Η Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Διασφάλιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στην Πόλη

Στο συνέδριο "Πόλεις για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα" που οργανώθηκε στην Βαρκελώνη το 1998 για τα 50 χρόνια της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, συμμετείχαν εκατοντάδες δήμαρχοι και ξεκίνησαν τις εργασίες για την σύνταξη μιας πολιτικής διακήρυξης για την ενίσχυση του σεβασμού, της προστασίας και της τήρησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε τοπικό επίπεδο. Δύο χρόνια μετά, το 2000 στο Saint-Denis της Γαλλίας, ύστερα από ευρύ διάλογο μεταξύ των Ευρωπαϊκών πόλεων, εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και ειδικών στα ανθρώπινα δικαιώματα θεσπίστηκε η Ευρωπαϊκή  Χάρτα για την Διασφάλιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στην Πόλη. Από τότε η Χάρτα υπογράφηκε από περισσότερες από 400 πόλεις και κάθε δύο χρόνια γίνεται ένα συνέδριο για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο της εφαρμογής της. Μετά το συνέδριο της Γενεύης το 2008, οι πιο ενεργές πόλεις του δικτύου αποφάσισαν να αναθέσουν την προώθηση της Χάρτας στον παγκόσμιο οργανισμό για τις πόλεις, την Ένωση Πόλεων και Τοπικών Αρχών. Το 2011 υπογράφηκε στην Φλωρεντία και η Παγκόσμια Χάρτα - Ατζέντα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην πόλη, από περισσότερους από 400 δημάρχους από όλο τον κόσμο. Η πρόσθετη αξία της Παγκόσμιας Χάρτας συνίσταται στο ότι για κάθε δικαίωμα που προβλέπει, περιέχει κι ένα σχέδιο δράσης, για τα βήματα που πρέπει να γίνουν από την τοπική αρχή. Σύμφωνα με τον επίσημο κατάλογο πόλεων που έχουν υπογράψει τον Χάρτη, από την Ελλάδα έχει υπογραφεί από τον Δήμο Κορυδαλλού. Ακολουθεί μια μετάφραση της Χάρτας στα Ελληνικά. 

Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Διασφάλιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στις Πόλεις

Προοίμιο

Tί χρειαζόμαστε, στις αρχές του 21ου αιώνα, μια Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Διασφάλιση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στις Πόλεις;

Η Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) είναι οικουμενική. Δεν έχει εφαρμοστεί από αναρίθμητες συμφωνίες που, με μια διακύμανση, αφορούν την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων;

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1950) αποτελεί μια νομική εγγύηση. Παρ' όλ' αυτά, υπάρχουν πολλά δικαιώματα που δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί και οι πολίτες δυσκολεύονται να βγάλουν άκρη μέσα από τον νομικό και διοικητικό λαβύρινθο. 

Πώς θα εγγυηθούμε καλύτερα αυτά τα δικαιώματα; Πώς μπορούμε να δράσουμε πιο αποτελεσματικά; Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τους κατάλληλους όρους για την προσωπική ευημερία όλων;

Εδώ έρχεται ο ρόλος της πόλης.

Σήμερα, τόσο τους κατοίκους της υπαίθρου που κάνουν το μεγάλο βήμα προς την πόλη, αλλά κυρίως για τους αλλοδαπούς που προσέρχονται ζητώντας ελευθερία, νέες εμπειρίες και εργασία, για να ζήσουν εδώ μόνιμα ή προσωρινά, σίγουρα η πόλη είναι τώρα το μέλλον της ανθρωπότητας. 

Η πόλη σήμερα είναι το σπίτι κάθε είδους συλλογικοτήτων και, πάνω απ' όλα, ένας χώρος προσωπικής ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή, είναι το πεδίο των αντιφάσεων, των συγκρούσεων και του κινδύνου. Ο αστικός χώρος με την ανωνυμία του αφενός είναι μια πηγή κάθε τύπου διακρίσεων που οφείλεται στην ανεργία, την φτώχεια και την περιφρόνηση των πολιτισμικών διαφορών, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσονται δημοτικές και κοινωνικές πρακτικές που ολοένα και περισσότερο διαμορφώνουν την αρχή της αλληλεγγύης. 

Η ζωή στην πόλη σήμερα προϋποθέτει τον σαφέστερο καθορισμό των επιμέρους δικαιωμάτων. Αυτό είναι αναγκαίο, καθώς εδώ στην πόλη ζούμε, ψάχνουμε εργασία και κινούμαστε. Αυτό μας επιβάλλει επίσης να αναγνωρίσουμε νέα προτάγματα, όπως ο σεβασμός στο περιβάλλον, η εξασφάλιση υγιεινών τροφίμων, το ζήτημα της ησυχίας και η ευκαιρία για κοινωνική επαφή, διασκέδαση κ.τ.λ.

Τέλος, ενόψει της κρίσης που αντιμετωπίζει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία στα εθνικά κράτη σήμερα και με ανησυχία για την Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, η πόλη αναδύεται ως ένας εν δυνάμει νέος πολιτικός και κοινωνικός χώρος. 

Εδώ προκύπτουν συναρπαστικές δυνατότητες για μια προσβάσιμη δημοκρατία. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης θα μπορούν να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή με την ιδιότητά τους ως πολίτες. Εάν όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται παρακάτω ισχύουν για όλους, τότε κάθε πολίτης πρέπει να διασφαλίζει αυτά τα δικαιώματα και για όλους τους άλλους, μέσα σε περιβάλλον ελευθερίας και αλληλεγγύης. 

Η δέσμευση που αναλαμβάνουμε αφορά τους ανθρώπους του σήμερα. Δεν είναι εξαντλητική και το εύρος της εφαρμογής τους εξαρτάται από τους ίδιους του πολίτες. Είναι ένα περίγραμμα που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες αυτών των πολιτών, τις προσδοκίες που αναδύονται στις πόλεις. Αυτή η Χάρτα περιέχει ένα σύνολο στοιχείων που επιτρέπουν στους πολίτες να ασκήσουν τα δικαιώματά τους και στην τοπική αρχή, επικουρικά, να διευκολύνει την ενάσκησή τους και να αναγνωρίσει και να θέσει τέλος σε κάθε παραβίασή τους. 

Αυτή η υποστήριξη θα διευκολύνει την επίλυση των προβλημάτων και τον εντοπισμό των αντιφάσεων που είναι εγγενείς στην ζωή μέσα στην πόλη. 

Η πρόθεση: να διευκολυνθεί η ένταξη στην δημόσια ζωή.

Η αρχή: ισότητα.

Ο στόχος: η πολιτική συνειδητοποίηση όλων των κατοίκων.

Μέρος Ι - Γενικές διατάξεις

Άρθρο Ι

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ 

1. Η πόλη είναι ένας συλλογικός χώρος που ανήκει σε όλες και όλους που ζουν σε αυτόν. Όλες και όλοι έχουν δικαίωμα στην ύπαρξη προϋποθέσεων που επιτρέπουν την πολιτική, κοινωνική και οικολογική τους ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα αποδέχονται την δέσμευση για αλληλεγγύη.

2. Οι δημοτικές αρχές ενθαρρύνουν, με κάθε διαθέσιμο μέσο, τον σεβασμό στην αξιοπρέπεια όλων και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. 

Άρθρο ΙΙ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ

1.Τα δικαιώματα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη Χάρτα εφαρμόζονται σε κάθε πρόσωπο που κατοικεί στις υπογράφουσες πόλεις, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, οι οποίοι εφεξής αποκαλούνται "πολίτες". 

2. Αυτά τα δικαιώματα εγγυώνται οι δημοτικές αρχές χωρίς διάκριση όσον αφορά το χρώμα, την ηλικία, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την γλώσσα, την θρησκεία, την πολιτική πεποίθηση, την εθνοτική, εθνική ή κοινωνική καταγωγή ή το επίπεδο των εισοδημάτων. 

Άρθρο ΙΙΙ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ, ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. Όλοι οι κάτοικοι έχουν το δικαίωμα να ασκούν την πολιτισμική, γλωσσική και θρησκευτική τους ελευθερία. Οι δημοτικές αρχές ενεργούν σε συνεργασία με την υπόλοιπη διοίκηση προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά που ανήκουν σε ομάδες γλωσσικών μειονοτήτων μπορούν να διδαχθούν την μητρική τους γλώσσα. 

2. Η ελευθερία της συνείδησης και η ατομική και συλλογική ελευθερία της θρησκείας διασφαλίζονται από τις δημοτικές αρχές για όλους τους πολίτες. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, οι δημοτικές αρχές λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν αυτά τα δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα καλούνται να λάβουν μέτρα εναντίον της δημιουργίας γκέτο.

3. Όσον αφορά τις κοσμικές υποθέσεις, οι πόλεις ενθαρρύνουν την αμοιβαία ανοχή ανάμεσα σε πιστούς και μη πιστούς, καθώς και μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων. 

4. Οι δημοτικές αρχές προστατεύουν την ιστορία του λαού τους και σέβονται την μνήμη των νεκρών, εξασφαλίζοντας την αξιοπρέπεια των κοιμητηρίων. 

Άρθρο IV

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΥΠΑΘΕΣΤΕΡΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ 

  

1. Οι ευπαθέστερες ομάδες και κάτοικοι έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν ειδικής προστασίας. 

2. Οι αρχές λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να βοηθήσουν τα άτομα με αναπηρία να ενταχθούν πλήρως στην ζωή της πόλης. Οι κατοικίες τους και οι χώροι εργασίας και διασκέδασης πρέπει έχουν προσαρμοστεί γι' αυτά. Η δημόσια συγκοινωνία πρέπει να είναι προσβάσιμη για καθέναν και καθεμιά. 

3. Οι υπογράφουσες πόλεις θεσπίζουν θετικά μέτρα για την υποστήριξη των πιο ευπαθών ομάδων πληθυσμού που διασφαλίζουν το δικαίωμα στην συμμετοχή στην πολιτική ζωή και την ιδιότητα του πολίτη.

4. Οι πόλεις λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την βοήθεια της κοινωνικής ένταξης όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο είναι ευπαθείς, προστατεύοντάς τους έτσι από τις εναντίον τους διακρίσεις. 

Άρθρο V

ΚΑΘΗΚΟΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Η τοπική κοινωνία δεσμεύεται από την υποχρέωση της αμοιβαίας αλληλεγγύης που υποστηρίζεται από τις τοπικές αρχές. Οι τελευταίες δεσμεύονται για την προώθηση της ανάπτυξης και της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών. 

Άρθρο VI

ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

1. Οι πόλεις προωθούν την αμοιβαία γνωριμία των λαών και των πολιτισμών τους. 

2. Οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να συνεργαστούν με περιφερειακές και τοπικές αρχές αναπτυσσόμενων χωρών στον τομέα των υποδομών, της προστασίας του περιβάλλοντος, της υγείας, της εκπαίδευσης και να κινητοποιήσουν τον μέγιστο δυνατό αριθμό πολιτών. 

3. Οι πόλεις ενθαρρύνουν ιδίως τους οικονομικούς παράγοντες, καθώς και τον γενικό πληθυσμό να συμμετέχουν σε προγράμματα συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη ενός συναισθήματος αλληλεγγύης που κατατείνει στις πλήρη ισότητα των ανθρώπων, πέρα από αστικά και εθνικά σύνορα. 

Άρθρο VII

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ

1. Η αρχή της επικουρικότητας που διέπει τις αρχές της ευθύνης του κράτους, των περιφερειών και των πόλεων πρέπει να καθίσταται σταθερά αντικείμενο διαπραγμάτευσης και να διαμορφώνεται με έναν νέο δυναμικό τρόπο για να μην παραμελούν το κεντρικό κράτος και οι άλλες αρμόδιες αρχές τις υποχρεώσεις τους μέσα στις πόλεις. 

2. Αυτές οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών και την εγγύτητα τους, σε διοικητικό επίπεδο, προς τον λαό. 

Μέρος ΙΙ - Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα στην Πόλη

Άρθρο VIII

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

1. 'Ολοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στην τοπική πολιτική ζωή μέσα από ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές για τους τοπικούς εκπροσώπους τους. 

2. Οι υπογράφουσες πόλεις επιθυμούν την επέκταση του δικαιώματος συμμετοχής στις δημοτικές εκλογές σε όλους τους ενήλικους κατοίκους που δεν είναι ημεδαποί και κατοικούν στην πόλη για πάνω από δύο έτη. 

3. Η δημοκρατική συμμετοχή ενθαρρύνεται γενικά και πέραν του χρόνου των δημοτικών εκλογών. Γι' αυτό το σκοπό, οι πολίτες και οι οργανώσεις τους μπορούν να παίρνουν μέρος σε δημόσιους διαλόγους, σε απευθείας έρευνες στις δημοτικές αρχές για θέματα που αφορούν την περιφερειακή και τοπική αρχή και να εκφράζουν την άποψή τους είτε μέσω ενός "δημοτικού δημοψηφίσματος" είτε μέσω δημόσιων δράσεων και συναντήσεων. 

4. Κατ' εφαρμογή της αρχής της ανοικτότητας και σύμφωνα με την νομοθεσία κάθε χώρας, οι πόλεις οργανώνουν την δημοτική διακυβέρνηση και τον τρόπο δράσης της με μεθόδους που περιλαμβάνουν μηχανισμούς λογοδοσίας τόσο των αιρετών εκπροσώπων, όσο και της δημοτικής διοίκησης. 

Άρθρο ΙΧ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΝΩΣΗΣ, ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗΣ

1. Το δικαίωμα των κατοίκων στην ένωση, την συνάντηση και την διαδήλωση αναγνωρίζεται και απολαμβάνει εγγυήσεων. 

