O Eυρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ) γνωστοποιεί τις αρχικές του σκέψεις για τη σημερινή απόφαση του ΔΕΚ στις δύο υποθέσεις δεδομένων PNR σχετικά με τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων επιβατών πτήσεων προς ΗΠΑ. Ο Επόπτης άσκησε για πρώτη φορά σε αυτές τις υποθέσεις, τις αρμοδιότητές του να παρέμβει ενώπιον του ΔΕΚ προς υποστήριξη του Κοινοβουλίου.
Το Δικαστήριο σήμερα αποφάσισε να ακυρώσει τις αποφάσεις του Συμβουλίου και της Επιτροπής επί των οποίων θεμελιωνόταν η πρόσβαση των αρχών ΗΠΑ στα δεδομένα PNR των Ευρωπαϊκών αερογραμμών, χωρίς να υπεισέλθει στην ουσία αυτών των αποφάσεων. Κρίνοντας ότι επιλέχθηκε εσφαλμένη νομική βάση, αφού η επεξεργασία αφορά τη δημόσια ασφάλεια και δράστηριότητες του ποινικού δικαίου, το ΔΕΚ αναφέρει ότι δεν είναι αποφασιστικό το γεγονός ότι τα δεδομένα συλλέχθηκαν αρχικά για εμπορικούς σκοπούς (την αερομεταφορά των επιβατών).
Ο Peter Hustinx, ΕΕΠΔ, αναφέρει: "Η απόφαση φαίνεται να έχει δημιουργήσει ένα παραθυράκι στην προστασία των ευρωπαίων πολιτών, όσον αφορά τη χρήση των δεδομένων τους για σκοπούς ποινικής καταστολής. Αυτό καθιστά όλο και πιο σημαντική τη χωρίς καθυστέρηση θέσπιση ενός κατάλληλου και συνεκτικού νομοθετήματος που να διασφαλίζει την προστασία προσωπικών δεδομένων εκτός του πλαισίου του τρίτου πυλώνα"
Η απόφαση είναι πολύ σημαντική από πλευράς προστασίας προσωπικών δεδομένων και μια προσεκτική ανάλυση των συνεπειών της είναι αναγκαία. Η αρχική αντίδραση του ΕΕΠΔ είναι ότι:
- προσδιορίζει το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας για την προστασία δεδομένων (95/46), κυρίως όταν υπεισέρχονται ζητήματα καταπολέμησης του εγκλήματος.
- φαίνεται ότι δημιουργεί ένα παραθυράκι στην προστασία του Ευρωπαίου πολίτη, καθώς δεν είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεδομένα που έχουν συλλεχθεί για εμπορικούς σκοπούς αλλά χρησιμοποιηθεί από την αστυνομία προστατεύονται από την Οδηγία για την προστασία δεδομένων.
Η απόφαση θα αναπτύξει τα αποτελέσματά της ύστερα από μία μεταβατική περίοδο που λήξει στις 30 Σεπτεμβρίου. Ο Επόπτης επιμένει ότι όλοι οι παράγοντες θα πρέπει να αξιοποιήσουν αυτό το χρονικό διάστημα για να δοθεί μια ισορροποιημένη λύση. Όσον αφορά το δικό του ρόλο, ο Επόπτης θα παραμείνει διαθέσιμος ως σύμβουλος για τα όργανα της ΕΕ στις προτάσεις τους για τα νομοθετήματα που θα αντικαταστήσουν τις ακυρωθείσες αποφάσεις και θα συνεργαστεί ενεργά με τις εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων των κρατών μελών της ΕΕ.
Πρώτα απ' όλα πρέπει να δοθούν συγχαρητήρια στον Επόπτη για τα αντανακλαστικά του: πρόλαβε και εξέδωσε δελτίο τύπου που σχολιάζει την απόφαση του ΔΕΚ την ίδια μέρα της δημοσίευσής της! Αυτό θα πρέπει να εμπνεύσει όλες τις ανεξάρτητες αρχές για το τι σημαίνει ταχεία και αποτελεσματική παρέμβασή τους στην δημόσια ζωή όταν ανακύπτει ένα θέμα που εμπίπτει στις αρμοδιότητές τους. Αντίθετα, η ελληνική Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων δεν έχει δημοσιεύσει δελτίο τύπου στην ιστοσελίδα της σχετικά με την εξέλιξη της υπόθεσης που εκκρεμεί εναντίον της στο ΣτΕ, σχετικά με τις κάμερες του οδικού δικτύου Αττικής.
Δεύτερον, ο Επόπτης προβαίνει σε μια πολύ σημαντική παρατήρηση. Σχολιάζει ότι το Δικαστήριο ακύρωσε μεν τις δύο αποφάσεις, αλλά περισσότερο για τυπικούς και όχι για ουσιαστικούς λόγους. Είναι προφανές ότι ο Επόπτης, παρόλο που δεν το λέει ευθέως, διαφωνεί με την απόφαση. Όχι βέβαια επειδή συμφωνεί με τις δύο αποφάσεις που ακυρώθηκαν (άλλωστε ο ίδιος άσκησε παρέμβαση ζητώντας την ακύρωσή τους), αλλά επειδή το Δικαστήριο, κατά τη γνώμη του υπέπεσε σε ένα νομικό σφάλμα που μπορεί να έχει μάλιστα δυσάρεστες επιπτώσεις για το δίκαιο της προστασίας προσωπικών δεδομένων: τα δεδομένα επιβατών συλλέγονται για έναν εμπορικό σκοπό, για την έκδοση του εισιτηρίου τους, κατά τον Επόπτη. Συνεπώς, αυτή η συλλογή εμπίπτει στο κοινοτικό δίκαιο, άρα στην Οδηγία 95/46. Το ΔΕΚ όμως με την απόφασή του είπε ότι, επειδή ο σκοπός της επεξεργασίας δεν είναι αποκλειστικά εμπορικός, αλλά στην ουσία σκοπός σχετικός με την καταπολέμηση του εγκλήματος, το σύνολο της επεξεργασίας βρίσκεται εκτός του πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας, άρα και εκτός της αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Αυτός είναι ο τυπικός λόγος για τον οποίο ακύρωσε τις αποφάσεις της Κομισιόν και του Συμβουλίου. Πιο ενδελεχής, ο Επόπτης παρατηρεί ότι αν εφαρμοστεί κατά γράμμα αυτή η νομολογία, σημαίνει ότι κάθε δεδομένο που συλλέγεται στο πλαίσιο μιας εμπορικής δραστηριότητας (εφαρμογής Οδηγίας), αλλά χρησιμοποιείται στη συνέχεια στο πλαίσιο της ποινικής καταστολής (εκτός Οδηγίας), θα εκπίπτει της κοινοτικής προστασίας!
Η παρατήρηση του Επόπτη είναι κατ΄ αρχήν ορθή και συνδέεται και με την παρέμβασή του για θέσπιση ενός γενικού νομοθετήματος που καλύπτει όχι μόνο τις εμπορικές επεξεργασίες όπως η Οδηγία, αλλά γενικότερα την επεξεργασία δεδομένων εκτός του πρώτου πυλώνα της ΕΕ (δηλαδή τις περιοχές της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας των κρατών σε ποινικές υποθέσεις και την κοινή εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ). Και το λέει αυτό ο Επόπτης, ενώ γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η συζήτηση για μια Απόφαση-Πλαίσιο του Συμβουλίου ΕΕ για την προστασία προσωπικών δεδομένων στον τρίτο πυλώνα της ΕΕ, απόφαση για την οποία έχει εκδώσει και γνωμοδότηση.
Η δική μου θέση είναι η εξής: ένα ποσοστό των δεδομένων που ζητούν οι ΗΠΑ είναι όντως αυτά που ζητούνται έτσι κι αλλιώς για να κλειστεί μία θέση σε αεροπορική πτήση. Σε αυτά τα "κοινά" δεδομένα, πράγματι ισχύει σε πλήρη έκταση αυτό που λέει ο Επόπτης: καλύπτονται από την Οδηγία 95/46 και η νομολογία του Δ.Ε.Κ. δημιουργεί πράγματι αμφιβολίες για την έκταση εφαρμογής της. Ωστόσο, τα 34 στοιχεία που ζητούσαν οι ΗΠΑ (PNR data) περιλαμβάνουν και ειδικές κατηγορίες πληροφοριών τα οποία δεν ζητούνταν πάντα, αλλά μόνο με την αντιτρομοκρατική νομοθεσία μετά τις 11.9.01. Για αυτά τα στοιχεία, είναι ξεκάθαρο ότι από την πρώτη στιγμή συλλέγονται όχι στο πλαίσιο εμπορικής δραστηριότητας, αλλά εξ αρχής για σκοπούς καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος. Η συλλογή αυτών των δεδομένων εξ αρχής εκπίπτει του πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας και η απόφαση του ΔΕΚ είναι απόλυτα εύστοχη ως προς αυτά τα δεδομένα.
Ο Επόπτης περίμενε ότι το ΔΕΚ θα έμπαινε και στην ουσία των αποφάσεων, κρίνοντας το περιεχόμενό τους με τα κριτήρια του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ (προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), πράγμα που φαίνεται και από το κείμενο της παρέμβασής του ενώπιον του ΔΕΚ. Σημειωτέον πάντως, ότι ο Γενικός Εισαγγελέας εξέτασε τη συμβατότητα των αποφάσεων με την ΕΣΔΑ και δεν βρήκε ότι υφίσταται πρόβλημα προσβολής των ατομικών δικαιωμάτων από αυτές. Το ΔΕΚ έκανε "γαργάρα" το θέμα, αποδεχόμενο τον τυπικό λόγο ακύρωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου