Σχέδιο Οδηγίας που μπλοκάρει το σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλους

Το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για την κατάργηση των διακρίσεων πρόκειται να εμπλουτιστεί με μία νέα Οδηγία, η οποία θα αφορά την ίση μεταχείριση σε τομείς πέραν αυτού της απασχόλησης και της εργασίας.

Αυτές τις μέρες το εθνικό Κοινοβούλιο επεξεργάζεται τη σχετική πρόταση που έχει διατυπωθεί και η οποία αφορά την απαγόρευση των διακρίσεων με κριτήριο τη θρησκεία/πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό σε τομείς πέραν της απασχόλησης και εργασίας, οι οποίοι είναι ήδη ρυθμισμένοι.

Το σχέδιο Οδηγίας αφορά δηλαδή τους τομείς:

α)  κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονομικής περίθαλψης

β) κοινωνικά πλεονεκτήματα

γ) εκπαίδευση

δ) πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες διαθέσιμες στο κοινό, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. 

Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο του σχεδίου, η Οδηγία εφαρμόζεται με την επιφύλαξη της εθνικής νομοθεσίας περί οικογενειακής καταστάσεως και δικαιωμάτων αναπαραγωγής. 

Σύμφωνα με το άρθρο 5 ("θετική δράση"): "Για να εξασφαλισθεί πλήρης ισότητα στην πράξη, η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν εμποδίζει

κανένα κράτος μέλος από το να διατηρεί ή να εκδίδει ειδικά μέτρα για να αποτρέπει ή να

αντισταθμίζει τα μειονεκτήματα που συνδέονται με θρησκεία ή πεποιθήσεις, αναπηρία,

ηλικία ή γενετήσιο προσανατολισμό.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του Σχεδίου Οδηγίας, "το κείμενο καθιστά σαφές ότι ζητήματα που αφορούν την οικογενειακή κατάσταση, συμπεριλαμβανομένης της υιοθεσίας, εκφεύγουν του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας. Το πεδίο αυτό περιλαμβάνει τα δικαιώματα αναπαραγωγής. Τα κράτη μέλη εξακολουθούν να είναι ελεύθερα να αποφασίζουν κατά πόσον θα θεσπίσουν και θα αναγνωρίσουν τη νόμιμα δηλωμένη συμβίωση. Ωστόσο, από τη στιγμή που το εθνικό δίκαιο αναγνωρίσει αυτές τις σχέσεις ως ανάλογες των συζυγικών σχέσεων, τότε εφαρμόζεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης." Σε αυτό το σημείο, η αιτιολογική έκθεση παραπέμπει στην υπόθεση Maruko, για την αναγνώριση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε χήρο που  είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με ομόφυλο άτομο στη Γερμανία. 

Το σχέδιο Οδηγίας δεν επεμβαίνει λοιπόν σε θέματα οικογενειακού δικαίου, ώστε να υποχρεώσει ένα κράτος να θεσπίσει σύμφωνο συμβίωσης, αλλά ορίζει ότι από τη στιγμή που αυτό θα θεσπιστεί, τότε πρέπει να εφαρμοστεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης και να μην υπάρχουν αποκλεισμοί επί τη βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού. Άρα,  η θέσπιση συμφώνου συμβίωσης που θα αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του ομόφυλα ζευγάρια θα παραβιάζει αυτήν την Οδηγία, όταν ψηφιστεί. 

Πάντως η σχετική διαδικασία στο Συμβούλιο της Ευρώπης έχει προχωρήσει από αυτό το στάδιο και ήδη ετοιμάζεται Σύσταση για την αναγνώριση των συμφώνων συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια, καθώς και Σύσταση για την αναγνώριση της κατάργησης των διακρίσεων βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού σε όλο το φάσμα του δικαίου.