Ολοένα και συχνότερα ακούμε να χρησιμοποιείται, επί τούτου, ο όρος "λαθρομετανάστες". Δεν πρόκειται για ουδέτερη, αλλά αντιθέτως για αρνητικά φορτισμένη λέξη, καθώς συνδέει εξ ορισμού μια ιδιότητα με την τέλεση παράνομων πράξεων. Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτός ο όρος είναι ακριβής νομικά. Για το φιλολογικό μέρος μπορείτε να επισκεφθείτε ένα κείμενο με έρευνα του Νίκου Σαραντάκου (εδώ).
Το κεντρικό νομοθέτημα για την μετανάστευση είναι ο Ν.3386/2005 ("Για την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια", ο οποίος έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές). Σε αυτόν τον νόμο ορίζονται συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, δηλαδή πράξεις που σύμφωνα με την μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας είναι παράνομες και τιμωρούνται:
α) "Παράνομη είσοδος και έξοδος από τη Χώρα" (άρθρο 83).
β) Απαγόρευση παροχής υπηρεσιών από δημ. υπαλλήλους σε υπηκόους τρίτων χωρών χωρίς χαρτιά (άρθρο 84).
γ) Απαγορεύσεις σε συμβολαιογράφους (άρθρο 85)
δ) Απαγορεύσεις σε εργοδότες και εργαζόμενους υπηκόους τρίτων χωρών (άρθρο 86).
ε) Απαγορεύσεις σε λοιπούς ιδιώτες (άρθρο 87).
στ) Απαγορεύσεις για μεταφορείς (άρθρο 88).
Σε καμία από αυτές τις ποινικές διατάξεις γίνεται χρήση των όρων "λαθρομετανάστης", ή "λαθρομετανάστευση". Επομένως η επιλογή του ποινικού νομοθέτη είναι να μην χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη ορολογία.
Μόνο σε ένα άρθρο περιλαμβάνεται ο όρος "λαθρομετανάστες" στον μεταναστευτικό νόμο, σε άλλο κεφάλαιο, πέραν των ποινικών κυρώσεων: στο άρθρο 76, το οποίο έχει τίτλο "Προϋποθέσεις και διαδικασία διοικητικής απέλασης". Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου προβλέπεται ότι η διοικητική απέλαση αλλοδαπού επιτρέπεται εφόσον έχει καταδικαστεί τελεσίδικα σε ποινή στερητική της ελευθερίας για μια σειρά απαριθμούμενων αδικημάτων, μεταξύ των οποίων και για "την προώθηση λαθρομεταναστών στο εσωτερικό της Χώρας". Σε αυτή τη διάταξη διοικητικού δικαίου έχει εμφιλοχωρήσει λοιπόν ο όρος αυτός, αλλά μόνο κατα παραπεμπτική λειτουργία: χρησιμοποιείται για να παραπέμψει στην εφαρμογή των ποινικών διατάξεων που αφορούν τα παραπάνω ποινικά αδικήματα ή και σε άλλα αδικήματα που αφορούν ποινικοποιημένες μορφές πράξεων στο πλαίσιο της μεταναστευτικής πολιτικής της Χώρας.
Ο όρος "λαθρομετανάστευση" έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια προνομοθετικά κείμενα (αιτιολογικές εκθέσεις), κυρίως σε τμήματα που αναφέρονται στην μεταναστευτική πολιτική. Περιέχεται στην ελληνική μετάφραση της -αλήστου μνήμης- Συνθήκης για το Σύνταγμα της Ευρώπης (2004), αλλά και στον Τελωνειακό Κώδικα του 2002, κατά το άρθρο 3 του οποίου η Τελωνειακή Υπηρεσία είναι αρμόδια για ελέγχους προσώπων και πραγμάτων για μια σειρά από τομείς, ανάμεσα στους οποίους αναφέρεται και η "λαθρομετανάστευση". Ωστόσο, ο ίδιος κώδικας, όσον αφορά τον όρο "λαθρεμπορία" περιέχει έναν σαφή και εξαντλητικό κατάλογο πράξεων που εμπίπτουν σε αυτή την έννοια (στο άρθρο 155). Στο Ν.3204/2003 (άρθρο 44) υπάρχει επίσης μια αναφορά, ότι θεωρούνται νόμιμες κάποιες συμβάσεις που υπέγραψε το Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων για την αντιμετώπιση περιπτώσεων "βιοτρομοκρατίας και πρόληψης επιδημιών σχετιζόμενων με την λαθρομετανάστευση". Και πάλι δηλαδή η χρήση του όρου είναι παραπεμπτική και όχι εισηγητική.
