αφενός στο δικαίωμα τήρησης του απορρήτου των επικοινωνιών (σεβασμός της ιδιωτικής ζωής). Τα κριτήρια έχουν τεθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και είναι:

(α) εάν το πρόσωπο στο οποίο αφορούν οι πληροφορίες που έχουν καταγραφεί χωρίς τη συγκατάθεσή του απασχολεί την δημόσια ζωή (public figure)

(β) εάν το περιεχόμενο της συνομιλίας αφορά ένα δημοσίου ενδιαφέροντος ζήτημα και η δημοσιοποίησή του συμβάλλει στην διεξαγωγή ενός δημόσιου διαλόγου γι' αυτό το ζήτημα (public debate)

(γ) εάν υπήρχαν άλλοι τρόποι να ενημερωθεί η κοινή γνώμη για αυτό το ζήτημα χωρίς την παραβίαση του απορρήτου (αρχή τη αναλογικότητας).

Aν ελλείπει ένα από τα 3 κριτήρια, τότε υφίσταται παραβίαση της ιδιωτικής ζωής ακόμα κι αν το πρόσωπο είναι δημόσιο και συνεπώς ισχύουν τα ανωτέρω για την έλλειψη συγκατάθεσής του.

Η πρακτική αξία της ΛΟΑΤΚΙ αναθεώρησης του Συντάγματος

Τί σημαίνει πρακτικά η αναθεώρηση του Συντάγματος στο άρθρο 5 παρ. 2, έτσι ώστε να περιλαμβάνει και την απαγόρευση διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου;

Το άρθρο 5 υπάρχει από το 1975 ως η συνταγματική διάταξη που κατοχυρώνει - στην πρώτη παράγραφο - την προσωπική ελευθερία: καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, χωρίς να παραβιάζει το Σύνταγμα, τα δικαιώματα των άλλων και τα χρηστά ήθη. Στην δεύτερη παράγραφό του, το άρθρο 5 κατοχυρώνει την απαγόρευση διακρίσεων για μόνιμες ιδιότητες: όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική επικράτεια (άρα όχι μόνο οι Έλληνες, αλλά και οι Έλληνες) απολαμβάνουν της ΑΠΟΛΥΤΗΣ προστασίας της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους ανεξάρτητα από την φυλή, την εθνικότητα, την γλώσσα, την θρησκεία τους αλλά και τις πολιτικές πεποιθήσεις. Η απαγόρευση διακρίσεων λοιπόν είναι πολύ ευρύτερη της αρχής της ισότητας στον νόμο (άρθρο 4), καθώς προσδιορίζει τις ιδιότητες εκείνες για τις οποίες το άτομο μπορεί να δεχτεί αρνητικές διακρίσεις. 

Το Σωματείο Υποστηριξης Διεμφυλικών υποστήριξε μια σειρά τροποποιήσεων στο Σύνταγμα, ανάμεσα στις οποίες να προστεθούν ως λόγοι απαγορευμένων διακρίσεων στην παρ. 2 η ταυτότητα φύλου, τα χαρακτηριστικά φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Άλλωστε και στο άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, αναπόσπαστο μέρος της Συνθήκης της Λισαβόνας, περιλαμβάνεται και ο σεξουαλικός προσανατολισμός στις απαγορευμένες διακρίσεις.

Η κατοχύρωση στο Σύνταγμα σημαίνει ότι οι αντίθετες νομοθετικές διατάξεις που δεν σέβονται την απαγόρευση διακρίσεων κηρύσσονται αντισυνταγματικές. Νόμοι που επιβάλλουν για παράδειγμα να δίνουν αίμα μόνο άτομα που δεν είχαν σεξουαλικές σχέσεις με ομόφυλους θα είναι αυτομάτως αντισυνταγματικοί. Νόμοι που απαγορεύουν την πρόσληψη στην αστυνομία και τα σώματα ασφαλείας λόγω "διαταραχής ταυτότητας φύλου" θα είναι αντισυνταγματικοί. Επίσης, η δικαστική αποφαση του Αρείου Πάγου που έκρινε ότι ο Αστικός Κώδικας επιτρέπει τον γάμο μόνο των ετερόφυλων, κατ' ερμηνεία των διατάξεών του, θα βρίσκεται πλέον εκτός συνταγματικής τεκμηρίωσης, οπότε θα ανοίξει ο δρόμος και για την θεσμοθέτηση του γάμου των ομοφύλων που θα μπορούσε μεν να γίνει και χωρίς την συνταγματική αναθεώρηση, αλλά εκθέτοντας την νομοθεσία σε κίνδυνο επανεξέτασής της και αχρήστευσής της από τον Άρειο Πάγο: με την αναθεώρηση θωρακίζεται και η υπάρχουσα αλλά και η μελλοντική νομοθεσία για ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα.

Αναπτύχθηκε μια άποψη ότι δήθεν το άρθρο 5 παρ. 2 δεν είναι το κατάλληλο για να υποδεχθεί την απαγόρευση διακρισεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας/χαρακτηριστικών φύλου, διότι αφορα, μεταξύ άλλων και την απαγόρευση απέλασης και κυρίως - δήθεν - τα θέματα διακρίσεων εις βάρος μεταναστών και προσφύγων. Δεν είναι αλήθεια. Όποτε έφτασε σε δικαστηριο υπόθεση προσβολής της τιμής λόγω φυλής / θρησκεύματος με την αντιρατσιστική νομοθεσία του 1979 και τέθηκε ζήτημα αντισυνταγματικότητας από την πλευρά της υπεράσπισης (όχι για μετανάστες/πρόσφυγες) τα δικαστήρια απαντησαν ότι η τιμή καθενός προστατεύεται χωρίς διάκριση λόγω φυλής / θρησκεύματος δυνάμει του άρθρου 5 παρ. 2 του Συντάγματος κι επομένως ο αντιρατσιστικός νόμος γνωριζει αυτό το θεμέλιο στο Σύνταγμα. Το 2014 ο αντιρατσιστικός νόμος τροποποιήθηκε κατά τρόπον ώστε να περιλαμβάνει και άλλους λόγους διακρίσεων όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου. Επομένως, δεν μπορει ο "μισός" αντιρατσιστικός να έχει έρεισμα στη συνταγματική απαγόρευση διακρίσεων και ο "άλλος μισός" να μην έχει. Γι' αυτό χρειάζεται πλέον η επικαιροποίηση του Συντάγματος. 

Η πρακτική αξία λοιπόν της εν λόγω συνταγματικής αναθεώρησης ειναι ότι θα παρέχει σαφή και ρητή συνταγματική βαση σε όλη την ΛΟΑΤΚΙ+ νομοθεσία όταν αυτή τίθεται σε δικαστικό έλεγχο ως προς την συνταγματικότητά της. Επιπλέον θα απαγορεύει σε μεταγενέστερες κυβερνησεις να θεσπίσουν νομοθεσία που θα χαμηλώνει το επίπεδο προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, όπως π.χ. αν προστεθούν νομοθετικά από μια μελλοντική κυβέρνηση πρόσθετες προϋποθέσεις για την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου (π.χ. ιατρική γνωμάτευση, όπως είχε πει η ΝΔ ότι θα κάνει κατά το δικο της νομοσχέδιο ΝΑΤΦ). Μια τέτοια χειροτέρευση του επιπέδου προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων από μελλοντικό νομοθέτη θα προσκρούει στο Σύνταγμα και μια τυχόν τροποποίηση της κοινής νομοθεσίας επί τα χείρω θα ειναι αντισυνταγματική. 

Γι' αυτό εκτιμώ ότι η ΝΔ δεν ψήφισε την αναθεώρηση στο άρθρο 5.2, δεδομένου οτι κατά την ψηφοφορία για την Νομικη Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου είχε ζητήσει να υπαρχει ιατρική γνωμάτευση για ενηλίκους ως προϋπόθεση ΝΑΤΦ και δήλωσε ότι εάν εκλεγεί κυβέρνηση θα αλλάξει τον υπάρχοντα νόμο. Αν έχει προηγηθεί η αναθεωρηση του 5.2, μια τέτοια τροποποίηση από την ΝΔ θα ειναι ευθέως αντισυνταγματική. Βέβαια εκτιμάται ότι η ΝΔ έχει αλλάξει τη στάση της, αφού κατα την Ημέρα Μνήμης Τρανς 2018 ο κ. Καραγκούνης δήλωσε ότι δεν πρόκειται να αλλαξουν τον νόμο, αλλα δήλωσε επιπλέον και ότι θα ψήφιζαν την απαγόρευση των διακρίσεων, ενώ τελικά είδαμε ότι καταψήφισαν στην Βουλή.

Από την πλευρά της Δημοκρατικής Συμπαράταξης απείχαν οι βουλευτές πλην του κ. Λοβέρδου που ψήφισε ο ίδιος θετικά, αλλά η στρατηγική ήταν να μην ψηφιστεί η διάταξη από 180 βουλευτές, ώστε μετα τις εκλογές να μην αρκεί η απλή πλειοψηφία της αναθεωρητικής Βουλής και να γίνει πιο συναινετική (δηλαδή πιο δύσκολη) η αναθεώρηση. Είχε προηγηθεί η ανακοίνωση του Τμήματος Δικαιωμάτων Ανθρώπου του ΚΙΝΑΛ που έλεγε όμως ότι το άρθρο 5 παρ. 2 δεν είναι το καταλληλο και οτι θα δημιουργούσε ερμηνευτικά προβλήματα κτλ, χωρίς να μπορέσει να καταδειχθεί με σαφήνεια τί ακριβώς προβλήματα θα μπορούσαν να προκύπτουν. Η αναφορα στην ανάγκη της προστασίας της αναπηρίας στο ίδιο συνταγματικό άρθρο ενδεχομένως δείχνει ότι το ΚΙΝΑΛ ξέχασε ότι με την αναθεώρηση του 2001 (με κυβερνητική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ) προστέθηκε στο άρθρο 21 του Συντάγματος διάταξη που αναφέρει: "«Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.» Επομένως υπαρχει πλήρης κάλυψη της απαγόρευσης των διακρισεων λόγω αναπηρίας στο Σύνταγμα με ρητή αναφορά. Δεν υπαρχει το ίδιο όμως για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φυλου.

Η ψηφοφορία θα επαναληφθεί σε ένα μήνα και αν η διάταξη συγκεντρώσει 180 ψήφους, μετά τις εκλογές η αναθεωρητική Βουλή θα μπορει με απλή πλειοψηφία να τροποποιήσει το 5.2 του Συντάγματος. Εάν όμως δεν ψηφιστει τώρα με 180, μετα τις εκλογές θα είναι δυσχερέστερη η αναθεωρηση.

Σεξουαλικός προσανατολισμός και ταυτότητα φύλου στο Σύνταγμα

To γερμανικό μοντέλο θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους

To Γερμανικό μοντέλο της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους που φέρεται να προτιμά ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος και θα συζητήσει με τον πρωθυπουργό βασίζεται στους πιστούς που δηλώνουν στην φορολογική τους δήλωση ότι επιθυμούν / δεν επιθυμούν οι φόροι τους να πηγαίνουν για θρησκευτικούς σκοπούς (π.χ. μισθοδοσία ιερέων). Αν δηλώσεις ότι δεν επιθυμείς, εξαιρείσαι από τον φόρο εκκλησίας, όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται: Kirchensteuer. Τα ίδια ισχύουν σε Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία και κάποια καντόνια της Ελβετίας. 

Με την δήλωση αποχώρησης από την εκκλησία, οι πολίτες χάνουν το δικαίωμα θρησκευτικού γάμου και κηδείας σε αυτές τις χώρες. Το πρόβλημα είναι τί γίνεται όταν ο ένας μόνο από το ζευγάρι είναι πιστός και θέλει να παντρευτεί με κάποιον που έχει απαλλαγεί από τον φόρο εκκλησίας, αν κάνουν κοινή φορολογική δήλωση, κ.τ.λ.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει κρίνει ότι η αναγραφή στο εκκαθαριστικό ότι πολίτης δεν υπόκειται σε φόρο εκκλησίας δεν παραβιάζει την ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης (Wasmuth κατά Γερμανίας, 17.2.2011).

Σε μια άλλη υπόθεσοι, οι σύζυγοι διαμαρτυρύθηκαν στο ΕΔΔΑ επειδή οι ίδιοι είχαν απαλλαγή από τον φόρο εκκλησίας, αλλά επειδή το έτερο μέλος του ζευγαριού δεν είχε απαλλαγεί αλλά δεν είχε και τα ανάλογα εισοδήματα, αναγκαζόταν τελικά ο απαλλαγείς να πληρώνει τον φόρο! Και σε αυτή την υπόθεση το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι δεν παραβιαζόταν ανθρώπινο δικαίωμα (Klein και άλλοι κατά Γερμανίας, 6.4.2017).

Συμμόρφωση σωματείου με GDPR

Οι διάφοροι σύλλογοι που δραστηριοποιούνται σε τοπικό ή και πανελλήνιο επίπεδο, λειτουργώντας με την μορφή σωματείου ιδιωτικού δικαίου, έχουν κι αυτοί την υποχρέωση συμμόρφωσής τους με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR). 

Έχοντας ασχοληθεί ως δικηγόρος με την συμμόρφωση σωματείων προς τον GDPR προσπάθησα να κωδικοποιήσω τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν για να μην προκύψουν προβλήματα. Θυμίζω ότι ο GDPR προσθέτει νέες υποχρεώσεις που αν δεν τηρηθούν υπάρχει ο κίνδυνος να ακυρωθούν ακόμη και δικαστικά οι αποφάσεις των διοικήσεων των σωματείων για διάφορους λόγους, οπότε μια σοβαρή διοίκηση που επιδιώκει την ομαλή λειτουργία του σωματείου πρέπει να έχει ολοκληρώσει την συμμόρφωση καταλλήλως. 

1. Κατάρτιση αρχείου δραστηριοτήτων επεξεργασιών

Διαδικασίες όπως η υποβολή αίτηση για απόκτηση της ιδιότητας μέλους, η καταβολή χρηματικού ποσού απο τα μέλη προς το ταμείο,  η υποβολή υποψηφιότητας για τις εσωτερικές εκλογές και η χρήση λίστας e-mail για αποστολή υλικού προς μέλη - υποστηρικτές - τρίτους δημοσιογράφους είναι ορισμένες από τις ροές δεδομένων που πρέπει να καταγραφούν στο Αρχείο Δραστηριοτήτων και να φυλάσσεται μαζί με τα υπόλοιπα έγγραφα του σωματείου όπως επιβάλλει το άρθρο 30 ΓΚΠΔ.

2. Ενημερώσεις υποκειμένων των δεδομένων

Όλες οι διαδικασίες εισροής δεδομένων προς το σωματείο πρέπει να γίνονται ύστερα από την κατάλληλη ενημέρωση των υποκειμένων των δεδομένων κατά τα άρθρα 12-14 του ΓΚΠΔ. Αυτό σημαίνει ενημέρωση πριν από την αποστολή ενημερωτικών e-mail, ενημέρωση εισόδου σε χώρο που βιντεοσκοπείται, ενημέρωση για την χρήση κάθε προσωπικού δεδομένου που συλλέγεται για τους σκοπούς της λειτουργίας του σωματείου. Η ενημέρωση δεν αφορά μόνο μέλη και υποστηρικτές αλλά και προμηθευτές του σωματείου, εφοσον είναι φυσικά πρόσωπα.

3. Συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων 

Σε ορισμένες περιπτώσεις η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων προϋποθέτει την γραπτή συγκατάθεσή τους, η οποία πρέπει να τηρείται από την διοίκηση του σωματείου σε φυσική ή ψηφιακή μορφή ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή αποδείξιμη η συλλογή της.

5. Πολιτική προστασίας προσωπικών δεδομένων

Νέες υποχρεώσεις που εισάγει ο ΓΚΠΔ αφορούν την ειδοποίηση της Αρχής σε περίπτωση διαρροής ή άλλων παραβιάσεων προσωπικών δεδομένων, από τον υπεύθυνο επεξεργασίας. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται μια εσωτερική πολιτική προστασιας που θα υποδεικνύει τον υπεύθυνο που έχει την υποχρέωση να προχωρήσει στην εφαρμογή των σχετικών διατάξεων γνωστοποίησης της Αρχής ή και των υποκειμένων των δεδομένων

6. Σχέσεις με εκτελούντες την επεξεργασία

Εάν το σωματείο απασχολεί συνεργάτες που επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα (π.χ. λογιστές, δικηγόρους) για λογαριασμό του σωματείου, πρέπει να συντάξει και να υπογράψει τις σχετικές  συμβάσεις κατά το άρθρο 28 του ΓΚΠΔ.

7. Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων

Ανάλογα με τις δραστηριότητές του, ένα σωματείο ιδίως αν δραστηριοποιείται σε περιφερειακό, εθνικό ή και υπερεθνικό επίπεδο θα πρέπει να ορίσει ένα πρόσωπο ως DPO και να γνωστοποιήσει τα στοιχεία επικοινωνίας του προς τα υποκείμενα των δεδομένων στο πλαίσιο της σχετικής ενημέρωσης.

Το υστερικό κυνηγητό των ερασιτεχνικών φωτογραφιών στα δημόσια ιδρύματα πολιτισμού

Χτες ήμουν στην παράσταση του Τίμωνα του Αθηναίου στο Εθνικό Θέατρο - Σκηνή Κοτοπούλη (πολύ καλή η παράσταση) και, εντελώς ξαφνικά, ένα κόκκινο λέιζερ στοχεύει στην θεατή που καθόταν μπροστά μου. Προς στιγμή φοβήθηκα για τρομοκρατική ενέργεια (drama queen), αλλά τελικά ήταν η γνωστή γελοιότητα: ο ταξιθέτης προειδοποιούσε με αυτό τον τρόπο την θεατή να μην διανοηθεί να τολμήσει να χρησιμοποιήσει την κάμερα του κινητού της που είχε μόλις βγάλει από μία τσέπη. Νομίζω ότι η θεατής δεν στοχευε σε κάτι τέτοιο, ούτως ή άλλως, οπότε απλά έκλεισε το κινητό.

Αντίστοιχες υστερίες προ ημερών ζήσαμε και με την απαγόρευση φωτογραφιών στο Μουσείο Ακρόπολης, μια απαγόρευση που δεν ισχύει ή, μάλλον, δεν επιβάλλεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Δηλαδή στο ένα Μουσείο απαγορεύεται αυτό που επιτρέπεται de facto στο άλλο Μουσείο, ενώ και τα δύο εποπτεύονται από το ίδιο Υπουργείο.

Το σκεπτικό προφανώς είναι ότι υπάρχουν οι επίσημες φωτογραφίες στο πρόγραμμα του θεάτρου ή στον κατάλογο εκθεμάτων και ότι η χρήση των ερασιτεχνικών φωτογραφιών στα κοινωνικά μέσα θα μειώσει τα έσοδα από την πώληση. Ειδικά στο θέατρο, καταλαβαίνω ότι είναι και εξαιρετικά ενοχλητικό να βγαίνουν φωτεινές οθόνες και να μας αποσπούν απο την δράση. Εγώ το κλείνω πάντα τελείως, για να μην έχουμε καμια Τόλμη και Γοητεία κατά την διάρκεια της παράστασης.

Υπάρχει, όμως, ένα μεγάλο "αλλά". Είναι άλλο το κοινό που θα αγοράσει το πρόγραμμα / τον κατάλογο των εκθεμάτων και άλλο το κοινό που θα βγάλει τις φωτογραφίες για να τις ανεβάσει ως story στο instagram; Κατά την γνώμη μου όχι: αυτός που θα αγοράσει, θα το κάνει για να προσθέσει έναν τόμο στην βιβλιοθήκη του, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να θέλει να μοιραστεί την εμπειρία με τους φίλους του. Αυτή η λογική του sharing δεν μπορεί να μην αφορά την πολιτική των δημόσιων ιδρυμάτων πολιτισμού. Ειδικά για εκθέματα με διεθνές ενδιαφέρον και με αιτήματα επανένωσης, όπως είναι τα γλυπτά του Παρθενώνα, θεωρώ εξαιρετικά προβληματικο να απαγορεύεται η φωτογράφιση. Η απαγόρευση αποστερεί από το Μουσείο ένα νέο (διεθνές ή απλά πιο νεανικό) κοινό που δεν θα ενημερωνόταν αλλιώς και δεν θα του κέντριζε το ενδιαφέρον εξίσου ένα βιβλίο ιστορίας ή η ιστοσελίδα του Μουσείου.

Είναι υστερικό αυτό το κυνηγητό με λέιζερ πόιντερ, λες και ο θεατής είναι δολοφόνος.

Επίσης κάτι ακόμη πιο σημαντικό από την εσφαλμένη ιεράρχιση σκοπιμοτήτων: θεωρώ ότι υπάρχει πρόβλημα νομιμότητας. Η απαγόρευση λήψης φωτογραφιών μπορεί να αφορά μόνο συγκεκριμένες κατηγορίες δημόσιων αγαθών, όχι οτιδήποτε θεωρεί ένα Δ.Σ. ότι θέλει να προστατεύσει για δικούς του λόγους. Το δικαίωμα λήψης και μετάδοσης πληροφοριών δεν είναι απλά μια θεωρητική εξαγγελία, αλλά είναι μια πτυχή της ελευθερίας της έκφρασης όπως αυτή κατοχυρώνεται από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σύμφωνα με την 2η παράγραφο του άρθρου 10, το δικαίωμα λήψης και μετάδοσης πληροφοριών, άρα και φωτογραφιών, περιορίζεται νομίμως μόνο όταν αυτό το προβλέπει ένας νόμος (άρα όχι απλά μια "πολιτική" απαγόρευσης φωτογραφιών που αποφάσισε ένα Δ.Σ.) και μόνο εφόσον αυτός ο νόμος στοχεύει στην προστασία ορισμένων, περιορισμένα αναφερόμενων από την ΕΣΔΑ, ανταγωνιστικών έννομων αγαθών (δημόσια τάξη, δημόσια υγεία, ηθική, δικαιώματα των άλλων, υπόληψη κτλ.). Δεν καταλαβαίνω τί ακριβώς προστατεύει η απαγόρευση της φωτογράφισης του Τρισώματου Δαίμονα, από υπαλλήλους του Μουσείου Ακρόπολης που σχεδόν στιγματίζουν όποιον σηκώσει το μηχάνημα του διαβόλου.

Κι επίσης, στον ίδιο τον Παρθενώνα γιατί δεν απαγορεύεται να φωτογραφηθούμε; Εκεί τί ακριβώς αλλάζει; Τίποτα.Νομικά είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα: δημόσιο πολιτισμικό αγαθό στο, οποίο έχεις πρόσβαση με καταβολή αντιτίμου εισιτηρίου. Απλά δεν τόλμησαν.

Μεταβολή στοιχείων τρανς ατόμων σε υπηρεσίες ιδιωτικού τομέα

Μετά την ληξιαρχική μεταβολή στοιχείων φύλου και ονοματεπωνύμου κατά τον Ν.4491/2017, τα διεφυλικά άτομα αναμένουν την μεταβολή στοιχείων δημοτολογίου και μητρώου αρρένων για να ολοκληρώσουν την αρχική διαδικασία δημοσίων εγγράφων και να λάβουν την νέα αστυνομική ταυτότητα.

Στην συνέχεια όμως, ακολουθεί μια ευρύτερη διαδικασία επικαιροποίησης των στοιχείων τους σε διάφορες υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα, όπως οι τράπεζες, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, οι ασφαλιστικές εταιρίες, αλλά και οι ΔΕΚΟ και ο ΟΑΕΔ, τα Πανεπιστήμια και οι συμβολαιογραφικές καταχωρήσεις. Είναι συχνό το φαινόμενο οι υπάλληλοι αυτών των υπηρεσιών να μην αρκούνται στην αστυνομική ταυτότητα και την διορθωμένη ληξιαρχική πράξη γέννησης, αλλά να αναζητούν και την ... δικαστική απόφαση. Όμως, η δικαστική απόφαση είναι απόρρητη και ουδείς χρειάζεται να δει τους λόγους για τους οποίους μεταβλήθηκαν τα στοιχεία στην ληξιαρχική πράξη γέννησης. Η ληξιαρχική πράξη γέννησης είναι δημόσιο έγγραφο και αποτελεί "πλήρη απόδειξη" erga omnes. Εκτός βέβαια αν έχει προσβληθεί για πλαστότητα.

Αυτό σημαίνει ότι η αναζήτηση της δικαστικής απόφασης για την μεταβολή καταχωρίσεων διεμφυλικών ατόμων, πέραν του ληξιαρχείου και του δημοτολογίου - μητρώου αρρένων, είναι συλλογή και επεξεργασια δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που δεν είναι απαραίτητα ενόψει του σκοπού της επικαιροποίησης. Αυτή η επεξεργασία πέραν του σκοπού απαγορευεται από το άρθρο 25 του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) που τιτλοφορείται "προστασία δεδομένων από τον σχεδιασμό και εξ ορισμού" (by design and by default). Σε αυτό το άρθρο κατοχυρώνεται η αρχή της ελαχιστοποίησης της επεξεργασίας των δεδομένων και η μνεία ότι επιτρέπεται επεξεργασία μόνο των δεδομένων που είναι αναγκαία για τον σκοπό της επεξεργασίας.

Επομένως, η αναζήτηση της δικαστικής απόφασης νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου από τον ιδιωτικό τομέα προσκρούει στο άρθρο 25 GDPR. Το ίδιο ισχύει και για κάθε άλλη υπηρεσία του δημόσιου τομέα, εκτός από τα ληξιαρχεία - δημοτολόγια - μητρώα αρρένων και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση που λαμβάνει τις σχετικές αποφάσεις μεταβολής καταχωρίσεων.