H ομόφυλη συμβίωση είναι οικογενειακή ζωή

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην γνωστή απόφαση Schalk και Kopf κατά Αυστρίας, ενώ απέρριψε την ύπαξη ενός δικαιώματος γάμου για ομόφυλα ζευγάρια, αναγνώρισε ταυτόχρονα ότι μια τέτοια σχέση εμπίπτει όχι μόνο στο πλαίσιο της προστασίας της "ιδιωτικής ζωής", αλλά και της "οικογενειακής ζωής". Χειριζόμενος δικαστικά μια σχετική υπόθεση, βρέθηκα πάλι μπροστά στο σχετικό νομικό ζήτημα.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα της απόφασης, σε μετάφραση στα Ελληνικά: 

“90. Είναι αδιαμφισβήτητο στην παρούσα υπόθεση ότι η σχέση ενός ομόφυλου ζεύγους, όπως των προσφευγόντων, εμπίπτει στην έννοια της  “ιδιωτικής ζωής” κατά την έννοια του άρθρου 8. Ωστόσο, υπό το φως των σχολίων των διαδίκων, το Δικαστήριο θεωρεί αναγκαίο να εξετάσει το θέμα του εάν η σχέση τους συνιστά επίσης “οικογενειακή ζωή”.

91. Το Δικαστήριο εμμένει στην πάγια νομολογία του όσον αφορά τα ομόφυλα ζευγάρια, δηλαδή ότι ή έννοια της οικογένειας σύμφωνα με αυτή τη διάταξη δεν περιορίζεται στις έγγαμες σχέσεις και μπορεί να περιλαμβάνει  de facto “οικογενειακούς δεσμούς”, όταν τα μέρη ζουν μαζί και χωρίς γάμο. Ένα παιδί που γεννιέται σε μια τέτοια σχέση είναι αυτοδικαίως μέλος αυτής της “οικογενειακής” κοινότητας από την ίδια στιγμή της γέννησής του (βλ.  Elsholz κατά Γερμανίας [Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως], προσφυγή αρ. 25735/94, § 43, ΕΔΔΑ 2000-VIII. Keegan κατά Ιρλανδίας, 26 Μάη 1994, § 44, Συλλογή A αρ. 290, κι επίσης  Johnston and Others κατά Ιρλανδίας, 18 Δεκεμβρίου 1986, § 56, Συλλογή A αρ. 112).

92. Αντίθετα, η νομολογία του Δικαστηρίου είχε αποδεχθεί ότι η συναισθηματική και σεξουαλική σχέση ενός ομόφυλου ζεύγους αποτελεί “ιδιωτική ζωή”, αλλά δεν είχε κρίνει ότι συνιστά “οικογενειακή ζωή”, ακόμη κι όταν υπάρχει μια μακροχρόνια σχέση συγκατοικούντων συντρόφων. Κρίνοντας έτσι, το Δικαστήριο παρατηρούσε οτι η αυξανόμενη τάση σε έναν αριθμό Ευρωπαϊκών Κρατών έναντι της νομικής και δικαστικής αναγνώρισης των σταθερών de facto συντροφικών σχέσεων μεταξύ ομοφυλόφιλων, δεδομένης της ύπαρξης λίγων κοινών τοπων μεταξύ των Συμβαλλομένων Κρατών, αποτελούσε μια περιοχή στο οποίο τα κράτη είχαν ευρύ πεδίο διακριτικής ευχέρειας (βλ.  Mata Estevez v. Spain (διάταξη), αρ. προσφυγής 56501/00, ΕΔΔΑ 2001-VI, με περαιτέρω παρατηρήσεις). Στην υπόθεση  Karner (βλ. ανωτ., § 33), που αφορούσε την διαδοχή του επιζώντος συντρόφου ομόφυλου ζεύγους στα δικαιώματα μίσθωσης κατοικίας, τα οποία εμπίπτουν στην έννοια της “κατοικίας”, το Δικαστήριο ρητά άφησε ανοικτό το ζήτημα εάν η υπόθεση αφορούσε και την “ιδιωτική και οικογενειακή ζωή” του προσφεύγοντα.

93. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι από το 2001, όταν εκδόθηκε η διάταξη στην υπόθεση  Mata Estevez, ακολούθησε μια ταχεία εξέλιξη της κοινωνικής αντίληψης απέναντι στα ομόφυλα ζευγάρια σε πολλά κράτη μέλη. Από τότε ένας αξιόλογος αριθμός κρατών μελών αναγνώρισε νομική προστασία στα ομόφυλα ζευγάρια (βλ. ανωτ. παρ.  27-30). Συγκεκριμένες διατάξεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης απηχούν επίσης μια αυξανόμενη τάση να συμπεριληφθούν τα ομόφυλα ζευγάρια στην έννοια της “οικογένειας” (βλ. ανωτ. παρ. 26).

94. Υπό το φως αυτής της εξέλιξης, το Δικαστήριο θεωρεί τεχνητή την εμμονή στην άποψη ότι, σε αντίθεση με ένα ετερόφυλο ζευγάρι, ένα ομόφυλο ζευγάρι δεν μπορεί να απολαύσει το δικαίωμα της “οικογενειακής ζωής” κατά την έννοια του Άρθρου 8. Συνακόλουθα, η σχέση των προσφευγόντων, ενός ομόφυλου ζεύγους που συμβιώνει σε μια σταθερή de facto σχέση, εμπίπτει στην έννοια της “οικογενειακής ζωής”, ακριβώς όπως η σχέση ενός ετερόφυλου ζεύγους στις ίδιες συνθήκες.

95.  Συνεπώς, το Δικαστήριο θεωρεί ότι τα πραγματικά περιστατικά στην υπό κρίση υπόθεση εμπίπτουν στην έννοια της “ιδιωτικής ζωής” όπως και της “οικογενειακής ζωής” κατά την έννοια του άρθρου 8. Συνεπώς, εφαρμόζεται το άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8. ”