Δευτέρα, Φεβρουαρίου 13, 2006

Φωτογραφίες βρεφών σε ιστοσελίδες γονέων

Παρατηρείται το φαινόμενο της ανάρτησης φωτογραφιών ανηλίκων, ακόμη και βρεφών, στις ιστοσελίδες των γονέων τους. «Και ποιο το πρόβλημα;», θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος. Οι γονείς δεν ασκούν την γονική μέριμνα, δεν τους έχει ανατεθεί από το νόμο ο απόλυτος έλεγχος των δικαιωμάτων των παιδιών τους; Δεν έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την προστασία τους; Αναμφισβήτητα. Μέχρι το σημείο που το Σύνταγμα και ο νόμος το επιτρέπουν.

Η προστασία προσωπικών δεδομένων κατοχυρώνεται ως ανθρώπινο δικαίωμα από το άρθρο 9Α του Συντάγματος, κατά το οποίο καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από την συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των δεδομένων που τον αφορούν. Η διασφάλιση αυτής της προστασίας έχει ανατεθεί από τη συνταγματική διάταξη σε ανεξάρτητη αρχή, ενώ ο νόμος είναι αυτός που θα προσδιορίσει τις προϋποθέσεις τις επιτρεπτής επεξεργασίας δεδομένων. Ο νόμος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Ν.2472/1997, ο οποίος εναρμόνισε το εσωτερικό δίκαιο με την Οδηγία 95/46/ΕΚ, η οποία αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου.

Ο νόμος εφαρμόζεται σε κάθε επεξεργασία που διενεργείται με αυτοματοποιημένο τρόπο (ή με μη αυτοματοποιημένο, εφόσον τα δεδομένα περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο). Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στη υπόθεση Bodil Lindqvist, αναφέρει ότι η ανάρτηση στο Διαδίκτυο πληροφοριών που αναφέρονται σε πρόσωπα των οποίων η ταυτότητα τους μπορεί να προσδιοριστεί, αποτελεί αυτοματοποιημένη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, η οποία εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι όσο «προσωπικός» κι αν είναι ο σκοπός της επεξεργασίας δεδομένων (οι οικιακές επεξεργασίες -όπως ο τηλεφωνικός κατάλογος, οι οικογενειακές φωτογραφίες και τα οικιακά βίντεο που βρίσκονται στο σπίτι μας- εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας και του Νόμου), η ανάρτηση των πληροφοριών στο Internet εκφεύγει εξ ορισμού από την έννοια της οικιακής δραστηριότητας, αφού εντάσσεται σε μια σφαίρα δημοσιοποίησης, η οποία καθιστά παγκόσμια προσβάσιμες τις πληροφορίες.

Πότε επιτρέπεται η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων; Κατ’ αρχήν όταν υπάρχει συγκατάθεση του προσώπου το οποίο αφορούν τα δεδομένα. Τι σημαίνει «συγκατάθεση»; Το αναφέρει ο ίδιος ο νόμος: «κάθε ελεύθερη, ρητή και ειδική δήλωση βουλήσεως, που εκφράζεται με τρόπο σαφή, και εν πλήρη επίγνωση, και με την οποία, το υποκείμενο των δεδομένων, αφού προηγουμένως ενημερωθεί, δέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. Η ενημέρωση αυτή περιλαμβάνει πληροφόρηση τουλάχιστον για τον σκοπό της επεξεργασίας, τα δεδομένα ή τις κατηγορίες δεδομένων που αφορά η επεξεργασία, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αποδεκτών των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και το όνομα, την επωνυμία και τη διεύθυνση του υπεύθυνου επεξεργασίας και του τυχόν εκπροσώπου του.»

Είναι σαφές ότι ένα βρέφος, ενδεχομένως κι ένας μεγαλύτερος ανήλικος, δεν μπορεί να δώσει μια τόσο απαιτητικών προϋποθέσεων συγκατάθεση για την ανάρτηση των προσωπικών του δεδομένων στο Internet. Μπορεί η συγκατάθεση να αναπληρωθεί από τη συγκατάθεση των γονέων που ασκούν την γονική μέριμνα; Όχι, γιατί αυτή η συγκατάθεση είναι εμπλουτισμένη με τόσα πολλά στοιχεία που άπτονται της πραγματικής αντίληψης εκ μέρους του υποκειμένου των δεδομένων ώστε δεν μπορεί να αναπληρωθεί από τη δήλωση του νόμιμου εκπρόσωπου, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα περιουσιακά δικαιώματα. Ο πληροφοριακός αυτοκαθορισμός συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δεν είναι ένα δικαίωμα απαλλοτριωτό, όπως τα περιουσιακά δικαιώματα. Γι’ αυτό και οι όροι άσκησής του είναι όροι περιορισμού συνταγματικού δικαιώματος και όχι όροι άσκησης δικαιώματος που κατοχυρώνεται από την κοινή νομοθεσία.

Αυτό σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται καμία επεξεργασία δεδομένων των βρεφών; Όχι βέβαια. Όταν το πρόσωπο βρίσκεται στη φυσική και νομική αδυναμία για να παραχωρήσει τη συγκατάθεσή του (κατάσταση στην οποία εξ ορισμού βρίσκεται ένα βρέφος), επιτρέπεται η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων, μόνο, όμως, εφόσον είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συμφέροντος του ίδιου του προσώπου (άρθρο 5 § 2 γ Ν.2472/1997). Αν δεν είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ενός τέτοιου συμφέροντος, η επεξεργασία προσώπου που βρίσκεται σε φυσική και νομική αδυναμία, δεν βρίσκει έρεισμα στο νόμο. (Εκτός, πάλι, αν αυτή η επεξεργασία είναι αναγκαία για εκπλήρωση νομικής υποχρέωσης –π.χ. καταγραφή των στοιχείων του βρέφους στο ληξιαρχείο-, ή έργου που εμπίπτει στην άσκηση δημόσιας εξουσίας, ή για την ικανοποίηση έννομου συμφέροντος που υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων του βρέφους και δεν θίγει της θεμελιώδεις ελευθερίες του).

Επομένως, δεν θα έλεγα ότι η ανάρτηση φωτογραφιών ενός βρέφους σε μια ιστοσελίδα ενοχλεί. Εκτός αν δεν είναι προφανές ότι γίνεται για κάποια από τις παραπάνω αρχές που η κοινωνια μας και η έννομη τάξη αποδέχονται ως θεμιτούς λόγους.


21 σχόλια:

Rodia είπε...

Μπορώ να καταλάβω τον ενθουσιασμό ενός γονιού και την ανάγκη του να μοιραστεί τη χαρα που τον κατακλύζει για το παιδάκι του.. Συνέλαβα κάποιες φορές τον εαυτό μου να θέλω να δημοσιοποιήσω στιγμές ευτυχίας με τα παιδιά μου.. Αλλά. (πάλι αυτό το σωτήριο "αλλά")
Αλλά, λοιπόν, το σκέφτηκα καλύτερα το πράγμα.. Σκέφτηκα δηλαδή, αυτό που προσπαθώ να μη ξεχνάω από τη στιγμή που τα παιδιά μου είδαν το φως του ήλιου, ότι δηλαδή ΔΕΝ αποτελούν ιδιοκτησία μου. Είμαι το μέσον, ο ενήλικας που θα τα προστατεύει και θα τα προφυλάσσει, που θα τα βοηθάει μέχρι να σταθούν στα πόδια τους με τις δικές τους δυνάμεις.. μέχρι να ενηλικιωθούν δηλαδή.. ΔΕΝ είμαι ο κύριος και αφέντης τους.
Μέσα στο πλαίσιο της βοήθειας που τους προσφέρω, είναι και η προστασία τους από βέβηλα βλέμματα.
Αυτά και πέραν τούτου ουδέν!:-)

..τα συναισθήματά μου είναι ανάμεικτα όταν βλεπω φωτγραφίες μωρών στο διαδίκτυο.. Από τη μια θυμώνω και από την άλλη γεμίζει η ψυχή μου ευφορία.. Εξαρτάται από τον ΤΡΟΠΟ της έκθεσης-ανάρτησης ή/και πώς εγώ η ίδια εισπράττω την έκθεση αυτή..
Οταν υπάρχει (ή διαβλέπω ότι υπάρχει) οποιαδήποτε πρόθεση ή σκοπιμότητα, τότε τα παίρνω κανονικά! Οταν νιώθω ότι είναι η απλή χαρά ο οδηγός αυτής της έκθεσης, τότε μπορώ να χαρώ...

- είπε...

Προβληματίζομαι ως προς δυο θέματα: τη συναίνεση και την "προσωπική χρήση".

Στο θέμα πχ της υποβολής μήνυσης για λογαριασμό ανηλίκου (επίσης "λεπτή" νομικά κατάσταση, που απαιτεί προσωπική διαμόρφωση στάσης, γνώση κλπ) γίνεται δεκτό ότι αυτή υποβάλλεται από τον ασκούντα τη γονική μέριμνα ή και από τον ίδιο, εφόσον κρίνεται νοητικά ικανός για κάτι τέτοιο (πχ ένας 16χρονος). Το ζήτημα δηλαδή είναι ποιοτικό, αν μπορεί ο ανήλικος να εκφράσει με συγκρότηση μια τέτοια νομικά αξιόλογη θέση.

Επίσης, τι θεωρείται "προσωπική" χρήση; Κάθε έκθεση στο διαδίκτυο αναιρεί το χαρακτήρα του "προσωπικού"; Η ανάρτηση φωτογραφιών για την προσωπική μου ευαρέσκεια, εν είδει φωτογραφικού άλμπουμ, απλά πιο δημόσια εκτεθειμένου, δεν είναι "προσωπική χρήση"; Η απόφαση που αναφέρεις μήπως είχε στο ιστορικό της εμπορική ή εν πάσει περιπτώσει σαφώς μη προσωπική (πχ οι φωτογραφίες δεν ήταν της οικογένειάς του) χρήση προσωπικών δεδομένων;

Νομίζω πως ο νόμος πρέπει να οριοθετηθεί στην εφαρμογή του, άλλως θα καταντήσει γραφικός: θα ποινικοποιεί χρόνια παραδεκτές συμπεριφορές πολιτών, χωρίς απαξία.

Ενδιαφέρον ζήτημα, πάντως, και σίγουρα προσβλέπω προσωπικά στις θέσεις σου επ' αυτού.

e-Lawyer είπε...

@jim_hellas:
άλλο η πράξη και άλλο το δέον. Εδώ λέμε ποιοι είναι οι επιτρεπτοί όροι επεξεργασίας δεδομένων ανηλίκων στην Ελλάδα και την ΕΕ, όχι τι γίνεται στην πράξη, αλλά το τι θα έ π ρ ε π ε να γίνεται. Η συζήτηση γίνεται επί του κανονιστικού πλαισίου. Αν έχεις να αντιτάξεις ένα δ ι κ α ί ω μ α του γονέα που εξουδετερώνει το δικαίωμα του παιδιού στην προστασία δεδομένων (έναντι πάντων, ακόμη και κατά των γονέων του), ευπρόσδεκτος.

@rodia:
Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου. Η ανάλυσή σου είναι βαθύτατα δίκαιη, γιατί έχεις αναγνωρίσει ότι η ανθρώπινη αξία και η αυτοτέλεια καθενός υπερέχει ως αρχή κάθε δικαιώματος. Και φυσικά είναι απόλυτα δικαιολογημένος ο ενθουσιασμός ενός γονέα για το παιδί του. Υπάρχουν όμως και μερικά όρια.

@neTpen:
Ως προς τη μήνυση για αδικήματα κατά της ζωής, της ιδιοκτησίας και της περιουσίας κλπ. δεν θα είχα καμία ένσταση για την υποκατάσταση της βούλησης του παιδιού από την δήλωση του γονέα. Αυτός είναι ο ρόλος του: να προστατεύσει τα δικαιώματα του προσώπου του οποίου ασκεί τη γονική μέριμνα. Όχι να εκτεθεί σε κάποιο κίνδυνο (με επιφύλαξη φυσικά το ενδεχόμενο ψευδούς καταμήνυσης κλπ). Άλλο η υποκατάσταση της συγκατάθεσης για την προστασία ενός δικαιώματος και άλλο η υποκατάσταση για την διακινδυνευση ενός δικαιώματος.

Η συγκατάθεση για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο στον σχετικό κλάδο του δικαίου. Η Αρχή μάλιστα είπε ότι στις σχέσεις εργασίας, η συγκατάθεση του εργαζόμενου για την επεξεργασία των δεδομένων του από τον εργοδότη ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ως νομιμοποιητική βάση! Γίατί είναι τέτοια η σχέση εξάρτησης ώστε να μην μπορεί να θεωρηθεί "ελεύθερη" δήλωση βούλησης (βλ. Οδηγία 115/2001 της Αρχής). Αυτή η προσέγγιση φαίνεται αντίθετη ακόμη και στο νόμο, είναι όμως θεμελιωμένη στην προστασία της ανθρώπινης αξίας, από την οποία δεν χωρεί παραίτηση (άρθρο 2 παρ.1 Συντάγματος).

Ως προς την προσωπική και οικογενειακή χρήση. Τα προσωπικά δεδομένα που επεξεργαζόμαστε μέσα στο σπίτι μας (ή τέλος πάντων στην πιο εσωτερική -χωρικά- ιδιωτική σφαίρα μας) δεν μπορούν να είναι αντικείμενο ελέγχου από το νόμο ή την Αρχή. Ο νόμος και οι Αρχές είναι για να ελέγχουν την κοινωνική συμβίωση, να εγγυώνται την ειρηνική και δίκαιη δημόσια τάξη. Για αυτό η Οδηγία αναφέρει ενδεικτικά ως τέτοιες επεξεργασίες τον τηλεφωνικό κατάλογο του σπιτιού μας και το προσωπικό μας ημερολόγιο. Όταν παραμένει στο σπίτι μας και έχουνε πρόσβαση μόνον εμείς σε αυτό, δεν έχει εφαρμογή ο νόμος. Όταν η πληροφορία όμως διαπερνά την ατομική προστασία που της παρέχει καθένας μας (ως ενταγμένη στην ιδιωτική του σφαίρα) όσο προσωπικός κι αν είναι ο σκοπός της επεξεργασία της, το ενδεχόμενο να πληγούν δικαιώματα τρίτων αυξάνει ("κοινωνία της διακινδύνευσης") και για αυτό τίθεται σε εφαρμογή ο νόμος.
Όταν στέλνω ένα μέηλ εμπιστευτικά σε έναν φίλο μου, ο νόμος δεν ισχύει για το περιεχόμενο του μέηλ. Δεν μπορεί να είναι το ίδιο, όμως, αν αναρτήσω το μήνυμα που ήθελα να του στείλω στην ιστοσελίδα μου: εκεί ποια δεν ειναι προσωπική η χρήση, γιατί θα το δουν κι άλλοι. Αν έχω χρησιμοποιήσει προσωπικά δεδομένα τρίτων, αυτά τα δεδομένα δεν προστατεύονται πια από το δικό μου απόρρητο όπως στην επιστολή, αλλά εκτίθενται σε ευρύτερους κινδύνους, παρόλο που ο σκοπός μου ήταν απλώς η προσωπική μου επικοινωνία με το φίλο μου.

Η υπόθεση Lindqvist είναι η πρώτη απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (C-101/2001) που αφορά την χρήση προσωπικών δεδομένων μέσω προσωπικών ιστοσελίδων του Διαδικτύου. Τα γεγονότα είναι απλά: η κυρία Lindqvist είχε μια ιστοσελίδα με ονόματα των φίλων της από την εκκλησία της ενορίας της. Ενημέρωνε την ιστοσελίδα με διάφορες πληροφορίες για να συντονίζει τη συντροφιά των πιστών αυτών και να οργανώνει τις συναντήσεις τους. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων της Σουηδίας έλαβε γνώση της ιστοσελίδας και υπέβαλε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΚ (ανάμεσα σε άλλα) για το κατά πόσο ισχύει η εξαίρεση της επεξεργασίας για "προσωπικούς σκοπούς". Αλλά και για το κατά πόσο πρόκειται για διαβίβαση δεδομένων σε τρίτες (εκτός ΕΕ)χώρες κλπ (η οποία απαγορεύεται αν οι τρίτες χώρες δεν παρέχουν επαρκές επίπεδρο προστασίας, βλ. ΗΠΑ κλπ). Το ΔΕΚ είπε:
1)Η εργασία πoυ συvίσταται στηv αvαφoρά, επί ιστoσελίδας τoυ Διαδικτύoυ, σε διάφoρα πρόσωπα και στov πρoσδιoρισμό τoυς είτε με τo όvoμά τoυς είτε με άλλα μέσα, για παράδειγμα με τov αριθμό τηλεφώvoυ τoυς ή με στoιχεία σχετικά με τις συvθήκες εργασίας τoυς και τις ασχoλίες τoυς κατά τov ελεύθερo χρόvo, συvιστά "αυτoματoπoιημέvη, εv όλω ή εv μέρει, επεξεργασία δεδoμέvωv πρoσωπικoύ χαρακτήρα", κατά τηv έvvoια τoυ άρθρoυ 3, παράγραφoς 1, της oδηγίας 95/46 τoυ Ευρωπαϊκoύ Κoιvoβoυλίoυ και τoυ Συμβoυλίoυ, της 24ης Οκτωβρίoυ 1995, για τηv πρoστασία τωv φυσικώv πρoσώπωv έvαvτι της επεξεργασίας δεδoμέvωv πρoσωπικoύ χαρακτήρα και για τηv ελεύθερη κυκλoφoρία τωv δεδoμέvωv αυτώv.


2)Μια τέτoια επεξεργασία δεδoμέvωv πρoσωπικoύ χαρακτήρα δεv εμπίπτει σε καμία από τις εξαιρέσεις τoυ άρθρoυ 3, παράγραφoς 2, της oδηγίας 95/46. (Δηλαδή δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εξαιρείται ως "προσωπική ή οικιακή επεξεργασία)


3)Η αvαφoρά τoυ γεγovότoς ότι έvα πρόσωπo τραυματίστηκε στo πόδι και τελεί σε μερική αvαρρωτική άδεια συvιστά δεδoμέvo πρoσωπικoύ χαρακτήρα σχετικό με τηv υγεία, κατά τηv έvvoια τoυ άρθρoυ 8, παράγραφoς 1, της oδηγίας 95/46.


4)Δεv υφίσταται "διαβίβαση δεδoμέvωv πρoς τρίτη χώρα" κατά τηv έvvoια τoυ άρθρoυ 25 της oδηγίας 95/46 oσάκις έvα πρόσωπo πoυ βρίσκεται εvτός κράτoυς μέλoυς αvαγράφει σε ιστoσελίδα τoυ Διαδικτύoυ, η oπoία είvαι απoθηκευμέvη στov χώρo τoυ παρέχovτoς υπηρεσίες φιλoξεvίας o oπoίoς είvαι εγκατεστημέvoς εvτός τoυ ίδιoυ αυτoύ κράτoυς ή εvτός άλλoυ κράτoυς μέλoυς, δεδoμέvα πρoσωπικoύ χαρακτήρα, παρέχovτας έτσι τη δυvατότητα πρoσβάσεως στα δεδoμέvα αυτά σε κάθε πρόσωπo πoυ συvδέεται με τo Διαδίκτυo, συμπεριλαμβαvoμέvωv τωv πρoσώπωv πoυ βρίσκovται εvτός τρίτωv χωρώv.


5)Οι διατάξεις της oδηγίας 95/46 δεv περιέχoυv, αυτές καθεαυτές, περιoρισμό αvτίθετo πρoς τη γεvική αρχή της ελευθερίας της εκφράσεως ή πρoς άλλα δικαιώματα και ελευθερίες πoυ ισχύoυv εvτός της Ευρωπαϊκής Εvώσεως και αvτιστoιχoύv ιδίως στo άρθρo 10 της ΕΣΔΑ. Εvαπόκειται στις εθvικές αρχές και στα εθvικά δικαστήριo πoυ είvαι αρμόδια για τηv εφαρμoγή της εθvικής ρυθμίσεως περί μεταφoράς στo εσωτερικό δίκαιo της oδηγίας 95/46 vα διασφαλίσoυv τη δίκαιη στάθμιση τωv άξιωv πρoστασίας δικαιωμάτωv και συμφερόvτωv, συμπεριλαμβαvoμέvωv τωv θεμελιωδώv δικαιωμάτωv πoυ πρoστατεύει η κoιvoτική έvvoμη τάξη.


6)Τα μέτρα πoυ λαμβάvoυv τα κράτη μέλη για vα διασφαλίσoυv τηv πρoστασία τωv δεδoμέvωv πρoσωπικoύ χαρακτήρα πρέπει vα είvαι σύμφωvα τόσo πρoς τις διατάξεις της oδηγίας 95/46 όσo και πρoς τov σκoπό της, o oπoίoς συvίσταται στη διατήρηση της ισoρρoπίας μεταξύ της ελεύθερης κυκλoφoρίας τωv δεδoμέvωv πρoσωπικoύ χαρακτήρα και της πρoστασίας της ιδιωτικής ζωής. Αvτιθέτως, τίπoτε δεv απαγoρεύει σ' έvα κράτoς μέλoς vα διευρύvει τo περιεχόμεvo της εθvικής voμoθεσίας περί μεταφoράς στo εσωτερικό δίκαιo τωv διατάξεωv της oδηγίας 95/46 ώστε vα καλύπτει τoμείς μη συμπεριλαμβαvόμεvoυς στo πεδίo εφαρμoγής της oδηγίας αυτής, εφόσov τoύτo δεv απαγoρεύεται από καμία άλλη διάταξη τoυ κoιvoτικoύ δικαίoυ.

http://curia.eu.int/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=el&Submit=%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7&alldocs=alldocs&docj=docj&docop=docop&docor=docor&docjo=docjo&numaff=C-101%2F01&datefs=&datefe=&nomusuel=&domaine=&mots=&resmax=100

Υπενθυμίζω ότι οι προδικαστικές αποφάσεις του ΔΕΚ, όπως αυτή, είναι δεσμευτικές για όλα τα κρατικά όργανα και αποτελούν πηγή του δευτρογενούς κοινοτικού δικαίου.

- είπε...

Άρα απαγορεύεται κάθε δημόσια (= σε ευρύ κύκλο, μη δυνάμενο να προσδιοριστεί) έκθεση φωτογραφιών, βίντεο, στοιχείων κλπ που αφορούν σε ανήλικο, όταν δεν υφίσταται υπέρτερο έννομο συμφέρον προς τούτο, ενόψει της αδυναμίας του να δηλώσει συναίνεση;

Θεωρώ υπερβολή το να μην μπορούν οι γονείς να εκφράσουν τη συναίνεση αυτή. Στο κάτω κάτω δεν είναι και συναίνεση για ευθανασία!

Για το "προσωπική χρήση" με έπεισες.

e-Lawyer είπε...

@jim_hellas

Ξέχασα να πω ότι εννοείται πως δεν απαγορεύεται η δημοσιοποίηση φωτογραφιών επωνύμων κλπ χωρίς συγκατάθεση. Εκεί πάμε φυσικά στο "υπέρτερο έννομο συμφέρον" των ΜΜΕ για ενημέρωση του κοινού. Με όριο βέβαια τα ευαίσθητα δεδομένα, για το οποίο έχει βγει και η πολύ πρόσφατη απόφαση για τους βασιλείς του Μονακό που λέει ότι μια ιδιωτική φωτογραφία ενός επώνυμου, στο μέτρο που δεν έχει να συνεισφέρει τίποτα σε ένα δημόσιο διάλογο δεν θα πρέπει να δημοσιεύεται, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση κλπ. του προσώπου.

neTpen: στη συγκεκριμένη περίπτωση ο γονέας πρέπει να δώσει συγκατάθεση στον ... εαυτό του, γιατί ο ίδιος ειναι που τηρεί την ιστοσελίδα. Δήλαδή υποκαθιστώντας το παιδί θα πρέπει να πει ότι δέχεται τα δεδομένα του να τύχουν επεξεργασίας από τον ίδιο, για σκοπό μη προσωπικό ή οικογενειακό. Φαντάζομαι ότι αντιλαμβάνεσαι τη σύγχυση ιδιοτήτων που προκαλείται αν καταφύγουμε στο σύστημα της συγκατάθεσης. Θα το έκρινα αλλοιώς αν επρόκειτο π.χ. να ζητηθεί συγκατάθεση ανηλίκου για να αγοραστεί ας πούμε ένα εισιτήριο για ένα αθλητικό γεγονός, οπότε θα έπρεπε να βγει το εισιτήριο στο όνομα του παιδιού. Εδώ δεν υπάρχει σύγχυση συμφερόντων σε ασκούντα τη γονική μέριμνα και υπεύθυνο επεξεργασίας, οπότε θα μπορούσα να δεχτώ μια εξαίρεση, βασει και της αρχής της αναλογικότητας. Όπως και να έχει το θέμα ειναι ανοιχτό προς συζήτηση και ζητώ συγγνώμη αν ο λόγος μου είναι κάπως απόλυτος.

Ελένη είπε...

Ερώτηση:
Θα ακολουθήσω μία σειρά σκέψεων. Ελπίζω να είμαι σωστή στις υποθέσεις μου.
Έστω ότι έρχονται στο σπίτι του γονέα οικογενειακοί φίλοι, στους οποίους αυτός δείχνει φωτογραφίες του παιδιού του. Τότε η πράξη δεν είναι παράνομη καθώς γίνεται στα πλαίσια της "ιδιωτικής σφαίρας".
Έστω ότι ο γονέας μαζεύει τα mail όλων των φίλων και γνωστών του και δημιουργεί μία mailing list στην οποία στέλνει φωτογραφίες και γενικά προσωπικά δεδομένα του παιδιού του. Τότε και πάλι η πράξη δεν είναι παράνομη διότι γίνεται στην "ιδιωτική σφαίρα" (τα μηνύματα μπορεί να στέλνονται μαζικά, αλλά εξακολουθούν να είναι προσωπική επικοινωνία μεταξύ του αποστολέα και του κάθε παραλήπτη).
Έστω ότι ο γονέας δημιουργεί μία ιστοσελίδα όπου δημοσιεύει προσωπικά δεδομένα του παιδιού του, αλλά η ιστοσελίδα αυτή είναι προσβάσιμη μόνο μέσω login+password τα οποία παρέχει ο ίδιος κατά βούληση στα άτομα του "οικογενειακού του κύκλου". Τότε ξανά η πράξη γίνεται στα πλαίσια της "ιδιωτικής σφαίρας" (η περίπτωση αυτή είναι παρόμοια της 2ης).

Δεδομένου ότι "προσωπική γνωριμία" μπορεί να θεωρηθεί και μία γνωριμία ανθρώπων η οποία δεν συνοδεύεται από face-to-face συνάντηση (μέσω αλληλογραφίας πχ), τι διαχωρίζει την περίπτωση όπου ο γονέας ακολουθεί την 3η πρακτική και παρέχει password σε όποιον το ζητήσει (ισχυριζόμενος ότι είναι "προσωπική του γνωριμία" μέσω internet) και την περίπτωση της απλής δημοσίευσης σε μία κοινή ιστοσελίδα (χωρίς περιορισμούς πρόσβασης);

e-Lawyer είπε...

Στο ότι η "απλή ιστοσελίδα" είναι ένας δημόσια προσβάσιμος χώρος χωρίς ελεγχόμενη ροή, άρα και χωρίς τεχνική προστασία, της πληροφορίας που εκτίθεται ελεύθερα σε αυτόν.

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν.2472/1997, όσοι επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα (σ.σ. "επεξεργασία" είναι και η με κάθε μέσο διάδοση και διάθεση)οφείλουν να λαμβάνουν τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για την ασφάλεια των δεδομένων και την αποτροπή των κινδύνων όπως η αλλοίωση, η τυχαία καταστροφή και η παράνομη διαρροή τους. Τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι ανάλογης προστατευτικότητας προς την ευαισθησία της πλήροφορίας. Ειδικά με το πάσγουορντ και με ένα πολύ καλό σύστημα τεχνικής προστασίας μπορεί να δημιουργηθεί ένας σχετικά περίκλειστος χώρος.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Οδηγία και το νόμο, για να αποκλειστεί μια επεξεργασία από το πεδίο εφαρμογής της πρέπει να είναι "αποκλειστικά" προσωπική ή οικιακή. Εφόσον η αποκλειστικότητα αυτή σχετικοποιείται, έστω και ελάχιστα, και αυτό θα γίνεται με την φυσική έξοδο των δεδομένων από την σφαίρα της προσωπικής και οικιακής εξουσίασης, ενεργοποιούνται οι διατάξεις της Οδηγίας και του Νόμου.

Σε όλα τα παραδείγματα που δώσατε, ο σκοπός παύει να είναι αποκλειστικά προσωπικός, γιατί ο πατέρας δεν μπορεί να δεσμεύσει την περαιτέρω χρήση των δεδομένων που διαδίδει. Και ενώ στο πρώτο παράδειγμα ενδεχομένως να μην υπάρχει παράβαση του νόμου (καθώς η επεξεργασία είναι μη αυτοματοποιημένη και θα πρέπει να διερευνηθεί αν από το σύνολο των φωτογραφιών συγκροτείται ένα "αρχείο προσωπικών δεδομένων" κατά την έννοια του Ν.2472/97 για να διαπιστωθεί αν εμπτουμε στο πεδίο εφαρμογής του) στις δύο επόμενες περιπτώσεις είναι ξεκάθαρο (λόγω αυτοματοποιημένης επεξεργασίας, βλ. και την παραπάνω νομολογία του ΔΕΚ) ότι η επεξεργασία δεν γίνεται για αποκλειστικά προσωπικούς και οικιακούς σκοπούς. Απλώς στο 2ο παράδειγμα έχει λειφθεί κι ένα τεχνικό μέτρο για την φυσική ασφάλεια της πληροφορίας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι έχουν εκπληρωθεί οι προϋποθέσεις που θέτει το δίκαιο της προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Τέλος να επισημάνω κι έναν άλλο κανόνα της προστασίας δεδομένων: την αρχή "εν αμφιβολία, υπέρ του υποκειμένου των δεδομένων". Όταν δηλαδή αναπτύσσονται δύο οι περισσότερες νομικές απόψεις για την ερμηνεία των διατάξεων για την προστασία προσωπικών δεδομένων, και υπάρχει αμφιβολία για το ποιά εκδοχή θα πρέπει να εφαρμοστεί, σύμφωνα με την αρχή αυτή, λόγω του προστατευτικού χαρακτήρα του Ν.2472/97, πρέπει να προκρίνεται ως σύμφωνη με το νόμο εκείνη η εκδοχή που παρέχει μεγαλύτερη προστασία στο πρόσωπο που αφορούν τα επίμαχα δεδομένα και να απορρίπτονται οι εκδοχές που παρέχουν ευρύτερα επίπεδα ελευθερίας σε αυτόν που τα επεξεργάζεται.

- είπε...

Περιμένω την άποψή σου στο ερώτημα: Άρα απαγορεύεται κάθε δημόσια (= σε ευρύ κύκλο, μη δυνάμενο να προσδιοριστεί) έκθεση φωτογραφιών, βίντεο, στοιχείων κλπ που αφορούν σε ανήλικο, όταν δεν υφίσταται υπέρτερο έννομο συμφέρον προς τούτο, ενόψει της αδυναμίας του να δηλώσει συναίνεση;
Μπορεί να συναχθεί ένας τέτοιος κανόνας; Αν όχι, γιατί, με βάση όσα λες; Πού τοποθετείται το όριο; Πρέπει να τεθεί, γιατί θα δικαιώσουμε τον jim_hellas και θα φαντάζει το όλο πράγμα παραλογισμός, ενάντια σε κάθε κοινή λογική!

e-Lawyer είπε...

Είπαμε: πρέπει να υπάρχει αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων πρώτα απ' όλα. Αυτό δεν είναι αυτονόητο. Αν δεν είναι αυτοματοποιημένη, θα πρέπει να δεδομένα να αποτελούν ή να πρόκειται να αποτελέσουν μέρος αρχείου (αρχείο: σύνολο δεδομένων προσβάσιμο με βάσει ειδικά κριτήρια πρόσβασης).
Η διάθεση ενός δεδομένου από μόνη της δεν σημαίνει ότι θέτει σε εφαρμογή το νόμο.
Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Εξέτασα μία συγκεκριμένη. Στην πράξη όπως ξέρεις μπορούν να συμβούν τα πάντα που να δικαιολογούν τα πάντα. Θα πω κάτι πολύ πιο απλό που ήδη ακούγεται "παραλογισμός", αλλά αναφέρεται ήδη στο Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρο 8):

Η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επιτρέπεται μόνο για νόμιμους και καθορισμένους σκοπούς και με βάση τη συγκατάθεση του υποκειμένου ή για άλλους λόγους που προβλέπονται στο νόμο.

θοδωρής είπε...

Λοιπόν η απάντηση μου ως ο blogger με το baby-blog είναι εδώ για όσους κι όσες ενδιαφέρεστε.

J95 είπε...

Και με τα βρέφη που παίζουν στα σήριαλ τι γίνεται; Το ονοματεπώνυμο του βρέφους εμφανίζεται κανονικότατα…

Το να παίζεις σε σήριαλ/διαφημίσεις κλπ είναι δημόσια πράξη, ενώ το να έχεις δυσκοιλιότητα είναι ιδιωτική.

Αν ψάχνεις για κάποιο ανάλογο, μάλλον το μωρό που γεννήθηκε στο ολλανδικό reality show είναι πιο κατάλληλο.

e-Lawyer είπε...

Υπενθυμίζω ότι δεν μπήκα σε αξιολογική κρίση για κανένα συγκεκριμένο πρόσωπο και ότι τοποθετήθηκα αποκλειστικά βάσει του συνταγματικού δικαίου και του θεσμικού πλαισίου.
Ούτε έκανα υπόδειξη σε κανέναν "κάνε αυτό ή κάνε εκείνο". Απλώς εντόπισα το δέον, όπως προβλέπεται από το δίκαιο. Το γεγονός ότι η πραγματικότητα στις περισσότερες φορές δεν συμβαδίζει με το δέον, δεν αλλοιώνει τις θεσμικές ρυθμίσεις. (Αυτό συμβαίνει μόνο όταν υπάρχει "μακρά και συστηματική πράξη" και "πεποίθηση δικαίου" = έθιμο).
Και επειδή διάβασα κάπου ότι τα προσωπικά δεδομένα είναι "αμερικανιές", πρέπει να επισημάνω ότι στις ΗΠΑ, όπως κατ' επανάληψη έχουμε παρουσιάσει εδώ, δεν υπάρχει ένας γενικός νόμος προστασίας προσωπικών δεδομένων. Υπάρχει μόνο ο
Privacy Act της δεκαετίας του 1970 που προστατεύει μόνο απο τις δημόσιες αρχές και μόνο τους αμερικανούς πολίτες και μόνο τα "ιδιωτικά" στοιχεία, τα λεγόμενα ευαίσθητα δεδομένα. Μια παλαιολιθική προσέγγιση δηλαδή. Αυτό το σοβαρό κενό στο καθεστώς των ΗΠΑ βρίσκεται σήμερα προ του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο καλείται στην Υπόθεση PNR να κρίνει τη συμβατότητα του ευρωπαϊκού συστήματος προστασίας δεδομένων με το αμερικάνικο.
Επίσης, σχετικά με την ελευθερία και τον "παραλογισμό". Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι ένας τρόπος σκέψης και ένας τρόπος ζωής που βρίσκει εφαρμογή σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας. Αφορά την ίδια την έννοια και το επίπεδο του πολιτισμού. Ελεύθερος είναι μόνο όποιος έχει τη δυνατότητα να ασκεί συνειδητά τις θεμελιώδεις ελευθερίες του, σεβόμενος τα όριά τους και τις ελευθερίες των άλλων.
Η προστασία δεδομένων είναι ένα σύστημα που έρχεται να προστατεύσει όλες τις συνταγματικές ελευθερίες (έκφραση, εργασία, θρησκεία, προσωπική και οικογενειακή ζωή, πρόσβαση στην πληροφορία, επικοινωνία, κοινωνική πρόνοια) στην πληροφοριακή τους έκφανση. Ως προς τα "ίχνη" που παράγονται δηλαδή κατά
την ενάσκηση αυτών των ελευθεριών. Έρχεται να προστατεύσει την αυτονομία, μέσα σε ένα καθεστώς κοινωνικής συλλογικότητας. Όταν γνωρίζουμε ότι αυτά τα "ίχνη" μας είναι προστατευμένα από τη νομοθεσία και υπάρχουν ενεργοί θεσμοί-φρουροί που θα επέμβουν ανά πάσα στιγμή, δεν χρειάζεται να φοβόμαστε, να ανησυχούμε και να υποψιαζόμαστε ότι κάποιος μπορεί στο επόμενο βήμα μας να μας φακελώσει, να μας κρίνει με βάση τα πιστεύω μας, να μας χειραγωγήσει αφού θα γνωρίζει εκ των προτέρων τις τάσεις μας. Η προστασία δεδομένων έρχεται ακριβώς να εξαλείψει αυτούς τους κινδύνους, μέσα σε μια κοινωνία "διακινδύνευσης", όπου οι απειλές είναι πάντα παρούσες, αλλά υπάρχουν και τα θεσμικά όπλα για την αντιμετώπισή τους.
Και επειδή τέθηκε το θέμα της αναφοράς σε δεδομένα που αναφέρονται στην κατάσταση της υγείας κάποιου προσώπου, υπενθυμίζω ότι για την επεξεργασία αυτών των δεδομένων δεν αρκεί καν η συγκατάθεση του υποκειμένου, αλλά απαιτείται και άδεια της Αρχής (άρθρο 7 παρ. 2 Ν.2472/1997).

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
e-Lawyer είπε...

Είναι άδικο να κατηγορείς την νομοθεσία που εξειδικεύει ένα θεμελιώδες δικαίωμα για παραλογισμό. Το ότι έχει υιοθετηθεί μόλις το 1997 και δεν έχουμε εξοικειωθεί ακόμη με ένα σύστημα και ορισμένες αρχές που σε άλλες έννομες τάξεις έχουν παράδοση 35 ετών, δεν πρέπει να μας κάνει συντηρητικούς και ανυποχώρητους από "αυτά που βρήκαμε". Ειδικά στη Γαλλία, η προστασία δεδομένων νομοθετήθηκε ακριβώς ύστερα από την αντίδραση γονέων όταν το κράτος ξεκίνησε (το 1978) ένα πρόγραμμα για την αρχειοθέτηση των δεδομένων των μαθητών κι ένα πρόγραμμα για το φακέλωμα των διανοητικά καθυστερημένων παιδιών. Αποτέλεσμα αυτής της αντίδρασης των γάλλων πολιτών ήταν η δημιουργία της πρώτης ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Δεδομένων (CNIL). Είχε προηγηθεί η Γερμανία και η Σουηδία. Στη συνέχεια ακολούθησαν όλες οι χώρες της ΕΕ, με τελευταία εμάς.
Έτσι λοιπόν:
1. Ευαίσθητα είναι τα δεδομένα της υγείας. Όταν κάποιος "υποκρίνεται" κάποια πάθηση δεν μιλάμε για ευαίσθητα δεδομένα.
2. Επεξεργασία προσωπικών δεδομένων υπάρχει όταν ειναι διαπιστώσιμη η ταυτότητα του προσώπου. Αν ΔΕΝ ειναι, δεν εφαρμόζεται ο νόμος.
3. Σε κάθε περίπτωση, αρμόδια για να αποφασίσει για τα ευαίσθητα δεδομένα είναι η Αρχή. Όπως, όταν παίζει ένα παιδί σε μια ταινία, πρέπει να υπάρχει παιδοψυχολόγος. Ακόμη και τα ιατρικά δεδομένα που τηρούνται σε σχολεία, σύμφωνα με το νόμο, πρέπει να τηρούνται από τον γιατρό του σχολείου.
4. Αυτό που λέω από την αρχή είναι ότι επεξεργασία δεδομένων ενός προσώπου που βρίσκεται σε φυσική ή νομική αδυναμία να δώσει συγκατάθεση (όπως ένα μωρο) επιτρέπεται μόνο για λόγους προστασίας των ζωτικών του συμφερόντων (όχι μόνο επιβίωσης εννοείται, αλλά και βασικών βιωτικών αναγκών, στις οποιες, επιτρέψτε μου, δεν περιλαμβάνεται η πρόθεση των γονέων για πλουτισμό παραχωρώντας το για διαφημίσεις). Πείτε μου τι το παράλογο βρίσκετε σε αυτη τη διαπίστωση.

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
e-Lawyer είπε...

Επειδή ακριβώς ΔΕΝ ξέρουμε και επειδή θέλουμε να προνοήσουμε για τις περιπτώσεις που κάτι από αυτά μπορεί να θέσει σε κίνδυνο (αλήθεια έχεις ακούσει ή διαβάσει κάτι για την "Κοινωνία της Διακινδύνευσης";), επεμβαίνουμε προληπτικά και ενεργοποιούμε την αρχή "εν αμφιβολία, υπέρ του υποκειμένου των δεδομένων".
Εννοείται ότι δεν θα μπω στο θεματάκι του αν σπούδασα 5,7 ή 15 χρόνια.
Ούτε και για το αν πρέπει να κρατήσω δικά μου, "ιδιοκτησία μου" (όπως θεωρούν μερικοί τα blog τους και τα παιδιά τους) όσα έμαθα και όσα μαθαίνω καθημερινά από τη δουλειά μου.
Το αν τα "κατέχω" ή όχι είναι πάντα στην κρίση σας.
Έχει πλάκα πόσο άγνωστος παραμένει ακόμη για μερικούς ο ακτιβισμός για τα δικαιώματα! Και μετά λένε για "στάνες" και "βλάχους"... Ξέρεις πόσο τυρί ακούγεσαι για κάποιον που έχει ασχοληθεί έστω και για μισή βδομάδα με το θέμα διαβάζοντας μόνο εφημερίδες;

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
e-Lawyer είπε...

1. H προληπτική δράση έχει εισαχθεί στο ελληνικό δίκαιο με τον νόμο ΓΠΝ του 1911 για την ευθύνη από αυτοκίνητα. Ο νομοθέτης, όπως και στις άλλες χώρες, διέγνωσε τον αυξημένο κίνδυνο που υπάρχει από τη χρήση αυτοκινήτων και για αυτό αντικειμενικοποίησε την ευθύνη που παράγεται σε περίπτωση ατυχημάτων εις βάρος του οδηγού/κυρίου/κατόχου του αυτοκινήτου. Αντίστοιχοι νόμοι που λειτουργούν προστατευτικά για το εξ ορισμού αδύναμο μέρος βρίσκονται στην εργατική νομοθεσία, στην νομοθεσία για την ευθύνη του τύπου από προσβλητικά δημοσιεύματα, στην νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία, τη πολεοδομική νομοθεσία και την προστασία προσωπικών δεδομένων. Ο νομοθέτης αναγνωρίζοντας ότι σε ορισμένες συνθήκες υπάρχει προφανής κίνδυνος για μια ομάδα εξ ορισμού αδύναμων συναλλασσομένων (εργαζόμενος, πεζός, δημιουργός, κάτοικος, υποκείμενο δεδομένων) αντιστρέφει το βάρος της απόδειξης υπέρ του αδύναμου μέρους. Έτσι εξαλείφονται οι πραγματικές δυσχέρειες για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών των κατηγοριών, τοποθετώντας την επέμβαση σε ένα προγενέστερο στάδιο. Στην πρόληψη θεμελιώνεται και η λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών που είναι επιφορτισμένες να δρουν και προληπτικά, συμπληρώνοντας έτσι την πάντα εκ των υστέρων και διορθωτική προσφυγή στη δικαιοσύνη.
2. Για τον ακτιβισμό που γίνεται παράνομος έχω πει αναλυτικά την γνώμη μου. Και έχω ταχθεί κατά αυτών των πρακτικών που παραβιάζουν θεμελιώδη διαιώματα.
http://elawyer.blogspot.com/2006/01/blog-post_24.html


Η γνώμη σου ειναι πασπαρτού, καθώς ομαδοποιεί κάθε έννοια ακτιβισμού. Κάνε τον κόπο και διάβασε το κείμενό μου και αν θέλεις σχολίασε εκεί.

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Ανώνυμος είπε...

Σχετικά με όσα αναφέρει η Ελένη για την δημοσίευση σε ιστοσελίδα με ή χωρίς χρήση password.

Τι γίνεται στην περίπτωση που αυτή η ανάρτηση στοιχείων επέχει θέση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου; Τι γίνεται δηλαδή αν στόχος της δεν είναι η δημοσίευση (δηλαδή η δημιουργία εντύπου έστω και ηλεκτρονικού) αλλά να αποτελέσει μια εναλλακτική μέθοδο επικοινωνίας μεταξύ μιας ομάδας συγκεκριμένων ατόμων (π.χ. δύο μελών της οικογένειας του δημιουργού της και δώδεκα συγκεκριμένων οικογενειακών φίλων);

Ακόμη και αν δεν υπάρχει χρήση password, αν ο δημιουργός της ιστοσελίδας αυτής αναρτήσει μία προειδοποιητική σελίδα η οποία να προηγείται της κύριας ιστοσελίδας (στην οποία και θα γίνεται η αναφορά των προσωπικών δεδομένων) στην οποία θα εξηγεί τον χαρακτήρα και τον στόχο της (οτι δηλαδή επέχει θέση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) καθώς και ότι αυτή απευθύνεται σε συγκεκριμένα άτομα, δεν είναι καλυμμένος;

e-Lawyer είπε...

Με password επιτρέπεται. Η γαλλική Αρχή Προστασίας Δεδομένων εξέδωσε σχετική εγκύκλιο που αναφέρει ότι ανάρτηση φωτογραφιών παιδιών επιτρέπεται με τη χρήση κωδικού για να υπάρχει ελεγχόμενη πρόσβαση.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...