Δημόσια έκκληση σε βουλευτές για ένα σύμφωνο συμβίωσης χωρίς διακρίσεις

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Σαν σήμερα, πριν 37 χρόνια, ξεκίνησε ο εκδημοκρατισμός της χώρας με τη μεταπολίτευση. Δυστυχώς, στο μεγαλύτερο μέρος του, αφορούσε τα δικαιώματα της πλειονότητας του πληθυσμού, αφού ακόμα και σήμερα οι μειονότητες είναι αντικείμενο πάμπολλων διακρίσεων. Πριν τρία χρόνια προστέθηκε άλλη μια διάκριση, μοναδική για τα ευρωπαϊκά δεδομένα: η καθιέρωση ενός συμφώνου συμβίωσης μόνο για ζευγάρια διαφορετικού φύλου.

Το ΠΑΣΟΚ είχε τότε διαφωνήσει με τη διάκριση αυτή. Όταν ανέλαβε την κυβέρνηση, με την απόφαση με αριθμό ΔΔΟΙΚ/3602/29-7-2010, ο Υπουργός Δικαιοσύνης συγκρότησε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή «με αντικείμενο την επεξεργασία Σχεδίου Νόμου για την τροποποίηση διατάξεων του Οικογενειακού Δικαίου και τη σύνταξη της αντίστοιχης Εισηγητικής Έκθεσης». Στις 17 Δεκεμβρίου 2010, η Επιτροπή παρέδωσε στον Υπουργό το σχέδιο νόμου και την εισηγητική έκθεση. Σε αυτά περιέχεται μεταξύ άλλων τροποποίηση του Άρθρου 1 του Ν. 3719/2008 ώστε σύμφωνο συμβίωσης να μπορούν να συνάπτουν δύο ενήλικα πρόσωπα χωρίς καμιά αναφορά σε φύλο. Περιέχεται επίσης η κατάργηση των Άρθρων 4 του Ν. 147/1914, 5§§2 και 3 του Ν. 1920/1991 και 8 του ΕισΝΚΠολΔ με τα οποία διατηρείτο σε ισχύ ο ισλαμικός νόμος (σαρία) για τους μουσουλμάνους της Θράκης.

Πέρασαν επτά μήνες από τότε και το σχέδιο νόμου «ξεχάστηκε». Αντίθετα, στα τέλη Ιουνίου 2011, στις υπογράφουσες και στους υπογράφοντες που έχουμε προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά της διάκρισης σε βάρος των ομοερωτικών ατόμων στο νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης (προσφυγές 29381/09 και 32684/09 – βλπ. http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=881790&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649) κοινοποιήθηκαν οι παρατηρήσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης στις προσφυγές τους. Σε αυτές, η Ελληνική Κυβέρνηση υποστήριξε θέσεις που διαφέρουν σημαντικά από τις υποτιθέμενες θέσεις του ΠΑΣΟΚ αλλά και τις προαναφερθείσες προτάσεις της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, τις οποίες μάλιστα η Ελληνική Κυβέρνηση παρέλειψε να αναφέρει στο ΕΔΔΑ. Η Ελληνική Κυβέρνηση υποστήριξε αντίθετα την ορθότητα του Ν. 3719/2008, τον οποίο ως αντιπολίτευση είχε καταψηφίσει! Οι εδώ υπογράφουσες και υπογράφοντες αποστείλαμε στις 10 Ιουλίου 2011 τη συνημμένη επιστολή στον Υπουργό Δικαιοσύνης παρακαλώντας τον, μέχρι τις 22 Ιουλίου 2011, να μας ενημερώσει για την επίσημη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης και να μας χορηγήσει αντίγραφο του σχεδίου νόμου της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης δεν απάντησε στην επιστολή μας. Στις 22 Ιουλίου 2011, το γραφείο του Υπουργού μας ενημέρωσε πως το θέμα χειρίζεται ο Γενικός Γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ούτε αυτός απάντησε στην επιστολή.

Κατόπιν αυτού, παρακαλούμε την καθεμιά και τον καθένα από σας να καταθέσει ερώτηση ή αναφορά προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης ζητώντας του να απαντήσει στην επιστολή μας ή/και σε συνεργασία με άλλες και άλλους βουλευτές να καταθέσει στη Βουλή προς ψήφιση ως πρόταση νόμου το σχέδιο νόμου της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής με την εισηγητική έκθεση (βλπ. http://cm.greekhelsinki.gr/uploads/2011_files/nomoparaskevastiki_allages_se_oik_dik_17-12-10.doc και http://cm.greekhelsinki.gr/uploads/2011_files/nomoparaskevastiki_eisigitiki_gia_allages_se_oik_dik_17-12-10.doc), στα οποία στη συνέχεια θα προτείνουμε τροπολογίες. Τις σχετικές ενέργειες των βουλευτών θα δημοσιοποιήσουμε και θα συμπεριλάβουμε στις παρατηρήσεις μας προς το ΕΔΔΑ.

Με τιμή

Α. Οι προσφεύγοντες/ουσες στο ΕΔΔΑ

Γρηγόρης Βαλλιανάτος, Νίκος Μυλωνάς και «Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι» (προσφυγή με αριθμό 29381/09)

C.S., K.T., E.D., M.P., A.H., D.N. και «Σύνθεση - Ενημέρωση, Ευαισθητοποίηση, Έρευνα για το HIV / AIDS» (προσφυγή με αριθμό 32684/09)

Β. ΜΚΟ για τα δικαιώματα ομοερωτικών ατόμων

Lesb.Equal - Λεσβίες για την Iσότητα

Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ)

Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας «Athens Pride»

Επικοινωνία: Γρηγόρης Βαλλιανάτος Τηλ.: 6944814937 Νίκoς Μυλωνάς Τηλ.: 6972530290 Fax: 2106018760 email: office@greekhelsinki.gr Διεύθυνση: Τ.Θ. 60820 15304 Γλυκά Νερά

Κύριο Μιλτιάδη Παπαϊωάννου

Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Κοινοποίηση:

Κύριο Γιώργο Παπανδρέου, Πρωθυπουργό

Κύριο Γιάννη Ιωαννίδη, Γενικό Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

[αρ. πρωτ. Υπ. Δικ. 2653/11-7-2011] 10 Ιουλίου 2011

Κύριε Υπουργέ

Όταν τον Οκτώβριο 2008 συζητήθηκε στη Βουλή ο μετέπειτα νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης (Ν. 3719/2008), το ΠΑΣΟΚ που ήταν τότε αξιωματική αντιπολίτευση διαφώνησε με τον αποκλεισμό των ομοερωτικών ζευγαριών από το πεδίο εφαρμογής του. Πάγια θέση του ΠΑΣΟΚ που περιλαμβανόταν σε δικό του σχέδιο νόμου και στη συνέχεια στο προεκλογικό πρόγραμμά του ήταν «Το σύμφωνο συμβίωσης αναγνωρισμένη νομική μορφή ελεύθερης επιλογής συμβίωσης ανεξάρτητα από φύλο» (http://www.pasok.gr/portal/resource/contentObject/id/4d2f1f41-93e3-4d9e-99e3-2e244e2a6466).

Πριν ένα χρόνο, η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς μας ζήτησε και έλαβε προτάσεις για την τροποποίηση του Ν. 3719/2008 που ανατέθηκε σε νομοπαρασκευαστική επιτροπή για τροποποίηση του οικογενειακού δικαίου. Την πρόθεση της κυβέρνησης δημοσιοποίησε σε συνέντευξή του στο «Βήμα 99,5» στις 17 Σεπτεμβρίου 2010 ο Υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης (http://www.tovima.gr/society/article/?aid=355039).

Η επιτροπή παρέδωσε τις προτάσεις της στις 17 Δεκεμβρίου 2010. Όπως δήλωσε η πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής Καθηγήτρια του ΑΠΘ Έφη Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, στην «Καθημερινή» (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100046_04/06/2011_444583) της 4 Ιουνίου 2011, προβλέπεται «επέκταση του συμφώνου στα ομόφυλα ζευγάρια» και «ρυθμίζονται τα ζητήματα με το ΙΚΑ, καθώς στο σχέδιο της ρύθμισης αναφέρεται: ‘Οι διατάξεις του αστικού κώδικα που αναφέρονται σε συζύγους στη μεταξύ τους σχέση, καθώς και οι διατάξεις δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού και φορολογικού δικαίου που αφορούν συζύγους, εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης. Εφ’ όσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή σε άλλο νόμο’».

Στις 3 Φεβρουαρίου 2011, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έκρινε κατ’ αρχή παραδεκτές και κοινοποίησε στην Ελληνική Κυβέρνηση δύο προσφυγές κατά του αποκλεισμού των ομοερωτικών ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης, εξετάζοντας ενδεχόμενη παραβίαση του Άρθρου 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) καθώς και του Άρθρου 13 (δικαίωμα για αποτελεσματική προσφυγή) της ΕΣΔΑ.

Στα τέλη Ιουνίου 2011, μας γνωστοποιήθηκαν από το ΕΔΔΑ οι παρατηρήσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης στις δύο προσφυγές. Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε πως ενώπιον του ΕΔΔΑ η Ελληνική Κυβέρνηση υποστήριξε θέσεις που διαφέρουν σημαντικά από τις υποτιθέμενες θέσεις του ΠΑΣΟΚ που είχε επανειλημμένα και επίσημα διακηρύξει στο παρελθόν αλλά και τις προτάσεις της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, τις οποίες μάλιστα η Ελληνική Κυβέρνηση παρέλειψε να αναφέρει στο ΕΔΔΑ. Η Ελληνική Κυβέρνηση υποστήριξε την ορθότητα του Ν. 3719/2008, τον οποίο ως αντιπολίτευση είχε καταψηφίσει, και ισχυρίστηκε διαστρεβλώνοντάς τον πως στόχος του «δεν ήταν η ρύθμιση κάθε είδους συμβίωσης ή ελεύθερης ένωσης υπαρκτής κοινωνικά, αλλά η προστασία των παιδιών που γεννιούνται σε ετερόφυλες ελεύθερες ενώσεις και οι γονείς τους δεν θέλουν να συνάψουν γάμο» και «δεν σκόπευε στον αποκλεισμό των ομόφυλων ζευγαριών … ώστε να εγείρεται ζήτημα διακριτικής μεταχείρισής τους λόγω γενετήσιου προσανατολισμού [sic]». «Η υπαγωγή των ομόφυλων ζευγαριών στο εν λόγω σύμφωνο συμβίωσης [δεν] είναι δυνατή λόγω του προσανατολισμού των ειδικότερων ρυθμίσεων αυτού σε ετερόφυλα ζευγάρια με παιδιά. Άρα η μη υπαγωγή δικαιολογείται από τον επιβαλλόμενο σεβασμό στη σεξουαλική διαφορετικότητα που οδηγεί αναγκαία σε διαφορετική ρύθμιση των ομόφυλων συμβιώσεων, ανάλογη, αλλά όχι παρόμοια, με εκείνη που ισχύει για τα ετερόφυλα.» «Ορθότερη κρίνεται … η θεσμική αναγνώριση των ομόφυλων συμβιώσεων … με την καθιέρωση … ενός ξεχωριστού συμφώνου καταγεγραμμένης συμβίωσης … που ανταποκρίνεται στη διαφορετικότητα της συγκεκριμένης συμβίωσης». «Ο νομοθέτης, ωστόσο, θα πρέπει να επιλέξει, κατά τη διακριτική ευχέρεια που διαθέτει, στον κατάλληλο χρόνο τις λύσεις εκείνες που συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες κοινωνικής αποδοχής, ώστε πέρα από την τυπική αναγνώριση των ομόφυλων συμβιώσεων, να διευκολυνθεί και η ουσιαστική απόλαυση του δικαιώματος. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι η Ελληνική Κυβέρνηση μελετά το θέμα και θα ανακοινώσει τις αποφάσεις της εντός του έτους ύστερα από διεξαγωγή δημοσίου διαλόγου.»

Κύριε Υπουργέ,

Ως προσφεύγοντες/ουσες στο ΕΔΔΑ ή/και ως ακτιβιστές/τριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων περιλαμβανόμενων και των δικαιωμάτων των ομοερωτικών ατόμων, παρακαλούμε να μας πληροφορήσετε αν το κείμενο της Ελληνικής Κυβέρνησης στο ΕΔΔΑ εκφράζει τη θέση της, η οποία αποτελεί διαστρέβλωση του Ν. 3719/2008 και εγκατάλειψη των υποτιθέμενων θέσεων του ΠΑΣΟΚ που είχε επανειλημμένα και επίσημα διακηρύξει στο παρελθόν αλλά και του σχεδίου νόμου της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής. Αν αυτό ισχύει, παρακαλούμε επίσης να μας πληροφορήσετε γιατί υπήρξε αυτή η αλλαγή θέσης, με ποιο σκεπτικό υποστηρίζεται τώρα η ανάγκη ενός διαφορετικού νομικού πλαισίου, δήθεν από σεβασμό στη σεξουαλική διαφορετικότητα, και κυρίως γιατί η Ελληνική Κυβέρνηση παραπέμπει το θέμα της νομικής κατοχύρωσης της συμβίωσης ομοερωτικών ζευγαριών στις καλένδες μέσα από μια νέα διαδικασία διαβούλευσης που είναι αδύνατο με τους σημερινούς ρυθμούς να καταλήξει σε νομοθετική ρύθμιση μέχρι το τέλος του έτους. Τέλος, επικαλούμενοι και εμείς την αρχή της διαύγειας, παρακαλούμε να μας χορηγήσετε αντίγραφο της πρότασης της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής.

Παρακαλούμε να μας απαντήσετε μέχρι και τις 22 Ιουλίου 2011, ώστε στις 24 Ιουλίου 2011, τιμώντας την επέτειο της (προφανώς ελλιπούς) αποκατάστασης της δημοκρατίας στην Ελλάδα, να δημοσιοποιήσουμε την επιστολή μας και την απάντησή σας.

Με τιμή