Νομικές εκτιμήσεις για τα προαπαιτούμενα

Εντατική νομοπαρασκευαστική δραστηριότητα επιβάλλει για τις επόμενες μέρες η Δήλωση της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης (αγγλικά και ελληνικά). Το κείμενο περιλαμβάνει μια σειρά από μέτρα που πρέπει να λάβει η Ελληνική Δημοκρατία, ως προϋπόθεση αποκατάστασης εμπιστοσύνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απόφαση για ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και την δανειοδότηση της Ελλάδας, κατόπιν αιτήματος του Υπουργού Οικονομικών. Δεν θα ασχοληθώ με τις γενικόλογες αναφορές που αφορούν ζητήματα όπως ο ΦΠΑ, το συνταξιοδοτικό και το εργατικό δίκαιο, καθώς αναφέρονται μόνο ως τίτλοι, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω επιμέρους διαπραγματεύσεων.

Ως τις 15 Ιουλίου 2015 θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχουν ληφθεί μέτρα για την διασφάλιση της πλήρους ανεξαρτησίας της ΕΛ.ΣΤΑΤ. Αυτό σημαίνει νομοθετική επέμβαση στον τρόπο στελέχωσης της ανεξάρτητης αρχής, αλλά και στις εγγυήσεις προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των στελεχών της. Ο σκοπός είναι η μεγαλύτερη δυνατή εγγύηση ότι τα στατιστικά αποτελούν πνευματικό έργο ανθρώπων που δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με την εκτελεστική εξουσία (δηλ. την Κυβέρνηση). Επί του παρόντος, η επιλογή του προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ γίνεται από την Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, με πλειοψηφία 4/5, γεγονός που ισχύει ακόμη και για τις συνταγματικά προβλεπόμενες ανεξάρτητες αρχές. Ο Πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ είναι το μοναδικό στέλεχος της ανεξάρτητης αρχής που επιλέγεται με αυτή την διαδικασία. 

Ως τις 22 Ιουλίου 2015 θα πρέπει, μεταξύ άλλων να ψηφιστεί ο νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας. Παρόλο που η διατύπωση στη Δήλωση δίνει την εντύπωση ότι δεν υπάρχει ήδη τέτοιος κώδικας, στην πραγματικότητα η πολιτική δικονομία, δηλαδή οι κανόνες με τους οποίους διεξάγονται οι δίκες που αφορούν ιδιωτικές διαφορές, ισχύει από τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού κράτους και ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας θεσπίστηκε από την δεκαετία του 1960, έχει υποστεί επίσης αλλεπάλληλες τροποποιήσεις μέχρι και πρόσφατα. Η σχεδιαζόμενη τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας από την προηγούμενη κυβέρνηση (ως προς την ουσιαστική κατάργηση της ζωντανής εξέτασης μαρτύρων στην αστική δίκη και ως προς τις διατάξεις που σχετίζονται με την αναγκαστική εκτέλεση και τις κατασχέσεις) προκάλεσε δικηγορικό δημοψήφισμα και εκτεταμένες κινητοποιήσεις του δικηγορικού σώματος στα τέλη του 2014. Τελικώς η διαδικασία διεκόπη, καθώς η αδυναμία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας οδήγησε στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015. Ο νυν Υπουργός Δικαιοσύνης είχε συστήσει ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την αναθεώρηση του ΚΠολΔ, με χρόνο παράδοσης του σχεδίου στις 30 Ιουνίου 2015.

Μέχρι την ίδια ημερομηνία θα πρέπει να έχει ενσωματωθεί στο εσωτερικό δίκαιο η Οδηγία 2014/59/ΕΕ για τη θέσπιση πλαισίου για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων. Πρόκειται για τους κανόνες για τις τράπεζες που παρουσιάζουν προβλήματα. Σύμφωνα με το άρθρο 130, η Οδηγία έπρεπε να είχε ενσωματωθεί στο εσωτερικό δίκαιο ως την 31.12.2014 και η ισχύς της να ξεκινήσει από την 1.1.2015, ενώ για ορισμένα κεφάλαια της Οδηγίας, η εφαρμογή τους μπορεί να παραταθεί ως την 1.1.2016.Σημειωτέον ότι η Οδηγία θεσπίστηκε κατά την διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας της Ε.Ε., στις 15.5.2014.

Ως τις 20 Ιουλίου 2015 θα πρέπει να έχει υποβληθεί ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της Δημόσιας Διοίκησης, με έμφαση την ανάπτυξη ικανοτήτων (capacity building) αλλά και την απο-πολιτικοποίηση. Πιθανώς αυτό θα σημαίνει σαφείς περιγραφές αρμοδιοτήτων για τους δημοσίους υπαλλήλους, καθώς και κατάργηση θέσεων στις οποίες διορίζονται στελέχη απευθείας από τους υπουργούς κατά παράκαμψη κάθε άλλης διαδικασίας (γενικοί γραμματείς, μετακλητοί κ.τ.λ.).

Είναι βέβαιο ότι σε αυτές τις ασφυκτικές προθεσμίες δεν επιτρέπουν την τήρηση ορισμένων ρυθμίσεων του Ν.4048/2012 (Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης), όπως η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης.