Χρήση φωτογραφίας παιδιού σε ενημερωτικό φυλλάδιο

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δημοσιεύει σήμερα την υπόθεση μιας μητέρας που προσέφυγε στην δικαιοσύνη επειδή το κράτος τύπωσε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για τον θεσμό της τεκνοθεσίας ορφανών παιδιών με φωτογραφία του παιδιού της στο εξώφυλλο. Τα εθνικά δικαστήρια απέρριψαν την αγωγή της (αναζητώντας κατά πόσον ήταν υπεύθυνο το κράτος ή η ιδιωτική εταιρία που είχε αναλάβει το φυλλάδιο και αν ο φωτογράφος που έβγαζε ΤΥΧΑΙΑ φωτογραφίες τουριστών σε ταξίδι είχε ή όχι την συγκατάθεση της μητέρας) και τελικά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής & οικογενειακής ζωής κι επιδίκασε αποζημίωση 7.500 που πρέπει να καταβάλει η Ρωσία στην δικαιούχο.

Απόφαση Bogomolova κατά Ρωσίας. 

H Σαρία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

Μια υπόθεση κληρονομικού δικαίου από την Θράκη, στην οποία τα Ελληνικά δικαστήρια έκριναν -τελικά- ότι πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος της Σαρίας κατά τις συνθήκες των Σεβρών και της Λωζάνης θα δικαστεί στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 

Ο θανών είχε κάνει διαθήκη σε συμβολαιογράφο αφήνοντας όλη την περιουσία στη σύζυγό του. Όμως, οι αδελφές του θανόντος προσέβαλαν την διαθήκη στα Ελληνικά δικαστήρια ισχυριζόμενες ότι αφού ο θανών ήταν μέλος της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης έπρεπε να εφαρμοστεί το κληρονομικό δίκαιο της Σαρίας και να πάει στον μουφτή κι όχι σε συμβολαιογράφο (οπότε θα κληρονομούσαν και οι αδελφές). Το πρωτοδικείο και το εφετείο απέρριψε την προσφυγή των αδερφών κι έκρινε ότι ήταν δικαίωμα του θανόντος, όπως οι άλλοι Έλληνες πολίτες, να αφήσει με δημόσια διαθήκη την περιουσία του στην γυναίκα του. Ο Άρειος Πάγος όμως έκρινε ότι τα δικαστήρια της ουσίας δεν έλαβαν υπόψη τους την Σαρία, ανέτρεψε την απόφαση του εφετείου και έστειλαν την υπόθεση πίσω για νέα απόφαση που έκρινε ότι όντως έπρεπε να εφαρμοστεί η Σαρία. Τώρα, η χήρα του θανόντος έχει προσφύγει στο ΕΔΔΑ κατά της Ελλάδας, επικαλούμενη παραβίαση των άρθρων 6 και 14 της ΕΣΔΑ, δηλαδή αθέμιτη διάκριση εις βάρος της λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων που την υπάγουν αυτομάτως στην Σαρία και όχι στις διατάξεις του Αστικού Κώδικα όπως τους υπόλοιπους Έλληνες πολίτες. Και φυσικά, επικαλείται παράβαση του άρθρου 1 του 1ου πρωτοκόλου ΕΣΔΑ, δηλαδή του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, γιατί λόγω Σαρίας χάνει τα 3/4 της περιουσίας της ενώ με τον Αστικό Κώδικα θα κληρονομούσε όλη την περιουσία του συζύγου όπως λέει η διαθήκη του!

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει πολλές φορές καταδικάσει το καθεστώς της Σαρίας ως αντίθετο στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κυρίως για τα ζητήματα των γάμων ανηλίκων, την θέση της γυναίκας, κ.τ.λ. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα κρίνει το ανώτατο δικαστικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως προς την ισχύ της Σαρίας σε σχέση με την Συνθήκη της Λωζάνης.

Φίλτρο στην πρόσβαση στο Pirate Bay με απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ

Στην απόφαση Strichting Brein που εκδόθηκε χτες από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφορούσε το Pirate Bay, οι δικαστές κρίθηκαν να κρίνουν κατά πόσον το ευρετήριο και η πλατφόρμα ανταλλαγής αρχείων ταινιών συνιστά απαγορευμένη "παρουσίαση στο κοινό" των έργων που ανταλλάσσουν οι χρήστες.

Το Δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση υπό τα γνωστά ήδη κριτήρια της νομολογίας του, όπου το κρίσιμο σημείο είναι εάν η η παρουσίαση αφορά ένα "νέο" κοινό, δηλαδή εάν αφορά ένα κοινό διαφορετικό από αυτό στο οποίο είχαν αποφασίσει οι δημιουργοί των έργων να το παρουσιάσουν και, κυρίως, το εάν το Pirate Bay γνώριζε κατά πόσον οι δημιουργοί είχαν ή δεν είχαν αδειοδοτήσει αυτή την συγκεκριμένη παρουσίαση στο κοινό.

Το κρίσιμο σημείο αυτής της απόφασης είναι η σκέψη 45, ότι δηλαδή οι διαχειριστές της πλατφόρμας του Pirate Bay είχαν δηλώσει με κάθε τρόπο ότι σκοπός τους ήταν αυτή η διάδοση των προστατευμένων έργων, παρά την έλλειψη άδειας των δημιουργών! Δηλαδή το Pirate Bay κρίθηκε παράνομο επειδή δήλωνε ότι είναι παράνομο και το υποστήριζε ως ιδεολογική θέση. 

Εάν αντιθέτως το Pirate Bay δήλωνε ότι σέβεται τους κανόνες της πνευματικής ιδιοκτησίας και ότι διαθέτει διαδικασία για την αφαίρεση έργων που κυκλοφορούν στην πλατφόρμα του χωρίς την άδεια των δημιουργών, τότε θα εφαρμοζόταν σε αυτό μια διαφορετική νομική οπτική που ήδη έχει ακολουθήσει το Δικαστηρίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, στην υπόθεση Scarlet, το 2011, το Δικαστήριο Ε.Ε. είχει κρίνει ότι δεν είναι εφικτός ο προληπτικός έλεγχος της νομιμότητας ή μη των πληροφοριών που διακινούνται μέσω ενός δικτύου peer-to-peer και γι' αυτό δεν νοείται η τοποθέτηση φίλτρου, αλλά πρέπει οι υποθέσεις παράνομων αρχείων να κρίνονται κατά περίπτωση αρχείου. Όμως, στην περίπτωση του Pirate Bay μια τέτοια κατά περίπτωση κρίση δεν θα είχε νόημα αφού οι ίδιοι οι διαχειριστές του είχαν εμφατικά εξαγγείλει ότι ο διαδικτυακός τόπος τους είναι παράνομος και εξυπηρετεί τον σκοπό της αντιγραφής και διανομής προστατευόμενων έργων.

Ψήφισμα 2048 (2015) Διακρίσεις κατά διεμφυλικών στην Ευρώπη

Το 2015, η Κοινοβουλευτική Διάσκεψη του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε ένα ψήφισμα με τίτλο "Διακρίσεις εις βάρος των διεμφυλικών στην Ευρώπη". Το κείμενο απ' όσο έψαξα δεν έχει κυκλοφορήσει στα Ελληνικά, οπότε εδώ ακολουθεί μια μετάφρασή του.

1. Η Κοινοβουλευτική Διάσκεψη διαπιστώνει με οδύνη ότι τα διεμφυλικά πρόσωπα αντιμετωπίζουν εκτεταμένες διακρίσεις στην Ευρώπη. Αυτή λαμβάνει μια ποικιλία εκφάνσεων, συμπεριλαμβανομένων των δυσκολιών στην πρόσβαση στην εργασία, την στέγαση και τις υπηρεσίες υγείας και τα διεμφυλικά άτομα στοχοποιούνται συχνά από την ρητορική μίσους, το έγκλημα μίσους, την κακοποίηση και την σωματική και ψυχολογική βία. Το γεγονός ότι η διεμφυλική κατάσταση θεωρείται ασθένια από διεθνή διαγνωστικά εγχειρίδια προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπει και αποτελεί ένα επιπρόσθετο εμπόδιο στην κοινωνική συμπερίληψη τους.

2. Η ενημέρωση για την κατάσταση των διεμφυλικών ανθρώπων είναι ελλειπέστατη στο γενικό κοινό και οι ακριβείς πληροφορίες, χωρίς προκαταλήψεις είναι σπάνιες στα μέσα ενημέρωσης. Αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερα επίπεδα προκατάληψης και εχθρότητας, τα οποία μπορούν να αποφευχθούν. 