Δηλαδή η νομοθεσία, παρόλο που περιέχει περιστασιακά τον όρο, όταν έρχεται η ώρα να ορίσει το συγκεκριμένο περιεχόμενο ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την μετανάστευση, αποφεύγει την χρήση του. Επομένως, οι όροι "λαθρομετανάστης" και "λαθρομετανάστευση" δεν είναι σαφείς νομικά. Αντιλαμβανόμαστε ότι παραπέμπει σε κάποια παρανομία, αλλά ο νόμος σιωπά ως προς το πώς ορίζεται η συγκεκριμένη παρανομία.
Έτσι, η χρήση του όρου "λαθρομετανάστες" στο δημόσιο λόγο, θεωρώ ότι προσβάλλει το τεκμήριο της αθωότητας αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των προσώπων, στα οποία αναφέρεται. Γιατί τους αποδίδει αυτομάτως την ιδιότητα του παρανόμου, χωρίς να προβλέπεται τέτοια ιδιότητα και, πολύ περισσότερο, χωρίς βέβαια να υπάρχει σχετική δικαστική απόφαση που να κηρύσσει τα πρόσωπα ένοχα. Έτσι πρόκειται τελικά για έναν όρο όχι μόνο τεχνικά ασαφή, αλλά, ανάλογα και με το πλαίσιο της χρήσης του, μπορεί να αποτελέσει και προσβολή της προσωπικότητας του άλλου, ως μια περίπτωση εξύβρισης.
14 σχόλια:
Ένα πρόβλημα φιλολογικό είναι στη σημασία της κάθε λέξης. Ο "λάθρος" είναι ο κρυφός. Ως εκ τούτου ο μετανάστης δεν μπορεί να είναι "λάθρος". Ένα μπέρδεμα δημιουργείται επειδή το "λαθραία" και το επίθετό του από κρυμμένος έγινε συνώνυμο του παράνομου και με τέτοια σημασία ενσωματώθηκε στο "μετανάστης". Ωστόσο, ένας άνθρωπος δεν μπορέι να είναι "κρυφός" εκτός αν είναι "λαθρεπιβάτης" (βλέπεις η έννοια καλύπτεται πλήρως από το "λάθρος"). Αντίθετα, "λάθρα" μπορεί να είναι μία ενέργεια ("λαθρομετανάστευση"). Ο άνθρωπος/μετανάστης δεν είναι όμως ούτε προϊόν (για να διακινείται λαθραία, εκτός αν είσαι δουλέμπορος) ούτε ενέργεια, αλλά ιδιότητα. Ως εκ τούτης λοιπόν της ιδιότητας του ανθρώπου (όχι ενός res) δεν υφίσταται "λάθρος" ούτε καν στο παιδικό κρυφτό.
Αντίστοιχα κακή χρήση γίνεται με τον όρο "λαθροκυνηγός" από αυτούς που θέλουν να ξεχωρίσουν τον εαυτό τους, που κατέχει την νόμιμη άδεια, από αυτούς που δεν έχουν. Δεν παύουν όμως και οι νόμιμοι και οι λαθραίοι, να έχουν την ιδιότητα του κυνηγού.
Πιό εύκολα φαίνεται στην ιδιότητα του /της οδηγού όπου ποτέ δεν χρησιμοποιούμε τον όρο λαθροοδηγός για κάποιον /-αν, έχει δεν έχει άδεια οδήγησης.
Στα λεξικά ο όρος «λαθρομετανάστης» καταγράφεται από τη δεκαετία του 1990. Η παλιότερη όμως αναφορά, που εντοπίσαμε, αναφέρεται στους «λάθρα μεταναστεύσαντες» Έλληνες και τα μέτρα που πήρε το υπουργείο Ναυτικών στο λιμάνι του Πειραιά για να εμποδίσει το ρεύμα της μαζικής φυγής προς την Αμερική («Σκριπ», 26/8/1916).
Πολύ σωστά γράφει ο «δείμος» για τη σημασία της λέξης. Όμως δεν υπάρχει κανένα φιλολογικό λάθος. Ο λαθρομετανάστης είναι ο μετανάστης που εισήλθε στη χώρα λαθραία, δηλαδή κρυφά και όχι φανερά. Το ίδιο συμβαίνει και με το λαθρεμπόριο. Πρόκειται για εμπορεύματα που εισέρχονται στη χώρα κρυφά, χωρίς να ακολουθείται η φανερή διαδικασία. Το αυτό και για τους λαθροκυνηγούς, οι οποίοι γνωρίζουν πως δεν μπορούν να κυνηγήσουν μια συγκεκριμένο περίοδο ή ένα συγκεκριμένο είδος, γι' αυτό το κάνουν κρυφά.
