Σε αντίθεση με το απόρρητο των επικοινωνιών που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα, το τραπεζικό απόρρητο προβλέπεται από τον κοινό νομοθέτη. Οπότε, εκ πρώτης όψεως, η κατάργησή του δεν θα δημιουργούσε κανένα πρόβλημα από πλευράς συνταγματικού δικαίου.
Είναι όμως ακριβώς έτσι; Στον πυρήνα της καθιέρωσης του τραπεζικού απορρήτου βρίσκεται ο μηχανισμός με τον οποίο διασφαλίζεται η τήρηση ή η άρση του. Σύμφωνα με το σχετικό θεσμικό πλαίσιο, η άρση του τραπεζικού απορρήτου διενεργείται με πράξη λειτουργών της Δικαιοσύνης κι όχι με μια απλή διοικητική πράξη. Ο λόγος είναι προφανής: οι εισαγγελικοί λειτουργοί που επιτρέπεται να παραγγέλλουν την άρση του τραπεζικού απορρήτου είναι εξοπλισμένοι όχι μόνο με νομικές γνώσεις, αλλά και με θεσμική ανεξαρτησία έναντι της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά και με αποστολή την διασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων. Η τοποθέτηση εκπροσώπου της δικαστικής λειτουργίας ως εγγυητή του απορρήτου αποτελεί μια θεσμική διασφάλιση ότι η άρση του απορρήτου θα γίνεται από ανεξάρτητο όργανο που διαθέτει τα σχετικά εχέγγυα για μια τέτοια επέμβαση στα ατομικά δικαιώματα.
Αυτό σημαίνει ότι η κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου στην ουσία συνιστά κατάργηση της αρμοδιότητας του λειτουργού της δικαιοσύνης να αποφασίζει εάν σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση συντρέχουν οι όροι για την αποκάλυψη των εν λόγω στοιχείων. Οι πληροφορίες που αφορούν τις τραπεζικές καταθέσεις και τα άλλα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, εφόσον αναφέρονται σε φυσικά πρόσωπα αποτελούν προσωπικά δεδομένα, η επεξεργασία των οποίων δεν τελεί γενικά υπό τον όρο κάποιας άδειας (άρθρο 9Α του Συντάγματος). Το ίδιο το αντικείμενο των τραπεζικών εργασιών ανάγεται στο ατομικό δικαίωμα για ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας (άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος), το οποίο περιορίζεται βέβαια από το Σύνταγμα ενόψει των δικαιωμάτων των άλλων, των χρηστών ηθών καθώς και των περιορισμών που το ίδιο το Σύνταγμα προβλέπει. Εφόσον οι καταθέσεις δεν δημοσιοποιούνται από τον συναλασσόμενο, αυτές καλύπτονται από το πλαίσιο σεβασμού της ιδιωτικής του ζωής (άρθρο 9 παρ. 1 του Συντάγματος). Γενικώς, δεν θα έβλεπα κάποια αδιαμφισβήτητη συνταγματική απαγόρευση για την κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου από αυτά τα άρθρα.
Αλλά στο μέτρο που η κατάργηση του απορρήτου συνοδεύεται και από την κατάργηση της θεσμικής εγγύησης του δικαστικού λειτουργού που αποφασίζει την προστασία ή την άρση, τότε υπάρχει μια σαφής επέμβαση στο δικαίωμα καθενός σε δικαστική προστασία, στο επίπεδο που αυτή διασφαλίζεται με την υπάρχουσα νομοθεσία. Η νομοθετική αποστολή που το θεσμικό πλαίσιο για το τραπεζικό απόρρητο αναγνωρίζει στον εισαγγελέα εξειδικεύει σε επίπεδο κοινού δικαίου μια σοβαρή πτυχή του συνταγματικού δικαιώματος για δικαστική προστασία (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος). Καταργώντας τη συγκεκριμένη θεσμική εγγύηση και μη αναπληρώνοντας το επίπεδο προστασίας του συναλλασσόμενου με ένα αντίστοιχης ανεξαρτησίας προληπτικό μέτρο, θα θιγεί κατά ανεπίτρεπτο τρόπο ένα κεκτημένο που αντιστοιχεί στο συνταγματικό δικαίωμα καθενός για δικαστική προστασία πριν την επέμβαση στο αντικείμενο του τραπεζικού απορρήτου.
8 σχόλια:
Υπέρμαχος του τραπεζικού απόρρητου απορρήτου, δηλαδή του τίποτα, επειδή καταλαβαίνω γιατί πρέπει -μα άραγε να πρέπει- να κάνω αυτά τα πράγματα. Υπέρμαχος ως εξής: ωθώντας στην ανθρωπιστική επιφάνεια την γραφειοκρατία της οικονομικής οργάνωσης κατορθώνω την αποκάλυψη της συνολικά, ως μηδαμινής απόφασης και εκμεταλλευτικής δραστηριότητας κι άψυχης νεκροκεφαλής φτωχού Σπαρτιάτη. Και όταν οργανώνω την οικονομία, ή για να την καταργήσω μελλοντικά στην ουτοπία της εκμεταλλευτικής υγείας ή για να κάνω κοινές εκμεταλλευτικές πράξεις δικαιωμάτων, πάλι ανοίγω μια τρύπα στο βαρύ νερό. Ίσως να μην στέκει τόσον αυτονόητη για τους ζωντανούς η αυταρχική ιδεοληψία ότι όλα τα οργανωμένα βόσκουν καλώς αποφασισμένα. Τώρα, αν καταργήσω τις εκμεταλλευτικές συνωμοσίες των απορρήτων, γκρεμίζω αμέσως την οικονομική οργάνωση, διότι κανένας υλόφρονας δεν θα νιώθει ασφαλής και βέβαιος και ανθρωπίνως κεκυρωμένος προς το αγαθό και το καλό στην εξάσκηση της απληστίας και της όλης βαρβαρότητας αυτού.
Φίλτατε Βασίλη, με ποια λογική το ΣΔΟΕ ή η εφορία μπορεί να ελέγχει όλες τις υπόλοιπες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα αλλά όχι τις τράπεζες;
Μήπως στα βιβλία και παραστατικά όλων των εταιριών με την αυτή λογική δεν υπάρχουν προσωπικά δεδομένα;
Θίγεται και εκεί το άρθρο 9Α του συντάγματος που αφορά την ιδιωτική ζωή του ατόμου;
Λογικά θέλω να το προσεγγίσεις και να μου πεις, αν στην κοινωνία που ζούμε και που πρέπει όλοι να συνεισφέρουμε ανάλογα των εσόδων μας, αν τα ποσά των καταθέσεών μας στις τράπεζες είναι ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο όταν όλες οι άλλες οικονομικές δραστηριότητές μας που αφορούν οποιαδήποτε άλλη εταιρία ελέγχονται από το κράτος.
Με φιλικούς χαιρετισμούς, Δημήτρης.
To Σ.Δ.Ο.Ε. λειτουργεί υπό τις εντολές εισαγγελικού λειτουργού, οπότε οι συνταγματικές εγγυήσεις για το τραπεζικό απόρρητο κατ' αρχήν καλύπτονται.
Όσο για τις καταθέσεις, προφανώς δεν αποτελούν ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο, ούτε υποστήριξα κάτι τέτοιο, αφού δεν αποτελούν πληροφορία που σχετίζεται με φυλετική-εθνική καταγωγή, θρησκευτικές-πολιτικές-φιλοσοφικές πεποιθήσεις, υγεία, κοινωνική πρόνοια, συμμετοχή σε ένωση - σωματείο ή ποινική δίωξη/καταδίκη. Είναι απλά προσωπικά δεδομένα.
Όταν λέμε "τραπεζικό απόρρητο" δεν μιλάμε για μια απόλυτα απαραβίαστη απαγόρευση, αλλά για θεσμικές εγγυήσεις που κρίνουν την άρση ή την διατήρηση.
Θα ήθελα την γνώμη σου, από πλευρά λογικής και δικαίου καθαρά και μόνο, κατά πόσο είναι θεμιτό το κράτος να γνωρίζει τις τραπεζικές καταθέσεις μας, τις κινήσεις των λογαριασμών μας των τελευταίων χρόνων (όσο τέλος πάντων υποχρεούνται οι τράπεζες να κρατάνε στοιχεία) και κατά πόσο θα έπρεπε αυτό να γίνεται τακτικά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και οι αρμόδιες αρχές κάθε χώρας να ενημερώνουν τις οικονομικές υπηρεσίες των χωρών που είναι πολίτες οι πελάτες των τραπεζών;
Eίναι θεμιτό μόνον εφόσον οι καταθέσεις υπάρχει υπόνοια ότι μπορεί να αποτέλεσαν προϊόν εγκλήματος, όπως λ.χ. η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η παρανομία δεν παραγράφεται λόγω του απορρήτου και η Πολιτεία έχει προφανή αξίωση για συλλογή στοιχείων όταν τελούνται ποινικές παραβάσεις που μπορούν να αποδειχθούν με στοιχεία που καλύπτονται από κάποιο απόρρητο. Το θέμα είναι η άρση του απορρήτου να γίνεται με εγγυήσεις ανεξαρτησίας.
Μα οι καταθέσεις αποτελούν από μόνες τους στοιχεία παρανομίας (εισφοροδιαφυγής/φοροδιαφυγής) που αν δεν ελεγχθούν εξαρχής δεν μπορεί να εντοπιστεί η παρανομία.
Θα έπρεπε λοιπόν μία ανεξάρτητη αρχή σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα να παίρνει τα δηλωθέντα εισοδήματα από τα αντίστοιχα υπουργεία οικονομικών, να έχει πρόσβαση και να ελέγχει τις τράπεζες σε μόνιμη βάση και όπου υπάρχουν οικονομικές “ατασθαλίες” να ενημερώνονται οι αντίστοιχες υπηρεσίες των υπουργείων οικονομικών της εκάστοτε χώρας;
Όχι, γιατί αυτό θα καταργούσε το τεκμήριο της αθωότητας. Δεν υπάρχει κανένα "εξ αρχής" στοιχείο παρανομίας, όλοι είναι αθώοι μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Η λογική που αναφέρεις θα ανέτρεπε την σχέση κανόνα - εξαίρεσης που διέπει το τεκμήριο της αθωότητας.
Μα δεν προαπαιτείται εξαρχής και εξ αρχής η ύπαρξη στοιχείων που αποδεικνύουν ή υποδεικνύουν παρανομία.
Έλεγχο στοιχείων μπορεί να μας κάνει ένας αστυνομικός όπως και κάποιος της τροχαίας μπορεί να μας σταματήσει για έλεγχο χωρίς να έχουμε έχουμε παρανομήσει.
Μήπως εκεί καταργείται το τεκμήριο της αθωότητας;
Έλεγχος δεν υπήρχε και φτάσαμε στο σημείο που φτάσαμε, όσοι είχαν μεγάλες καταθέσεις σε Ελληνικές τράπεζες τις έβγαλαν στο εξωτερικό δημιουργώντας μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας στην Ελληνική αγορά. Κάποιος λοιπόν δεν πρέπει να ελέγχει το πως λειτουργούν όλες αυτές οι τράπεζες; Τόσο η κρίση του 08 όσο και η σημερινή με τις τράπεζες έχει να κάνει, τις ασφαλιστικές και τους οίκους αξιολόγησης, τρεις τομείς της οικονομία που όμως λειτουργούσαν και λειτουργούν αρμονικά και συνεννοημένα ως ένας, σαν τις εξουσίες στην χώρα μας ένα πράγμα. :-)
Δημοσίευση σχολίου