2. Οι τοπικές αρχές ενθαρρύνουν τις ενώσεις ως έκφρασης της ιδιότητας του πολίτη και σέβονται την αυτονομία τους. 

3. Η πόλη προσφέρει κοινόχρηστους χώρους στις οργανώσεις για ανοικτές συναντήσεις και ανεπίσημες συγκεντρώσεις. Διασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση καθενός σε αυτούς τους χώρους, εφόσον το προβλέπει η νομοθεσία. 

Άρθρο Χ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΖΩΗΣ

1. Η πόλη προστατεύει το δικαίωμα των ανθρώπων στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και αναγνωρίζει τον σεβασμό για την ενότητα της οικογένειας, σε όλες τις τρέχουσες εκδηλώσεις της, ως ένα θεμελιώδες στοιχείο της τοπικής δημοκρατίας. 

2. Οι δημοτικές αρχές προστατεύουν την ενότητα της οικογένειας από την ίδρυσή της, χωρίς παρέμβαση στην εσωτερική λειτουργία της. Οι αρχές παρέχουν συνδρομή ιδίως σε ζητήματα στέγασης. Οι οικογένειες χαμηλού εισοδήματος λαμβάνουν οικονομική βοήθεια και οργανώνονται δομές και υπηρεσίες για να βοηθήσουν τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. 

3. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να συνδέεται συναισθηματικά με πρόσωπο της επιλογής του και, εφόσον πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις, έχει δικαίωμα γάμου με αυτό το πρόσωπο, χωρίς εμπόδια. 

4. Οι δημοτικές αρχές αναπτύσσουν δραστικές πολιτικές για την παρακολούθηση της υλικής ασφάλειας των μελών των οικογενειών και ενθαρρύνουν την εξάλειψη όλων των μορφών κακομεταχείρισης εντός της οικογένειας. 

5. Όσον αφορά την ελευθερία της επιλογής στην εκπαίδευση, την θρησκεία, τα πολιτισμικά και τα πολιτικά θέματα, οι τοπικές αρχές θεσπίζουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των παιδιών και των νέων και βασίζουν την εκπαίδευσή τους στις αρχές της δημοκρατία και της ανεκτικότητας με την ευκαιρία για την πλήρη συμμετοχή στην ζωή μέσα στην πόλη.

6. Οι τοπικές αρχές δημιουργούν κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να μπορούν να απολαμβάνουν την παιδική ηλικία τους. 

Άρθρο ΧΙ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ 

1. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα στην πληροφόρηση για θέματα που αφορούν την κοινωνική, την οικονομική, την πολιτισμική και την τοπική διοικητική ζωή, με περιορισμούς που αναφέρονται μόνο στην ιδιωτικότητα του ατόμου και στην προστασία των μικρών παιδιών και των νέων. 

2. Οι δημοτικές αρχές προσφέρουν ελεύθερη, ανοικτή και εύκολη πρόσβαση στην πληροφόρηση. Στο πλαίσιο αυτό, ενθαρρύνεται η εκπαίδευση, η διευκόλυνση στην πρόσβαση και η τακτική επικαιροποίηση των δυνατοτήτων χρήσης της Τεχνολογίας Πληροφορίας. 

Μέρος ΙΙΙ - Οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δικαιώματα στην πόλη

Άρθρο ΧΙΙ

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

1. Οι υπογράφουσες πόλεις θεωρούν τις κοινωνικές πολιτικές ως καθοριστικό μέρος για την πολιτική τους σχετικά με την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εγγυώνται τα δικαιώματα αυτά εντός των ορίων της εξουσίας τους.

2. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση στις γενικές δημοτικές υπηρεσίες. Για τον λόγο αυτόν, οι υπογράφουσες πόλεις αντιτίθενται στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών προσωπικής υποστήριξης και διασφαλίζουν ότι παρέχονται καλής ποιότητας βασικές υπηρεσίες σε άλλους δημόσιους τομείς με την χαμηλότερη δυνατή και σταθερή τιμή. 

3. Οι πόλεις δεσμεύονται να αναπτύξουν κοινωνικές πολιτικές που αφορούν κυρίως τους μη προνομιούχους, για την εξάλειψη κάθε μορφής αποκλεισμού και την εμπέδωση της ανθρώπινης αξίας και των ίσων δικαιωμάτων. 

Άρθρο XIII
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 

1. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση. Οι δημοτικές αρχές παρέχουν πρόσβαση στην βασική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά της σχολικής ηλικίας. Ενθαρρύνουν την προσβάσιμη δια βίου εκπαίδευση που ανταποκρίνεται στις αρχές της δημοκρατίας.

2. Οι πόλεις συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη και στον πολυ-πολιτισμό παρέχοντας σε καθέναν χωρίς διακρίσεις κοινόχρηστους χώρους όπως επίσης και χώρους για περαιτέρω εκπαιδευτικές υποδομές, σχολεία και πολιτισμικά κέντρα. 

3. Οι δημοτικές αρχές βοηθούν την δημόσια ευαισθητοποίηση μέσω της εκπαίδευσης, ιδίως όσον αφορά τον αγώνα ενάντια στον σεξισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και τις διακρίσεις. 

Άρθρο XIV
TO ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

1. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν επαρκή οικονομική ανταμοιβή για απασχόληση που εγγυάται ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής. 

2. Οι δημοτικές αρχές εργάζονται για την δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους. Προκειμένου το δικαίωμα στην εργασία να γίνει ένας επιτεύξιμος στόχος, οι υπογράφουσες πόλεις ενθαρρύνουν τον συνδυασμό παροχής και ζήτησης στην αγορά εργασίας και προωθούν περαιτέρω εκπαίδευση και επικαιροποίηση των δυνατοτήτων στον χώρο της εργασίας. Σχεδιάζουν μέτρα για τους άνεργους. 

3. Οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην συνάψουν δημοτικές συμβάσεις χωρίς τους εξής όρους:
- απόρριψη της παιδικής εργασίας και 
- παράνομη απασχόληση, είτε αφορά ημεδαπούς είτε αλλοδαπούς εργάτες. 

4. Οι δημοτικές αρχές αναπτύσσουν μηχανισμούς σε συνεργασία και με άλλους δημόσιους φορείς και εταιρίες
- για την διασφάλιση της ισότητας όλων στην εργασία και 
- για την απαγόρευση κάθε διάκρισης για λόγους εθνικότητας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ηλικίας ή αναπηρίας, σε θέματα μισθού, όρων εργασίας, δικαίωμα συμμετοχής, επαγγελματικής προαγωγής ή παράνομης απόλυσης.

Προωθούν τις ίσες ευκαιρίες στον εργασιακό χώρο για τις γυναίκες, διαθέτοντας για αυτές διάφορες δομές, όπως βρεφονηπιακούς σταθμούς, και για τα άτομα με αναπηρία με την εγκατάσταση κατάλληλων υποδομών και εξοπλισμού. 

5. Οι δημοτικές αρχές ενθαρρύνουν την δημιουργία προστατευόμενων θέσεων εργασίας για τα άτομα που επανέρχονται στον χώρο της εργασίας και ενθαρρύνουν την δημιουργία θέσεων στους τομείς της δημόσιας υπηρεσίας, του περιβάλλοντος, της κοινωνικής πρόνοιας και της δια βίου εκπαίδευσης. 

'Αρθρο XV
TO ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

1. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα στον πολιτισμό σε όλες τις εκφράσεις τους, τις μορφές του και τις εκδηλώσεις του. 

2. Οι δημοτικές αρχές, σε συνεργασίας με τις πολιτισμικές ενώσεις και τον ιδιωτικό τομέα προωθούν την ανάπτυξη αστικής πολιτισμικής ζωής με σεβασμό στην διαφορετικότητα. Κατάλληλοι κοινόχρηστοι χώροι είναι στην διάθεση των πολιτών για την χρήση τους για πολιτισμικές και κοινωνικές δράσεις με ίσες ευκαιρίες αίτησης για όλους. 

Άρθρο XVI
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

1. 'Ολοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα σε κατάλληλη, ασφαλή και υγιή κατοικία.

2. Οι δημοτικές αρχές διασφαλίζουν κατάλληλη παροχή κατοικίας και υποδομών για όλους τους κατοίκους, χωρίς εξαίρεση, εντός των πλαισίων των οικονομικών τους πόρων. Πρέπει να λαμβανουν μέτρα που αφορούν τους άστεγους και να εγγυώνται την ασφάλεια και την αξιοπρέπειά τους, καθώς εγγυητικές δομές για γυναίκες που είναι θύματα βίας ή εκείνων που επιθυμούν να εγκαταλείψουν την πορνεία. 

3. Οι δημοτικές αρχές εγγυώνται το δικαίωμα των περιπλανώμενων να παραμένουν στην πόλη υπό συνθήκες συμβατές με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. 

Άρθρο XVII
TO ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ 

1. Οι δημοτικές αρχές ενθαρρύνουν την ίση πρόσβαση για όλους τους πολίτες στην ιατρική και προληπτική φροντίδα υγείας. 

2. Οι δημοτικές αρχές αναλαμβάνουν κάθε αναγκαία πρωτοβουλία για την δημόσια υγεία με ιδιαίτερη αναφορά στα μέτρα προληπτικής και ενεργητικής παρέμβασης όταν απαιτείται. 

3. Οι υπογράφουσες πόλεις, μέσω των δράσεών τους στην οικονομική σφαίρα, τον πολιτισμό και τον κοινωνικό σχεδιασμό της πόλης, συμβάλλουν γενικά στην προώθηση της υγείας για όλους τους κατοίκους, με την ενεργή συμμετοχή τους.

'Αρθρο XVIII
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

1. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα σε υγιές περιβάλλον που βασίζεται στην βιώσιμη ισορροπία ανάμεσα στη βιομηχανική ανάπτυξη και στο περιβάλλον. 

2. Γι' αυτό οι δημοτικές αρχές λαμβάνουν προληπτικά μέτρα με την δημιουργία πολιτικών πρόληψης της μόλυνσης (συμπεριλαμβανομένης και της ηχορρύπανσης). Προωθούν την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανακύκλωση ή την επαναχρησιμοποίηση και εγγυώνται την διαχείριση των απορριμμάτων.  Επεκτείνουν και προστατεύουν τις πράσινες ζώνες των πόλεων.

3. Οι δημοτικές αρχές αναλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες δράσεις ώστε οι πολίτες να εκτιμούν και να φροντίζουν την ύπαιθρο που περιστοιχίζει την πόλη τους. Ταυτόχρονα, επιτρέπουν στους πολίτες να παρέχουν τις συμβουλές τους για κάθε αλλαγή που επηρεάζει το τοπίο.

4. Οι δημοτικές αρχές αναπτύσσουν ειδικές στρατηγικές διδασκαλίας για την περιβαλλοντική προστασία, κυρίως για παιδιά. 

Άρθρο XIX
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

1. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα στην ανάπτυξη του αστικού σχεδιασμού που εγγυάται μια αρμονική σχέση ανάμεσα στις περιοχές κατοικιών, τις δημόσιες υπηρεσίες και τις περιοχές πρασίνου. 

2. Οι δημοτικές αρχές με την συμμετοχή των πολιτών οργανώνουν ένα σύστημα σχεδιασμού πόλεως και διοίκησης που διατηρεί την ισορροπία μεταξύ αστικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος. 

3. Στο πλαίσιο αυτό, σέβονται την φυσική, ιστορική, αρχιτεκτονική, πολιτισμική και καλλιτεχνική κληρονομιά των πόλεων, επιδιώκοντας δραστικά την αποκατάσταση και την επαναχρησιμοποίηση των υπαρχόντων κτιρίων. 

Άρθρο ΧΧ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ  

1. Οι τοπικές αρχές αναγνωρίζουν το δικαίωμα των πολιτών να έχουν ένα συγκοινωνιακό σύστημα που μπορεί να τους μεταφέρει με την επιθυμητή προσβασιμότητα μέσα στην πόλη. Γι' αυτό αναπτύσσουν ένα δημόσιο συγκοινωνιακό δίκτυο προσβάσιμο σε όλες και όλους που θα περιλαμβάνει ένα σύστημα δημοτικών και διαδημοτικών συνδέσμων. Ελέγχουν την κίνηση των οχημάτων και επιδιώκουν την ομαλή και αρμονική πορεία τους σε σχέση με το περιβάλλον. 

2. Οι δήμοι ελέγχουν στενά την εκπομπή κάθε είδους θορύβου και δονήσεων. Καθορίζουν συγκεκριμένους πεζοδρόμους και περιοχές με περιορισμό πρόσβασης για συγκεκριμένες ώρες την ημέρα και ενθαρρύνουν την χρήση φιλικών στο περιβάλλον οχημάτων. 

3. Οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την ευθύνη να εξασφαλίσουν πόρους που θα τους επιτρέψουν την ενάσκηση αυτών των δικαιωμάτων, καλώντας, όταν είναι απαραίτητο για οικονομική συνεργασία τις τοπικές αρχές, τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και την κοινωνία γενικά. 

'Αρθρο XXI
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤON ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΧΡΟΝΟ  

1. Οι πόλεις αναγνωρίζουν το δικαίωμα των πολιτών στον ελεύθερο χρόνο. 

2. Οι τοπικές αρχές διασφαλίζουν την ύπαρξη ποιοτικών χώρων ελεύθερου χρόνου για όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις. 

3. Οι δημοτικές αρχές διευκολύνουν την συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες και παρέχουν προσβάσιμες υποδομές για όλες και όλους. 

4. Οι δημοτικές αρχές ενθαρρύνουν τον βιώσιμο τουρισμό εποπτεύουν την ισορροπία μεταξύ τουρισμού της πόλης από την μία πλευρά και κοινωνικής και οικολογικής ευημερίας των πολιτών από την άλλη. 

Άρθρο ΧΧΙΙ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Εντός των πλαισίων της αρμοδιότητάς τους, οι πόλεις τηρούν τα δικαιώματα των καταναλωτών. Για τον σκοπό αυτόν, όσον αφορά τα τρόφιμα, εγγυώνται την εποπτεία των μέτρων και σταθμών, την ποιότητα και την σύνθεση των προϊόντων και την ακρίβεια των πληροφοριών όσον αφορά τις ημερομηνίες λήξης. 

Μέρος IV - Δικαίωμα σχετικά με την δημοκρατική τοπική διοίκηση

'Αρθρο XXIII
ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 

1. Οι τοπικές αρχές διασφαλίζουν την επάρκεια των δημόσιων υπηρεσιών καθώς και ότι αυτές είναι κατάλληλες για τους χρήστες. Κάθε μέτρο πρέπει να αποσκοπεί στην εξάλειψη των διακρίσεων ή των αθέμιτων συμπεριφορών. 

2. Οι δημοτικές αρχές έχουν στην διάθεσή τους μέσα αξιολόγησης των δράσεών τους και δημοσιεύουν τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης.

'Αρθρο XXIV
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΤΟΤΗΤΑΣ

1. Οι υπογράφουσες πόλεις εγγυώνται την ανοικτότητα της διοικητικής διαδικασίας. Οι πολίτες πρέπει να πληροφορούνται για τα πολιτικά και διοικητικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους μέσω κανονικών και κατανοητών δημοσιεύσεων των δημοτικών κανονισμών. 

2. Οι κάτοικοι έχουν δικαίωμα αντιγραφής των αρχείων που αναφέρονται σε αυτούς, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες υπάρχουν περιορισμοί δημοσίου συμφέροντος ή όταν πρέπει να ληφθεί υπόψη και η ιδιωτικότητα ενός τρίτου μέρους. 

3. Η υποχρέωση διαφάνειας, δημοσιότητας, αμεροληψίας και μη διάκρισης κατά την ενάσκηση των δημοτικών αρμοδιοτήτων εφαρμόζεται:
- στην σύναψη δημοτικών συμβάσεων, ιδίως με αναφορά στην κατάλληλη διαχείριση των δημοσίων εξόδων 
- στην επιλογή υπαλλήλων και άλλου δημοτικού προσωπικού, αξιοκρατικά και με βάση την καταλληλότητά τους.

4. Οι δημοτικές αρχές εγγυώνται την ανοικτότητα και τον αυστηρό έλεγχο της χρήσης των δημόσιων χρημάτων.

Μέρος V - Μηχανισμοί για την εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην πόλη

Άρθρο XXV
TOΠΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 

1. Οι υπογράφουσες πόλεις αναπτύσσουν πολιτικές που βελτιώνουν την πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες του νόμου και της δικαιοσύνης.

2. Οι υπογράφουσες πόλεις ενθαρρύνουν την εξωδικαστική επίλυση των αστικών, ποινικών, διοικητικών και εργατικών διαφορών, με την ίδρυση δημόσιων μηχανισμών συμβιβασμού, συνδιαλλαγής, διαμεσολάβησης και διαιτησίας. 

3. Αν είναι αναγκαίο, ιδρύεται ένα δημοτικό διαιτητικό όργανο, είτε εκλεγόμενο από τον λαό είτε διοριζόμενο από τις δημοτικές αρχές. Θα περιλαμβάνει ανεξάρτητους κριτές, π.χ. ανθρώπους καλής φήμης, και θα έχει την εξουσία να επιλύσει διαφορές μεταξύ πολιτών και τοπικής αρχής με δίκαιο τρόπο. 

'Αρθρο XXVI
AΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ 

Οι υπογράφουσες πόλεις ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενός αστυνομικού τμήματος με άρτια προσόντα, υπεύθυνο για την τοπική ασφάλεια και την ενίσχυση του αισθήματος της κοινότητας. Αυτοί οι αστυνομικοί θα λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για το έγκλημα και θα μπορούν να θεωρούνται ως ένα εκπαιδευτικό σώμα για την αστική ευαισθητοποίηση. 

Άρθρο XXVII
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

1. Οι υπογράφουσες πόλεις λαμβάνουν προληπτικά μέτρα όπως
- κοινωνικοί ή τοπικοί διαμεσολαβητές γειτονιάς, ιδίως σε περιοχές με υψηλές κοινωνικές εντάσεις 
-Δημοτικό διαμεσολαβητή ή "Συνήγορο του Πολίτη" ως ανεξάρτητο και αμερόληπτο θεσμό.

2. Για την υλοποίηση των δικαιωμάτων των πολιτών αυτής της Χάρτας, καθεμιά από τις υπογράφουσες πόλεις ιδρύει μια επιτροπή από πολίτες και τους αναθέτει την αξιολόγηση της εφαρμογής της Χάρτας. 

Άρθρο XXVIII
ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

1. Οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την ευθύνη να καταρτίσουν τους προϋπολογισμούς τους κατά τρόπον ώστε να διευκολύνουν την ενάσκηση των δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται σε αυτή την Χάρτα. Γι' αυτό μπορούν να καθιερώσουν ένα σύστημα "συμμετοχής πολιτών" στον προϋπολογισμό. Οι πολίτες σε διάφορες περιοχές της πόλης ή οι ενώσεις τους μπορούν να προτείνουν τα μέτρα που θεωρούν αναγκαία για να βοηθήσουν στην πραγμάτωση των δικαιωμάτων. 

2. Οι υπογράφουσες πόλεις, έχοντας κατά νου την ισότητα των πολιτών όσον αφορά τα δημόσια βάρη, αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην επιτρέψουν την κοινωνική, δημοσιονομική ή οικολογική ανισότητα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους ή, εάν υπάρχει να διασφαλίσουν ότι αυτές οι ανισότητες θα εξαλειφθούν. 

ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΝΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΗΣ ΧΑΡΤΑΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ

1. Από την θέσπισή της η Χάρτα παραμένει ανοικτή για υπογραφή από όλες τις πόλεις που επιθυμούν να ενισχύσουν τους σκοπούς της. 

2. Οι υπογράφουσες πόλεις θα ενσωματώσουν στις τοπικές κανονιστικές πράξεις τους τις αρχές, τους κανονισμούς και τους εγγυητικούς μηχανισμούς της Χάρτας και θα την αναφέρουν ρητά στις δημόσιες δράσεις τους. 

3. Οι υπογράφουσες πόλεις αναγνωρίζουν την απαράγραπτη νομιμότητα των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται σε αυτή την Χάρτα και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να απορρίπτουν και να ακυρώνουν όλες τις νομικές συναλλαγές, ιδίως δημοτικές συμβάσεις, οι συνέπειες των οποίων θα μπορούσαν να εμποδίσουν την υλοποίηση των δικαιωμάτων. Υποχρεούνται να αναγνωρίζουν με όλες τις νομικές μορφές τους την νομική σημασία αυτών των δικαιωμάτων. 

4. Οι υπογράφουσες πόλεις αναγνωριζουν την υποχρέωση της συγκρότησης μιας επιτροπής η οποία κάθε δύο έτη θα αξιολογεί την εφαρμογή των δικαιωμάτων που προβλέπονται στην Χάρτα και θα δημοσιεύουν τα πορίσματά της. 

5. Το δίκτυο των Ευρωπαϊκών Πόλεων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που ιδρύθηκε από τις υπογράφουσες πόλεις θα αποφασίζει για τον κατάλληλο μηχανισμό παρακολούθησης για την ορθή εφαρμογή της Χάρτας από τις υπογράφουσες πόλεις.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Πρώτη 

Οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να ενεργήσουν ώστε η εθνική νομοθεσία των κρατών τους  να επιτρέψει την συμμετοχή μη ημεδαπών κατοίκων στις δημοτικές εκλογές, όπως προβλέπεται από το Άρθρο VIII.2. του παρόντος Χάρτη.  

Δεύτερη 

Για να επιτραπεί ο δικαιοδοτικός έλεγχος στα δικαιώματα που περιλαμβάνονται σε αυτή την Χάρτα, οι υπογράφουσες πόλεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να ζητήσουν από τα κράτη τους και από την Ευρωπαϊκή Ένωση να ολοκληρώσουν τις συνταγματικές διακηρύξεις για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή για την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 

Τρίτη 

Κάθε υπογράφουσα πόλη θα σχεδιάσει και θέσει σε ισχύ το Πρόγραμμα Ατζέντα 21, σε εφαρμογή των συμφωνιών που θεσπίστηκαν από την Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992. 

Τέταρτη

Σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης, οι υπογράφουσες πόλεις θα διασφαλίσουν την διατήρηση της αυτόνομης διακυβέρνησης της πόλης και θα τηρούν τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην Χάρτα.

Πέμπτη

Το έγγραφο που εγκρίθηκε από τους εκπροσώπους των πόλεων θα επικυρωθεί από τα δημοτικά συμβούλια που μπορούν να εισάγουν επιφυλάξεις στο κείμενο που κρίνονται αναγκαίες ενόψει της εθνικής νομοθεσίας. 

Εγκρίθηκε στο St. Denis στις 18 Μαϊου 2000.