Ο όρος λαθρομετανάστης δεν είναι φορτισμένος αρνητικά, είναι απλά περιγραφικός. Η παρανομία είναι απόρροια της λαθραίας μετανάστευσης. Αν είχε εισέλθει φανερά, θα αποκτούσε νόμιμα έγγραφα για οποιοαδήποτε διαδικασία στα πλαίσια της κρατικής δικαιοδοσίας. Το λαθραίος δεν σημαίνει πως είναι «λαθραίος άνθρωπος», όπως κάποιοι άστοχα λένε. Δε μιλάμε για «λαθρανθρώπους».
Όχι, το λαθρεμπόριο έχει ένα συγκεκριμένο νομοθετικά περιεχόμενο. Η λαθρομετανάστευση δεν έχει επομένως είναι μιλά έννοια με αρνητική φόρτιση που δεν αντιστοιχεί σε οριοθετημένη παραβίαση. Στην δημοκρατία, ο,τι δεν απαγορεύεται με νομοθετική σαφήνεια, επιτρέπεται. Είναι θεμελιώδης αρχή ότι ξεκινάμε από την παραδοχή της ελευθερίας και μόνο με συγκεκριμένες εξαιρέσεις δεχόμαστε τον περιορισμό της. Επομένως, ο όρος λαθρομετανάστευση δεν ικανοποιεί το συγκεκριμένο κριτήριο της σαφήνειας και βρίσκεται πέραν των αποδεκτών σε μία δημοκρατία αφορισμών.
Η φιλολογική ανάλυση δεν παρακολουθεί αυτό το σκεπτικό και είναι εξόχως προβληματική ιδεολογικά.
Εκτιμώ τη θέση σου, αλλά διαφωνούμε.
Πρώτον, το κράτος δεν έχει καμιά δουλειά, ούτε είναι υποχρεωμένο να κωδικοποιήσει και να ορίσει κάθε επιτρεπτή λέξη που - πρέπει να - χρησιμοποιούν οι πολίτες στην καθημερινότητα, ιδιαίτερα όσο προκύπτουν νέες καταστάσεις ή διογκώνονται παλιές.
Δεύτερον, το άρθρο 83 πρέπει να καλύψει όλες τις περιπτώσεις, γι' αυτό αναφέρεται σε παράνομη είσοδο ή έξοδο υπηκόων τρίτων χωρών. Αυτοί δεν είναι απαραίτητο να είναι μετανάστες, γι' αυτό δεν μπαίνουν όλοι κάτω από την ομπρέλα «λαθρομετανάστες». Πάντως ο νομοθέτης δεν έχει κανένα πρόβλημα με τη χρήση του όρου, γιατί γράφει «αναχωρήσει λαθραίως» και «επιβιβάσθηκε λαθραίως». Επίσης αναγνωρίζει τον όρο «λαθρομετανάστης», αφού στο άρθρο 76 για τη διοικητική απέλαση μιλάει για «προώθηση λαθρομεταναστών». Δεν τον θεωρεί προσβλητικό, ούτε το περιεχόμενό του είναι άγνωστο.
Μου είναι ακατανόητη αυτή η φοβία με τις λέξεις. Επίσης σε κάθε γλώσσα χρησιμοποιείται διαφορετικός όρος, με μία ή περισσότερες λέξεις. Για παράδειγμα, στα εβραϊκά βλέπω πως είναι το αντίστοιχο του infiltration (הסתננות).
O νόμος εξακολουθεί να χρησιμοποιεί και τον όρο "ασέλγεια παρά φύση" (άρθρο 347 ΠΚ), χωρίς να σημαίνει ότι εξακολουθεί να αποτελεί έναν αποδεκτό όρο, αφού η αρνητική φόρτιση του είναι δεδομένη και τον καθιστά απορριπτέο.
Οι διατυπώσεις των νομοθετικών κειμένων πρέπει λοιπόν να εξετάζονται υπό το φώς όλων των περιστάσεων στις οποίες όχι μόνο επιλέχθηκαν ιστορικά, αλλά και εξακολουθούν να αξιοποιούνται σήμερα.
Διαπιστώσαμε, λοιπόν, πως ο νομοθέτης χρησιμοποιεί τον όρο στο ίδιο κείμενο. Όσο για τους άλλους όρους που μπορούν να θεωρηθούν αρνητικά φορτισμένοι από κάποια κοινωνική ομάδα, από τη μια μιλάμε για κείμενο μισού και πλέον αιώνα, από την άλλη για κείμενο λίγων ετών. Επιπλέον, ο όρος λαθρομετανάστης δεν αναφέρεται σε ξεπερασμένες ιατρικές διαγνώσεις, ούτε ορίζει τι είναι ή δεν είναι φυσική βιολογική λειτουργία. Δεν εξετάζεται η υπόσταση ή οι ιδιότητες του ατόμου, αλλά οι πράξεις του. Δεν λέμε πως κάποιος είναι καλός ή κακός, έξυπνος ή βλάκας, ομαλός ή ανώμαλος, άξιος ή ανάξιος ζωής. Δεν είναι λαθραίος άνθρωπος, λέμε πως μετανάστευσε λαθραία. Αν δεν αισθάνεται καλά επειδή το έκανε, αυτό είναι δικό του θέμα. Δεν οφείλει η κοινωνία να αισθάνεται άσχημα για όσους παρανομούν, αλλιώς θα έπρεπε να λέμε τους πλαστογράφους «εναλλακτικούς αντιγραφείς».
Όταν το λέμε όμως για κάποιον που δεν έχει κηρυχθεί ένοχος για το αντίστοιχο ποινικό αδίκημα από το αρμόδιο δικαστήριο και αμετάκλητα, προφανώς παραβιάζουμε το τεκμήριο της αθωότητάς του.
Άρα δεν πρέπει να μιλάμε π.χ. για σπάμερς όταν παίρνουμε ηλεκτρονικά μηνύματα από μη εξουσιοδοτημένα άτομα, μέχρι να περάσουν κάποια χρόνια και να γίνει - αν γίνει - το δικαστήριο, αν κινηθούμε νομικά.
Δεν είναι απαραίτητη η ποινική δίωξη, αυτό ξεκαθαρίζεται και στο νόμο. Το αποτέλεσμα της λαθρομετανάστευσης - πρέπει να - είναι η απέλαση. Η απέλαση γίνεται με διοικητική απόφαση αστυνομικού διευθυντή. Σε κάθε περίπτωση, ο όρος χρησιμοποιείται στο δημόσιο λόγο για να γίνει διάκριση περιπτώσεων. Έχουμε εμπόριο και λαθρεμπόριο, μετανάστευση και λαθρομετανάστευση. Δεν λέμε τυπικό και άτυπο εμπόριο, για να μη νιώσουν άσχημα οι λαθρέμποροι.
Το θέμα του όρου λαθρομετανάστης είναι μη θέμα, περιγράφεται μια πρακτική με ουδέτερους όρους. Το θέμα της παρά φύσιν ασέλγειας είναι θέμα, διότι ορίζει τι είναι φυσιολογικό και τι όχι.
Αυτά που λέτε αποφασίζονται από δικαστήρια κι από κανέναν άλλο. Έχουμε καταδικαστεί για παραβίαση τεκμηρίου αθωότητας ως χώρα και δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσουμε να καταδικαζόμαστε. Πρέπει να συμμορφωνόμαστε προς τις υποχρεώσεις μας.
Mα είναι δυνατόν αυτό να είναι σήμερα το πρόβλημα της Ελλάδας; εδώ κατεδαφίστηκε το σύμπαν και εσένα σε απασχολεί αν τον άνθρωπο που μετανάστευσε λαθραία στη χώρα μας θα τον πούμε λαθρομετανάστη; έλεος; είναι αυτό εξύβριση; μη χειρότερα! θα φοβόμαστε και τις λέξεις τώρα; τότε να πάμε και τους νομοθέτες που χρησιμοποίησαν τον όρο αυτό όπου τον χρησιμοποίησαν για εξύβριση της ανθρώπινης προσωπικότητας!
εδώ οι άνθρωποι αυτοί στοιβάζονται και τσουβαλιάζονται σαν τα ζώα σε αμπάρια και ψυγεία για να μπουν κρυφά στην Ελλάδα και θα τους προσβάλλει ο όρος λαθρομετανάστης;
Και δηλαδή το πρόβλημα ποιό είναι;
Λαθρομετανάστες θα λέμε αυτούς που με δικαστική απόφαση θα έχουν τιμωρηθεί για λαθραία είσοδό τους στη χώρα, ενώ όλους τους άλλους που αλωνίζουν παράνομα και διαφεύγουν τη τσιμπίδα του νόμου, επειδή δεν καταδικάστηκαν θα τους λέμε απλά ...μετανάστες;
άνθρωπέ μου ακούς τι λες; ή μάλλον βλέπεις τι γράφεις; σύνελθε! δεν απασχολεί αυτό σήμερα τη χώρα και μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά των Χρυσαυγιτών!
Τα προβλήματα της Ελλάδας δεν θα τα λύσει κανένα blog και πολύ περισσότερο το δικό μου, στο οποίο έχω τη χαρά εδώ και 7 χρόνια που λειτουργεί να γράφω ό,τι θέλω.
Αν μπορείτε να τεκμηριώσετε την αντίθετη άποψη, θα είχε ενδιαφέρον. Γιατί μέχρι στιγμής όσον αφορά τις δύο νομικές ενστάσεις που έχω διατυπώσει για τον όρο (συστημική ερμηνεία και τεκμήριο αθωότητας) δεν βλέπω να μπορεί να της υπερκεράσει κάποια από τις παραπάνω προσεγγίσεις.
"Μου είναι ακατανόητη αυτή η φοβία με τις λέξεις".
Δε προκειται για φοβια λεξεων αλλα για το γεγονος οτι η γλωσσα εν γενει και η επιλογη του ενος η του αλλου ορου οταν ανεφερεσαι σε κατι μπορει να δημιουργησει θετικους η αρνητικους συνειρμους αναλογα το εκαστοτε πλαισιο, και τελικα να συμβαλλει στη διαμορφωση εννοιων, κατηγοριων κτλ, κ αρα της σκεψης. Μπορει να υπαρχει η οχι φιλολογικο προβλημα η/και νομικο αλλα αυτο αφορα περισσοτερο τους φιλολογους και τους νομικους αντιστοιχα. Η γλωσσα ειναι ζωντανη και οι λεξεις που χρησιμοποιουμε καθημερινα μπορει να παραπεμπουν σε εννοιες άλλες απο αυτες για την οποιες αρχικα ειχαν σχηματιστει, η στα πλαισια μια ορολογιας, οπως των νομικων επιστημων να σημαινουν κατι εντελως διαφορετικο. Αν κ σωστη κ χρησιμη η παρατηρηση του συγγραφεα του μπλοκ, περισσοτερη βαρυτητα εδω βρισκω οτι εχει η χρηση αυτη καθαυτη της λεξης λαθρο, ειτε στεκει νομικα η φιλολογικα, ειτε οχι. Το λαθρο παραπεμπει αμεσως στο παρανομο, το εγκληματικο κ δημιουργηται σαφεστατα μια σχεση μεταξυ της ευρειας εννοιας του παρανομου κ του εγκληματια με αυτη του μεταναστη, η οποια δεν προσδιοριζει καθολου το ειδος ή την ποιοτητα της παρανομιας και αδιαφορει για το εκαστοτε οικονομικο-κοινωνικο πλαισιο αυτης της "παρανομιας". Παρανομος ειναι ενας φονος, παρανομο ειναι κ το να μη κανεις φορολογικη δηλωση. Προκειται ωστοσο απο ηθικης αποψης για δυο εντελως διαφορετικες ενεργειες. Το γεγονος οτι καποιος περνα τα συνορα διχως χαρτια δεν καθιστα αυτοματως την καθε του κινηση εντος της ελλαδας παρανομη η εγκληματικη απο ηθικης αποψης. Μπορει να την καθιστα παρανομη απο νομικης αποψης. Μπορει ενα χαρτι νομικα να κανει την διαφορα, ηθικα η ανθρωπιστικα ομως οχι. Ανοιχτος λοιπον στην ερμηνεια ο ορος κ σε συνδυασμο φυσικα με τον τροπο που χρησιμοποιηται κ προβαλλεται απο τα μιντια ( που φροντιζουν να ταυτισουν γενικα την εννοια του μεταναστη με τον εγληματια) ειναι σαφεστατα αρνητικα φορτισμενος και παραπεμπει σε συγκεκριμενα πραματα στην συνειδηση του κοινου. Επομενως εχουν μεγαλη σημασια οι οροι που επιλεγουμε να χρησιμοποιησουμε οταν αναφερομαστε σε κατι, διοτι καμια λεξη δεν ειναι ουτερη καθως παντα χρησιμοποιηται, ερμηνευται κ αλληλεπιδρα μεσα και με ενα συγκεκριμενο πλαισιο. Κ οντως μπορει οι μεταναστες εχοντας τοσα προβληματα να μην προσβαλλονται απο τη χρηση του ορου, αλλα απο τη στιγμη που αυτη η χρηση του ορου τους συνδεει με εγκληματικες συμπεριφορες, τοτε ενδέχεται να δικαιολογισει στην συνειδηση της κοινωνιας συμπεριφορες που αρμοζουν σε εγκληματιες. Κ αυτο ειναι εξαιρετικα προβληματικο
Δημοσίευση σχολίου