Κωλύματα και ασυμβίβαστα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης

Ένα κρίσιμο ζήτημα για την επιτυχία και την αποτελεσματικότητα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης είναι η ανεξαρτησία του από τις δημοτικές αρχές. Ως δημοτικός διαμεσολαβητής, ο Συμπαραστάτης πρέπει να παρέχει τα εχέγγυα ότι θα λειτουργεί με αμεροληψία και διαφάνεια, κι όχι ως προπέτασμα καπνού για την συγκάλυψη της κακοδιοίκησης, όπως έχει καταγγελθεί σε ορισμένες περιπτώσεις στο εξωτερικό (βλ. εδώ: ο Συμπαραστάτης του Δημότη σε πόλεις της Ευρώπης).

Ο Καλλικράτης προβλέπει στο άρθρο 77 ότι ως Συμπαραστάτης δεν μπορεί να εκλεγεί "αιρετός δήμου, περιφέρειας ή βουλευτής" και παραπέμπει στα κωλύματα και ασυμβίβαστα του άρθρου 14. Αυτό σημαίνει ότι ένας εκλεγμένος δημοτικός ή περιφερειακός σύμβουλος δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα. Ακόμη κι αν ο σύμβουλος παραιτηθεί από την ιδιότητά του αυτή, εφόσον ανήκει σε δημοτική παράταξη που εκπροσωπείται στο δημοτικό συμβούλιο, δυσχερώς μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ιδιότητά του αυτή είναι συμβατή με την υποχρέωση ανεξαρτησίας απέναντι στις δημοτικές αρχές. Ένας παραιτηθείς δημοτικός σύμβουλος δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητος ως προς την δημοτική παράταξη με το ψηφοδέλτιο της οποίας εξελέγη. Εάν εκλεγεί τελικά και Συμπαραστάτης του Δημότη, υπάρχει ο κίνδυνος της σύγκρουσης συμφερόντος και του φαινομένου της σύγχυσης ελεγχομένου - ελεγκτή.

Τα ίδια ισχύουν και για τις κατηγορίες ασυμβίβαστων ιδιοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 14 του Καλλικράτη. Εξαίρεση αναγνωρίζεται από το ίδιο άρθρο για τους υπαλλήλους και διευθυντικά στελέχη του Δημοσίου, εφόσον έχουν παραιτηθεί εντός 18μήνου πριν από τη διενέργεια των δημοτικών εκλογών. Ειδικά για τις δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2010 ίσχυαν τα κωλύματα του άρθρου 29 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (βλ. εδώ).

Είναι σημαντικό, κατά την έναρξη της λειτουργίας αυτού του νέου χρήσιμου θεσμού να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των προσώπων. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δεν αποτελεί άλλο ένα "αξίωμα", με την κλασική έννοια του όρου, αλλά μια πολύ σοβαρή αποστολή με οιονεί δικαιοδοτικές αρμοδιότητες. Γι' αυτό ο θεσμός δεν θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την τακτοποίηση "ημετέρων", καθώς αυτό θα συνιστούσε καταστρατήγηση των διατάξεων του Καλλικράτη, αλλά και της ίδιας της αποστολής του θεσμού.

Στην Πρότασή μας για τον Συμπαραστάτη των Αθηναίων (βλ. εδώ), έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ανεξαρτησία και την αμεροληψία του θεσμού, υπογραμμίζοντας και υποστηρίζοντας ιδιαίτερα την λειτουργία του σύμφωνα με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας.