Κώδικας Δεοντολογίας Ιστολογίων

Όπως γνωρίζετε όσοι παρακολουθείτε το e-lawyer, με το ζήτημα της αυτορρύθμισης στον χώρο της μπλογκόσφαιρας ασχολούμαι από την αρχή της παρουσίας μου εδώ. Για το θέμα έχουν γίνει αρκετές συζητήσεις και η άποψη της πλειοψηφίας είναι σαφώς κατά της αυτορρύθμισης.

Ανεξάρτητα από αυτό όμως, επί μεγάλο χρονικό διάστημα έχω επεξεργαστεί ορισμένες αρχές, οι οποίες λόγω του θεμελιώδη χαρακτήρα τους, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια βάση για συζήτηση.

Παρουσιάζω, λοιπον, σήμερα μια κωδικοποίηση αυτών των αρχών, σε μια στοιχειώδη δομή, η οποία νομίζω ότι μπορεί να συγκεντρώσει ένα σημαντικό βαθμό συναίνεσης, αν όχι ομοφωνίας.

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΩΝ

Άρθρο 1
Γενικά


Η δυνατότητα κάθε πολίτη του Διαδικτύου να διατηρεί προσωπικό ή ομαδικό ιστολόγιο συνεπάγεται μια δέσμη δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Με το παρόν κείμενο διακηρύσσονται οι αρχές που διέπουν τη λειτουργία των ιστολογίων.

Άρθρο 2
Αρχές για τη μετάδοση ειδήσεων

Όταν ένα ιστολόγιο χρησιμοποιείται ως μέσο για τη μετάδοση ειδήσεων, δηλαδή πληροφοριών για πραγματικά περιστατικά που αφορούν ένα ευρύτερο σύνολο αναγνωστών, πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω αρχές:

α) η δημοσιοποίηση πρέπει να αφορά όλη την αλήθεια, χωρίς διαστρέβλωση, αλλοίωση ή παρουσίαση επιλεκτικών στοιχείων από την μεταδιδόμενη είδηση,

β) η ακρίβεια της είδησης πρέπει να ελέγχεται πριν την μετάδοση, με κάθε πρόσφορο μέσο, όπως η διασταύρωση των πληροφοριών με την συλλογή των στοιχείων από τουλάχιστον δύο διαφορετικές, ανεξάρτητες μεταξύ τους, πηγές,

γ) όταν η είδηση ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υπόληψη ενός προσώπου, τη μετάδοσή της θα πρέπει να συνοδεύει πλήρης παράθεση των αποδεικτικών στοιχείων που θεμελιώνουν την ακρίβειά της, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν συλλεχθεί με θεμιτά και νόμιμα μέσα – διαφορετικά η δημοσιοποίηση της είδησης πρέπει να αποφεύγεται,

δ) η είδηση (πληροφορία για πραγματικό περιστατικό) πρέπει να διακρίνεται με σαφήνεια από το σχόλιο του ιστολόγου (ερμηνείες, εκτιμήσεις, κριτικές, χαρακτηρισμοί),

ε) ο τίτλος του κειμένου πρέπει να αντιστοιχεί με το περιεχόμενο του (αρχή της σχετικότητας τίτλου – είδησης)

στ) η χρήση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων να γίνεται με ακρίβεια, αναφορά στην πηγή –εφόσον τα δεδομένα δεν έχουν χορηγηθεί υπό τον όρο της εμπιστευτικότητας- και μνεία στις επιστημονικές μεθόδους με τις οποίες εκπονήθηκαν.

ζ) η είδηση πρέπει να μεταδίδεται ανεπηρέαστα από προσωπικές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές, φιλοσοφικές και πολιτισμικές απόψεις ή πεποιθήσεις του ιστολόγου – αυτές τις εκφράζει στο πλαίσιο του σχολιασμού ή της κριτικής του,

η) εφόσον υπάρχουν περισσότερες εκδοχές ή απόψεις για ένα πραγματικό περιστατικό, πρέπει να εκτίθενται όλες ή έστω οι πιο αντιπροσωπευτικές από αυτές, για την πληρότητα της κάλυψης.

Άρθρο 3
Αρχές για τον σχολιασμό και την κριτική γεγονότων ή προσώπων

1. Ο δημόσιος σχολιασμός, η κριτική, η αξιολόγηση και ο σχολιασμός αποτελούν τον πυρήνα της ελευθερίας της έκφρασης και δεν πρέπει να παρεμποδίζονται από κανέναν, ούτε ανάμεσα στους ίδιους τους ιστολόγους.

2. Ωστόσο, κατά την άσκηση αυτών των δραστηριοτήτων, τα ιστολόγια πρέπει να σέβονται:

α) το τεκμήριο της αθωότητας, δηλαδή την μη ενοχοποίηση πριν την αμετάκλητη καταδίκη κάποιου για ένα αδίκημα που τιμωρείται από το νόμο,

β) τους ανήλικους, τους ηλικιωμένους, τα πρόσωπα με ειδικές ανάγκες και με σοβαρά προβλήματα υγείας, εφόσον αυτές οι ιδιότητες είναι γνωστές στο σχολιαστή,

γ) τα άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, καθώς και αυτούς που έχουν προφανώς ψυχικό πρόβλημα, αποφεύγοντας να προβάλουν την ιδιαιτερότητά τους.

3. Η ελευθερία της έκφρασης επιτρέπει την οξεία κριτική και την ειρωνεία, όχι όμως και την εξύβριση, την δυσφήμηση, την συκοφαντική δυσφήμηση και την προσβολή της προσωπικότητας του άλλου.

Άρθρο 4
Ελεύθερο λογισμικό και πνευματική ιδιοκτησία


Η χρήση έργων λόγου και τέχνης τρίτων προσώπων στα ιστολόγια επιτρέπεται εφόσον γίνεται για λόγους ενημέρωσης, τεκμηρίωσης ή σχολιασμού επί των ίδιων των έργων.
Η χρήση τέτοιων έργων πρέπει πάντα να γίνεται με απόλυτο σεβασμό των όρων που προβλέπονται σε τυχόν άδειες ανοικτού κώδικα που συνοδεύουν το έργο και σε κάθε περίπτωση, η χρήση πρέπει να :

α) συνοδεύεται από μνεία στον δημιουργό και τον παραγωγό του έργου και αν αυτοί δεν είναι γνωστοί με link στην πηγή από όπου ο ιστολόγος εντόπισε το έργο
β) να μην παρακωλύει την κανονική εμπορική ή άλλη εκμετάλλευση του έργου εκ μέρους του δημιουργού ή του παραγωγού
γ) να μην αλλοιώνει την ακεραιότητα του έργου, δημιουργώντας εσφαλμένη εντύπωση για το περιεχόμενο ή την ποιότητά του
δ) να μην υπάρχει αντίθεση του δημιουργού ή του παραγωγού στη χρήση του έργου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η χρήση του έργου επιτρέπεται μόνο εφόσον το ίδιο το έργο αποτελεί στοιχείο της επικαιρότητας.

3. Η χρήση έργων λόγου και τέχνης τρίτων προσώπων στα ιστολόγια δεν επιτρέπεται όταν επιτελεί αποκλειστικά διακοσμητικό ρόλο, ο οποίος υποβαθμίζει την εργασία του δημιουργού και δεν δικαιολογείται για λόγους ενημέρωσης, τεκμηρίωσης ή σχολιασμού. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση ενός έργου ως «σχόλιο» επί ενός γεγονότος (π.χ. η «εικονογράφηση» ενός κειμένου), δεν επιτελεί αποκλειστικά διακοσμητικό ρόλο, αλλά αποτελεί ουσιώδες μέρος της ελευθερίας της έκφρασης του ιστολόγου. Εξυπακούεται ότι όλες οι παραπάνω αρχές πρέπει να τηρούνται και σε αυτήν την περίπτωση.

Άρθρο 5
Ψευδώνυμα, domain names, σήματα, τίτλοι, επωνυμίες και διακριτικά γνωρίσματα

Οι ιστολόγοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, domain names, σήματα, τίτλους, επωνυμίες και διακριτικά γνωρίσματα τρίτων με τρόπο που να οδηγεί σε παραπλάνηση των αναγνωστών ή σε εκμετάλλευση της φήμης αυτών των γνωρισμάτων για την άγρα αναγνωστών.

Άρθρο 6
Ανωνυμία

1. Η ανωνυμία είναι δικαίωμα των χρηστών του διαδικτύου το οποίο διασφαλίζει περιβάλλον προωθημένης ελευθερίας έκφρασης, αλλά, σε κάθε περίπτωση, η χρήση της για την αποποίηση ευθύνης για παράνομες πράξεις είναι καταχρηστική. Η άρση της ανωνυμίας, ωστόσο, επιτρέπεται μόνο ύστερα από επέμβαση αρμόδιων κρατικών αρχών.

2. Η ανωνυμία πρέπει να είναι απολύτως σεβαστή ως επιλογή ενός γράφοντος και δεν πρέπει να αποτελεί αντικείμενο αρνητικής κριτικής από τους επωνύμως συμμετέχοντες, σε καμία περίπτωση.

3. H αποκάλυψη πληροφοριών από τις οποίες μπορεί να προσδιοριστεί η ταυτότητα ενός προσώπου (π.χ. επάγγελμα, διεύθυνση, χαρακτηριστικά, οικογενειακή κατάσταση, παλαιότερο ή παράλληλο ψευδώνυμο, θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις, σεξουαλικός προσανατολισμός, καταγωγή κλπ) αποτελεί παραβίαση της επιλογής του για ανωνυμία και είναι εξίσου κατακριτέα με την αποκάλυψη του ονόματός του.

Άρθρο 7
Χρήση προσωπικών δεδομένων

1. Κάθε πληροφορία που αναφέρεται σε φυσικό πρόσωπο μπορεί να χρησιμοποιείται στα ιστολόγια μόνο:

α) εφόσον υπάρχει η προηγούμενη ρητή συγκατάθεση του προσώπου ή
β) η ελευθερία της έκφρασης του ιστολόγου υπερέχει προφανώς και δεν θίγει το δικαίωμα του προσώπου για τη μη χρήση των προσωπικών του δεδομένων, ιδίως όταν αυτό έχει εκφραστεί ρητά και κατηγορηματικά

2. Σε κάθε περίπτωση, προτού γίνει χρήση πληροφορίας που αναφέρεται σε φυσικό πρόσωπο, ο ιστολόγος πρέπει να έχει προηγουμένως ενημερώσει το πρόσωπο αυτό για την χρήση στην οποία θα προβεί. Εξαίρεση ισχύει μόνο για τα δημόσια πρόσωπα.

3. Δεν επιτρέπεται η χρήση πληροφοριών που αναφέρονται: στην φυλετική η εθνική καταγωγή, την υγεία, τις θρησκευτικές, πολιτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, την υγεία, τη σεξουαλική ζωή, την συνδικαλιστική δράση και τις ποινικές διώξεις ή καταδίκες ενός προσώπου (ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα). Σε κάθε περίπτωση, η χρήση τέτοιων δεδομένων επιτρέπεται μόνο ύστερα από άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

4. Η επισκεψιμότητα σε ένα προσωπικό ιστολόγιο αποτελεί πληροφορία που αναφέρεται στο φυσικό πρόσωπο που το διαχειρίζεται και διέπεται από τις ίδιες αρχές των παραγράφων 1 και 2.


Άρθρο 8
Απόρρητο της επικοινωνίας

Η πλοήγηση στο Διαδίκτυο, η αποστολή και λήψη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και η ανάρτηση σχολίων και κειμένων, εφόσον γίνεται: α) με πρόθεση μυστικότητας και β) έχουν ληφθεί μέτρα για τη διασφάλιση της μυστικότητας, καλύπτονται από το απόρρητο της επικοινωνίας.

Τα δεδομένα που ανταλλάσσονται κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας επικοινωνίας καλύπτονται επίσης από το απόρρητο και η διαχείρισή τους επιτρέπεται σύμφωνα με τους όρους χρήσης προσωπικών δεδομένων (βλ. άρθρο 7).

Άρθρο 9
Ανεξάρτητη εποπτεία εφαρμογής των κανόνων του Κώδικα (Weblog Ombudsman)

Αν σημειωθεί παραβίαση των παραπάνω κανόνων, οι διαφωνούντες ιστολόγοι μπορούν να αναθέσουν την επίλυση της διαφοράς σε ένα πρόσωπο της κοινής επιλογής τους (Weblog Ombudsman), το οποίο έχει την υποχρέωση να αντιμετωπίσει την υπόθεση με ανεξαρτησία και αντικειμενικότητα, αφού εξετάσει τα στοιχεία εκατέρωθεν.