3.Η Συνέλευση ανησυχεί για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ιδίως για το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και την σωματική ακεραιότητα που αντιμετωπίζουν οι διεμφυλικοί άνθρωποι όταν υποβάλουν αίτημα για νομική αναγνώριση φύλου. Οι σχετικές διαδικασίες συχνά επιβάλλουν την στείρωση, το διαζύγιο, την διάγνωση της διανοητικής ασθένειας, χειρουργικές επεμβάσεις και άλλες ιατρικές πράξεις, ως προϋποθέσεις. Επιπρόσθετα, τα διοικητικά βάρη και οι πρόσθετες προϋποθέσεις όπως μια χρονική περίοδος "εμπειρίας ζωής" στο επιθυμητό φύλο καθιστούν την διαδικασία αναγνώρισης γενικά δυσκίνητη. Περαιτέρω, ένας μεγάλος αριθμός ευρωπαϊκών κρατών δεν έχουν διατάξεις για την αναγνώριση φύλου, καθιστώντας αδύνατο για τα διεμφυλικά άτομα να μεταβάλουν το όνομα και το φύλο τους στα επίσημα έγγραφα ταυτοποίησής τους και στα δημόσια αρχεία. 

4.Ένας αριθμός κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν πρόσφατα αναθεωρήσει τις νομοθεσίες τους για την νομική αναγνώριση φύλου ή βρίσκονται στη διαδικασία αναθεώρησης. Ορισμένοι κανόνες βασίζονται στην αρχή του αυτοπροσδιορισμού και δεν απαιτούν μακρές και πολύπλοκες διαδικασίες ή την εμπλοκή ιατρών ή ψυχιάτρων.

5.Η Συνέλευση υποδέχεται θετικά, σε αυτό το πλαίσιο, την ανάδειξη ενός δικαιώματος στην ταυτότητα φύλου που πρώτα κατοχυρώθηκε στην νομοθεσία της Μάλτας, δίνοντας σε κάθε άτομο το δικαίωμα στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου του και το δικαίωμα να το αντιμετωπίζουν και να το αναγνωρίζουν σύμφωνα με αυτήν την ταυτότητα.

6.Υπό το φως αυτών των σκέψεων, η Συνέλευση καλεί τα κράτη μέλη:

6.1.όσον αφορά την νομοθεσία και τις πολιτικές κατά των διακρίσεων

6.1.1.

να απαγορεύσουν ρητά την διάκριση που βασίζεται στην ταυτότητα φύλου με την εθνική νομοθεσία κατά των διακρίσεων και να συμπεριλάβουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των διεμφυλικών ατόμων στις αρμοδιότητες των εθνικών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με ρητή αναφορά στην ταυτότητα φύλου

6.1.2.

να εφαρμόσουν τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως προς αυτόν τον τομέα, χωρίς διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου

6.1.3.

να συλλέγουν και να αναλύουν πληροφορίες και δεδομένα ως προς την τήρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου και πολλαπλών διακρίσεων, όπως και ως προς την τρανσφοβική δυσανεξία και τα εγκλήματα μίσους - αυτά τα δεδομένα είναι αναγκαία για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών κατά των διακρίσεων καθώς και για την παρακολούθηση του αντικτύπου τους

6.1.4.

να θέσουν σε ισχύ νομοθεσία κατά του εγκλήματος μίσους που παρέχει ειδική προστασία για τα διεμφυλικά άτομα από τα τρανσφοβικά εγκλήματα και περιστατικά - να παρέχουν ειδική εκπαίδευση για την ευαισθητοποίηση των υπαλλήλων των διωκτικών αρχών και των στελεχών της Δικαιοσύνης

6.1.5.

να παρέχουν αποτελεσματική προστασία από τις διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου ως προς την πρόσβαση στην εργασία στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και την πρόσβαση στην στέγαση, στην δικαιοσύνη και στην φροντίδα υγείας 

6.1.6.

να συμπεριλάβουν και να συμβουλεύονται διεμφυλικά άτομα και τις οργανώσεις τους κατά την σύνταξη και την εφαρμογή νομικών μέτρων και πολιτικών που τα αφορούν

6.2. όσον αφορά την νομική αναγνώριση φύλου:

6.2.1.

να αναπτύξουν ταχείες, διαφανείς και προσβάσιμες διαδικασίες, βασιζόμενες στον αυτοπροσδιορισμό, ως προς την αλλαγή των ονομάτων και του καταχωρισμένου φύλου των διεμφυλικών ατόμων στα πιστοποιητικά γέννησης, τα δελτία ταυτότητας, τα διαβατήρια, τους τίτλους εκπαίδευσης και άλλα παρόμοια έγγραφα - να καταστήσουν αυτές τις διαδικασίες διαθέσιμες για όλα τα άτομα που επιθυμούν να τις χρησιμοποιήσουν, ανεξάρτητα από την ηλικία, την κατάσταση υγείας, την οικονομική κατάσταση, ή το αστυνομικό ιστορικό. 

6.2.2.

να καταργήσουν την στείρωση και άλλες υποχρεωτικές ιατρικές πράξεις, όπως και την διάγνωση ψυχικής υγείας ως αναγκαίες νομικές προϋποθέσεις για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου στην διαδικασία για την μεταβολή του ονόματος και του καταχωρισμένου φύλου

6.2.3.

να καταργήσουν κάθε περιορισμό στο δικαίωμα των διεμφυλικών ατόμων να παραμένουν σε έγγαμη κατάσταση μετά την αναγνώριση του φύλου τους - να διασφαλίζουν ότι οι σύζυγοι ή τα παιδιά τους δεν χάνουν δικαιώματα

6.2.4.

να εξετάσουν την συμπερίληψη επιλογής τρίτου φύλου στα έγγραφα ταυτοποίησης, για όσα άτομα το επιθυμούν

6.2.5.

να διασφαλίσουν ότι τα βέλτιστα συμφέροντα των παιδιών είναι το πρωταρχικό κριτήριο σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν παιδιά

6.3.

όσον αφορά τις θεραπείες επαναπροσδιορισμού φύλου και την φροντίδα υγείας:

6.3.1.

να καταστήσουν προσβάσιμες για τα διεμφυλικά άτομα τις διαδικασίες επαναπροσδιορισμού φύλου, όπως είναι η ορμονική θερπαεία, η χειρουργική επέμβαση και η ψυχολογική υποστήριξη και να διασφαλίσουν ότι χρηματοδοτούνται από δημόσια προγράμματα ασφάλισης υγείας - οι περιορισμοί στην κάλυψη κόστους πρέπει να προβλέπονται από τον νόμο, να είναι αντικειμενικοί και σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας 

6.3.2.

να συμπεριλάβουν τα διεμφυλικά άτομα ρητώς στις έρευνες, τα σχέδια και τα μέτρα για την αποτροπή των αυτοκτονιών - να ερευνήσουν εναλλακτικά μοντέλα υγείας διεμφυλικών, βασισμένα στην ενημερωμένη συγκατάθεση

6.3.3.

να τροποποιήσουν τις κατηγοριοποιήσεις νοσημάτων που χρησιμοποιούνται σε εθνικό επίπεδο και να υποστηρίξουν την μεταβολή των διεθνών κατηγοριοποιήσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα διεμφυλικά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, δεν κατηγοριοποιούνται ως διανοητικώς ασθενή, εξασφαλίζοντας και την πρόσβαση στις απαραίτητες ιατρικές θεραπείες χωρίς στιγματισμό

6.4.

όσον αφορά την πληροφορηση, την πρόκληση ευαισθητοποίησης και την εκπαίδευση:

6.4.1.

να συμπεριλάβουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των διεμφυλικών ατόμων και τις διακρίσεις που βασίζονται στην ταυτότητα φύλου στην εκπαίδευση περί ανθρώπινων δικαιωμάτων και τα επαιδευτικά προγράμματα, όπως επίσης και σε ενημερωτικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης που απευθύνονται στο γενικό κοινό

6.4.2.

να παρέχουν πληροφόρηση και ενημέρωση σε επαγγελματίες της εκπαίδευσης, υπαλλήλους των διωκτικών υπηρεσιών και επαγγελματίες των υπηρεσιών υγείας, ψυχιάτρους και γενικούς ιατρούς όσον αφορά τα δικαιώματα και τις ειδικότερες ανάγκες των διεμφυλικών ατόμων, με ιδιαίτερη εστίαση στην επιταγή για σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειάς τους.

