Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα και μία νίκη για τον κόσμο της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εξέδωσε την απόφασή του στην περίφημη υπόθεση για την πρόσβαση των αρχών ΗΠΑ στα αρχεία με τα προσωπικά δεδομένα των επιβατών αεροπορικών πτήσεων που προέρχονται από την ΕΕ.
Η υπόθεση έχει παρουσιαστεί εκτενώς από το e-lawyer καθώς είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία στο Λουξεμβούργο και να μεταφέρουμε το κλίμα και την ατμόσφαιρα της δίκης.
Σήμερα το Δικαστήροιο εξέδωσε την απόφαση, σύμφωνα με την οποία ήταν παράνομη, με όρους κοινοτικού δικαίου, η συμφωνία που υπέγραψε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα με τις ΗΠΑ.
Είναι πολύ σημαντικό ότι τα αντανακλαστικά ορισμένων κοινοτικών οργάνων παραμένουν ενεργά και υπενθυμίζουν ότι και υπάρχει Κράτος Δικαίου στην ΕΕ, καθώς υπάρχουν οι κατάλληλη ελεγκτικοί μηχανισμοί που δεν υπολογίζουν το πολιτικό ή άλλο κόστος.
Μεταφράζω από το Δελτίο Τύπου του Δικαστηρίου και επιφυλάσσομαι για περισσότερα σχόλια αργότερα:
"Ύστερα από τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, οι ΗΠΑ θέσπισαν νομοθεσία σύμφωνα με την οποία οι αερομεταφορείς που οργανώνουν πτήσεις προς, από ή δια ΗΠΑ θα πρέπει να παράσχουν στις αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών ηλεκτρονική πρόσβαση στα δεδομένα που περιλαμβάνονται στα πληροφοριακά συστήματα κρατήσεων και αναχωρήσεω, τα οποία ονομάζονται "Passenger Name Records" (PNR).
Καθώς η Ευρωπαϊκής Επιτροπή θεώρησε ότι αυτές οι διατάξεις θα μπορούσαν να έρθουν σε αντίθεση με την κοινοτική νομοθεσία και την νομοθεσία των κρατών μέλών για την προστασία δεδομένων, ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τις αρχές των ΗΠΑ. Ύστερα από αυτές τις διαπραγματεύσεις, η Επιτροπή εξέδωσε στις 14 Μάη 2004 μία Απόφαση (η Απόφαση της Επάρκειας) θεωρώντας ότι το Γραφείο Προστασίας Τελωνείων και Συνόρων των ΗΠΑ (CBP) διασφαλίζει ένα επαρκές επίπεδο για την προστασία των δεδομένων που μεταφέρονται από την Κοινότητα. Στις 17 Μάη 2004, το Συμβούλιο εξέδωσε μια Απόφαση για την έγκριση της σύναψης μιας Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των ΗΠΑ για την επεξεργασία και διαβίβαση των δεδομένων PNR από τους αερομεταφορείς που είναι εγκατεστημένοι στα Κράτη μέλη της Κοινότητας προς το CBP. Αυτή η συμφωνία υπογράφηκε στην Washington στις 28 Μάη 2004 και τέθηκε σε εφαρμογή την ίδια μέρα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αιτήθηκε στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων την ακύρωση της Απόφασης του Συμβουλίου και της Απόφασης για την Επάρκεια, ισχυριζόμενο, ιδιαίτερα, ότι η θέσπιση της Απόφασης για την Επάρκεια ήταν καθ' υπέρβαση αρμοδιοτήτων, ότι το άρθρο 95 ΣυνθΕΚ δεν συνιστά επαρκή νομική βάση για την Απόφαση που εγκρίνει τη σύναψη και ότι στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων παρενέβη για την υποστήριξη του Κοινοβουλίου και στις δύο υποθέσεις. Ήταν η πρώτη του παρέμβαση ενώπιον του Δικαστηρίου, από την ίδρυση της Αρχής.
Στη σημερινή απόφαση, το Δικαστήριο ακύρωσε και τις δύο Αποφάσεις.
Η Απόφαση για την Επάρκεια
Το Δικαστήριο εξέτασε πριν απ' όλα εάν η Επιτροπή μπορούσε να θεσπίση έγκυρα απόφαση για την επάρκεια επί τη βάσει της Οδηγίας 95/46/ΕΚ. Παρατήρησε ότι κατά το άρθρο 3(2) της οδηγίας, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οι επεξεργασίες προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο δραστηριοτήτων που εκφεύγουν από το πεδίο εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου και, σε κάθε περίπτωση , οι επεξεργασίες δεδομένων που αφορούν την δημόσια ασφάλεια, την άμυρα, την ασφάλεια του κράτους και τις δραστηριότητες στο πεδίο του ποινικού δικαίου.
Σύμφωνα με την απόφαση για την επάρκεια, οι προϋποθέσεις για την μετάδοση δεδομένων βασίζονται στην νομοθεσία ΗΠΑ, όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της ασφάλειας και η Κοινότητα δεσμεύεται πλήρως να υποστηρίξει τις ΗΠΑ στον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία και τα PNR θα χρησιμοποιηθούν αυστηρά για χρήσεις όπως η πρόληψη και καταπολέμηση της τρομοκρατίας και σχετικών εγκλημάτων, αλλά και άλλων σοβαρών εγκλημάτων, μεταξύ των οποίων το οργανωμένο έγκλημα. Ως εκ τούτου, η μετάδοση των δεδομένων PNR στο CBP συνιστά επεξεργασία δεδομένων που αφορά την δημόσια ασφάλεια και τις δραστηριότητες του κράτους στην περιοχή του ποινικού δικαίου.
Ενώ μπορεί να υποστηριχθεί ότι τα δεδομένα αυτά άρχικά συλλέγονται από αερομεταφορείς στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας που εμπίπτει στο πεδίο του κοινοτικού δικαίου, δηλαδή στο πλαίσιο της πώλησης ενός αεροπορικού εισιτηρίου που παρέχει το δικαίωμα χρήσης ορσισμένων υπηρεσιών, η επεξεργασία δεδομένων που λαμβάνεται υπόψη στην Απόφαση για την Επάρκεια, είναι, εντελώς διαφορετικής φύσης. Η απόφαση δεν αφορά επεξεργασία αναγκαία για την παροχή υπηρεσιών, αλλά επεξεργασία αναγκαία για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας και σκοπούς καταπολέμησης του εγκλήματος.
Το γεγονός ότι τα δεδομένα αυτά έχουν συλλεχθεί από ιδιωτικούς οργανισμούς για εμπορικούς σκοπούς και είναι εκείνοι που οργανώνουν την μετάδοση των δεδομένων σε ένα κράτος μη-μέλος δεν αποκλείει ότι η μετάδοση είναι επεξεργασία δεδομένων που εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Η μετάδοση εμπίπτει εντός του πλαισίου που έχει θεσπιστεί από τις κρατικές αρχές σχετικά με τη δημόσια ασφάλεια.
Γι' αυτό το Δικαστήριο συμπέρανε ότι η Απόφαση για την Επάρκεια δεν εμπίπτει εντός του πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας, ακριβώς επειδή αφορά επεξεργασία προσωπικών δεδομένων που εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Συνακόλουθα, το Δικαστήριο ακύρωση την Απόφαση για την Επάρκεια. Το Δικαστήριο προσέθεσε ότι δεν είναι αναγκαίο να εξετάσει άλλους ισχυρισμούς που τέθηκαν από το Κοινοβούλιο.
Η Απόφαση του Συμβουλίου
Το Δικαστήριο κρίνει ότι το άρθρο 95 ΣυνθΕΚ, σε συνανάγνωση προς το άρθρο 25 της Οδηγίας, δεν μπορεί να θεμελιώσει αρμοδιότητα της Κοινότητας για σύναψη Συμφωνίας με τις ΗΠΑ ως προς αυτό το ζήτημα. Η Συμφωνία σχετίζεται με την μετάδοση δεδομένων όπως στην απόφαση για την Επάρκεια και γι' αυτό οι επεξεργασίες δεδομένων εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Συνακόλουθα, το Δικαστήριο ακύρωσε την Απόφαση του Συμβουλίου για την έγκριση της Σύναψης της Συμφωνίας και δεν θεώρησε αναγκαίο να εξετάσει τους άλλους λόγους ακύρωσης που ήγειρε το Κοινοβούλιο.
Περιορισμός ισχύος της Απόφασης.
Καθώς η Συμφωνία παραμένει εφαρμοστέα για μια περίοδο 90 ημερών από την κοινοποίηση της λήξης της, το Δικαστήριο αποφάσισε, για λόγους ασφάλειας δικαίου και προκειμένου να προστατευθούν τα πρόσωπα που αφορά, να διατηρήσει την ισχύ της Απόφασης για την Επάρκεια μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2006."
2 σχόλια:
Θα διοργανώσεις πάρτυ; (χωρίς κάμερες φυσικά ;-))
Όταν φτάνεις στις ΗΠΑ πάντως σου παίρνουν δαχτυλικά αποτυπώματα και σε φωτογραφίζουν. Το ότι η αεοροπορική εταιρεία είχε στείλει ήδη τα στοιχεία μου μου φάνηκε ασήμαντο μετά από αυτό.
Το θέμα ειναι ότι οι ΗΠΑ δεν ήθελαν απλώς να τα στέλνουν οι εταιρίες (σύστημα push) αλλά να μπαίνει το ίδιο το CBP στα αρχεία των εταιριών και να κατεβάζει ανά πάσα στιγμή ό,τι θέλει. Νομικά είναι εντελώς διαφορετικό και πολύ πιο παρεμβατικό με όρους ιδιωτικότητας. Η αντίστοιχη συμφωνία με τον Καναδά π.χ. έχει ακολουθήσει το σύστημα push.
Από τα στοιχεία εξάλλου, οι ΗΠΑ εξήγαγαν διάφορα άλλα δεδομένα όπως οι πολιτικές πεποιθήσεις, με αμφίβολης ακρίβειας, αλλά και σκοπιμότητας επεξεργασίες. Και ο Privacy Act της Αμερικής δεν ισχύει για μη-αμερικάνους πολίτες! Δηλαδή η νομική προστασία αυτών των στοιχείων ήταν εντελώς έωλη και βασιζόταν στην καλή θέληση των αμερικάνων και όχι σε δεσμεύσεις.
Διευκρινίζω ότι οι ενστάσεις μου είναι καθαρά νομικές (αντιπαθώ το γενικότερο στείρο αντιαμερικανισμό που παρατηρείται σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες) και σχετίζονται με την έλλειψη ενός πλήρους νομικού και πρακτικού συστήματος προστασίας προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ. Σε αυτό το θέμα είμαστε πρωτοπορία ως ΕΕ. Και την πρωτοπορία αυτή επιβεβαιώνει σήμερα και το ΔΕΚ. Εύχομαι να την επιβεβαιώσει ακυρώνοντας και την Οδηγία για τη διατήρηση των τηλεπικοινωνιακών δεδομένων (2006/24/ΕΚ) ύστερα από την προαναγγελθείσα προσφυγή της Ιρλανδίας.
Δημοσίευση σχολίου