Καμία αντινομία, κύριε Υπουργέ!

Εδώ ο Υπουργός επικαλείται "αντινομίες" αν περάσει η τροπολογία του Ποταμιού για αναγνώριση επιμέλειας ή γονικής μέριμνας του βιολογικού παιδιού του ενός, από τον άλλο σύντροφο με τον οποίο υπάρχει σύμφωνο συμβίωσης. Η "αντινομία" που υπονοείται είναι ότι μια τέτοια ρύθμιση δεν υπάρχει ούτε στις διατάξεις του πολιτικού γάμου: δηλαδή αν μια μάνα παντρευτεί, ο σύζυγος δεν αποκτά αυτομάτως επιμέλεια αν δεν υπάρχει πατέρας. 

ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ: η αντινομία κατά την επιστήμη του δικαίου είναι η ταυτόχρονη ίσχυση δύο κανόνων δικαίου που η εφαρμογή του ενός προσκρούει στην εφαρμογή του άλλου. ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ είναι ας πούμε το δίκαιο να κατοχυρώνει την αρχή της ισότητας ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ και να έρχεται ένας νόμος και να λέει "όχι για όλους, κάποιοι δεν θα έχουν τα ίδια δικαιώματα".

 Επί της ουσίας όμως, επειδή ο Υπουργός μιλάει και για "ιεραρχήσεις που δεν είναι ορθές με άλλες αρχές της έννομης τάξης" και προφανώς πάλι εδώ εννοεί ότι ο πολιτικός γάμος είναι το μείζον (για να μην σκεφτώ ότι εννοεί την αρχή για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, διότι δεν πιστεύω ότι ο Υπουργός αγνοεί την νομολογία του ΕΔΔΑ), είναι συνειδητό σε όλους ότι το σύμφωνο συμβίωσης δεν είναι "κάτι κατώτερο από τον γάμο", ώστε να πρέπει να "προστατευθεί" ο γάμος, μήπως τελικά τα ζευγάρια του συμφώνου συμβίωσης έχουν περισσότερα δικαιώματα. 

Το σύμφωνο συμβίωσης είναι ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ από τον γάμο: ένας εναλλακτικός θεσμός που καλείται να καλύψει ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ από αυτές του γάμου, τόσο για τα ετερόφυλα όσο και για τα ομόφυλα ζευγάρια. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι στα 6 χρόνια που ισχύει το σύμφωνο, πολλά ετεροφυλα ζευγάρια το έχουν συνάψει (θυμάμαι πριν 2 χρόνια 250 σύμφωνα συμβίωσης μόνο στον Δήμο Αθηναίων), άρα όντως καλύπτονται εναλλακτικές ανάγκες που δεν καλύπτονται από τον γάμο. Μια από τις ανάγκες αυτές είναι ΑΚΡΙΒΩΣ και το θέμα των βιολογικών παιδιών του ατόμου που βρίσκεται σε συμβίωση με ομόφυλο πρόσωπο και το οποίο εξ αντικειμένου ΔΕΝ μπορεί να συνάψει γάμο.

 Άρα, αυτό το ειδικό σκέλος που ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΥΙΟΘΕΣΙΑ θα είναι εκτός του πεδίου εφαρμογής της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που προεξαγγέλλει ο Υπουργός, αν δεν θέλει να πέσει σε αντιφάσεις. Αυτή η ειδική διάταξη που προτείνεται με την τροπολογία αφορά ειδικώς και μόνο το σύμφωνο συμβίωσης και την γονική μέριμνα - επιμέλεια και όχι την από κοινού τεκνοθεσία παιδιού τρίτων γονέων. Επομένως, αυτά που ισχυρίζεται ο Υπουργός είναι νόμω αβάσιμα και δεν έχουν καμία σχέση με την γενική αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου. ΤΩΡΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙ.

Διαφορές γάμου - συμφώνου συμβίωσης

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΓΑΜΟΥ - ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ

1. STATUS. Ο γάμος αποτελεί θεσμό με πλούσιες πολιτισμικές και ιστορικές ρίζες, με τεράστια βαρύτητα ως προς την κοινωνική θέση του έγγαμου ατόμου, αλλά και με δυνατότητα σύναψής του με ιερολογία από διάφορα θρησκευτικά δόγματα. ΑΝΤΙΘΕΤΑ το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί έναν εναλλακτικό θεσμό οικογενειακού δικαίου που μετρά μόνο λίγα χρόνια σε διάφορες χώρες του κόσμου, χωρίς να παρουσιάζει το ίδιο ιστορικό και κοινωνικό κύρος με τον θεσμό του γάμου. Επομένως, από άποψη κοινωνική και πολιτισμική πρόκειται για εντελώς διαφορετικούς θεσμούς.

2. ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΝΑΨΗΣ: Ενώ ο γάμος συνάπτεται με προφορική δήλωση ενώπιον δημάρχου με την παρουσία δύο μαρτύρων, κατόπιν άδειας του δημάρχου και μετά την γνωστοποίηση του με αγγελία (ή με ιερολογία), το σύμφωνο συνάπτεται με συμβολαιογραφική πράξη που για να ισχύει πρέπει να καταχωρηθεί στο ληξιαρχείο.

3. ΠΟΙΟΙ ΣΥΝΑΠΤΟΥΝ: Ενώ γάμο συνάπτει και άτομο που δεν έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα (υπό προϋποθέσεις), για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης απαιτείται ΠΛΗΡΗΣ δικαιοπρακτική ικανότητα. Άρα αν κάποιος έχει κηρυχθεί σε δικαστική συμπαράσταση δεν μπορεί να συνάψει σύμφωνο ούτε με την συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη του, ενώ μπορεί να συνάψει γάμο.

4. ΑΓΩΓΗ ΑΚΥΡΩΣΗΣ: Ενώ ο εισαγγελέας μπορεί να ακυρώσει με αγωγή του γάμο για συγκεκριμένους λόγους που προβλέπονται στο νόμο, το σύμφωνο συμβίωσης θα μπορεί να το προσβάλλει "αν αντίκειται στη δημόσια τάξη", ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.

5. ΕΠΩΝΥΜΟ: Ενώ στον γάμο οι σύζυγοι μπορούν να προσθέτουν ληξιαρχικά στο επώνυμό τους το επώνυμο του συζύγου, στο σύμφωνο συμβίωσης το επώνυμο δεν μεταβάλλεται νομικά, αλλά μπορεί κάθε μέρος να χρησιμοποιεί "κοινωνικά" (δηλαδή άτυπα) το επώνυμο του συντρόφου.

6.ΛΥΣΗ: Ενώ ο γάμος λύεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, το σύμφωνο λύεται με συμβολαιογραφική πράξη.

7. ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ: Ενώ ο γάμος προβλέπει τεκμήριο πατρότητας (=ο πατέρας ασκεί την γονική μέριμνα του παιδιού που θα γεννηθεί κατά την διάρκεια του γάμου), το σύμφωνο συμβίωσης προβλέπει το ίδιο τεκμήριο, αλλά χωρίς να λαμβάνει υπόψη ότι το πεδίο εφαρμογής προβλέπει και τη σύναψή του από ομόφυλα ζευγάρια, χωρίς να αναγνωρίζονται δικαιώματα γονικής μέριμνας ή επιμέλειας.

8. ΤΕΚΝΟΘΕΣΙΑ: Ενώ σύζυγοι έχουν δικαίωμα από κοινού τεκνοθεσίας, για το σύμφωνο συμβίωσης αυτό δεν προβλέπεται ρητά, αλλά μπορεί να υποστηριχθεί ότι εφαρμόζεται κατ΄αναλογία αυτή η διάταξη μαζί με τις άλλες διατάξεις που ισχύουν αναλογικά και διέπουν τις σχέσεις συζύγων.

9. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: Ενώ για τους συζύγους ισχύουν ευνοϊκές διατάξεις φορολογικού δικαίου, για τα μέρη του συμφώνου συμβίωσης δεν προβλέπονται τέτοιες διατάξεις, ούτε και στο κατατεθέν νομοσχέδιο (που περιορίζεται στις κοινωνικοασφαλιστικές διατάξεις καθώς και στις διατάξεις του εργατικού δικαίου). Η νομοθετική εξουσιοδότηση στον Υπουργό Εργασίας για πρόταση π.δ. που θα επεκτείνει τις διατάξεις που ισχύουν "σε άλλους νόμους" για τους συζύγους αφορά μόνο τα εργασιακά και τα κοινωνικοασφαλιστικά και όχι τα φορολογικά ζητήματα.

Το γκέτο στήνεται δημοσιογραφικά

Ο δημοσιογραφικός λόγος έχει καθαρά επιτελεστικό ρόλο, καθώς εκτός από ατομική ελευθερία αποτελεί και μορφή επιβολής ιδεών. Όταν στον δημοσιογραφικό λόγο χρησιμοποιείται επιστημονική ορολογία (αντί για απλή περιγραφή ή για αξιολογική εκτίμηση πραγματικών περιστατικών), τότε η λειτουργία ενός ρεπορτάζ μπορεί να ξεπεράσει τα όρια της ενημέρωσης και της ελευθερίας της έκφρασης και να οδηγήσει σε παραβιάσεις δικαιωμάτων ή έννομων συμφερόντων, όπως είναι για παράδειγμα το τεκμήριο της αθωότητας, η ιδιωτική ζωή, ακόμη και η πολιτισμική ταυτότητα ενός πληθυσμού.

Τελευταία, η άκριτη χρήση όρων με ιδιάζουσα ιστορική και επιστημονική βαρύτητα, ιδίως του όρου "bullying", αλλά και του όρου "ghetto" γίνεται χωρίς τις σχετικές επιφυλάξεις, με χαλαρότητα που δεν δικαιολογείται από τα ιστορικά συμφραζόμενα και την βιβλιογραφία, αλλά και με ένα αποτέλεσμα επίτασης κι όχι θεραπείας ή εξεύρεσης λύσεων. Όταν προσδίδεται ανεπιφύλακτα ο όρος "γκέτο" σε μια γειτονιά και συνδιαμορφώνεται η συλλογική πρόσληψη μιας τετελεσμένης κατάστασης, η οποία δεν θεραπεύεται, αλλά παρουσιάζεται ολοένα και επεκτεινόμενη, όσο ανιστορικά κι αν χρησιμοποιείται ο όρος "γκέτο", υπάρχει ένας σαφής κίνδυνος "καθιέρωσης". Σε αυτές τις περιπτώσεις ο δημοσιογραφικός λόγος δεν είναι ουδέτερος, αλλά έχει συμβάλλει, μέσα στην ανιστορική ελαφρότητά του, στην παγίωση της κατάστασης που αρχικά επιδιώκει να στηλιτεύσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο δημόσιος λόγος δεν είναι καθόλου άμοιρος ευθυνών για τα όποια αποτελέσματα.

Δυσχεραίνοντας τις αγωγές εναντίον των ΜΜΕ

Μπορεί η γενική τάση του νομοθέτη αυτή την περίοδο να στοχοποιεί την λειτουργία των μέσων ενημέρωσης, υπάρχουν όμως και προτεινόμενες νομικές διατάξεις που επιχειρούν το αντίστροφο αποτέλεσμα. Ορισμένες από αυτές βρίσκονται στο νομοσχέδιο για ... το σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης. Το άρθρο 38 που έχει περάσει απαρατήρητο ακόμη από τους σχολιαστές, έχει ορισμένες ενδιαφέρουσες ρυθμίσεις, υπερ των ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης. 

Οι ευνοϊκές διατάξεις για τα ΜΜΕ που έχουν δοθεί προς δημόσια διαβούλευση αφορούν την τροποποίηση του Ν.1178/1981 περί αστικής ευθύνης του τύπου, σε συνδυασμό με τον "τυποκτόνο" Ν.2328/1995, ο οποίος καταργείται μόνο ως προς τις υψηλές αποζημιώσεις που ορίζει για τα μέσα ενημέρωσης σε υποθέσεις προσβολής προσωπικότητας. 

Στην πρώτη παράγραφο, η προτεινόμενη διάταξη εναρμονίζει με την νομολογία του Αρείου Πάγου την διάταξη για την χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που επιδικάζουν οι δικαστές κατά την εκδίκαση αγωγών αποζημίωσης από προσβολές προσωπικότητας των μέσων ενημέρωσης. Ουσιαστικά οι δικαστές το κάνουν από μόνοι τους, αλλά καλό είναι που ο νόμος κωδικοποιεί αυτό που ακολουθείται στην πράξη: το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης θα εξαρτάται όχι μόνο από την φύση και την εμβέλεια του μέσου ενημέρωσης, αλλά και από μια σειρά άλλων κριτηρίων, όπως οι επιπτώσεις του δημοσιεύματος στον αδικηθέντα και το περιβάλλον του, η βαρύτητα των αποδιδόμενων στον αδικηθέντα πράξεων ή χαρακτηρισμών, το είδος της προσβολής, η ένταση του πταίσματος, οι συνθήκες τέλεσης, η κοινωνική και οικονομική κατάσταση των διαδίκων.

Στην δεύτερη παράγραφο, όμως, ο εν δυνάμει νομοθέτης παρεμβαίνει με αυστηρό τρόπο, θέτοντας ένα σημαντικό ανάχωμα στην άσκηση αγωγής εναντίον ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης. Όποιος σκοπεύει να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης, οφείλει πριν το κάνει, επί ποινή απαραδέκτου της αγωγής του, να στείλει ένα εξώδικο στο έντυπο και να υποδείξει την αποκατάσταση της προσβολής που υπέστη με την καταχώριση στο έντυποι "σύντομου επεξηγηματικού κειμένου που του υποδεικνύει". Στο κείμενο αυτό προσδιορίζονται και οι λέξεις και φράσεις που θεωρήθηκαν προσβλητικές και πρέπει να ανακληθούν και οι λόγοι για τους οποίους η συγκεκριμένη αναφορά κρίθηκε προσβλητική. "Η αποκατάσταση θεωρείται ότι επήλθε", σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, αν μέσα σε 20 ημέρες ο υπεύθυνος: 

"α) ανακαλέσει ρητά την προσβολή με την παραπάνω δημοσίευση, που γίνεται στην ίδια ή, αν δεν υπάρχει αυτή, σε ανάλογη θέση και φύλλο της αντίστοιχης ημέρας κυκλοφορίας της εφημερίδας, που είχε καταχωριστεί η αρχή του επιλήψιμου δημοσιεύματος, και σε έκταση και μέγεθος ανάλογο με το τελευταίο, και 

β) κοινοποιήσει στον αδικηθέντα το ως άνω δημοσίευμα αποκατάστασης. 

Η παρέλευση άπρακτου διαστήματος είκοσι (20) ημερών θεωρείται άρνηση εκ μέρους του ιδιοκτήτη ή εκδότη του εντύπου. Η παράλειψη της παραπάνω διαδικασίας έχει ως συνέπεια την απόρριψη της αγωγής ως απαράδεκτης. Η αγωγή αποζημίωσης της παραγράφου 2 πρέπει να ασκηθεί εντός 6 μηνών από την πάροδο της προθεσμίας των είκοσι (20) ημερών ή της ρητής αρνητικής απάντησης, εφόσον αυτή έχει δοθεί νωρίτερα.

Εάν λάβει χώρα η δημοσίευση της ανάκλησης της προσβολής όπως περιγράφεται παραπάνω δεν μπορεί να υπάρξει αστική αξίωση κατά την παράγραφο 2. Αν παρά τη δημοσίευση της ανάκλησης έχει αποδεδειγμένα προκληθεί στον αδικηθέντα περιουσιακή ζημία που οφείλεται στο επιλήψιμο δημοσίευμα, ο ενάγων δικαιούται να προσφύγει στο αρμόδιο δικαστήριο μόνο για την αξίωση αυτή." 

Η διατύπωση ("εφημερίδα", "ιδιοκτήτη ή εκδότη του εντύπου") δεν πρέπει να καθησυχάζει, διότι η τροπολογία αφορά το άρθρο μόνο του Ν.1178/1981, για το οποίο το άρθρο 4 του Ν.2328/1995 ορίζει ότι 

"Στο άρθρο μόνο του ν.1178/1981 (ΦΕΚ 187 Α'), όπως αυτός τροποποιήθηκε και ισχύει, υπάγονται και οι τηλεοπτικοί και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Στα κατά το ν. 1178/1981 "δημοσιεύματα", περιλαμβάνονται και οι τηλεοπτικές και οι ραδιοφωνικές εκπομπές. Προκειμένου για τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, ως "εκδότης", νοείται ο νόμιμος ή οι περισσότεροι νόμιμοι εκπρόσωποι της αδειούχου εταιρείας, ως "διευθυντής", ο υπεύθυνος προγράμματος και προκειμένου για ειδησεογραφικές εκπομπές ο διευθυντής του τμήματος ειδήσεων, ως "συντάκτης" δε του δημοσιεύματος, ο παραγωγός ή ο δημοσιογραφικός υπεύθυνος ή ο δημοσιογράφος - συντονιστής ή παρουσιαστής της εκπομπής, ανάλογα με το είδος και τη δομή της εκπομπής."

Αυτές οι εξομοιώσεις του ν.2328/1995 δεν καταργούνται με βάση αυτές τις διατάξεις - καταργούνται τα κατώτατα (υψηλά!!!) ποσά αποζημιώσεων που θεσπίζονται με αυτόν τον "τυποκτόνο" νόμο για κανάλια και εφημερίδες (βλ. παρακάτω). 

Εδώ, με την διαδικασία της εξώδικης δήλωσης, ο νομοθέτης θα επιχειρήσει να προσθέσει λοιπόν μια υποχρεωτική εξωδικαστική απόπειρα επίλυσης των διαφορών από προσβολή προσωπικότητας, η οποία συνιστά μάλιστα όρο του παραδεκτού της αγωγής. Η προηγούμενη εμπειρία όμως, από την υποχρεωτική απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς (προϊσχύον άρθρο 214Α ΚΠολΔ) σε υποθέσεις ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου έδειξε ότι γρήγορα μετατράπηκε σε μια απλή τυπική διαδικασία που ξεπεράστηκε από την πράξη και, τελικά, καταργήθηκε και νομοθετικά. Στην προκειμένη περίπτωση, προφανώς πρόκειται μόνο για φραστική προσβολή (βλ. και διατύπωση) και όχι άλλες προσβολές, όπως π.χ. η παράνομη διάδοση προσωπικών δεδομένων δια του Τύπου. Έπειτα, η δημοσίευση του προς δημοσίευση άρθρου "θεωρείται ότι επιφέρει" την αποκατάσταση του θιγόμενου, άρα από την διατύπωση και μόνο προκύπτει ότι επιχειρεί να θεσπίσει ένα τεκμήριο, το οποίο βεβαίως και είναι μαχιτό, γιατί η αποκατάσταση μπορεί να θεωρείται ότι επήλθε, αλλά στην πραγματικότητα να μην επήλθε καθόλου. Επομένως, ο θιγόμενος σε αυτή την περίπτωση θα μπορεί παρόλο που έχει δημοσιευθεί το κείμενό του να ζητήσει και περαιτέρω αστική αξίωση, γιατί η διαφορετική απόλυτη ρύθμιση που ορίζει ότι "εάν λάβει χώρα η δημοσίευση .... δεν μπορεί να υπάρξει αστική αξίωση κατά την παράγραφο 2", απλά αντίκειται στο άρθρο 20  παρ. 1 του Συντάγματος. Διότι δεν μπορεί να έχουμε πολυσέλιδη προσβολή προσωπικότητας, ο νόμος να λέει ότι θεωρεί πλήρη αποκατάσταση το "σύντομο επεξηγηματικό κείμενο" και ταυτόχρονα να έχουμε ανάκληση σε "έκταση ανάλογη" (πώς θα γίνει αυτό; Με 20άρα γραμματοσειρά του "σύντομου επεξηγηματικού κειμένου";) και ως αποτέλεσμα να αποκλειεται και πλήρως η δικαστική προστασία, αλλά και η κατάργηση της έννοιας της χρηματικής ικανοποίησης ηθικής βλάβης, αντίθετη στο Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτό θα καταπέσει πολύ σύντομα στα Δικαστήρια, αν περάσει έτσι. Αφήστε τα δικαστήρια να κρίνουν αν είναι επαρκής ή όχι η αποκατάσταση: ο νομοθέτης δεν μπορείνα προβλέψει τις ιδιαιτερότητες της κάθε επιμέρους υπόθεσης! 

Ως προς την σκοπιμότητα της διάταξης αυτής, θα έλεγε κανείς ότι στοχεύει στην αποφόρτιση των δικαστηρίων από εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν προσβολές της προσωπικότητας. Ωστόσο, αυτές οι αγωγές είναι μια αμελητέα ποσότητα ως κατηγορία εκκρεμών αγωγών στα πρωτοδικεία της χώρας: είναι ελάχιστες. Αρκεί να συμβουλευθεί κανείς το πινάκιο της Πέμπτης στο Πολυμελές Πρωτοδικείο της Ευελπίδων (κτίριο 4 αίθουσα 1) για να διαπιστώσει ότι δεν είναι εγεγραμμένες πάνω από 20 υποθέσεις την εβδομάδα, στο μεγαλύτερο πρωτοδικείο της χώρας. Επομένως, η σκοπιμότητα δεν είναι αυτή, αλλά η ελάφρυνση των εκδοτών - ιδιοκτητών ΜΜΕ, εις βάρος των δικαιωμάτων των θιγόμενων πολιτών.

Έπειτα στην επαναριθμούμενη προτεινόμενη παράγραφο 8 του νόμου εμφανίζεται η εξής διάταξη: 

«Περισσότερες εγκλήσεις και αγωγές, που υποβάλλονται από τον αδικηθέντα κατά του ιδίου προσώπου, και συνδέονται με περισσότερους χαρακτηρισμούς που περιλαμβάνονται σε ένα κείμενο, άρθρο ή βιβλίο, ή σε μια εκπομπή, καθώς και σε αρθρογραφία ή εκπομπές που αφορούν το ίδιο θέμα, συνεκδικάζονται υποχρεωτικά, και εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 94επ. ΠΚ, 128, 129 ΚΠΔ και 246 ΚΠολΔ.».

Εδώ ο νομοθέτης εισάγει μια ιδιότυπη αναγκαστική ομοδικία, η οποία είναι κατανοητή όταν αφορά την συνένωση αγωγών απο τον αδικηθέντα κατά του ίδιου προσώπου, όχι ομως και την υποχρεωτική ομοδικία αρθρογραφίας ή εκπομπών που αφορούν "το ίδιο θέμα", διότι στην δεύτερη περίπτωση οι εναγόμενοι κατά πάσα πιθανότητα θα είναι διαφορετικά άτομα και είναι απόλυτα δικαιολογημένο το δικαίωμα ενός θιγόμενου να θέλει να αντιμετωπίσει έναν, κάθε φορά, αντίδικό του και όχι όλους μαζί ταυτόχρονα, διότι σκεφτείτε έναν πολίτη που έχει κάνει αγωγές σε 5 μεγάλα μέσα ενημέρωσης τί θα πρέπει να αντιμετωπίσει εάν όλες οι δίκες γίνουν μία και οι αντίδικοί του συνεννοούνται μεταξύ τους για να αμυνθούν: θα χρειαστεί να τα βάλει με τα νομικά τμήματα όλων των ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης που τον προσέβαλαν, ταυτόχρονα! Είναι λάθος και επίσης παραβιάζει το δικαίωμα της δίκαιης δίκης και της ισότητας των όπλων (άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου). 

Τέλος, με την παρ. 4, το προτεινόμενο νομοσχέδιο αναφέρει ότι "καταργούνται το τέταρτο και το πέμπτο εδάφιο της παραγράφου 10 του άρθρου 4 του νόμου 2328/1995 (Α΄ 159)." Τα καταργούμενα εδάφια έχουν ως εξής:

"Το κατά την παράγραφο 2 του άρθρου μόνου του ν. 1178/1981, όπως ισχύει, ελάχιστο ποσό χρηματικής ικανοποίησης προκειμένου για τηλεοπτικούς σταθμούς καθορίζεται σε εκατό εκατομμύρια (100.000.000) δραχμές προκειμένου για σταθμούς εθνικής εμβέλειας και τριάντα εκατομμύρια (30.000.000) δραχμές προκειμένου για σταθμούς τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας. Τα ποσά αυτά, προκειμένου για ραδιοφωνικούς σταθμούς με δικτύωση σε περισσότερους νομούς, καθορίζονται σε πενήντα εκατομμύρια(50.000.000) δραχμές και προκειμένου για ραδιοφωνικούς σταθμούς που δεν διαθέτουν δικτύωση σε είκοσι εκατομμύρια (20.000.000) δραχμές."

Πρόκειται για τον λεγόμενο "τυποκτόνο νόμο" (που θεσπίστηκε επί Υπουργού Τύπου Ευάγγελου Βενιζέλου), με τον οποίο ορίστηκαν τα ελάχιστα των χρηματικών ικανοποιήσεων λόγω ηθικής βλάβης. Κακώς όμως ο νόμος χαρακτηρίστηκε "τυποκτόνος", αφού κανένα μεγάλο μέσο ενημέρωσης δεν βλάφθηκε υπαρξιακά από την επιδίκαση μιας μεγάλης αποζημίωσης κι αφού σύντομα τα Δικαστήρια θεώρησαν "ενδεικτικές" τις διατάξεις του ως προς το ύψος του ποσού, το οποίο καθορίζουν τα ίδια, κατ' ελεύθερη εκτίμηση σύμφωνα όμως πάντα με την αρχή της αναλογικότητας. 

Ο καθορισμός ελάχιστων ποσών για τις αποζημιώσεις θεσπίστηκε στην εποχή της πρώτης λειτουργίας της ιδιωτικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, όταν ήδη οι παραβιάσεις ήταν πολύ σοβαρές κι έπρεπε να ενθαρρυνθεί και η Δικαιοσύνη να επιδικάσει υψηλές χρηματικές αποζημιώσεις. Οι χρηματικές αποζημιώσεις πρέπει να εξακολουθήσουν να είναι υψηλές πάντως και για τον λόγο ότι ο πολίτης όταν θίγεται από ένα μέσο ενημέρωσης εκ των πραγμάτων είναι σε αδύναμη θέση, ακόμη και αποδεικτικά: πώς να αποδείξει π.χ. πόσοι διάβασαν ένα πρωτοσέλιδο (χωρίς να αγοράσουν την εφημερίδα) ή πόσοι είδαν όντως μια εκπομπή πανελλήνιας εμβέλειας τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού σταθμού που τον προσέβαλε; Αυτή η εξ ορισμού δυσχερής δικονομική σχέση του ενάγοντος πολίτη που διεκδικεί την αποζημίωσή του - δεδομένης και της δυσχέρειας για τον υπολογισμό των εσόδων από διαφήμιση που αποκομίζουν τα ΜΜΕ πουλώντας πολλές φορές την τιμή και την υπόληψη ανυπεράσπιστων πολιτών- δικαιολογεί την θέσπιση κατώτατων ορίων χρηματικής ικανοποίησης. Άλλωστε ο Άρειος Πάγος έχει επίσης κρίνει ότι το κατώτατο ποσό των 6.000 ευρώ στον Ν.2472/1997 για την προστασία προσωπικών δεδομένων είναι σύμφωνο με το Σύνταγμα. Επομένως, η κατάργηση του δήθεν "τυποκτόνου" νόμου είναι μάλλον μια χάρη προς τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ και όχι τόσο πραγματική εναρμόνιση προς την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Για το σύμφωνο συμβίωσης στον ΣΚΑΪ

Συμβολή στη διαβούλευση για το σύμφωνο συμβίωσης

Σχόλια στο νομοσχέδιο όπως έχει αναρτηθεί στο opengov.gr για διαβούλευση, ανά προτεινόμενο άρθρο.

Άρθρο 1 – Σύσταση

Σύμφωνα με το άρθρο 5 του ισχύοντος νόμου περί ληξιαρχικών πράξεων (ν.344/1976), οι ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεως, γάμου και θανάτου καταρτίζονται στο ληξιαρχείο με απλή δήλωση. Στη συνέχεια, αναγράφεται ότι το σύμφωνο συμβίωσης δύναται να δηλωθεί στον Ληξίαρχο του τόπου κοινής κατοικίας των συμβαλλομένων. Ενώ δηλαδή για την μείζονα δέσμευση που είναι ο γάμος αρκεί πρακτικά άδεια γάμου και ληξιαρχική πράξη γάμου, για το σύμφωνο συμβίωσης που αποτελεί ηπιότερη δέσμευση, πρέπει να απευθυνθούν οι ενδιαφερόμενοι σε συμβολαιογράφο και μετά να το προσκομίσουν στο ληξιαρχείο. Πρόκειται για περιττή γραφειοκρατική διαδικασία: ο συμβολαιογράφος δεν χρειάζεται σε τίποτα καθώς θα αρκούσε μια απλή δήλωση στον ληξίαρχο ότι τα δύο πρόσωπα βρίσκονται σε σχέση συμβίωσης και υπάγονται αυτομάτως στις οικείες διατάξεις. Εξάλλου και για τον γάμο, εάν οι σύζυγοι επιλέγουν το σύστημα της κοινοκτημοσύνης, το ρυθμίζουν με χωριστή σύμβαση (1403 ΑΚ), αλλιώς ισχύουν οι γενικές διατάξεις των σχέσεων των συζύγων από το γάμο (κεφάλαιο 4ο του οικογενειακού δικαίου). Το συμβολαιογραφικό έγγραφο είναι παντελώς άχρηστο και μειωμένης δημοσιότητας, με κίνδυνο αφενός να μείνουν σύμφωνα μη ληξιαρχικά καταχωρημένα  (τί γίνεται αν στο ενδιάμεσο διάστημα από την υπογραφή και πριν την καταχώρηση πεθάνει ο ένας;;; ) και αφετέρου να μπορούν εύκολα να καταστρατηγηθούν άλλες αρχές του νομοθετήματος (όπως η αρχή του ενός συμφώνου συμβίωσης). Γι' αυτό και στις άλλες έννομες τάξεις του Συμβουλίου της Ευρώπης προβλέπεται δήλωση σε ληξιαρχείο.

Άρθρο 2 - Προϋποθέσεις

Ενώ για τον γάμο, που είναι η μείζων δέσμευση δύο ατόμων, δεν απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα (δηλαδή πρακτικά ενηλικότητα, αφού στο άρθρο 1350 Α.Κ. ρητώς ορίζεται ότι και οι ανήλικοι μπορούν να συνάψουν γάμο με άδεια του δικαστηρίου) για την ελάσσονα δέσμευση που είναι το σύμφωνο συμβίωσης δεν μπορεί να απαιτείται “πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα”. Η διάκριση είναι σαφέστατα ομοφοβική και βασίζεται στην διαφορετική ηλικία επιτρεπόμενου συναινετικού σεξ που προβλέπει ο Ποινικός Κώδικας: 17 έτη συμπληρωμένα για τους ομόφυλος ερωτικούς συντρόφους (347 παρ. 1 (β) Π.Κ.), αλλά μόνο 15 έτη συμπληρωμένα για τους ετερόφυλους ερωτικούς συντρόφους (339 παρ. 1 ΠΚ).

Δεν έχει ληφθεί υπόψη ότι υπάρχουν ημεδαπά ομόφυλα ζευγάρια που έχουν ήδη συνάψει μεταξύ τους σύμφωνο συμβίωσης ή και γάμο στην αλλοδαπή. Θα πρέπει και αυτά τα ζευγάρια να έχουν δικαίωμα να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης στην ημεδαπή, χωρίς να θεωρείται κώλυμα τυχόν σύναψη συμφώνου συμβίωσης ή γάμου στην αλλοδαπή. Πρέπει ο νόμος να προβλέψει ρητή εξαίρεση, ώστε να μην υποχρεωθούν, για λόγους ασφάλειας δικαίου, ζευγάρια που έχουν ήδη συνάψει τέτοιες συμβάσεις στην αλλοδαπή να τις λύσουν για να συνάψουν σύμφωνο στην ημεδαπή.

Άρθρο 3 – Άκυρο και ακυρώσιμο σύμφωνο

Ο εισαγγελέας πρέπει να έχει σαφώς καθορισμένο πλαίσιο δυνατότητας άσκησης αγωγής ακύρωσης συμφώνου συμβίωσης, περιοριζόμενο αποκλειστικά και μόνο στα στοιχεία των προϋποθέσεων για την σύναψή του που μπορεί να μην έχουν τηρηθεί. Όχι να μπορεί να παρεμβαίνει γενικά και αόριστα όταν το σύμφωνο “αντίκεται στην δημόσια τάξη”. Δημόσια τάξη για το σύμφωνο συμβίωσης είναι όσα ορίζει το νομοσχέδιο και μόνον.

Στο άρθρο περί ακυρότητας πρέπει να προστεθεί διάταξη για την ληξιαρχική καταχώριση της αμετάκλητης δικαστικής απόφασης με την οποία ακυρώνεται το σύμφωνο.

Άρθρο 9 – Τεκμήριο πατρότητας

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Ελληνικής Κυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κατά την εκδίκαση των προσφυγών Βαλλιανάτου κ.α. κατά Ελλάδας, το σύμφωνο συμβίωσης θεσπίστηκε μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια επειδή η μόνη ex lege νόμιμη συνέπεια που προέβλεπε ήταν αυτή του τεκμηρίου πατρότητας. Με αυτό το επιχείρημα, η Ελλάδα επιχείρησε να πείσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι δεν παραβίαζε το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, επειδή ο θεσμός που είχε καθιερώσει αφορούσε εξ ορισμού – τάχα – ετερόφυλα ζευγάρια, αφού τα ομόφυλα δεν μπορούν να αποκτήσουν δικά τους βιολογικά παιδιά. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απάντησε στην συγκεκριμένη ένσταση, με την απόφασή του, ως εξής:

“89.   Στο σημείο αυτό, το Δικαστήριο σημειώνει πρώτα ότι τα επιχειρήματα της Κυβέρνησης εστιάζουν στην κατάσταση των ετερόφυλων ζευγαριών με παιδιά, χωρίς να δικαιολογούν τις διαφορές στην μεταχείριση που απορρέουν από την επίμαχη νομοθεσία μεταξύ των ομόφυλων ζευγαριών και των ετερόφυλων ζευγαριών που δεν είναι γονείς. Δεύτερον, το Δικαστήριο δεν έχει πειστεί από τα επιχειρήματα της Κυβέρνησης ότι με τον Ν.3719/2008 εξυπηρετούνται οι στόχοι στους οποίους αναφέρεται, με την εξαίρεση των ομόφυλων ζευγαριών από το πεδίο εφαρμογής του. Δεν θα ήταν αδύνατο για τον νομοθέτη να περιλάβει κάποιες διατάξεις που αφορούν ειδικώς τα παιδιά εκτός γάμου, ενώ ταυτόχρονα να προβλέψει την επέκταση της γενικής δυνατότητας θέσπισης συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι η αιτιολογική έκθεση της επίμαχης νομοθεσίας δεν παρέχει εξηγήσεις για την απόφαση του νομοθέτη να περιορίσει το σύμφωνο συμβίωσης στα ετερόφυλα ζευγάρια (βλ. ανωτ. παρ. 10). Περαιτέρω, σημειώνει ότι η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι το νομοσχέδιο εισάγει αρνητική διάκριση, καθώς δεν εφαρμόζεται σε ομόφυλα ζευγάρια (βλ. παρ. 23-24 ανωτ.) και ότι το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής ακολούθησε όμοια θέση (βλ. παρ. 13 ανωτ.)

90.  Τέλος, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι κατά το Ελληνικό δίκαιο, όπως η ίδια η Κυβέρνηση εκθέτει (βλ. ανωτ. παρ. 64), τα ετερόφυλα ζευγάρια, αναντίστοιχα προς τα ομόφυλα, μπορούσαν να έχουν νομική αναγνώριση της σχέσης τους ακόμη και πριν την θέση σε ισχύ του Ν.3719/2008, είτε σε πλήρη βάση, με τον θεσμό του γάμου ή με έναν πιο περιορισμένο τύπο, κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα που διέπουν τις ελεύθερες ενώσεις. Συνεπώς, τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν ένα ιδιαίτερο συμφέρον να μπορούν να συνάψουν αστική ένωση, εάν τους δινόταν η δυνατότητα, αφού, αντίθετα με τα ετερόφυλα ζευγάρια, θα ήταν η μοναδική βάση στο Ελληνικό δίκαιο για την νομική αναγνώριση των σχέσεών τους. “

Οι παραπάνω νομικές σκέψεις του ΕΔΔΑ συντείνουν στο ότι η αναγνώριση του “τεκμηρίου πατρότητας” ως ένα προνόμιο των ετερόφυλων ζευγαριών εισάγει μια διάκριση που δεν καλύπτει μια πραγματική ανάγκη, αφού ούτως ή άλλως τα ετερόφυλα ζευγάρια μπορούν να προβούν σε συμβολαιογραφική αναγνώριση των τέκνων τους εκτός γάμου. Αυτό σημαίνει ότι το “τεκμήριο πατρότητας” θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα “τεκμήριο γονεϊκότητας”, έτσι ώστε εάν γεννήσει μία γυναίκα που βρίσκεται σε σύμφωνο συμβίωσης με μία άλλη γυναίκα, η σύντροφός της να έχει γονεϊκά δικαιώματα, ακριβώς λόγω του συμφώνου συμβίωσης.

Άρθρο 10 – Επώνυμο τέκνων

Δεν υπάρχει κανένας λόγος για ειδική και διαφορετική ρύθμιση του επωνύμου των τέκνων, με όρο στο ίδιο το σύμφωνο συμβίωσης ή μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο. Αρκεί κι εδώ η αναλογική εφαρμογή των τέκνων γεννημένων σε γάμο.

Άρθρο 12 – Αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων – Εξουσιοδοτήσεις.

Η διατύπωση του άρθρου επιτρέπει την αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για την από κοινού υιοθεσία, όπως το άρθρο 1545 ΑΚ: “δεν επιτρέπεται να υιοθετηθεί το ίδιο πρόσωπο ταυτόχρονα από περισσότερους εκτός αν αυτοί είναι σύζυγοι”. Αυτό σημαίνει ότι πλέον τα ζευγάρια που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης θα μπορούν να υιοθετούν από κοινού ή να υιοθετεί ο ένας το βιολογικό τέκνο του άλλου. Επειδή όμως η τεκνοθεσία (ορθότερος όρος) δεν πρέπει να συνάγεται από την απλή αναλογική εφαρμογή διατάξεων, καλό θα ήταν να διατυπωθεί ρητά αυτό που ούτως ή άλλως κατοχυρώνεται με το άρθρο 12. Σε περίπτωση εξάλλου που αφαιρεθεί η δυνατότητα αυτή στη βάση ότι ο νομοθέτης θέλει να αποκλείσει τα ομόφυλα ζεύγη από την τεκνοθεσία λογω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, θα σημειωθεί άλλη μια παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ όπως ήδη έχει κρίνει το ΕΔΔΑ με την απόφαση Ε.Β. κατά Γαλλίας (βλ. εδώ: http://elawyer.blogspot.gr/2008/03/h.html ).

Ως προς την εφαρμογή των ίδιων κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η απόφαση Marukoτου Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (νυν Δ.Ε.Ε.) που διαπίστωσε παραβίαση της ίσης μεταχείρισης από την Γερμανία λόγω μη αναγνώρισης ίδιων δικαιωμάτων σε ομόφυλα ζευγάρια σε σχέση με τα ετερόφυλα. Αυτό δεν μπορεί να εξαρτάται από έκδοση προεδρικού διατάγματος, αλλά πρέπει να ισχύει από την πρώτη στιγμή.

Το μεγάλο πλυντήριο των αθλητικών και πολιτισμικών εκδηλώσεων

Οι κάτοικοι του κέντρου σήμερα δεινοπάθησαν, όχι βέβαια από τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις λόγω Μαραθωνίου που ήταν εκ των προτέρων γνωστές, αλλά από την εκκωφαντική μουσική των ηχοσυστημάτων των χορηγών που ξύπνησαν τους πάντες στις 7.30, Κυριακή πρωι, στο ιστορικό κέντρο. Ο θόρυβος αποτελεί μορφή ρύπανσης του περιβάλλοντος σύμφωνα με τον ν.1650/1986 και οι τυχόν σχετικές υπερβάσεις ηχοστάθμης (50 db) σε κατοικημένες περιοχές συνιστούν διοικητικές και ποινικές παραβάσεις. Το ίδιο ισχύει και για υπαίθριες συναυλίες που δεν σέβονται το γεγονός ότι τριγύρω υπάρχουν άνθρωποι που ζουν - και ορισμένοι με σοβαρά προβλήματα υγείας. Από τη θέση που υπηρετώ έχω υποστηρίξει την κίνηση διαδικασιών για επιβολή κυρώσεων λόγω ηχορρύπανσης από υπαίθριες μουσικές εκδηλώσεις που αποδεδειγμένα οχλούσαν καθ´ υπέρβαση της επιτρεπόμενης ηχοστάθμης.

Κανείς δεν ασχολείται όμως με αυτά, καθώς οι πολιτισμικές κι αθλητικές εκδηλώσεις καταντούν για τους αιρετούς να είναι σημαντικότερες από... τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών. Σε αυτές τις εκδηλώσεις οι διάφορες ηγεσίες απολαμβάνουν τιμών και δημοσιότητας, οπότε θα είναι οι τελευταίοι που θα κινήσουν ελεγκτικές διαδικασίες για ηχορρύπανση και επιβολή κυρώσεων. Δεν ρισκάρουν το πολιτικό κόστος! Ποιός να νοιαστεί για λεπτομέρειες όπως ο σεβασμός της οικιακής ειρήνης, της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής;

Προσοχή: δεν λέει κανείς να μην γίνονται  τέτοιες αθλητικές και πολιτισμικές εκδηλώσεις, αλλά αντίθετα, στον σχεδιασμό τους να περιλαμβάνεται και ο σεβασμός όσων δεν συμμετέχουν σε αυτές, όπως και ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον. Αυτοί που έβαλαν μουσική σήμερα δεν ήταν οι διοργανωτές, αλλά οι χορηγοί που ήθελαν να διαφημιστούν. Η διαφήμιση είναι θεμιτή και είμαι ο πρώτος που θα τους συμπαρασταθώ αν παραβιαστεί το δικαίωμά τους να διαφημίζονται. Δεν είναι όμως αυτοί το αδύναμο μέρος, όταν συμμετέχουν σε μια εκδήλωση ξεσηκώνοντας σε ώρα  αμέσως στην λήξη της κοινής ησυχίας οικοδομικά τετράγωνα και παραβιάζοντας απροκάλυπτα τα δικαιώματα των κατοίκων μόνο και μόνο για να διαφημιστούν.

Απέναντι σε τέτοιες πρακτικές, πρέπει να οργανωθεί μια σθεναρή και τεκμηριωμένη αντίρρηση τόσο από την κοινωνία των πολιτών όσο και από ελεγκτικούς φορείς και να εξαντληθεί η αυστηρότητα απέναντι σε αυτούς που νομίζουν ότι η πόλη έγινε τσιφλίκι τους "επειδή μπορούν".

Κατάληψη κοινόχρηστων χώρων για αθλητικές εκδηλώσεις

Ας σκεφτούμε λίγο την πλατεία Συντάγματος. Καθημερινά διέρχονται από αυτήν δεκάδες χιλιάδες πολίτες, άλλοι παίζουν με πατίνια, ακούνε μουσική, χορεύουν μπρέικ ντανς, κάνουν παρκούρ. Είναι η αποδεκτή χρήση πεζών που χρησιμοποιούν τον κοινόχρηστο χώρο. Καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει σε αυτόν, εφόσον βέβαια δεν είναι ποινικό αδίκημα. Ας σκεφτούμε τώρα δύο ποδοσφαιρικές ομάδες που θέλουν να παίξουν ένα φιλικό παιχνίδι, για έναν φιλανθρωπικό σκοπό. Θα δεχόμασταν να στήσουν τα τέρματα στην πλατεία Συντάγματος και να αρχίσουν τις πάσες μόνο και μόνο επειδή το κάνουν με αναφορά σε ένα γενικότερο κοινωνικό στόχο; Πεζοί είναι κι αυτοί!

Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3 του Ν.1080/80, "τα τμήματα των κοινοχρήστων χώρων, των οποίων επιτρέπεται η παραχώρηση της χρήσης καθορίζονται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία δημοσιεύεται άπαξ σε μία ή δύο εφημερίδες της πόλης. Ως κοινόχρηστος χώρος, για την εφαρμογή των διατάξεων αυτού του νόμου, νοείται και το δάπεδο χώρων μεταξύ της θέσεως των προσόψεων και των ισογείων των οικοδομών και των εγκεκριμένων οικοδομικών γραμμών (στοές και το υπέδαφος αυτών ως και αποτμήσεις γωνιών οικοδομικών τετραγώνων) που αποτελούν προεκτάσεις πεζοδρομίων και έχουν αφεθεί στην κοινή χρήση. Επιτρέπεται η επιβολή τέλους υπέρ του δήμου εις βάρος των χρησιμοποιούντων διαρκώς ή π ρ ο σ κ α ί ρ ω ς πεζοδρόμια, οδούς, πλατείες και εν γένει κοινόχρηστους χώρους και το υπέδαφος αυτών. Το τέλος ορίζεται για ένα έτος με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου κατά τετραγωνικό μέτρο, ανεξαρτήτως χρόνου χρήσεως και αναλόγως της περιοχής της πόλεως στην οποία κείται ο χρησιμοποιούμενος χώρος."

Επομένως, ο Δήμος είναι αρμόδιος να επιτρέψει ή και να μην επιτρέψει την χρήση, ακόμη και πρόσκαιρη, των κοινόχρηστων χώρων. 

Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ως “οδός” ορίζεται ολόκληρη η επιφάνεια που προορίζεται για τη δημόσια κυκλοφορία, ως “οδόστρωμα” το τμήμα της οδού που προορίζεται για την κυκλοφορία των οχημάτων, ως “πεζοδρόμιο” το υπερυψωμένο ή άλλως διαχωριζόμενο τμήμα της οδού που προορίζεται για πεζούς, ως “πεζόδρομος” η οδός, η οποία χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους πεζούς και για είσοδο – έξοδο οχημάτων προς και από ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης, παροδίων ιδιοκτησιών ως και για οχήματα εφοδιασμού ή έκτακτης ανάγκης. Σχετικό με την υπόθεση είναι το άρθρο 48 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, κατά την παράγραφο 1 του οποίου ορίζεται ότι η προσωρινή ή διαρκής κατάληψη τμήματος του ο δ ο σ τ ρ ώ μ α τ ο ς με εγκαταστάσεις ή εμπόδια απαγορεύεται, ιδιαίτερα αν με αυτά παρεμποδίζεται η κυκλοφορία, η επιτρεπόμενη στάση ή στάθμευση οχημάτων ή περιορίζεται η ορατότητα αυτών που χρησιμοποιούν τις οδούς. Σύμφωνα με την παράγραφο 2, κατ' εξαίρεση της διάταξης της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί να επιτραπεί σε έκτακτες περιπτώσεις ή ζώνες μικρής κυκλοφορίας εντός κατοικημένων περιοχών, αν υπάρχει αρκετός χώρος γι' αυτό, η κατάληψη τμήματος οδού με προσωρινές εγκαταστάσεις ή εμπόδια ύστερα από άδεια των Δημοτικών ή Κοινοτικών Αρχών μετά γνώμη των αρμόδιων Αστυνομικών Αρχών. Σύμφωνα με την παράγραφο 5, η κατάληψη επιφάνειας π ε ζ ό δ ρ ο μ ο υ για οποιαδήποτε άλλη χρήση, εκτός γι' αυτήν που έχει κατασκευαστεί, απαγορεύεται, εφόσον παρεμποδίζεται η κυκλοφορία των πεζών, ως και η είσοδος - έξοδος οχημάτων άμεσης ανάγκης ή εξυπηρέτησης των παροδίων. Κατά την παράγραφο 6, Αυτός που παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο τετρακοσίων (400,00) ευρώ. 

Λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω, απαγορεύονται άραγε οι αθλητικές δραστηριότητες σε κοινόχρηστους χώρους; Η απάντηση είναι προφανής: όχι, εφόσον πρόκειται για ενάσκηση ατομικού δικαιώματος ενός ή περισσοτέρων πολιτών. Το άρθρο 16 παρ. 9 του Συντάγματος αναφέρει ότι ο αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του Κράτους. To Σύνταγμα όμως προβλέπει στο άρθρο 5 παρ. 1 ότι καθένας μπορεί να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του, χωρίς να προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων.  Άλλο είναι δύο παιδιά που παίζουν μπάλα σε μια πλατεία ή ένας μεμονωμένος δρομέας που κάνει τζόκιν σε ένα πάρκο ή σε έναν ανοιχτό δρόμο και άλλο να έρθει ένας διοργανωτής εκδήλωσης, να εγκαταστήσει προσωρινά έστω σταντς με εξοπλισμό (κορδέλες, γκάτζετς, αναψυκτικά, δελτία εγγραφής κ.τ.λ.) και να προσκαλέσει ένα μεγάλο μέρος του κοινού να πάρει μέρος σε μια αθλητική εκδήλωση σε κοινόχρηστο χώρο. Είναι άλλο δύο τρεις άνθρωποι που αθλούνται σε έναν πεζόδρομο κινούμενοι κι άλλο 2.000 δρομείς που διέρχονται οργανωμένοι από έναν φορέα. Στην δεύτερη περίπτωση, πρόκειται για χρήση κοινόχρηστου χώρου και ο φορέας αυτός πρέπει να είναι εξοπλισμένος με άδεια του Δήμου κατά τα ανωτέρω. 

Σε περίπτωση που ο διοργανωτής μιας τέτοιας εκδήλωσης μαζικού αθλητισμού σε κοινόχρηστο χώρο δεν έχει εξοπλιστεί με την αναφερόμενη άδεια, τότε ενεργοποιείται η παράγραφος 8 του άρθρου 3 του Ν.1080/80: 

" Σε περίπτωση αυθαίρετης χρήσης κοινοχρήστων χώρων, των οποίων έχει επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσης, καταλογίζεται σε βάρος του υποχρέου με απόφαση του δημάρχου ή προέδρου της κοινότητας, εκτός από το αναλογούν τέλος και χρηματικό πρόστιμο διπλάσιο προς το αναλογούν τέλος, ανεξάρτητα από το διάστημα της αυθαίρετης χρήσης. Με όμοια απόφαση επιβάλλεται πρόστιμο, σε βάρος εκείνου που κάνει αυθαίρετη χρήση του χώρου του οποίου η παραχώρηση της χρήσης δεν έχει επιτραπεί, ίσο με το τριπλάσιο του μεγαλύτερου κατά τετραγωνικό μέτρο ποσού που καθορίστηκε με απόφαση του οικείου συμβουλίου για τους χώρους για τους οποίους έχει επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσης. Η διαπίστωση της αυθαίρετης χρήσης ενεργείται από το δήμο ή την κοινότητα ή την αστυνομική αρχή. Σε περίπτωση που γίνεται αυθαίρετη χρήση του χώρου καθ` υποτροπήν επιβάλλονται, κάθε φορά, και μέχρι δύο φορές τα ως άνω πρόστιμα και αν εξακολουθεί η παράβαση οι δήμοι ή οι κοινότητες με συνεργεία τους προέρχονται στην αφαίρεση κάθε είδους αντικειμένων, με τη συνδρομή της δημοτικής αστυνομίας ή της οικείας αστυνομικής αρχής και επιβάλλουν ειδικό πρόστιμο για τα έξοδα μεταφοράς και αποθήκευσης,ίσο με το διπλάσιο του μεγαλύτερου κατά τετραγωνικό μέτρο ποσού, που καθορίστηκε με απόφαση του οικείου συμβουλίου για τους χώρους για τους οποίους έχει επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσης" .

Επομένως, ο διοργανωτής τέτοιων εκδηλώσεων οφείλει να είναι εξοπλισμένος με την προαναφερθείσα άδεια του Δήμου, την οποία ο Δήμος οφείλει να έχει αναρτήσει στην Διαύγεια. Διαφορετικά. ο Δήμος οφείλει να διαπιστώνει την έλλειψη άδειας και να επιβάλλει τα προβλεπόμενα πρόστιμα. Εάν ο Δήμαρχος δεν επιβάλλει τα προβλεπόμενα πρόστιμα είναι ελεγχόμενος για παράβαση καθήκοντος και μπορεί να του επιβληθεί η κύρωση της έκπτωσης από το αξίωμά του.

Ο νομικός ορισμός της γενοκτονίας

Όταν ξεκίνησαν οι δίκες της Νυρεμβέργης για την εκδίκαση των υπεύθυνων για τις θηριωδίες του ναζιστικού καθεστώτος, υπήρχε ένα μεγάλο νομικό πρόβλημα. Τυπικά όλοι οι ανώτατοι λειτουργοί του Γ' Ράιχ απλά εφάρμοζαν το δίκαιο, ένα σύστημα που τους επέτρεπε να καλύπτονται πίσω από ναζιστικούς νόμους, εντολές και οδηγίες τις οποίες ακολουθούσαν. Νομικά δεν είχαν παραβιάσει τίποτε, αφού ακολουθούσαν τους κανόνες που επέτρεπαν τα αίσχη του ναζιστικού καθεστώτος. Η λύση δόθηκε με την ίδρυση ad hoc δικαστηρίου, το οποίο με διεθνή συνθήκη πρόβλεπε το αδίκημα της γενοκτονίας, ως γενικευμένες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Με αυτή την νομική κατασκευή που επιστημονικά είχε προβλήματα αφού ουσιαστικά ανέτρεχε και ποινικοποιούσε συμπεριφορές που νομοτυπικά δεν είχαν κωδικοποιηθεί ως παράνομες κατά τον χρόνο τέλεσης, εντοπίστηκε ο υπέρτερος νομικός κανόνας που είχε παραβιασθεί. Από τότε και μετά μιλάμε στα νομικά για γενοκτονία.

Το 2002 η Ελλάδα κύρωσε το καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ενός δικαιοδοτικού οργάνου που ιδρύθηκε για να αποφεύγονται τα ad hoc δικαστήρια που παρουσιάζουν προβλήματα όπως τα παραπάνω. Στο καταστατικό του Δ.Π.Δ. (ν.3003/2002), το οποίο αποτελεί διεθνή συνθήκη και κατά το άρθρο 28 του Συντάγματος υπερέχει κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αναφέρεται ότι το Δικαστήριο αυτό είναι αρμόδιο για: α) το έγκλημα της γενοκτονίας, β) εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, γ) εγκλήματα πολέμου και (δ) το έγκλημα της επίθεσης. Κάθε μια από τις τέσσερις αυτές διακριτές περιπτώσεις εγκλημάτων συγκεκριμενοποιείται από το καταστατικό με αναλυτικούς ορισμούς.

Κατά το άρθρο 6 ("Γενοκτονία") είναι "οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις οι οποίες διαπράττονται με την πρόθεση καταστροφής, εν όλω ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας ως τέτοιας: 
(α) ανθρωποκτονία με πρόθεση μελών της ομάδας 
(β) πρόκληση βαρείας σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε μέλη της ομάδας
(γ) με πρόθεση επιβολή επί της ομάδας συνθηκών ζωής υπολογισμένων να επιφέρουν την φυσική καταστροφή της εν όλω ή εν μέρει
(δ) επιβολή μέτρων που σκοπεύουν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων εντός της ομάδας
(ε) δια της βίας μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα."

Αυτός ήταν και ο ορισμός της Γενοκτονίας που ακολούθησαν στις δίκες που έγιναν για τις δίκες των ναζί στην Νυρεμβέργη. Για να γίνει αντιληπτό, ποια εγκλήματα του διεθνούς ποινικού δικαίου δεν είναι γενοκτονίες, πρέπει να διαβαστούν και οι υπόλοιπες διατάξεις, που ορίζουν τις άλλες τρεις κατηγορίες εγκλημάτων που δικάζονται από το ΔΠΔ. Στο άρθρο 7, ορίζονται τα "εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας":

"1. Για τους σκοπούς του παρόντος Καταστατικού, "έγκλημα κατά της ανθρωπότητας" σημαίνει οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις όταν διαπράττεται ως μέρος ευρείας και συστηματικής επίθεσης που κατευθύνεται κατά οποιουδήποτε αμάχου πληθυσμού, εν γνώσει της επίθεσης:

  α) Ανθρωποκτονία με πρόθεση
  β) Εξόντωση
  γ) Υποδούλωση
  δ) Εκτόπιση ή βίαιη μετακίνηση πληθυσμού
  ε) Φυλάκιση ή άλλη σοβαρή στέρηση της σωματικής ελευθερίας κατά
παραβίαση βασικών κανόνων του διεθνούς δικαίου
  στ) Βασανιστήρια
  ζ) Βιασμός, γενετήσια δουλεία, εξαναγκασμός σε πορνεία, εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη, 

εξαναγκασμός σε στείρωση ή άλλη μορφή γενετήσιας βίας παρόμοιας βαρύτητας.
  η) Δίωξη κατά οποιασδήποτε αναγνωρίσιμης ομάδας ή κοινότητας για λόγους πολιτικούς, φυλετικούς, εθνικούς, εθνοτικούς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς ή λόγους φύλου, όπως αυτό ορίζεται στην παράγραφο 3, ή άλλους λόγους που αναγνωρίζονται παγκοσμίως ως ανεπίτρεπτοι κατά το διεθνές δίκαιο σε σχέση με οποιαδήποτε πράξη που αναφέρεται στην παρούσα παράγραφο ή οποιοδήποτε έγκλημα εντός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
  θ) Βίαιη εξαφάνιση προσώπων
  ι) Φυλετικός Διαχωρισμός
  κ) Αλλες απάνθρωπες πράξεις παρόμοιου χαρακτήρα οι οποίες με πρόθεση προκαλούν μεγάλο πόνο ή βαρεία σωματική βλάβη ή βαρεία βλάβη της διανοητικής ή σωματικής υγείας.

  2. Για τους σκοπούς της παραγράφου 1:
  (α) "Επίθεση κατευθυνόμενη κατά οποιουδήποτε αμάχου πληθυσμού σημαίνει συμπεριφορά που συνεπάγεται την κατά συρροή διάπραξη πράξεων που αναφέρονται στην παράγραφο 1 κατά οποιουδήποτε αμάχου πληθυσμού, κατ` εφαρμογή ή προς εξυπηρέτηση της πολιτικής ενός κράτους ή μιας
οργάνωσης που στοχεύει στη διάπραξη τέτοιας επίθεσης.

  (β) Η "εξόντωση" περιλαμβάνει την με πρόθεση επιβολή συνθηκών ζωής, μεταξύ άλλων στέρηση πρόσβασης σε τροφή και φάρμακα, υπολογισμένων να επιφέρουν την καταστροφή μέρους του πληθυσμού 

  (γ) "Υποδούλωση" σημαίνει την άσκηση οποιασδήποτε ή όλων των εξουσιών οι οποίες είναι σύμφυτες στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας επί προσώπων, και περιλαμβάνει την άσκηση τέτοιας εξουσίας κατά την εμπορία προσώπων,ιδιαίτερα γυναικών και παιδιών.

  (δ) "Εκτόπιση ή βίαιη μετακίνηση πληθυσμού" σημαίνει την μετακίνηση των προσώπων για τα οποία πρόκειται με απέλαση ή άλλες πράξεις εξαναγκασμού από την περιοχή στην οποία νομίμως βρίσκονται, άνευ λόγων επιτρεπτών κατά το διεθνές δίκαιο.

  (ε) "Βασανιστήρια" σημαίνει την με πρόθεση πρόκληση έντονου πόνου ή δοκιμασίας, σωματικών ή ψυχικών επί προσώπου που τελεί υπό την κράτηση ή υπό τον έλεγχο του κατηγορουμένου. Τα βασανιστήρια δεν περιλαμβάνουν πόνο ή δοκιμασία που προκύπτει μόνον ή είναι σύμφυτος ή είναι δυνατόν να προκύψει από την επιβολή νόμιμων κυρώσεων.

  (στ) "Εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη" σημαίνει τον παράνομο περιορισμό γυναίκας που κατέστη έγκυος δια της βίας, με την πρόθεση να επηρεαστεί η εθνική σύνθεση οποιουδήποτε πληθυσμού ή να πραγματοποιηθούν άλλες σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Ο ορισμός αυτός δεν μπορεί καθ οιονδήποτε τρόπο να ερμηνευθεί ως επηρεάζων τις εθνικές νομοθεσίες που αφορούν την εγκυμοσύνη.

  (ζ) "Δίωξη" σημαίνει την με πρόθεση και βαρείας μορφής στέρηση θεμελιωδών δικαιωμάτων σε αντίθεση προς το διεθνές δίκαιο εξ αιτίας της ταυτότητας της ομάδας ή κοινότητας.

  (η) "Φυλετικός διαχωρισμός" σημαίνει απάνθρωπες πράξεις παρόμοιου χαρακτήρα όπως οι αναφερόμενες στην παράγραφο 1, που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο θεσμοθετημένου καθεστώτος συστηματικής καταπίεσης και κυριάρχησης μιας φυλετικής ομάδας επί οποιασδήποτε άλλης φυλετικής ομάδας ή ομάδων και διαπραττόμενες με πρόθεση τη διατήρηση του καθεστώτος αυτού.

  (θ) "Βίαιη εξαφάνιση προσώπου" σημαίνει τη σύλληψη, κράτηση ή αρπαγή προσώπων από ένα Κράτος ή μια πολιτική οργάνωση ή με την άδεια, υποστήριξη ή συναίνεση αυτών, οι οποίες ακολουθούνται από άρνηση παραδοχής αυτής της στέρησης της ελευθερίας ή της παροχής πληροφοριών για την τύχη ή τον εντοπισμό των προσώπων αυτών, με πρόθεση αποστερηθούν της προστασίας του νόμου για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

  3. Για τους σκοπούς του παρόντος Καταστατικού, εννοείται ότι ο όρος "φύλο" αναφέρεται στα δύο φύλα, αρσενικό και θηλυκό, με την έννοια που τους προσδίδει η κοινωνία. Ο όρος "φύλο" δεν έχει έννοια διαφορετική από την παραπάνω."

Η πιο αναλυτική κατηγορία εγκλημάτων είναι τα "εγκλήματα πολέμου". Σε αυτά, το Καταστατικό αφιερώνει το άρθρο 8 και περιορίζει το πεδίο εφαρμογής τους "όταν διαπράχθηκαν ως μέρος σχεδίου ή πολιτικής ή ως μέρος ευρείας κλίμακας τέλεσης τέτοιων εγκλημάτων".  Για τους σκοπούς του Καταστατικου, ως εγκλήματα πολέμου ορίζονται:

"(α) σοβαρές παραβιάσεις των Συμβάσεων της Γενεύης της 12 Αυγούστου 1949 και συγκεκριμένα οποιαδήποτε από τις ακόλουθές πράξεις: (i) ανθρωποκτονία με πρόθεση (ii) Βασανιστήρια ή απάνθρωπη μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένων βιολογικών πειραμάτων. (iii) Με πρόθεση πρόκληση μεγάλης δοκιμασίας ή σοβαρής βλάβης, σωματικής ή ψυχικής.  (iv) Εκτεταμένη καταστροφή και ιδιοποίηση περιουσίας, οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τη στρατιωτική αναγκαιότητα και τελούνται παράνομα και αυθαίρετα. (v) Εξαναγκασμός αιχμαλώτου πολέμου ή άλλου προστατευομένου προσώπου να υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις εχθρικής Δύναμης.   (vi) Με πρόθεση αποστέρηση αιχμαλώτου πολέμου ή άλλου προστατευομένου προσώπου από τα δικαιώματα της δίκαιης και κανονικής δίκης.  (vii) Παράνομη εκτόπιση ή μεταφορά ή παράνομος περιορισμός.   (viii) Σύλληψη ομήρων.

(β) Αλλες σημαντικές παραβιάσεις των νόμων και εθίμων που εφαρμόζονται στις διεθνείς ένοπλες συρράξεις εντός του καθιερωμένου πλαισίου του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις: (i) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά του αμάχου πληθυσμού ως τέτοιου ή εναντίον αμάχων ατομικά, οι οποίοι δεν λαμβάνουν άμεσα μέρος στις εχθροπραξίες.  (ii) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά πολιτικών αντικειμένων, δηλαδή αντικειμένων που δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους  (iii) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά προσωπικού, εγκαταστάσεων, υλικού, μονάδων ή οχημάτων που χρησιμοποιούνται σε αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας ή ειρηνευτικές αποστολές σύμφωνα με τον Χάρτη των Η.Ε. εφόσον δικαιούνται την προστασία που χορηγείται σε αμάχους ή πολιτικά αντικείμενα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ενόπλων συρράξεων.   (iv) Επίθεση επιχειρούμενη με πρόθεση, εν γνώσει ότι η επίθεση αυτή μπορεί να προκαλέσει απώλεια ζωής ή σωματική βλάβη σε αμάχους ή βλάβες σε πολιτικά αντικείμενα ή εκτεταμένες, μακροπρόθεσμες και σοβαρές ζημίες στο φυσικό περιβάλλον οι οποίες θα ήταν σαφώς δυσανάλογες σε σχέση με το επιδιωκόμενο συγκεκριμένο και άμεσο συνολικό στρατιωτικό πλεονέκτημα. (v) Επίθεση ή βομβαρδισμός, με οποιοδήποτε μέσο, κατά ανοχύρωτων πόλεων, χωριών, κατοικιών ή κτιρίων που δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους.  (vi) Ανθρωποκτονία ή τραυματισμός μαχίμου ο οποίος έχει παραδώσει τα όπλα ή, μη έχοντας πλέον μέσα άμυνας, έχει παραδοθεί άνευ όρων.  (vii) Μη προσήκουσα χρήση σημαίας ανακωχής, της σημαίας ή των στρατιωτικών διακριτικών και της στολής του εχθρού ή των Ηνωμένων Εθνών, καθώς επίσης και των διακριτικών εμβλημάτων των Συμβάσεων της Γενεύης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα θάνατο ή βαριά σωματική βλάβη.  (viii) Η μεταφορά, αμέσως ή εμμέσως, από την Κατέχουσα Δύναμη μέρους του δικού της αμάχου πληθυσμού στο έδαφος που καταλαμβάνει, ή η εκτόπιση ή μεταφορά όλου ή μέρους του πληθυσμού του κατεχομένου εδάφους μέσα ή έξω από το έδαφος αυτό.  (ix) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά κτιρίων αφιερωμένων στη θρησκεία, παιδεία, τέχνη, επιστήμη ή αγαθοεργούς σκοπούς, ιστορικά μνημεία, νοσοκομεία και μέρη όπου συγκεντρώνονται οι ασθενείς και οι τραυματίες, εφόσον δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους.  (x) Υποβολή προσώπων που βρίσκονται υπό την εξουσία του εχθρού σε σωματικό ακρωτηριασμό ή σε ιατρικά ή επιστημονικά πειράματα οποιουδήποτε είδους που δεν δικαιολογούνται ούτε από την ιατρική, οδοντιατρική ή νοσοκομειακή θεραπεία του προσώπου για το οποίο πρόκειται ούτε διεξάγονται προς το συμφέρον του, και τα οποία προκαλούν θάνατο ή θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του προσώπου ή των προσώπων αυτών   (xi) Ανθρωποκτονία ή τραυματισμός με δόλια τεχνάσματα ατόμων που ανήκουν στο εχθρικό έθνος ή στρατό.  (xii) Δήλωση ότι δεν θα υπάρξει έλεος.  (xiii) Καταστροφή ή κατάσχεση της εχθρικής περιουσίας εκτός εάν η καταστροφή ή κατάσχεση καθίστανται απαραίτητες από τις ανάγκες του πολέμου.  (xiv) Διακήρυξη ότι καταργούνται, αναστέλλονται ή είναι απαράδεκτα ενώπιον των δικαστηρίων τα δικαιώματα και οι δικαστικές πράξεις των υπηκόων του εχθρού.   (xv) Εξαναγκασμός των υπηκόων του εχθρού να συμμετάσχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις κατά της χώρας τους έστω και αν βρίσκονταν στην υπηρεσία του αντιπάλου πριν από την έναρξη του πολέμου.  (xvi) Λεηλασία πόλης ή τοποθεσίας, ακόμη και αν καταλήφθηκε με έφοδο.   (xvii) Χρησιμοποίηση δηλητηρίου ή δηλητηριωδών όπλων.  (xviii) Χρησιμοποίηση ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών ή άλλων αερίων και όλων των ανάλογων υγρών, υλικών ή συσκευών.  (xix) Χρήση σφαιρών που εκρήγνυνται και τα θραύσματα τους διασκορπίζονται εύκολα στο ανθρώπινο σώμα, όπως σφαίρες με επικάλυψη της βολίδας από σκληρό περίβλημα που δεν καλύπτει πλήρως την βολίδα ή που έχει εγκοπές.  (xx) Χρήση όπλων, βλημάτων, υλικών και μεθόδων πολέμου, που προορίζονται να προξενήσουν υπέρμετρη βλάβη ή μη αναγκαίο πόνο ή που επιφέρουν πλήγματα από τη φύση τους άνευ διακρίσεως κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου των ενόπλων συρράξεων, υπό τον όρο ότι αυτά τα όπλα, βλήματα, υλικά και μέθοδοι πολέμου αποτελούν αντικείμενο συνολικής απαγόρευσης και περιλαμβάνονται σε Παράρτημα στο παρόν Καταστατικό, μετά από τροποποίηση σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις που εκτίθενται στα άρθρα 121 και 123.  (xxi) Προσβολές κατά της προσωπικής αξιοπρέπειας και, ιδιαιτέρως ταπεινωτική και εξευτελιστική μεταχείριση.  (xxii) Βιασμός, γενετήσια δουλεία, εξαναγκασμός σε πορνεία, εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη, όπως ορίζεται στο άρθρο 7, παράγραφος 2 (στ), εξαναγκασμός σε στείρωση ή άλλη μορφή γενετήσιας βίας που αποτελεί επίσης σοβαρή παραβίαση των Συμβάσεων της Γενεύης.  (xxiii) Χρησιμοποίηση της παρουσίας αμάχων ή άλλων προστατευομένων προσώπων προκειμένου να καταστούν ορισμένα σημεία, περιοχές στρατιωτικές δυνάμεις απρόσβλητες από στρατιωτικές επιχειρήσεις.  (xxiv) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά κτιρίων, υλικού, υγειονομικών μονάδων και οχημάτων, καθώς και κατό προσωπικού φέροντος τα διακριτικά εμβλήματα των Συμβόσεων της Γενεύης σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.  (xxv) Με πρόθεση χρήση της λιμοκτονίας του αμάχου πληθυσμού ως μεθόδου πολέμου με την αποστέρηση του από αντικείμενα απαραίτητα για την επιβίωση του, συμπεριλαμβανομένης και της εσκεμμένης παρεμπόδισης της παροχής προμηθειών, όπως αυτή προβλέπεται από τις Συμβάσεις της Γενεύης. (xxvi) Στρατολόγηση παιδιών ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών στις εθνικές ένοπλες δυνάμεις ή η χρησιμοποίηση τους για ενεργό συμμετοχή στις εχθροπραξίες.

(γ) Στην περίπτωση ένοπλης σύρραξης μη διεθνούς χαρακτήρα, σημαντικές παραβιάσεις του κοινού άρθρου 3 των τεσσάρων Συμβάσεων της Γενεύης της 12ης Αυγούστου 1949, και συγκεκριμένα οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις οι οποίες διαπράττονται κατά προσώπων που δεν λαμβάνουν ενεργό μέρος στις εχθροπραξίες, συμπεριλαμβανομένων και μελών των ενόπλων δυνάμεων που έχουν παραδώσει τα όπλα και εκείνων που ετέθησαν εκτός μάχης λόγω ασθένειας, τραυμάτων, κράτησης ή άλλης αιτίας:  (i) Βία ασκούμενη κατά της ζωής και του προσώπου, ιδίως κάθε είδους ανθρωποκτονία με πρόθεση, ακρωτηριασμός, απάνθρωπη μεταχείριση και βασανιστήρια.  (ii) Προσβολές κατά της προσωπικής αξιοπρέπειας, ιδιαίτερα η ταπεινωτική και εξευτελιστική μεταχείριση.  (iii) Σύλληψη ομήρων.  (iv) Η επιβολή καταδικών και οι εκτελέσεις χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση εκδοθείσα από κανονικό συσταθέν δικαστήριο, η οποία θα παρέχει όλες τις δικαστικές εγγυήσεις που αναγνωρίζονται ως απαραίτητες. 

(δ) Η παράγραφος 2(γ) εφαρμόζεται επί ενόπλων συρράξεων μη διεθνούς χαρακτήρα και επομένως δεν εφαρμόζεται σε καταστάσεις εσωτερικών αναταραχών και εντάσεων, όπως ταραχές, μεμονωμένες και σποραδικές πράξεις βίας ή άλλες πράξεις παρόμοιας φύσης.

(ε) Αλλες σημαντικές παραβιάσεις των νόμων και εθίμων που εφαρμόζονται σε ένοπλες συρράξεις μη διεθνούς χαρακτήρα, εντός του καθιερωμένου πλαισίου του διεθνούς δικαίου και, συγκεκριμένα, οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις: (i) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά του αμάχου πληθυσμού ως τέτοιου ή εναντίον αμάχων ατομικά οι οποίοι δεν λαμβάνουν άμεσα μέρος στις εχθροπραξίες.(ii) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά κτιρίων, υλικού υγειονομικών μονάδων και οχημάτων, καθώς και κατά προσωπικού φέροντος τα διακριτικά εμβλήματα των Συμβάσεων της Γενεύης σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.  (iii) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά προσωπικού,εγκαταστάσεων, υλικού, μονάδων ή οχημάτων που χρησιμοποιούνται σε αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας ή ειρηνευτικές αποστολές σύμφωνα με τον Χάρτη των Η.Ε. εφόσον δικαιούνται την προστασία που χορηγείται σε αμάχους ή πολιτικά αντικείμενα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ενόπλων συρράξεων.  (iv) Επιθεσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά κτιρίων αφιερωμένων στη θρησκεία, παιδεία, τέχνη, επιστήμη ή αγαθοεργούς σκοπούς, ιστορικά μνημεία, νοσοκομεία και μέρη όπου συγκεντρώνονται οι ασθενείς και οι τραυματίες, εφόσον δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους. (v) Λεηλασία πόλης ή τοποθεσίας, ακόμη και αν καταλήφθηκε με έφοδο   (vi) Βιασμός, γενετήσια δουλεία, εξαναγκασμός σε πορνεία, εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη, όπως ορίζεται στο άρθρο 7, παράγραφος 2 (στ), εξαναγκασμός σε στείρωση ή άλλη μορφή γενετήσιας βίας που αποτελεί επίσης σημαντική παραβίαση του κοινού άρθρου 3 των τεσσάρων Συμβάσεων της Γενεύης. (vii) Στρατολόγηση παιδιών ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών σε εθνικές ένοπλες δυνάμεις ή ομάδες ή χρησιμοποίηση τους για ενεργό συμμετοχή τους στις εχθροπραξίες. (viii) Διαταγή μετακίνησης του αμάχου πληθυσμού για λόγους σχετικούς με την σύρραξη, εκτός αν τούτο απαιτείται για την ασφάλεια του εμπλεκομένου αμάχου πληθυσμού ή από επιτακτικούς στρατιωτικούς λόγους.  (ix) Ανθρωποκτονία ή τραυματισμός με δόλια τεχνάσματα αντιπάλων μαχίμων.  (x) Δήλωση ότι δεν θα υπάρξει έλεος.   (xi) Υποβολή προσώπων που βρίσκονται υπό την εξουσία του εχθρού σε σωματικό ακρωτηριασμό ή σε ιατρικά ή επιστημονικά πειράματα οποιουδήποτε είδους που δεν δικαιολογούνται ούτε από την ιατρική, οδοντιατρική ή νοσοκομειακή θεραπεία του προσώπου για το οποίο πρόκειται ούτε διεξάγονται προς το συμφέρον του, και τα οποία προκαλούν θάνατο ή θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του προσώπου ή των προσώπων αυτών.  (xii) Καταστροφή ή κατάσχεση της εχθρικής περιουσίας εκτός αν η καταστροφή ή κατάσχεση καθίστανται απαραίτητες από τις ανάγκες του πολέμου."

Επομένως, κατά το καταστατικό του ΔΠΔ είναι άλλο η "γενοκτονία", άλλο τα "εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας" και άλλο τα "εγκλήματα πολέμου". Ωστόσο, αυτά ισχύουν, κατά το άρθρο 11, για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν μετά την θέση σε ισχύ του εν λόγω καταστατικού. Άρα, ο ορισμός αυτός για την γενοκτονία ίσχυε μεν μετά το 1945 στο διεθνές δίκαιο, αλλά η καταστατική του εφαρμογή σε σταθερή βάση γίνεται μετά το 2002. 

Πριν το 2002 υπήρχαν και γενοκτονίες που αναγνωρίζονταν όχι δικαστικά, αλλά με κοινοβουλευτικές αποφάσεις. Η διαφορά ενός κοινοβουλευτικού ψηφίσματος από μια δικαστική απόφαση είναι ότι το πρώτο προέρχεται από μία δημοκρατικά εκλεγμένη πλειοψηφία αλλά είναι μια μονομερής ενέργεια, ενώ η δεύτερη προέρχεται από δικαιοδοτικό όργανο που οφείλει να έχει ακούσει και τις δύο πλευρές και να έχει καταλήξει με ορισμένη αιτιολογία στο συμπέρασμά του. 

Και μια κουβέντα για την "άρνηση γενοκτονίας". Κατά τον ν.927/1979 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον N.4258/2014, το ποινικό αδίκημα τυποποιείται ως εξής:

 "Οποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, επιδοκιμάζει, ευτελίζει ή κακόβουλα αρνείται την ύπαρξη ή τη σοβαρότητα εγκλημάτων γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, του Ολοκαυτώματος και των εγκλημάτων του ναζισμού που έχουν αναγνωριστεί με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων ή της Βουλής των Ελλήνων και η συμπεριφορά αυτή στρέφεται κατά ομάδας προσώπων ή μέλους της που προσδιορίζεται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, όταν η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται κατά τρόπο που μπορεί να υποκινήσει βία ή μίσος ή ενέχει απειλητικό ή υβριστικό χαρακτήρα κατά μίας τέτοιας ομάδας ή μέλους της, τιμωρείται με τις ποινές της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου."

Αυτό σημαίνει ότι η "άρνηση γενοκτονίας" από μόνη της δεν τιμωρείται και δεν απαγορεύεται κατάτο Ελληνικό δίκαιο. Πρέπει να πρόκειται για επιδοκιμασία, ευτελισμό ή κακόβουλη άρνηση, και επιπρόσθετα, η συμπεριφορά αυτή να στρέφεται κατά ομάδας προσώπου κατά τρόπον ώστε να μπορεί να υποκινήσει βία ή μίσος ή να ενέχει απειλητικό ή υβριστικό χαρακτήρα κατά της ομάδας ή μέλους της. 

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και η νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε.

Η νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία πρέπει να τηρείται αυστηρά, καθώς είναι η μόνη εγγύηση για τους δημιουργούς, τους ερμηνευτές και τους παραγωγούς ότι θα αμειφθούν για την δουλειά τους. Διαφωνώ κάθετα με την τάση απαξίωσης που υπάρχει για αυτή την κατηγορία εργαζομένων, οι οποίοι θεωρούνται "προνομιούχοι" μόνο και μόνο επειδή ένα ελάχιστο ποσοστό των συναδέλφων τους γνωρίζει την επιτυχία. Οι περισσότεροι αναμένουν ευλαβικά τις εκκαθαρίσεις των ποσοστών τους και αυτό πρέπει να είναι σεβαστό. Προσωπικά δεν έχω "κατεβάσει" ποτέ ούτε ένα τραγούδι, ούτε μία ταινία, χωρίς να το έχω προμηθευτεί έναντι της τυχόν προβλεπόμενης αμοιβής, πρωτ' απ' όλα γιατί με ενδιαφέρει να αμείβεται καθένας για τη δουλειά του (όταν το ζητάει!) και έπειτα, για λόγους ποιότητας της θέασης - ακρόασης.

Αλλά η αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας προϋποθέτει ότι εφαρμόζονται και οι διατάξεις εκείνες που επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση σε έργα. Υπάρχει το "fair use" και οι εξαιρέσεις από την πνευματική ιδιοκτησία: όταν το έργο δεν είναι πρωτότυπο, όταν προορίζεται για ειδικές χρήσεις δημοσίου συμφέροντος και όταν γενικά μία  π ρ ά ξ η  δεν τιμωρείται και δεν απαγορεύεται, τότε η αυστηρή εφαρμογή της πνευματικής ιδιοκτησίας επιβάλλει και να μην διώκεται ο χρήστης. Τα έργα που παίζονται στην τηλεόραση ή που είναι αναρτημένα στο YouTube, δεν φταίω εγώ που τα παρακολουθώ, αν οι φορείς αυτοί δεν έχουν πληρώσει τα δικαιώματα. Δεν φταίω ως θεατής αν πάω στον κινηματογράφο και προβληθεί μια ταινία για την οποία ο αιθουσάρχης έχει "φεσώσει" τον διανομέα: δεν γνωρίζω την μεταξύ τους σχέση και είμαι και υποχρεωμένος να σεβαστώ και το τεκμήριο της αθωότητας. Είμαστε όλοι καλόπιστοι τρίτοι και το δίκαιο προστατεύει την καλή πίστη μας ότι αν κάτι κυκλοφορεί ελεύθερο μπορούμε να το χρησιμοποιούμε, μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Αλλιώς, αν είχαμε το δικαίωμα να υποψιαζόμαστε τους πάντες, δεν θα αγοράζαμε καν τραγούδια από το iTunes.

Διαβάζουμε σε αυτή την ανακοίνωση ότι η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συνέλαβε κάποιον επειδή στην ιστοσελίδα του παρέπεμπε σε τρίτες ιστοσελίδες, στις οποίες ήταν αναρτημένες ταινίες που μπορούσε να δει καθένας. Μα, αν μπορούσε καθένας να τις δει, χωρίς κωδικό, τα έργα αυτά κινούνται ελεύθερα στο Διαδίκτυο και σύμφωνα με την απόφαση Svensson και την απόφαση BestWater International του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κρίθηκε ότι δεν αποτελεί πράξη "παρουσίασης στο κοινό" (όπως είναι ο όρος κατά την Οδηγία της ΕΕ) η τοποθέτηση links προς άλλο ιστότοπο στον οποίο είναι ελεύθερα προσβάσιμο ένα έργο. Προσοχή: "ελεύθερα προσβάσιμο" λέει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, δεν λέει "νόμιμα προσβάσιμο", γιατί το "νόμιμο" ή μη της ανάρτησης σε έναν τρίτο ιστότοπο, απλά είναι αδύνατον να το γνωρίζει κανείς! Ουδείς υποχρεούται στα αδύνατα κι ένα από αυτά τα αδύνατα, αναγνωρίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι είναι και το να ξέρεις αν κάτι που διακινείται "ελεύθερα" στο Διαδίκτυο, άρα ο δημιουργός του το έχει αφήσει ή δεν έχει καταφέρει να διώξει αυτόν που το ανέβασε, είναι και νόμιμα αναρτημένο. Τα ίδια έκρινε και το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, στην απόφαση 5249/2014 που επαναλαμβάνει ακριβώς τα συμπεράσματα των δύο παραπάνω αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Πιο παλιά, το 2010, τα ίδια είχε κρίνει και το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κιλκίς, σε απόφασή του που κατέστη αμετάκλητη, θέση με την οποία συμφώνησε και το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Ξάνθης σε βούλευμά του. 

Αυτές τις δικαστικές αποφάσεις θα έπρεπε να τις γνωρίζει η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, προκειμένου να μην περιορίζει την ελευθερία ανθρώπων οι οποίοι δεν παραβιάζουν τις διατάξεις για την πνευματική ιδιοκτησία. Θέλω να πιστεύω ότι η σύλληψη αυτή οφείλεται σε ελλειπή νομική ενημέρωση, η οποία είναι βεβαίως δικαιολογημένη, καθώς η νομολογία αυτή είναι του 2014 και δεν επιτρέπει διαφορετικές προσεγγίσεις, αφού η διατυπώσεις των δικαστών είναι ξεκάθαρες για το νόημα των διατάξεων περί πνευματικής ιδιοκτησίας. 

E-Lawyer: Πρωτοδικείο Αθηνών: νόμιμη η τοποθέτηση link σε τρίτα sites

Ε-Lawyer: Το Δικαστήριο Ε.Ε. επιτρέπει το embedding σε video χωρίς άδεια του δικαιούχου.

Ε-Lawyer: Το Δικαστήριο Ε.Ε. κλείνει το θέμα των hypertext links

Ε-Lawyer: Εφετείο Βαρκελώνης: τα links δεν παραβιάζουν πνευματική ιδιοκτησία

Ε-Lawyer: Eλληνική δικαστική απόφαση για ιστότοπο με ευρετήριο links

Υπηρεσιακή κυβέρνηση και κρατική ευελιξία

Έχουν ήδη σημειωθεί ορισμένες θετικές ενέργειες της υπηρεσιακής κυβέρνησης υπό την κ. Βασιλική Θάνου που κατά το Σύνταγμα σκοπεί στην διενέργεια των εκλογών (άρθρο 37). Φυσικά έχουμε μια κυβέρνηση χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο και αποτελούμενη από άτομα που - κατά τεκμήριο - δεν δεσμεύονται από κάποιου είδους εντολή του εκλογικού σώματος. Επομένως, πρόκειται για μια εξαίρεση από την κανονική λειτουργία του πολιτεύματος που επιτρέπει στην υπηρεσιακή κυβέρνηση να είναι πιο προσηλωμένη στο καθήκον που έχει να διοικήσει την χώρα μέχρι να αναδειχθεί η επόμενη Βουλή από τις εκλογές. 

Υπάρχει όμως και κάτι που δεν είναι εξαίρεση και στο οποίο μπορεί να τα πάει καλά εξίσου μια υπηρεσιακή κυβέρνηση όπως και μια αιρετή κυβέρνηση. Η αποδέσμευση από το πολιτικό κόστος δεν υπάρχει βέβαια για τους αιρετούς. Ωστόσο η αρχή της αμεροληψίας είναι ένας κανόνας που δεσμεύει κάθε μορφή διοίκησης. Αν είχαμε κυβερνήσεις που να λειτουργούν με μεγαλύτερη αμεροληψία απέναντι σε ομάδες συμφερόντων, με την ουδετερότητα δηλαδή που επιβάλλει η ενάσκηση της εξουσίας, θα είχαμε καλύτερη τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού. 

Οι εικόνες των νεκρών

Ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι το πρόσωπο "αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει μετά τον θάνατό του" (άρθρο 34). Πριν την γέννηση και μετά το θάνατο δεν υπάρχουν λοιπόν δικαιώματα, επειδή δεν υπάρχει φυσικό πρόσωπο. Οπότε δεν υπάρχει και προστασία προσωπικών δεδομένων, αφού ως τέτοια ορίζονται οι πληροφορίες που αφορούν φυσικό πρόσωπο (οι πληροφορίες που αφορούν τους νεκρούς δεν προστατεύονται από τον Ν.2472/1997). 

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι λείπουν οι νομικοί κανόνες που διέπουν την τύχη των φυσικών υπολειμμάτων της ύπαρξης: από τους νόμους για την ταφή και την αποτέφρωση μέχρι την προσβολή της μνήμης νεκρού, αλλά και το κληρονομικό δίκαιο που αφορά τους επιζήσαντες συγγενείς, διάσπαρτες διατάξεις συγκροτούν κανόνες για την πολιτειακή προστασία των νεκρών. Διότι μπορεί ο νεκρός να μην είναι πλέον "φυσικό πρόσωπο", αλλά η μεταχείρισή του έχει επιπτώσεις στον σεβασμό μιας ευρύτερης έννοιας -που δεν διαχωρίζει ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς- καθώς αφορά την αντίληψή μας για την ίδια την ανθρώπινη ιδιότητα. Το Σύνταγμα στο άρθρο 2 παρ. 1 αναγορεύει σε "πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας", καταστατικού επιπέδου, τον σεβασμό και την προστασία "της αξίας του ανθρώπου". Δηλαδή μιας αξίας που αντικειμενικοποιείται από το δίκαιο και η οποία αποτελεί το ανώτατο μέτρο και τον καταστατικό σκοπό της Πολιτείας. 

Αυτές οι αρχές συνυπάρχουν με το δικαίωμα και την ελευθερία της πληροφόρησης, την ανεμπόδιστη δυνατότητα ενημέρωσης του κοινού, την ανάγκη για συμμετοχή καθενός στην κοινωνία της πληροφορίας. Πρέπει κάθε φορά να βρίσκεται ένας τρόπος να εξασφαλίζεται τόσο ο σεβασμός στους νεκρούς όσο και η διακίνηση της πληροφορίας, ιδίως όταν αφορά μια συζήτηση για ένα ευρύτερο ζήτημα που αφορά την κοινή γνώμη. Η εκτέλεση ενός δικτάτορα π.χ. δεν μπορεί να απαγορευθεί ως προς την κάλυψή της από μέσα ενημέρωσης. Όπως δεν μπορεί να απαγορευθεί και η  κοινοποίηση εικόνων αποκεφαλισμένων πτωμάτων από ολοκληρωτικά καθεστώτα, όσο κι αν είναι σαφείς οι λόγοι τρομοκρατίας και προπαγάνδας για τους οποίους διοχετεύεται αυτό το υλικό. Όταν όμως η δημοσίευση είναι κακόβουλη, δηλαδή έχει σαφή σκοπό να προσβάλλει, να εκθέσει πληροφορία πέρα από αυτή που είναι αναγκαία για την ενημέρωση σε σχέση με την ιδιότητα του νεκρού, τότε ενεργοποιούνται οι νομοθετικές προβλέψεις που αφορούν την προστασία της μνήμης του νεκρού.

Το ζήτημα μπορεί να λυθεί πιο εύκολα με βάση τους κανόνες της δεοντολογίας, αφού καθοριστικό για την διάγνωση της φύσης μιας δημοσίευσης είναι κατά πόσον το κοινό μπορεί να ενημερωθεί επαρκώς με λιγότερη έκθεση ή εάν επιδιώκεται η κερδοσκοπία ή άλλοι στόχοι που δεν είναι συμβατοί με την απόλυτη αξία που αναγνωρίζεται από το δίκαιο στην ανθρώπινη ιδιότητα. Σε μεγάλο βαθμό, η απόφαση σχετίζεται και με το κοινό στο οποίο θέλει να απευθύνεται κάθε μέσο ενημέρωσης χωριστά. Οι ισχυρισμοί περί ευαισθητοποίησης μπορεί να είναι υποκριτικοί, όταν υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι η ως τώρα πολιτική του μέσου ενημέρωσης δεν είχε καμία σχέση με την ευαισθητοποίηση. Από την άλλη πλευρά, τέτοια ηθικά διλήμματα είναι οι κλασικές συζητήσεις που χάνονται σε ένα πέλαγος δίκης προθέσεων. Γι' αυτό προσωπικά είμαι κάθετα αντίθετος στην δημοσιοποίηση τέτοιων εικόνων.