Παρέμβαση στην ελευθερία της διαφήμισης

Λίγες μέρες πριν έγινε γνωστός ο περιορισμός στην ελευθερία της διαφήμισης προϊόντων καπνού που επιβλήθηκε από το κοινοτικό δίκαιο.
Ανεξάρτητα από αυτό όμως, ο Γ.Γ. Καταναλωτή Αθανάσιος Σκόρδας ζήτησε την άμεση διακοπή της διαφήμισης των τσιγάρων Black Davil (με moto: "τώρα το μαύρο κυκλοφορεί ελεύθερο"), με αιτιολογία ότι η διαφήμιση αυτή δημιουργεί "συνειρμούς νόμιμης διακίνησης ναρκωτικών ουσιών".
Σημειώνεται ότι η επέμβαση του Γ.Γ. Καταναλωτή έγινε ύστερα από εντολή του Υπουργού Ανάπτυξης, κ. Δημήτρη Σιούφα. (πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, 17/8/2005).
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελευθερία της διαφήμισης έχει συνταγματικό θεμέλιο στο άρθρο 17 του Συντάγματος (υποστηρίζεται ότι αποτελεί εν μέρει και έκφανση της ελευθερίας της έκφρασης, άρθρο 14 Σ) και συνεπώς οι περιορισμοί της ελευθερίας αυτής πρέπει να είναι αντίστοιχοι με τους περιορισμούς των συνταγματικών δικαιωμάτων, δηλαδή να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα ή από νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, περιορισμοί στο δικαίωμα της ελευθερίας της διαφήμισης προβλέπονται από το Ν.2251/1994 (για την προστασία του καταναλωτή). Ο νόμος αυτός προβλέπει ακριβώς ποια είδη διαφήμισης θεωρούνται αθέμιτα και επομένως απαγορευμένα. Εδώ, η δικαιολογία για την διακοπή της διαφήμισης θεμελιώνεται απλώς και μόνο στη χρήση ενός όρου που παραπέμπει στην ελεύθερη χρήση ναρκωτικών ("το μαύρο κυκλοφορεί ελεύθερο"). Με καμία ερμηνεία δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αυτή η διαφήμιση είναι αθέμιτη, καθώς οι ισχυρισμοί περί "συνειρμών" και λοιπά είναι εντελώς ανυπόστατοι, αφού καθένας καταλαβαίνει το χιούμορ του μηνύματος, σε συνδυασμό και με το ότι τα εν λόγω τσιγάρα ειναι τυλιγμένα σε μαύρο τσιγαρόχαρτο και σε μαύρο κουτί. Επίσης η ονομασία τους είναι Black Davil. Το Υπουργείο Ανάπτυξης απαγορεύει το χιούμορ (ανεξάρτητα από το αισθητικό του επίπεδο, το οποίο δεν θα σχολιαστεί εδώ), θέλοντας να προστατεύσει τί ακριβώς; Ποιο είναι το υπέρτερο αγαθό που, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, κρίνεται μείζον ώστε να περιοριστεί η ελευθερία της διαφήμισης; Μήπως νομίσουν οι πολίτες ότι απελευθερώθηκε η χρήση του χασίς;

Επίσης ένα ακόμα θεσμικό θέμα που ανακύπτει από αυτήν την είδηση είναι το εξής: ο νομοθέτης συγκρότησε μία νέα ανεξάρτητη αρχή, τον Συνήγορο του Καταναλωτή. Με αρμοδιότητες για την τήρηση της νομοθεσίας περί προστασίας του καταναλωτή, δηλαδή και από την αθέμιτη διαφήμιση. Πρώτος Συνήγορος του Καταναλωτή έχει διοριστεί ο κ. Αδαμόπουλος. Είναι προφανές ότι υπάρχει σύγχυση αρμοδιοτήτων ανάμεσα στο ΣτΚ και στην ΓΓ Καταναλωτή. Αλλά, ειδικά για αυτά τα ευαίσθητα θέματα, όπως η ελευθερία της διαφήμισης, μήπως θα έπρεπε να ορισθεί αποκλειστικά αρμόδιος ο ΣτΚ, δεδομένης και της λειτουργικής του ανεξαρτησίας από τις εντολές του Υπουργού; Γιατί, προφανώς για κάποιους τέτοιους λόγους προκρίθηκε να εξοπλιστεί ο ΣτΚ με λειτουργική ανεξαρτησία, προκειμένου δηλαδή οι επιλογές του να μην "χρωματίζονται" από το πολιτικό φορτίο (=έλλειψη αντικειμενικότητας) που μπορεί να έχει ένα κυβερνητικό θεσμικό όργανο. Βέβαια κι εδώ υπάρχει ο αντίλογος: τα Πορίσματα του ΣτΚ είναι γνωμοδοτικού χαρακτήρα (δεν έχουν εκτελεστότητα). Επομένως ελλείπει ο βαθμός αποτελεσματικότητας που απαιτείται για τις άμεσες δράσεις. Αποτελεσματικότητα που φαίνεται να διαθέτει η -μη ανεξάρτητη- Γενική Γραμματεία Καταναλωτή...