Ιστορία της κατοχύρωσης της ταυτότητας φύλου στην ελληνική νομοθεσία

Η πρώτη φορά που ο όρος "ταυτότητα φύλου" εισήχθη στην ελληνική νομοθεσία ήταν το 2013. Υπουργός Δικαιοσύνης ήταν ο κ. Αντώνης Ρουπακιώτης, ο οποίος ήταν εισηγητής μιας επικαιροποίησης του νόμου περί ναρκωτικών που έφερε αλλαγές και στους βασικούς κώδικες νομοθεσίας. Με αφορμή την βελτίωση της διατύπωσης του "ρατσιστικού κινήτρου" τότε στον Ποινικό Κώδικα (το οποίο είχε προστεθεί το 2008 με τον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης ύστερα από πολύ πίεση απο το Συμβούλιο της Ευρώπης και, ενώ το αρχικό νομοσχέδιο μιλούσε για ρατσιστικό κίνητρο λόγο εθνικότητας και θρησκεύματος, κατόπιν πρότασης του κ. Φ.Κουβέλη ο τότε υπουργός κ. Χατζηγάκης δέχτηκε να προστεθεί και ο "γενετήσιος προσανατολισμός", όχι όμως και να επεκταθεί το σύμφωνο στα ομόφυλα ζευγάρια), ο κ. Ρουπακιώτης βελτίωσε τον όρο σε "σεξουαλικό προσανατολισμό" και, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, κατά την φάση των "νομοτεχνικών βελτιώσεων", προσέθεσε ως ρατσιστικό κίνητρο και την περίπτωση που ο δράστης τέλεσε την πράξη από μίσος λόγω της "ταυτότητας φύλου" (άρθρο 66 ν.4139/2013, πρώην άρθρο 79 παρ. 3 εδ. δ' του Ποινικού Κώδικα)! Είχε προηγηθεί βέβαια δημόσιο σχετικό αίτημα από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, το οποίο με αυτή την νομοτεχνική βελτίωση κατέγραψε την πρώτη του θετική παρέμβαση στην νομοθέτηση της ταυτότητας φύλου.  Έτσι, η ταυτότητα φύλου μπήκε για πρώτη φορά στον Ποινικό Κώδικα!

Η επόμενη φάση ήταν με τον Ν.4249/2014 με τον οποίο αναδιοργανώθηκαν υπηρεσίες της Αστυνομίας, ανάμεσα στις οποίες και το τότε Γραφείο Αντιμετώπισης Περιστατικών Αυθαιρεσίας: με το άρθρο 10 προστέθηκε και η ταυτότητα φύλου στα ρατσιστικά κίνητρα που διερευνούσε το τότε Γραφείο. 

Μετά έρχεται η μεγάλη αναθεώρηση του αντιρατσιστικού Ν.927/1979, οπότε με τον Ν.4285/2014 η ταυτότητα φύλου είναι ανάμεσα στους λόγους για τους οποίους τιμωρείται όποιος υποκινεί δημόσια βία ή μίσος για την ταυτότητα φύλου (μεταξύ άλλων) των στόχων του, αλλά και όποιος επιδοκιμάζει τις κατηγορίες εγκλημάτων που αναφέρει ο νόμος αυτός και η συμπεριφορά αυτή στρέφεται εναντίον ατόμου ή ομάδας ατόμων, μεταξύ άλλων και λόγω της ταυτότητας φύλου. Με τον ίδιο νόμο καταργήθηκε το παλιό άρθρο 79 παρ. 3 για το ρατσιστικό κίνητρο και εισάγεται στον Ποινικό Κώδικα το άρθρο 81Α που τυποποιεί ως "ρατσιστικό έγκλημα" τις πράξεις που τελούνται από μίσος μεταξύ άλλων λόγω της ταυτότητας φύλου του θύματος. 

Ο νέος νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης που αφορά και τα ομόφυλα ζευγάρια (Ν.4356/2015) έφερε ορισμένες αλλαγές και ως προς την προστασία της ταυτότητας φύλου. Συγκεκριμένα, το νέο Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού κ.τ.λ. που λειτουργεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ως αποστολή τον σχεδιασμο πολιτικών κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας όσον αφορά, μεταξύ άλλων, και την ταυτότητα φύλου (άρθρο 17). Επίσης, ο νόμος αναδιατυπώνει το άρθρο 81Α του Ποινικού Κώδικα (ρατσιστικό έγκλημα) προβλέποντας αυστηρότερα πλαίσια ποινής όταν το έγκλημα διενεργείται μεταξύ άλλων λόγω επιλογής του θύματος από τον δράστη με κριτήριο την ταυτότητα φύλου του (άρθρο 21). Επίσης, στον Ποινικό Κώδικα προστίθεται το άρθρο 361Β, κατά το οποίο, για να ποινικοποιηθούν τα "συσσίτια μόνο για Έλληνες", προβλέπει τα εξής: 

"Όποιος προμηθεύει αγαθά ή προσφέρει υπηρεσίες ή αναγγέλλει με δημόσια πρόσκληση την παροχή ή προμήθεια αυτών αποκλείοντας από καταφρόνηση πρόσωπα λόγω την χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ."

Ο νόμος για την υπηρεσία Ασύλου (Ν.4375/2016) περιέχει ακροθιγώς μια αναφορά στην ταυτότητα φύλου. Στο άρθρο 40 παρ. 10 ("Αιτιολόγηση και επίδοση αποφάσεων και άλλων διαδικαστικών εγγράφων") αναφέρεται ότι όταν έχει υποβληθεί αίτηση εξ ονόματος μελών της οικογένειας του αιτούντος άσυλο, που επικαλούνται τους ίδιους λόγους, η αρμόδια Αρχή Απόφασης μπορεί να εκδίδει μια απόφαση που θα αφορά όλα τα μέλη της οικογένειας εκτός εάν αυτό θα οδηγούσε σε γνωστοποίηση της ιδιαίτερης κατάστασης αιτούντος που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντά του, ιδίως σε περιπτώσεις διώξεων με βάση το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου και/ ή την ηλικία. Στην περίπτωση αυτή εκδίδεται χωριστή απόφαση για το συγκεκριμένο πρόσωπο. 

Τέλος, με τον νόμο για την καταπολέμηση των διακρίσεων στον χώρο της εργασίας, της απασχόλησης και της επαγγελματικής εκπαίδευσης (Ν.4443/2016) ένας από τους απαγορευμένους λόγους διακρίσεων είναι και η ταυτότητα φύλου. 

Πολύ πριν από τις νομοθεσίες που χρησιμοποιούν τον όρο "ταυτοτητα φύλου", υπάρχουν φυσικά νόμοι που αναφέρονται στον πεπαλαιωμένο όρο "αλλαγή φύλου". Διατάξεις που αναφέρουν την "αλλαγή φύλου" και είναι ακόμη σε ισχύ βρίσκονται στον νόμο για τα ληξιαρχεία (άρθρο 14 Ν.344/1976) με το οποίο γίνεται η μεταβολή των εγγράφων των διεμφυλικών ατόμων, καθώς και ο νόμος για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών (Ν.3896/2010), κατά τον οποίο ως διάκριση λόγω φύλου νοείται και οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση λόγω "αλλαγής φύλου". 

Άρνηση διόρθωσης δημοτολογικής εγγραφής σε τρανς άτομα

Στον δημόσιο τομέα αρκετές φορές οι συνήθεις πρακτικές αποκτούν δήθεν δεσμευτικότητα νόμου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι δημοτολογικές διορθώσεις των στοιχείων των τρανς ανθρώπων: για να αλλάξει η αστυνομική ταυτότητα πρέπει πρώτα να διορθωθεί το δημοτολόγιο.

Κατά την αντίληψη των δημοτολογίων στα διάφορα δημαρχεία, η διόρθωση του δημοτολογίου για μια τρανς γυναίκα γίνεται μόνο μετά την διαγραφή της από το μητρώο αρρένων, διαγραφή που δεν γίνεται όμως από τον δήμο, αλλά από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση - που έχει τεράστιο όγκο εργασιών και η απόφαση διαγραφής μπορεί να διαρκέσει 6 μήνες κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 4 που ορίζει ότι η διεκπεραίωση υποθέσεων πολιτών διενεργείται σε 50 μέρες, αλλά και κατά παράβαση του άρθρου 13 του ν.2472/1997 που ορίζει προθεσμία 15 ημερών από την υποβολή γραπτής αίτησης για διόρθωση προσωπικών δεδομένων.

Ο νόμος περί δημοτολογίων πουθενά δεν λέει ότι πρέπει πρώτα να διαγραφεί ένα άτομο από τα μητρώα αρρένων για να διορθωθούν τα στοιχεία του στα δημοτολόγια. Το άρθρο 6 του εν λόγω προεδρικού διατάγματος ορίζει ότι οι διορθώσεις γίνονται με απόφαση δημάρχου. Πιο κάτω βέβαια αναφέρει ότι οι αποφάσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για τα μητρώα αρρένων είναι εκτελεστές για τα δημοτολόγια, αλλά δεν τίθεται ως προϋπόθεση της διόρθωσης του δημοτολογίου η προηγούμενη έκδοση απόφασης από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση!

Έτσι η στρέβλωση αυτή εξαρτά την δημοτολογική εγγραφή και άρα την έκδοση νέας αστυνομικής ταυτότητας από προϋπόθεση που δεν αναφέρει ο νόμος: την προηγούμενη απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για διαγραφή από τα μητρώα αρρένων! Η οποία όπως είπαμε μπορεί να πάρει μήνες, μήνες που στερούν από τα διεμφυλικά άτομα τις νέες ταυτότητες τους για τις οποίες, στο κάτω κάτω, έχει ήδη κρίνει η Δικαιοσύνη!

Εδώ δεν χρειάζεται νομοθέτηση, αλλά ορθή ανάγνωση και ερμηνεία του νόμου. Εννοείται ότι ο νόμος θα ενίσχυε την ασφάλεια δικαίου, αλλά οι διατάξεις είναι εκεί μπροστά μας. Μια απλή ανάγνωση τους θεωρώ ότι μπορεί να λύσει όλο το θέμα ακόμα και χωρίς εγκύκλιο.

To δικαίωμα ψήφου των γυναικών

Σήμερα είναι η επέτειος μιας μέρας μεγαλύτερης ισότητας και ελευθερίας: στις 28 Μαΐου 1952 θεσμοθετήθηκε το δικαίωμα ψήφου των Ελληνίδων στις δημοτικές και βουλευτικές εκλογές. (Το 1934 είχαν ψηφίσει και οι γυναίκες στις δημοτικές εκλογές). Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, αυτό το δικαίωμα θεωρείτο αδιανόητο, λόγω των αντιλήψεων που επικρατούσαν στην ελληνική κοινωνία για τον ρόλο των γυναικών ως σαφέστατα κατώτερων ανθρώπινων όντων: πολίτες χωρίς ψήφο, για λόγους που βλέπετε και στο δημοσίευμα της "Νέας Ημέρας" του 1928 (έχουν περίοδο = δεν μπορούν να συντονιστούν = δεν μπορούν να ψηφίσουν)! Στην δεκαετία του 1920 που ο τότε πρωθυπουργός Γούναρης έφερε το θέμα στη Βουλή αντιμετώπισε ισχυρότατες αντιδράσεις και πραγματοποιήθαν επεισόδια. 

Η πρώτη χώρα που θεσμοθέτησε την ψήφο των γυναικών ήταν η Ν.Ζηλανδία (1893), ενώ στην Τουρκία οι γυναίκες ψήφισαν για πρώτη φορά το 1926. Σημειωτέον ότι η Ελβετία είναι η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα στην οποία επιτράπηκε το δικαίωμα ψήφου, στην δεκαετία του 1970, γιατί το θέμα μέχρι τότε ετίθετο σε δημοψήφισμα, πράγμα που λέει πολλά για την σχέση της άμεσης δημοκρατίας με την προστασία των πιο αδύναμων. Στην Ελβετία, το 1959 έγινε δημοψήφισμα για το αν πρέπει να δοθεί δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Οι άνδρες ψηφοφόροι ψήφισαν, φυσικά, ΟΧΙ σε ποσοστό 67%. Το 1971 έγινε πάλι δημοψήφισμα για το ίδιο θέμα και το ΝΑΙ κέρδισε με 66% έναντι 34% που επέμενε ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να ψηφίζουν! Ωστόσο, σε κάποια καντόνια της Ελβετίας ακόμη δεν είχε θεσπιστεί το δίκαιωμα ψήφου των γυναικών για τοπικά θέματα και έπρεπε να φτάσουν ως το 1991 οποτε με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου κρίθηκε ότι και στο τελευταίο καντόνι έπρεπε να αναγνωριστεί το δικαίωμα ψήφου των γυναικών.

Η τελευταία χώρα στην οποία επιτράπηκε η ψήφος των γυναικών ήταν το Μπουτάν το 2008

Το θέμα της αδιανόητης κάποτε ψήφου των γυναικών μας θυμίζει και άλλα αδιανόητα σήμερα αστικά δικαιώματα στην χώρα μας, όπως ο γάμος ανεξαρτήτως φύλου και η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια που απορρίπτονται με εξίσου αντεπιστημονικά επιχειρήματα όπως αυτά της "Νέας Ημέρας".