Mε ιδιαίτερη ικανοποίηση, σας παρουσιάζω σήμερα την πρώτη απόφαση της Ελληνικής Δικαιοσύνης που αναγνωρίζει δικαίωμα μεταβολής ληξιαρχικών στοιχείων φύλου και ονοματεπωνύμου, χωρίς να προϋποθέτει την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης αναπαραγωγικών οργάνων. Μέχρι πέρσι, το ίδιο δικαστήριο απέρριπτε τέτοια αιτήματα, με την αιτιολογία της δήθεν έλλειψης νομικής βάσης και αναγνώριζε ως προϋπόθεση την χειρουργική επέμβαση (ενώ πουθενά δεν αναφερόταν αυτό στον νόμο).
Στην υπόθεση αυτή εκπροσώπησα ως πληρεξούσιος δικηγόρος έναν τρανς άνδρα (φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση: κορίτσι) και, με την επίκληση παρεμφερούς (αλλά όχι ad hoc) νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και άρθρων του Διεθνούς Συμφώνου Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, ζητήθηκε να διαταχθεί το ληξιαρχείο να μεταβάλει το φύλο και το ονοματεπώνυμο (από θήλυ σε άρρεν), χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί επέμβαση αφαίρεσης των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε, για πρώτη φορά στα ελληνικά δικαστικά χρονικά, ότι η εγχείρηση των γεννητικών οργάνων δεν ειναι απαραίτητη και ότι αν θεωρείτο απαραίτητη θα παραβίαζε τα ανθρώπινα δικαιώματα του αιτούντος προσώπου. Στην ουσία, το Δικαστήριο προσδίδει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα στην έννοια της "αλλαγής φύλου", όπως αναφέρει ο ν.344/1976, εναρμονίζοντας τον -ξεπερασμένο- αυτόν νομικό όρο με την σύγχρονη αντίληψη για την "ταυτότητα φύλου" και τα έντονα στοιχεία αυτοπροσδιορισμού και αυτοπραγμάτωσης που περιλαμβάνει ο όρος αυτός.
Σήμερα αυτή η απόφαση κατέστη αμετάκλητη, δηλαδή δεν μπορεί πλέον να προσβληθεί με τακτικό ένδικο μέσο σε ανώτερο ή ανώτατο δικαστήριο. Αποτελεί δικαίωση για τον εντολέα μου, ο οποίος αποδεσμεύεται από τον γραφειοκρατικό "εγκλεισμό" του σε φύλο που δεν αντιστοιχεί στην κοινωνική παράστασή του, χωρίς να χρειαστεί να ακρωτηριαστεί. Αποτελεί όμως και μια πρώτη δικαίωση και για το σύνολο της ελληνικής τρανς κοινότητας και τους συνοδοιπόρους της, που διεκδικούν μια απλή, διαφανή και μη ιατρική διαδικασία για την ληξιαρχική μεταβολή φύλου, αναπτύσσοντας -ως νομολογία- και διεθνείς προεκτάσεις, ως προς την ερμηνεία της ΕΣΔΑ και του ΔΣΑΠΔ, καθώς και ως προς την αναγνώριση των δικαιωμάτων ταυτότητας φύλου, που αποτελεί τον προσωπικό και βαθύτερο τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το φύλο του, είτε αυτό συμφωνεί με το φύλο που του αποδόθηκε κατά την γέννηση, είτε όχι. Σημειωτέον ότι η "ταυτότητα φύλου" δεν έχει καμία σχέση με τον "σεξουαλικό προσανατολισμό" που αφορά το φύλο προς το οποίο το άτομο νιώθει σωματική και συναισθηματική έλξη.
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε για άλλη μία φορά. Είναι η περίπτωση που μια δικαστική απόφαση κάνει τον κόσμο μας λίγο πιο υποφερτό, ανοίγοντας ένα νέο μονοπάτι ισότητας και ελευθερίας.
Ακολουθεί το κείμενο της απόφασης, με πλήρη ανωνυμοποίηση των στοιχείων του αιτούντος.
ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Α ρ ι θ μ ό ς Α π ό φ α σ η ς
418/2016
ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη Κωνσταντινίδου Σοφία, την οποία όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Ειρηνοδικείου Αθηνών, και από την Γραμματέα Γεωργία Μπούρου.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στην Αθήνα στις 7 Οκτωβρίου 2015, για να δικάσει την παρακάτω υπόθεση μεταξύ:
Της *** *** του *** και της ***, κατοίκου ***, η οποία παραστάθηκε μετά του πληρεξουσίου δικηγόρου Σωτηρόπουλου Βασίλειου, δικηγόρου Αθηνών (ΑΜ ΔΣΑ 27027).
Η αιτούσα ζητεί να γίνει δεκτή η από 24.4.2015 αίτησή της, διαδικασίας εκούσιας δικαιοδοσίας, που κατατέθηκε στη Γραμματεία αυτού του Δικαστηρίου με αριθμό κατάθεσης ***/2015 και προσδιορίστηκε για την ανωτέρω δικάσιμο.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, ο πληρεξούσιος δικηγόρος της αιτούσας, ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του και ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στα πρακτικά και τις προτάσεις του.
Μελέτησε τη δικογραφία.
Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο.
Από την διάταξη του άρθρου 782 παρ. 1 και 3 του Κ.Πολ.Δ. συνάγεται ότι κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας δικάζονται οι αιτήσεις όποιου έχει έννομο συμφέρον ή του Εισαγγελέα με τις οποίες ζητείται η βεβαίωση ενός γεγονότος με σκοπό να συνταχθεί η ληξιαρχική πράξη ή διόρθωση ορισμένου στοιχείου της ληξιαρχικής πράξης, που προβλέπεται από το νόμο ως απαραίτητο για τη σύνταξή της και το οποίο από παραδρομή ή και ηθελημένα καταχωρήθηκε στη ληξιαρχική πράξη που έχει συνταχθεί. Το πεδίο εφαρμογής του προαναφερόμενου άρθρου αφορά γεγονότα που καταχωρούνται σε ληξιαρχικές πράξεις. Η διόρθωση δεν μπορεί να ζητηθεί για όλα τα στοιχεία, αλλά μόνο για εκείνα των οποίων η καταχώρηση προβλέπεται από το νόμο και μάλιστα ανεξάρτητα αν τα σφάλματα προήλθαν από παραδρομή ή από ψευδή δήλωση (βλ. Μπρακατσούλα, Εκουσία Δικαιοδοσία, Θεωρία-Νομολογία-Πράξη, εκδ.8η, σελ. 214 επ.). Εξάλλου, κατά την παρ. 2 του άρθρου 782 Κ.Πολ.Δ., η απόφαση πρέπει να βεβαιώνει και κάθε άλλο στοιχείο που πρέπει κατά νόμο να περιέχει η ληξιαρχική πράξη, εκτός αν αυτό είναι αδύνατο. Καθώς, τέλος, αντικείμενο της αίτησης διόρθωσης είναι η διαπίστωση των ακριβών στοιχείων της ληξιαρχικής πράξης, η απόφαση που εκδίδεται, ως προς την ρυθμιστική της ενέργεια, είναι στην ουσία διαπιστωτική θετική διοικητική πράξη και όχι διαταγή προς το ληξίαρχο για τη διόρθωση της ληξιαρχικής πράξης, ήτοι δεν εκτελείται αμέσως κατά του ληξίαρχου, ούτε υποκαθιστά τη δική του ενέργεια, αλλά δημιουργεί εις βάρος του την υποχρέωση να προβεί στην σχετική σύνταξη (ΕφΘεσ 2571/1996 Αρμ1996. 1088, ΕφΘεσ 3135/1992 Αρμ1992/1021, ΜπραΚ, έκδοση 8η, σελ. 207, 210, Στασινόπουλου, Δίκαιον των Διοικητικών πράξεων. Παρ. 13 ΙΙ Α', σελ. 136 επ., Αρβανιτάκη σε Κ./Κ./Ν., άρθρο 782, αριθ.1).
Με την κρινόμενη αίτηση, η αιτούσα, με την επίκληση άμεσου έννομου συμφέροντος, ζητά, κατ' εκτίμηση του δικογράφου, να βεβαιωθεί το φύλο της, το κύριο όνομα αυτής και το επίθετό της, όπως προέκυψε κατόπιν χειρουργικής επέμβασης άμφω μαστεκτομής και φαρμακευτικής αγωγής, ώστε να συνάδει ο φαινότυπός της με τα επίσημα στοιχεία της με σκοπό να διορθωθεί η *** ληξιαρχική πράξη γέννησης βάπτισης της που συντάχθηκε από τον Ληξίαρχο του Δήμου *** και καταχωρήθηκε στα βιβλία του Ληξιαρχείου στον τόμο ***, έτους ***. Με τέτοιο περιεχόμενο και αιτήματα η κρινόμενη αίτηση αρμόδια καθ' ύλην και κατά τόπον εισάγεται για να συζητηθεί στο παρόν δικαστήριο κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1 και 782 παρ. 3 Κ.Πολ.Δ.). Είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1 του Συντάγματος (δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας), 13 παρ. 1 Ν.344/1976 “περί ληξιαρχικών πράξεων” και 782 παρ. 3 Κ.Πολ.Δ. Επομένως, πρέπει να ερευνηθεί κατ' ουσίαν, δεδομένου ότι έχει τηρηθεί η προδικασία που προβλέπει η διάταξη του άρθρου 748 παρ. 2 (βλ. την με αρ. 1440Β/1-10-2015 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Πρωτοδικείο Αθηνών Δέσποινας Δημητριάδου προς τον κ. Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών, με κλήση να παραστεί κατά την δικάσιμο της 7-10-2015.
Από την ένορκη κατάθεση της μάρτυρος – μητέρας της αιτούσας που δόθηκε στο ακροατήριο αυτού του Δικαστηρίου και περιέχται στα ταυτάριθμα πρακτικά, τα έγγραφα που μετ΄επικλήσεως προσκομίζει η αιτούσα και από τις κατατεθείσες προτάσεις της, αποδείχθηκαν τα παρακάτω πραγματικά περιστατικά:
Η αιτούσα γεννήθηκε στις *** στο *** και συντάχθηκε από τον ληξίαρχο *** η με αριθμό *** (τόμος ***, έτος ***) ληξιαρχική πράξη γέννησης, σύμφωνα με την οποία ως φύλο αυτής αναγράφεται “ΚΟΡΙΤΣΙ”, το κύριο όνομά της, σύμφωναμε τη δήλωση βάφτισης *** και επώνυμο *** (βλ. την προσκομιζόμενη σε φωτοαντίγραφο ληξιαρχική πράξη γέννησης). Στη συνέχεια και από μικρή ηλικία η αιτούσα παρουσίασε συμπτώματα διεμφυλικής διαταραχής (θήλυ προς άρρεν). Ήδη από την ηλικία των 12 ετών η αιτούσα είχε γνωστοποιήσει στους οικείους της ότι ο τρόπος με τον οποίο βίωνε το φύλο της δεν αντιστοιχούσε με την εμφάνισή της, ενώ από τις προσκομιζόμενες φωτογραφίες προκύπτει ότι οι επιλογές της από μικρή ηλικία (ένδυση, υπόδηση, εμφάνιση κλπ) προσιδίαζε σε άρρεν άτομο. Αφού παρακολουθήθηκε από 19-10-2012 από την σεξολόγο – σύμβουλο σχέσεων *** και από τον *** (ψυχίατρο – ψυχοθεραπευτή) στη Θεσσαλονίκη για την αντιμετώπιση της ψυχικής της δυσφορίας με βάση τις αρχές της τριαδικής θεραπείας, όπως αυτές καθορίζονται από την 6η έκδοση (Φεβρουάριος 2011) του Standards of care for gender identity disorders του W.P.A.T.H. και συγκεκριμένα: διαβίωση στο επιθυμητό φύλο, ορμονοθεραπεία και χειρουργική επέμβαση. Η αιτούσα υπεβλήθη σε αγωγή με τεστοστερόνη από τον Δεκέμβριο 2014, αρχικά με gel testosterone και από τον Φεβρουάριο του 2015 με ΙΜ ενέσεις ενανθικής τεστοστερόνης (βλ. την ***/20-4-2015 ιατρική βεβαίωση της ενδοκρινολόγου – διευθύντριας Ε.Σ.Υ. *** την θεραπεία αυτή θα ακολουθεί εφ' όρου ζωής. Επιπροσθέτως, η αιτούσα την 27-8-2014 υπβελήθη σε αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή που πραγματοποιήθηκε στην κλινική “***”, στη Θεσσαλονίκη. Μετά την επέμβαση, η κλινική εικόνα ταυτίζεται με αυτή του ανδρικού στέρνου και δεν πρόκειται να επηρεαστεί από τυχόν παύση της ορμονικής θεραπείας (βλ. το από 10-4-2015 ιατρικό πιστοποιητικό του πλαστικού χειρουργού ***).
Ακόμα αποδείχθηκε ότι η αιτούσα εμφανισιακά είναι άρρεν, ζει δε στο ρόλο του επιθυμητού φύλου με απόλυτη επιτυχία (βλ. την από 6-11-2014 ιατρική γνωμάτευση του *** , ψυχιάτρου – ψυχοθεραπευτή). Ο ίδιος ψυχίατρος γνωματεύει ότι η πιθανότητα να αλλάξει στο μέλλον την επιθυμια του να ζει ως άρρεν είναι περιορισμένη. Στην απόφασήτου δε αυτή στηρίχεται και από το οικογενειακό του περιβάλλον, γεγονός που διαπίστωσε και το Δικαστήριο με την εξέταση της μητέρας της αιτούσας.
Όμως, πρέπει να σημειωθεί ότι η αιτούσα, αν και έχει υποβληθεί σε μαστεκτομή και των 2 μαστών, ορμονοθεραπεία και εμφανίζεται από μικρή της ηλικία ως άρρεν (κοντά μαλλιά, όχι ενδυμασία κοριτσιού κλπ), εν τούτοις δεν έχει προβεί σε χειρουργική αλλαγή φύλου με την αφαίρεση των γυναικείων γεννητικώνοργάνων και προσθήκη των χαρακτηριστικών των ανδρικών γεννητικών οργάνων.
Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τούτο δεν πρέπει να θεωρηθεί πρόβλημα για τις αιτούμενες αλλαγές στην ληξιαρχική πράξη γέννησης. Συγκεκριμένα, η υποχρεωτική στείρωση, η χειρουργική αλλαγή φύλου με αφαίρεση των γεννητικών οργάνων από θήλυ σε άρεν και αντίστροφα, σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγνώριση της αλλαγής φύλου στα διεμφυλικά άτομα (όπως η αιτούσα) κρίνεται ότι είναι υπερβολική απαίτηση και πρακτική και παραβιάζει το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), σύμφωνα με την οποία “καθένας έχει το δικαίωμα στον σεβασμό της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής, του οίκου του και των επικοινωνιών του”. Επίσης, οι παραπάνω υποχρεώσεις προσκρούρουν στο δικαίωμα για ισότητα και μη επιβολή διακρίσεων των άρθρων 2 και 26 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ICCPR).
Κατ΄ ακολουθία των παραπάνω που έγιναν δεκτά κρίνεται ότι έχει πλήρως επικρατήσει το άρρεν φύλο. Περαιτέρω, το ανδρικό φύλο και το όνομα *** και της ελεύθερης βούλησής της να λάβει αυτό το κύριο όνομα αποτελεί απαραίτητο και χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητάς της ενώ το επίθετό της θα πρέπει να αποδοθεί στο αρσενικό γένος, από “***” σε “***” και πρέπει η νέα κατάσταση, αναφορικά με το φύλο, το κύριο όνομα και το επίθετό της,να απεικονίζεται και στα ληξιαρχικά βιβλία.
Πρέπει επομένως να γίνει δεκτή η αίτηση ως βάσιμη κατ' ουσία, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό της απόφασης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
- Δικάζει παρούσας της αιτούσας.
- Δέχεται την αίτηση.
- Βεβαιώνει με σκοπό τη διόρθωση της υπ' αριθμ. ***, τόμος ***, έτος *** ληξιαρχικής πράξης γέννησης – βάφτισης που έχει συνταχθεί από τον Ληξίαρχο ***, ότι το φύλο της αιτούσας είναι “ΑΓΟΡΙ” αντί του αναγραφέντος στην ληξιαρχική πράξη “ΚΟΡΙΤΣΙ” το δε κύριο όνομα αυτής σε “***” αντί του αναγραφέντος στην ληξιαρχική πράξη “***” και το επίθετο “***” αντί του αναγραφέντος στην ληξιαρχική πράξη “***”.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε σε έκτακτη, δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του.
Αθήνα, 28 Απριλίου 2016
Η ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου