Ερευνώντας το αίτημα των αστυνομικών να μπορούν, παρά την απαγόρευση
του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ. να διατηρούν υπογένειο, μούσι ή και γενειάδα,
βρήκα μια απόφαση του έτους 2016, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με αυτή την απόφαση καταδικάστηκε η Λιθουανία
για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
επειδή ένας εσωτερικός κανονισμός σωφρονιστικού ιδρύματος απαγόρευε
στους κρατούμενους να έχουν μούσι.
Με αφορμή αυτή την υπόθεση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η απόφαση να έχεις ή όχι μούσι είναι μέρος το ανθρώπινου δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8 ΕΣΔΑ) που αφορά και την εμφάνιση τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο χώρο.
Αυτό αρχικά ακούστηκε εξωφρενικό για την κυβέρνηση της Λιθουανίας που υποστήριξε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι δεν μπορεί παραδεκτώς να προβάλλεται σε μια τέτοια υπόθεση ότι το δικαίωμα να έχεις μούσι εμπίπει στο πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Επ' αυτού, όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απάντησε στην απόφασή του:
"Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι προσωπικές επιλογές που αφορούν την επιθυμητή εμφάνιση του ατόμου, τόσο σε δημόσιους, όσο και σε ιδιωτικούς χώρους, σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς τους κι έτσι εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας [Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως], αρ. 43835/11, § 107, ΕΔΔΑ 2014 (αποσπάσματα), και αποφάσεις παραπεμπόμενες εκεί. Έτσι έχει κριθεί στο παρελθόν και ως προς μία κόμμωση (βλ. Popa κατά Ρουμανίας (αποφ.), αρ. 4233/09, §§ 32-33, 18 Ιουνίου 2013) και για την ενδυματολογική επιλογή (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας, ό.π. § 107). Συνακόλουθα, το Δικαστήριο θεωρεί ότι σε περιστάσεις όπως στην υπό κρίση περίπτωση, η επιλογή της διατήρησης υπογενείου συνιστά πτυχή της προσωπικότητας του προσφεύγοντος και της ατομικής ταυτότητάς του και εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής και ως εκ τούτου είναι εφαρμοστέο το άρθρο 8 της Σύμβασης."
Στη συνέχεια, η κυβέρνηση είπε ότι είχε κάθε δικαίωμα ο κανονισμός της φυλακής να απαγορεύει τα υπογένεια σε κρατούμενους, για λόγους υγιεινής. Όμως και επ' αυτού το ΕΔΔΑ απάντησε ότι δεν μπορεί η απαγόρευση να είναι απόλυτη και χωρίς όρους και περιορισμούς:
"56. Στην παρούσα υποθεση, ο προσφεύγων εξέτιε ποινή φυλάκισης, χρόνο κατά τον οποίο του απαγορεύτηκε από τον εσωτερικό κανονισμό του σωφρονιστικού ιδρύματος να αφήσει γενειάδα από. Αυτοί οι κανόνες έθεσαν μια απόλυτη απαγόρευση για τους κρατούμενους που έχουν υπογένειο, ανεξάρτητα από το μήκος του, την καθαριότητά του ή άλλες προϋποθέσεις και δεν περιλάμβαναν ρητές εξαιρέσεις αυτής της απαγόρευσης (βλ. ανωτ. παρ. 17). Ο προσφεύγων υπέβαλε δύο αιτήματα στις αρχές για να του επιτρέψουν να αφήσει μούσι, αλλά τα αιτήματά του απορρίφθηκαν ως αντίθετα στον εσωτερικό κανονισμό του ιδρύματος (βλ. παρ. 7 και 9 ανωτ.).
57. Μολονότι το Δικαστήριο αποδέχεται ότι τα Συμβαλλόμενα Κράτη έχουν αρχικά το δικαίωμα να θέτουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις σχετικά με την προσωπική εμφάνιση των κρατουμένων, υπενθυμίζει ότι τέτοιοι κανόνες πρέπει να τηρούν τις προϋποθέσεις αναγκαιότητας και αναλογικότητας κατά την έννοια του Άρθρου 8 § 2 της Σύμβασης. Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις του για την ύπαρξη νόμιμου στόχου που επιδιώκεται από τον επίδικο περιορισμό των δικαιωμάτων του Άρθρου 8 (βλ. ανωτ. παρ. 54). Λαμβάνει επίσης υπόψη το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, σε μια υπόθεση όμοια με αυτή του προσφεύγοντος και το οποιο εκδόθηκε περίπου τον ίδιο χρόνο κατά τον οποίο η προσφυγή του προσφεύοντος δικάστηκε από τα εγχώρια δικαστήρια, ότι αυτή η απαγόρευση δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί για λόγους υγιεινής ή για την ανάγκη να ταυτοποιούνται οι κρατούμενοι (βλ. ανωτ. παρ. 19). Το Δικαστήριο περαιτέρω κρίνει ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε ότι η απόλυτη απαγόρευση στην ανάπτυξη γενειάδας, ανεξάρτητα από τα υγειονομικά, αισθητικά ή άλλα χαρακτηριστικά της και χωρίς καμία εξαίρεση (βλ. παρ. 56 ανωτ.) ήταν αναλογική. Τέλος, παρατηρεί ότι η απαγόρευση για τις γενειάδες στην υπόθεση του προσφεύγοντος δεν φαίνεται να αφορά και άλλους τύπους του τριχωτού της κεφαλής, όπως μουστάκια ή φαβορίτες, γεγονός που εγείρει θέμα αυθαιρεσίας.
1. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω περιστάσεις, το Δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση του προσφεύγοντος να αφήσει ή όχι μούσι σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς του και της ατομικής του ταυτότητας που προστατεύεται από το Άρθρο 8 της Σύμβασης και ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε την ύπαρξη μιας πιεστικής κοινωνικής ανάγκης για να δικαιολογήσει την απόλυτη απαγόρευση από την διατήρηση γενειάδας όταν αυτός ήταν στην φυλακή. Ως εκ τούτου υπάρχει παραβίαση του άρθρο 8 της Σύμβασης”.
Με αφορμή αυτή την υπόθεση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η απόφαση να έχεις ή όχι μούσι είναι μέρος το ανθρώπινου δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8 ΕΣΔΑ) που αφορά και την εμφάνιση τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο χώρο.
Αυτό αρχικά ακούστηκε εξωφρενικό για την κυβέρνηση της Λιθουανίας που υποστήριξε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι δεν μπορεί παραδεκτώς να προβάλλεται σε μια τέτοια υπόθεση ότι το δικαίωμα να έχεις μούσι εμπίπει στο πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Επ' αυτού, όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απάντησε στην απόφασή του:
"Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι προσωπικές επιλογές που αφορούν την επιθυμητή εμφάνιση του ατόμου, τόσο σε δημόσιους, όσο και σε ιδιωτικούς χώρους, σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς τους κι έτσι εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας [Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως], αρ. 43835/11, § 107, ΕΔΔΑ 2014 (αποσπάσματα), και αποφάσεις παραπεμπόμενες εκεί. Έτσι έχει κριθεί στο παρελθόν και ως προς μία κόμμωση (βλ. Popa κατά Ρουμανίας (αποφ.), αρ. 4233/09, §§ 32-33, 18 Ιουνίου 2013) και για την ενδυματολογική επιλογή (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας, ό.π. § 107). Συνακόλουθα, το Δικαστήριο θεωρεί ότι σε περιστάσεις όπως στην υπό κρίση περίπτωση, η επιλογή της διατήρησης υπογενείου συνιστά πτυχή της προσωπικότητας του προσφεύγοντος και της ατομικής ταυτότητάς του και εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής και ως εκ τούτου είναι εφαρμοστέο το άρθρο 8 της Σύμβασης."
Στη συνέχεια, η κυβέρνηση είπε ότι είχε κάθε δικαίωμα ο κανονισμός της φυλακής να απαγορεύει τα υπογένεια σε κρατούμενους, για λόγους υγιεινής. Όμως και επ' αυτού το ΕΔΔΑ απάντησε ότι δεν μπορεί η απαγόρευση να είναι απόλυτη και χωρίς όρους και περιορισμούς:
"56. Στην παρούσα υποθεση, ο προσφεύγων εξέτιε ποινή φυλάκισης, χρόνο κατά τον οποίο του απαγορεύτηκε από τον εσωτερικό κανονισμό του σωφρονιστικού ιδρύματος να αφήσει γενειάδα από. Αυτοί οι κανόνες έθεσαν μια απόλυτη απαγόρευση για τους κρατούμενους που έχουν υπογένειο, ανεξάρτητα από το μήκος του, την καθαριότητά του ή άλλες προϋποθέσεις και δεν περιλάμβαναν ρητές εξαιρέσεις αυτής της απαγόρευσης (βλ. ανωτ. παρ. 17). Ο προσφεύγων υπέβαλε δύο αιτήματα στις αρχές για να του επιτρέψουν να αφήσει μούσι, αλλά τα αιτήματά του απορρίφθηκαν ως αντίθετα στον εσωτερικό κανονισμό του ιδρύματος (βλ. παρ. 7 και 9 ανωτ.).
57. Μολονότι το Δικαστήριο αποδέχεται ότι τα Συμβαλλόμενα Κράτη έχουν αρχικά το δικαίωμα να θέτουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις σχετικά με την προσωπική εμφάνιση των κρατουμένων, υπενθυμίζει ότι τέτοιοι κανόνες πρέπει να τηρούν τις προϋποθέσεις αναγκαιότητας και αναλογικότητας κατά την έννοια του Άρθρου 8 § 2 της Σύμβασης. Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις του για την ύπαρξη νόμιμου στόχου που επιδιώκεται από τον επίδικο περιορισμό των δικαιωμάτων του Άρθρου 8 (βλ. ανωτ. παρ. 54). Λαμβάνει επίσης υπόψη το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, σε μια υπόθεση όμοια με αυτή του προσφεύγοντος και το οποιο εκδόθηκε περίπου τον ίδιο χρόνο κατά τον οποίο η προσφυγή του προσφεύοντος δικάστηκε από τα εγχώρια δικαστήρια, ότι αυτή η απαγόρευση δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί για λόγους υγιεινής ή για την ανάγκη να ταυτοποιούνται οι κρατούμενοι (βλ. ανωτ. παρ. 19). Το Δικαστήριο περαιτέρω κρίνει ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε ότι η απόλυτη απαγόρευση στην ανάπτυξη γενειάδας, ανεξάρτητα από τα υγειονομικά, αισθητικά ή άλλα χαρακτηριστικά της και χωρίς καμία εξαίρεση (βλ. παρ. 56 ανωτ.) ήταν αναλογική. Τέλος, παρατηρεί ότι η απαγόρευση για τις γενειάδες στην υπόθεση του προσφεύγοντος δεν φαίνεται να αφορά και άλλους τύπους του τριχωτού της κεφαλής, όπως μουστάκια ή φαβορίτες, γεγονός που εγείρει θέμα αυθαιρεσίας.
1. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω περιστάσεις, το Δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση του προσφεύγοντος να αφήσει ή όχι μούσι σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς του και της ατομικής του ταυτότητας που προστατεύεται από το Άρθρο 8 της Σύμβασης και ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε την ύπαρξη μιας πιεστικής κοινωνικής ανάγκης για να δικαιολογήσει την απόλυτη απαγόρευση από την διατήρηση γενειάδας όταν αυτός ήταν στην φυλακή. Ως εκ τούτου υπάρχει παραβίαση του άρθρο 8 της Σύμβασης”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου