Εκτός από την υποστήριξη της συνταγματικής κατοχύρωσης της σχέσης, οι θεσμικές προτάσεις που ανέφερε ο Γ.Π. στην ομιλία του περιλαμβάνουν τρία ενδιαφέροντα σημεία:
- Δημιουργία Εθνικής Επιτροπής για την Κοινωνία των πολιτών δίπλα στον πρωθυπουργό
-Θεσμοθέτηση ειδικής Ανεξάρτητης Αρχής που θα έχει και το χαρακτήρα ενός Συνηγόρου των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων υποστήριξής τους
- Καθιέρωση σε όλο το φάσμα του κρατικού μηχανισμού εταιρικών συνεργασιών μετάξύ υπουργείων και τοπικής αυτοδιοίκησης από τη μία πλευρά και ΜΚΟ από την άλλη.
Ως προς την πρώτη πρόταση, οι Εθνικές Επιτροπές παρά τω πρωθυπουργώ (όπως η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Επιτροπή Βιοηθικής και η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας) αποτελoύν καθαρά συμβουλευτικά όργανα του κράτους, με γνωμοδοτικές αρμοδιότητες. Όταν υπάρχει μια ανεξάρτητη αρχή στον ίδιο τομέα, καλό είναι να μην διασπάται η γνωμοδοτική αρμοδιότητα σε περισσότερα όργανα.
Ως προς τη δεύτερη πρόταση, η ανεξάρτητη αρχή για την πιστοποίηση, το μητρώο, τα παράπονα των πολιτών κατά των ΜΚΟ είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση. Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί για τις ΜΚΟ της νότιας Αφρικής και στο άρθρο "The potential for an independent Regulatory Authority for NGOs in South Africa", της Yvonne Morgan (The international Journal of Not-for-Profit Law, Vol. 7, Issue 3, June 2005).
Στο άρθρο αναλύονται τα συν και τα μείον της ανεξάρτητης αρχής για τις ΜΚΟ.
Ωφέλη:
-Η Αρχή προωθεί την ορθή διοικητική συμπεριφορά (good administration), λειτουργώντας ως μηχανισμός πιστοποίησης
- Αποτελεί μηχανισμό υποδοχής καταγγελιών
-Προλαμβάνει τις αλληλεπικαλύψεις εκθέσεων των ΜΚΟ
-Συνιστά κοινή αποθήκη δεδομένων που συλλέγουν οι ΜΚΟ και τις διαθέτει στο κοινό
-Απορροφά αρμοδιότητες που υπάγονται σε διαφορετικά κυβερνητικά κλιμάκια (π.χ. μητρώα σε κάθε υπουργείο)
-Παρέχει οικονομικές πληροφορίες γεγονός που περιορίζει το ξέπλυμα χρήματος
Προκλήσεις:
-Η Αρχή προωθεί την ορθή διοικητική συμπεριφορά (good administration), λειτουργώντας ως μηχανισμός πιστοποίησης
- Αποτελεί μηχανισμό υποδοχής καταγγελιών
-Προλαμβάνει τις αλληλεπικαλύψεις εκθέσεων των ΜΚΟ
-Συνιστά κοινή αποθήκη δεδομένων που συλλέγουν οι ΜΚΟ και τις διαθέτει στο κοινό
-Απορροφά αρμοδιότητες που υπάγονται σε διαφορετικά κυβερνητικά κλιμάκια (π.χ. μητρώα σε κάθε υπουργείο)
-Παρέχει οικονομικές πληροφορίες γεγονός που περιορίζει το ξέπλυμα χρήματος
Προκλήσεις:
- Δεν θα επιλέξουν όλες οι ΜΚΟ να εγγραφούν
-Η εποπτεία μπορεί να είναι χρονοβόρα και ακριβή.
- Απαιτείται η συναίνεση του τομέα
- Οι κυβερνητικές αρχές πρέπει να αποποιηθούν αρμοδιοτήτων.
- Χρειάζεται όμως κρατικές πιστώσεις
- Απαιτείται εναρμόνιση του ηλεκτρονικού format παροχής των πληροφοριών
Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ όμως επιλέγει το μοντέλο Ombudsman, δηλαδή ανεξάρτητη αρχή χωρίς νομικά δεσμευτικό αποφασιστικό χαρακτήρα, αλλά με διαμεσολαβητικές λειτουργίες.
Το μοντέλο Ombudsman είναι όντως το ενδεικνυόμενο ως προς τις καταγγελίες. Ωστόσο δεν νομίζω ότι ενδείκνυεται ο θεσμός να αναπτυχθεί ως κρατικό όργανο εποπτείας, αλλά θα ήταν πολύ πιο συμβατό με τη φύση των ΜΚΟ η δημιουργία ενός Συνηγόρου ως οργάνου αυτορρύθμισης. Το μοντέλο λειτουργεί στον τραπεζικό τομέα, όπου οι τράπεζες συνέστησαν το θεσμό του Τραπεζικού Μεσολαβητή (και λίγο παλαιότερα ο Μεσολαβητής Κεφαλαιαγοράς για τον τομέα του χρηματιστηρίου που απορροφήθηκε πέρσι από τον Τραπεζικό Μεσολαβητή). Ναι λοιπόν στο Συνήγορο ΜΚΟ, αλλά όχι ως κρατική ανεξάρτητη αρχή (hard law solution), αλλά ως αυτορρυθμιστικό όργανο που θα συγκροτηθεί με πρωτοβουλία και οργάνωση των ίδιων των ΜΚΟ.
Εξάλλου, υπάρχει και το θέμα της ενδεχόμενης επέκτασης του Συνηγόρου του Πολίτη στην εποπτεία ΜΚΟ που αναλαμβάνουν κατ' ανάθεση δράσεις στη δημόσια σφαίρα (βλ. προηγούμενο post). Αν μια τέτοια μεταρρύθμιση συντελεστεί, θα υπάρξουν αναπόφευκτα αλληλεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων με την άλλη ανεξάρτητη αρχή που προτείνει το ΠΑΣΟΚ. Ο αυτορρυθμιστικός Συνήγορος θα αποτρέψει τέτοια προβλήματα.
Η τρίτη από τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ, όμως, είναι σίγουρα η πιο πρωτοποριακή. Αυτή που υπόσχεται τη συμμετοχική δημοκρατία ως εμβάθυνση κι όχι ως εξαγγελία: εταιρικές σχέσεις δημόσιου φορέα και ΜΚΟ. Το κράτος που υποχρεούται να συνεργαστεί με την Κοινωνία Πολιτών. Μία τέτοια περίπτωση θα είναι π.χ. η συνεργασία του Υπουργείου Περιβάλλοντος με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, σε επίπεδο π.χ. ανταλλαγής πληροφοριών. Οι ΜΚΟ μπορούν να έχουν τις δικές τους πηγές πληροφόρησης και να τις παρέχουν στα κρατικά όργανα προκειμένου να ασκούνται με πιο ευέλικτο τρόπο οι αρμοδιότητες. Σε μεγαλύτερο βάθος, η παρακολούθηση που ασκούν οι ΜΚΟ στους θεματικούς τους τομείς (monitoring) μπορούν να κατατείνουν σε αξιολόγηση του κρατικού μηχανισμού, με έκδοση Ετήσιων Εκθέσεων. Πιο δραστικά: η ανάθεση σε ΜΚΟ ενεργειών όπως η αποναρκοθέτηση και δομικών αλλαγών όπως η αποασυλοποίηση. Πιο πολιτικά: η απευθείας κατάθεση νομοθετικών προτάσεων από ΜΚΟ στη Βουλή (χωρίς τη μεσολάβηση βουλευτή) και η υποχρεωτική συζήτησή της.
Στην πραγματικότητα η συνεργασία ΜΚΟ - κράτους μπορεί να αποφέρει σημαντική αποφόρτιση, καθόλου αδιάφορη ενδεχομένως για έναν υπουργό. Επίσης, η εμβάθυνση της συνεργασίας ενδέχεται να "συμφέρει" και την κυβέρνηση γιατί σημαίνει επιμερισμό της πολιτικής ευθύνης ανάμεσα σε σκληροπυρηνικό κράτος (διοικητικές δομές) και συμμετοχικό κράτος (κοινωνία των πολιτών).
4 σχόλια:
Μπορείς να μου εξηγήσεις τι διαφορά υπάρχει (αν υπάρχει αυτή) μεταξύ Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων με τους Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς;
Το ρωτάω αυτό διότι είδα έκπληκτος στην ιστοσελίδα του υποψήφιου Ιατρόπουλου (!) δεσμούς με τον γενικό τίτλο Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί με οργανώσεις που στην ουσία είναι αυτές στις οποίες αναφέρεσαι στο ποστ σου.
Ο όρος Μη Κυβερνητική Οργάνωση αποτελεί πιστή μετάφραση του Non Governmental Organisation.
Είναι αρνητικό προσδιοριστικό μιας συλλογικότητας που δεν επιδιώκει "ιδοτελείς" σκοπούς όπως οι εμπορικές επιχειρήσεις, οι ομάδες ενδιαφέροντος (interest groups), τα lobbies και τα πολιτικά κόμματα. Και που ταυτόχρονα υπεισέρχονται με τη δράση τους σε έναν δημόσιο χώρο, που θα περιμέναμε ότι ανήκει αρχικά στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους δηλ. της κυβέρνησης.
Δεν είναι νομικός όρος, δεν θα βρούμε τυποποιημένο ορισμό.
Ο Νικήτας Λιοναράκης προτείνει τον όρο "Μη Κρατικά Υποκείμενα".
Μπορεί να έχει επικρατήσει λοιπόν το Μη Κυβερνητική Οργάνωση, για να συνεννοούμαστε, αλλά δεν υπάρχει κάπου "κατοχυρωμένο" τυπικά. Το σύνολο των ΜΚΟ χαρακτηρίζεται, ίσως επίσης αυθαίρετα και για λόγους ενδοσυνεννόησης "Κοινωνία των Πολιτών". Όπως το σύνολο των επικοινωνιακών εταίρων και δομών καλείται "Κοινωνία της Πληροφορίας".
Οι έννοιες είναι ανοικτές και γι' αυτό επιτρέπουν τη χρήση εναλλακτικών όρων όπως αυτός που εντόπισες.
Τότε αφού δεν είναι νομικός όρος και είναι ανοικτή έννοια, πως θα γίνεται η αναφορά τους στο Σύνταγμα χωρίς αυτή την κατοχύρωση του όρου τους;
Ειλικρινά, δεν το πολυκαταλαβαίνω αυτό, δηλαδή μπορώ να κάνω κι εγώ μια ΜΚΟ για τη σωτηρία των... δίσκων βινυλίου(!) και να με καλύπτει (μελλοντικά) το Σύνταγμα;
Γιατί, τα "πολιτικά κόμματα" που προβλέπονται από το άρθρο 29 του Συντάγματος είναι "νομικός όρος"; Δεν αποτελούν καν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου. Δεν έχουν νομική προσωπικότητα.
Εξάλλου το Σύνταγμα αυτή τη στιγμή προστατεύει το δικαίωμα της ένωσης και το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι που σημαίνει ότι καθένας μπορεί να φτιάξει μια ένωση προσώπων, ένα σωματείο, μία εταιρία, μία ΜΚΟ κλπ με ελάχιστες διατυπώσεις.
Αυτό που λέμε εδώ δεν είναι το να υπάρχει αυτό το δικαίωμα. Αυτό υπάρχει και προστατεύεται. Εδώ μιλάμε για ειδική σχέση του Κράτους με τις ΜΚΟ. Όχι απλώς για σχέση ανοχής, αλλά για σχέση υποχρεωτικής συνεργασίας. Να υποχρεούται ο τάδε υπουργός να λαμβάνει υπόψη τις ΜΚΟ, αλλά και να συνεργάζεται το υπουργείο μαζί τους, στις δράσεις που επιδέχονται τέτοια συνεργασία. Π.χ. αν υπάρχει μια ΜΚΟ για την προστασία των δίσκων βινυλίου, να καλείται ο εκπρόσωπος στις σχετικές συσκέψεις στο ΥΠΠΟ(αν υπάρχει πολιτική για το βινύλιο, εννοείται), να ακούγεται η γνώμη του, ενδεχομένως να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις, αλλά και στις δράσεις του ΥΠΠΟ για την προστασία αυτή. Σκέψου το αυτό τώρα σε προβολή ως προς όλες τις δημόσιες υπηρεσίες που "μοιράζονται" δράσεις με ΜΚΟ. Μιλάμε για είσοδο του πολίτη στην διακυβέρνηση.
Δημοσίευση σχολίου