Παράνομη η χορήγηση στατιστικών στοιχείων αλλοδαπών παιδιών

Αναφέρεται στην ειδησεογραφία ότι, στο πλαίσιο κοινοβουλευτικού ελέγχου, ζητήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών η διαβίβαση των στοιχείων των αλλοδαπών νηπίων και βρεφών που γίνονται δεκτά από δημοτικούς παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς. Σε μία περίπτωση, καταγράφεται η προώθηση του αιτήματος από Αποκεντρωμένη Διοίκηση (δηλαδή κρατικό φορέα που ασκεί έλεγχο στους Ο.Τ.Α. της περιοχής) προς τους Δήμους της αρμοδιότητάς της και με επίκληση εγγράφου του Υπουργείου Εσωτερικών ζητείται η γνωστοποίηση του αριθμού των ημεδαπών και αλλοδαπών που επελέγησαν για να καλύψουν τις θέσεις των αντίστοιχων παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών. 

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα περί του εάν είναι νομικώς επιτρεπτή η χορήγηση  τέτοιου είδους αριθμητικών στοιχείων ανά βρεφονηπιακό και παιδικό σταθμό ή εάν υπάρχουν απαγορεύσεις που θα απέκλειαν την ικανοποίηση του σχετικού αιτήματος  - εντολής. 

Υπάρχει το επιχείρημα ότι εφόσον πρόκειται για απλά αριθμητικά στοιχεία, δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής του Ν.2472/1997, καθώς ο νόμος αυτός καλύπτει τις πληροφορίες που αφορούν φυσικά πρόσωπα τα οποία μπορούν να ταυτοποιηθούν. Ωστόσο, κατά τον νομοθετικό ορισμό των "δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα", ως τέτοια αναφέρεται μεν "κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείμενο των δεδομένων", με την συμπλήρωση όμως ότι "δεν λογίζονται ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικά στοιχεία, από τα οποία δεν μπορούν πλέον να προσδιοριστούν τα υποκείμενα των δεδομένων". Εάν, δηλαδή, ακόμη κι από στατιστικής φύσεως στοιχεία μπορούν να προσδιοριστούν τα υποκείμενα των δεδομένων, a contrario, ακόμη και φαινομενικώς ανωνυμοποιημένα στοιχεία, αποτελούν τελικά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα κι επομένως εφαρμόζονται επ' αυτών οι σχετικές διατάξεις του Ν.2472. Σε αυτήν την προσέγγιση συνηγορεί εξάλλου και ο νομοθετικός ορισμος του "υποκειμένου των δεδομένων", ο οποίος αφορά "το φυσικό πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα και του οποίου η ταυτοτητα είναι γνωστή ή μπορει να εξακριβωθεί, δηλαδή μπορεί να προσδιοριστεί αμέσως ή εμμέσως, ιδίως βάσει αριθμού ταυτότητας ή βάσει ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων στοιχείων που χαρακτηρίζουν την υπόστασή του από άποψη φυσική, βιολογική, ψυχική, οικονομική, πολιτιστική, πολιτική ή κοινωνική."

Σύμφωνα μάλιστα με την Γνωμοδότηση 4/2007 της Ομάδας Εργασίας των Ευρωπαϊκών Αρχών Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ως προς τον ορισμό των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες "παρά το ότι οι πληροφορίες παρουσιάζονται ενδεχομένως ως συνολικά στοιχεία, το αρχικό δείγμα δεν είναι ικανού μεγέθους και μπορεί να γίνει εξακρίβωση της ταυτότητας ατόμων μέσω άλλων πληροφοριών" (βλ. και αρκετά τέτοια παραδείγματα στην Γνωμοδότηση). Έτσι, η ανωνυμοποίηση και η παρουσίαση στοιχείων ως συγκεντρωτικών, όταν αφορούν μια περιορισμένη γεωγραφικά περιοχή και προσδιορίσιμους παιδικούς ή βρεφονηπιακούς σταθμούς είναι πολύ πιθανό τελικά να μην συνιστά πραγματική ανωνυμοποίηση, έτσι ώστε τα στατιστικά στοιχεία να καθίστανται, στην πράξη, προσωπικά δεδομένα (λ.χ. στον βρεφονηπιακό σταθμό Χ υπάρχει 1 αλλοδαπός = έμμεσα, αλλά ευχερώς ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο = προσωπικά δεδομένα). 

Εξάλλου, τα δεδομένα που αφορούν την φυλετική ή εθνική προέλευση αποτελούν "ευαίσθητα δεδομένα" και ως εκ τούτου η επεξεργασία τους απαγορεύεται χωρίς την άδεια της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η οποία μπορεί να δοθεί μόνο για τους προβλεπόμενους από το άρθρο 7 παρ. 2 ν.2472 σκοπούς, ανάμεσα στους οποίους δεν συγκαταλέγεται και ο σκοπός του κοινοβουλευτικού ελέγχου. 

Περαιτέρω όμως, ανεξάρτητα από το αν το τελικό διαβιβάσιμο αποτέλεσμα αποτελεί στατιστική πληροφορία ή προσωπικά δεδομένα, μια τέτοια διαδικασία θα προϋποθέτει αυτονόητα ήδη την δημιουργία ενός επώνυμου αρχείου: πριν ανωνυμοποιηθούν και στατιστικοποιηθούν τα στοιχεία, οι αρμόδιοι θα πρέπει να ετοιμάσουν ονομαστικούς καταλόγους των νηπίων και βρεφών. Η ίδια η δημιουργία ενός τέτοιου καταλόγου που αποσκοπεί στην απάντηση του επίμαχου ερωτήματος αποτελεί τελικά ένα εθνοτικό profiling, δηλαδή συγκρότηση ενός αρχείου προσωπικών δεδομένων με κριτήριο την φυλετική/εθνική καταγωγή ή - έστω - την ιθαγένεια (που δεν είναι καθόλου διακριτό στοιχείο απο τα δύο προηγούμενα), ενώ η δημιουργία ενός τέτοιου αρχείου και πάλι προϋποθέτει την άδεια από την Αρχή, μόνο όμως για λόγους του άρθρου 7 παρ. 2 ν.2472, ανάμεσα στους οποίους, όπως είπαμε, δεν περιλαμβάνεται η ανταπόκριση σε ερώτημα κοινοβουλευτικούς ελέγχου. 

Για αυτούς τους δύο λόγους, δηλαδή: 1ον τα εν δυνάμει ταυτοποιήσιμα φυσικά πρόσωπα και 2ον τη ειδική προεργασία για την προετοιμασία των στατιστικών στοιχείων, ο ν.2472 δεν επιτρέπει την χορήγηση τέτοιων στοιχείων στο πλαίσιο του συγκεκριμένου αιτήματος και οι τυχόν σχετικές εντολές για διαβίβαση στοιχείων πρέπει να απορρίπτονται ως αντίθετες στον ν.2472, ο οποίος εξειδικεύει σε επίπεδο κοινής νομοθεσιας το περιεχόμενο των διατάξεων του άρθρου 9Α του Συντάγματος.