Υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο κριτήριο που διαχωρίζει τις νόμιμες πολιτειακές μεταβολές από τα πραξικοπήματα και τις δικτατορίες, παρόλο που και στα δύο υπάρχει βίαιη διακοπή: ο λαός. Μια έννοια που δεν είναι ιδιαίτερα αγαπητή στην εποχή μας, αλλά στις πολιτειακές μεταβολές δεν υπάρχουν ούτε "πολίτες" ούτε "εκλογικό σώμα". Η επανάσταση - αντίθετα από το πραξικόπημα- παράγει δίκαιο και η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου παρήγαγε πρωτογενές συνταγματικό δίκαιο. Μπορεί η βίαιη διακοπή της απόλυτης μοναρχίας να επήλθε με την ισχυρή στρατιωτική παρουσία που οργάνωσε ο στρατηγός της Αθήνας, αλλά το Σύνταγμα ήταν αίτημα που ειχε ωριμάσει στην λαϊκή βάση. Λέγεται ότι κάποτε ένας χωρικός την ώρα που περιόδευε ο Όθωνας του είπε ότι πρέπει να δώσει σύνταγμα. Ο βασιλιάς τον ρώτησε αν γνωρίζει τί είναι το σύνταγμα. Ο άλλος του είπε ότι είναι μια γραφή που λέει ποια είναι τα δίκαιά σου και ποια τα δίκαιά μου. Η αυλή του Όθωνα ως τότε είχε κι ένα άλλο επιχείρημα: "έχετε συνταγμα, αλλά είναι άγραφο". Οι βαυαροί δεν μπορούσαν βέβαια να πείσουν τον λαό ότι η αιώνια βρετανική παράδοση του άγραφου καταστατικού θα μπορούσε να παράγει εμπιστοσύνη και στην σχέση ενός νέου βασιλια με την πολιτική τάξη και, κυρίως, με την νέα αστική τάξη που διαμορφωνόταν στο νεοσύστατο κράτος.
Η βίαιη διακοπή είναι ένας νομικός όρος - δεν έχει το νόημα που θα του προσέδιδε η χρήση του όρου στην καθομιλουμένη - και σημειώθηκε πολλές φορές στην συνταγματική ιστορία της χώρας, με ποιο πρόσφατη την συντακτική Βουλή του 1975. Μπορεί η πολιτειακή μετάβαση να ήταν αναίμακτη, αυτή καθαυτή, αλλά δεν υπήρξε ούτε "αναθεώρηση" του συντάγματος, ούτε βέβαια υποβολή παραίτησης του προηγούμενου καθεστώτος, νομικά. Η ορκωμοσία Καραμανλή το 1974 ήταν μια βίαιη διακοπή που συνοδεύτηκε από την συνταγματική επικύρωσή της κι όχι από κάποια αναθεωρητική διαδικασία.
Στα διδάγματα της 3ης Σεπτεμβρίου βρίσκονται θεμελιώδη εργαλεία τεχνογνωσίας για την εξέλιξη της Ελληνικής Δημοκρατίας, κυρίως σε επίπεδο όρων και συμβολισμών: ένα νέο Σύνταγμα προϋποθέτει ενάσκηση της πρωτογενούς συνταγματικής εξουσίας, σε συνθήκες που οι τρεις κρατικές λειτουργίες συμπυκνώνονται, με όλους τους κινδύνους που ενέχει αυτό. Γι΄ αυτό κάθε Σύνταγμα που θέλει να αποτρέψει και να απομακρύνει την ανωμαλία της πρωτογενούς εξουσίας, τις συνέπειες μιας επικίνδυνης λαϊκής εξέγερσης με απρόβλεπτες επιπτώσεις, ορίζει κανόνες αναθεώρησης που πρέπει να τηρούνται ευλαβικά. Ο λαός πλέον με τους κανόνες της αναθεώρησης είναι οι πολίτες (άρα μόνο όσες/όσοι έχουν δικαιώμα ψήφου) που εκλέγουν τους βουλευτές τους για την αναθεωρητική βουλή. Η 3η Σεπτέμβρη ανήκει στην ιστορία και επανέρχεται ως δίδαγμα που ορίζει το πρίν και το μετά. Όταν είσαι στο μετά, δεν μπορείς να το ταυτίζεις με το πριν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου