Σε δύο πρόσφατες αποφάσεις της, που αφορούν αφενός το ζεύγος Νικολαϊδη-Βανδή και αφετέρου τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου και τον γιο του, η ΑΠΔΠΧ ορίζει μέχρι που μπορεί να φτάσει η άντληση προσωπικών πληροφοριών και η δημοσιογραφική χρήση της.
Στην πρώτη περίπτωση, ένας paparazzi έβγαλε φωτογραφίες με τηλεφακό από την αυλή του σπιτιού του ζεύγους. Στις φωτογραφίες αυτές εικονίζεται και το παιδί του ζεύγους καθώς και άλλα άτομα. Οι εικόνες δημοσιεύθηκαν σε περιοδικό.
Στην απόφασή της η Αρχή εφαρμόζει τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και επαναλαμβάνει προηγούμενη νομολογία της, βάσει της οποίας η ιδιότητα του δημόσιου προσώπου δεν αποκτάται "εξ αντανακλάσεως", λόγω συγγένειας με ένα δημόσιο πρόσωπο.
Ωστόσο, η Αρχή ως προς την ίδια την τραγουδίστρια, αναφέρει ότι δεν υπάρχει δικαιολογημένο ενδιαφέρον του κοινού για την ιδιωτική της ζωή. Η Αρχή αναφέρεται σε μια -αγαπημένη της- απόφαση του ΕΔΔΑ, αυτή της Καρολίνας κατά Γερμανίας, στην οποία αναφέρεται ότι το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για να επιτρέπει διείσδυση του Τύπου στην προσωπική ζωή δημόσιου προσώπου θα πρέπει να συμβάλλει σε έναν ευρύτερο δημόσιο διάλογο. Τίθενται δηλαδή και καθαρά ποιοτικά κριτήρια του "ενδιαφέροντος" της κοινής γνώμης.
Τελικά, η Αρχή επέβαλε προστιμο 30.000 ευρώ στην εταιρία του περιοδικού που δημοσίευσε τις φωτογραφίες, κυρίως επειδή αυτές είχαν ληφθεί χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των προσώπων που εικονίζονταν (και επειδή το παιδί ήταν ανήλικο).
Σχόλιο:
Το περίεργο είναι πως, ενώ η Αρχή αποδέχεται ότι και τα πρόσωπα με κοινωνική επιρροή όπως οι καλλιτέχνες και οι αθλητές είναι "δημόσια πρόσωπα", θεώρησε ότι και για αυτά ισχύει η υποχρέωση ενημέρωσης κατά το στάδιο της λήψης προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, η Αρχή δεν αναφέρει πουθενά στην απόφαση για ποιο λόγο το δικαίωμα προηγούμενης ενημέρωσης εξακολουθεί να ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση, αφού ρητά ο Ν.2472/1997 αναφέρει ότι:
"... η υποχρέωση ενημέρωσης δεν υφίσταται όταν η συλλογή γίνεται αποκλειστικά για δημοσιογραφικούς σκοπούς και αφορά δημόσια πρόσωπα".
(άρθρο 11§5).
Το μόνο που αναφέρει η Άρχή είναι ότι το δικαίωμα ενημέρωσης είναι "θεμελιώδες". Αν ήθελε να προχωρήσει σε κάποια κρίση αντισυνταγματικότητας της παραπάνω εξαιρεσης, πράγμα που δεν προκύπτει πάντως από το υπόλοιπο κείμενο, θα έπρεπε, για λόγους ασφάλειας δικαίου να το πράξει ρητά. Θα πρέπει δηλαδή οι ανεξάρτητες αρχές όταν προβαίνουν σε κρίσεις αντισυνταγματικότητας να το πράττουν με πανηγυρικό τρόπο, για να μην αναρωτιόμαστε μετά τι πράγματι ήθελαν να συμπεράνουν.
Στην δεύτερη περίπτωση, ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου κατήγγειλε την δημοσίευση στοιχείων που περιλαμβάνονται σε φορολογικές δηλώσεις του γιου του από εφημερίδα. Η Αρχή έκρινε ότι δεν υφίσταται παραβίαση της νομοθεσίας για την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Σχόλιο:
Ενώ η Αρχή αναγνωρίζει τον καθοριστικό ρόλο του Τύπου και του δικαιώματος πληροφόρησης του κοινού για την περιουσιακή κατάσταση του επικεφαλής του ανώτατου Δικαστηρίου, δεν εξετάζει κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τη νομιμότητα της συλλογής αυτών των δεδομένων. Δεν υπάρχει καμία αντίρρηση για τη δημοσίευση των στοιχείων, το επιβάλει εξάλλου η αρχή της διαφάνειας.
Αλλά η διαφάνεια δεν είναι άνευ όρων ούτε πρέπει να εξασφαλίζεται με κάθε μέσο: υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες που εγγυώνται ότι η άντλήση πληροφοριών γίνεται με θεμιτό τρόπο. Υπάρχει νομοθεσία για την δημοσίευση στον τύπο των δηλώσεων του πόθεν έσχες, πράγμα που αναφέρει μεν η Αρχή στην απόφασή της, αλλά δεν εξετάζει κατά πόσον τηρήθηκε αυτή η νομοθεσία. Η νομοθεσία αυτή παρακάμπτεται επειδή υπάρχει υπέρτερο δικαίωμα του κοινού για ενημέρωση; Αν η Αρχή ήθελε να εκτοπίσει τη συγκεκριμένη νομοθεσία ως αντίθετη λ.χ. στο Σύνταγμα θα έπρεπε να το κάνει ρητά. Να πει: εδώ έχουμε ένα νόμο για τη δημοσίευση των πόθεν έσχες, αλλά εγώ κρίνω ότι αυτός ο νόμος δημιουργεί εμπόδια για την ελευθερία της πληροφόρησης. Παρ΄ όλ' αυτά, εδώ ο γιος γίνεται "εξ αντανακλάσεως" δημόσιο πρόσωπο...
Ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου κατήγγειλε ότι οι δημοσιογράφοι ενδεχομένως έλαβαν τα φορολογικά στοιχεία του γιου του ενδεχομένως με χρηματισμό των υπαλλήλων της εφορίας. Η Αρχή δεν εξετάζει την νομιμότητα της συλλογής, η οποία όπως καταγγέλλεται, ενδέχεται να έγινε κατά παραβίαση και άλλων νομοθετικών διατάξεων, ο Πρόεδρος αναφέρει το ενδεχόμενο δωροδοκίας δημοσίων υπαλλήλων. Και πάλι υπερτερεί το δικαίωμα πληροφόρησης του κοινού; Η Αρχή επικαλείται τη δική της νομολογία και θεωρητικές απόψεις επ' αυτού που συνοψίζονται στο ρητό ότι παράνομη συλλογή δεν σημαίνει παράνομη δημοσιοποίηση και το αντίστροφο. Αποφαίνεται όμως μόνο για την δημοσιοποίηση και δεν ασχολείται καθόλου με τη συλλογή. Και για τη δημοσιοποίηση ωστόσο, υπάρχει αντίθετη νομολογία του ΔΕΚ (Osterreichischer Rundfunk), στην οποία η Αρχή δεν αναφέρεται καθόλου, ούτε καν για να αντλήσει a contrario επιχειρήματα.
Αυτές οι δύο αποφάσεις της Αρχής επιβεβαιώνουν την σχετική της νομολογία για τα δημόσια πρόσωπα, έχουν σαφώς θετικά στοιχεία, αλλά αφήνουν και τα ερωτήματα που διατυπώνονται παραπάνω. Στην πρώτη, ο Τύπος είναι η εμπορική επιχείρηση που επιδιώκει το κέρδος σε βάρος της ιδιωτικής ζωής και στη δεύτερη ο Τύπος είναι ο ελεγκτής των λειτουργών της δημόσιας ζωής που νομιμοποιείται να δημοσιοποιεί δεδομένα δημοσίων προσώπων, χωρις να εξετάζεται αν τηρείται η νομοθεσία για τη συλλογή τους.
Θα μπορούσε βέβαια, κανείς να το δει και ανάποδα: στην πρώτη περίπτωση ο Τύπος ελέγχει αν η πολυδιαφημιζόμενη οικογενειακή ευτυχία του ζεύγους ανταποκρίνεται στην πραγματικότητας (εν τέλει δεν μπήκαν και στην κρεβατοκάμαρά τους, για να υποστηριχθεί ότι παραβιάζεται και η αρχή της αναλογικότητας) και στην δεύτερη περίπτωση και πάλι ο Τύπος επιδιώκει να εκμεταλλευθεί εμπορικά την είδηση για την περιουσία του γιου του Αρείου Πάγου.
Στην πρώτη περίπτωση έπρεπε να ενημερωθεί η Βανδή ότι φωτογραφίζουν κρυφά την ίδια και το παιδί της, ενώ στη δεύτερη περίπτωση δεν χρειάζεται να ενημερωθεί ο γιος του Κεδίκογλου και να ελέγξουμε αν τηρήθηκε η νομοθεσία για την συλλογή αυτών των στοιχείων;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη μία υπόθεση έχουμε, εκτος των άλλων, τα προσωπικά δεδομένα ενός ανήλικου παιδιού μιας τραγουδίστριας, ενώ στην άλλη περίπτωση έχουμε έναν ενήλικο γιο του Προέδρου του ΑΠ. Υπάρχει σοβαρή διαφορά στην ποιότητα του δημόσιου διαλόγου που μπορεί να οδηγήσει καθε μια από τις δύο περιπτώσεις. Αλλά μπορεί μόνο αυτή η ποιότητα να είναι το κριτήριο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου