Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη σημερινή του απόφαση C-131/12 (Google & Google Spain) ασχολήθηκε με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου για την προστασία και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσωπικών δεδομένων σε παγκόσμια γνωστές και χρησιμοποιούμενες μηχανές αναζήτησης.
Η υπόθεση υποβλήθηκε ως προδικαστικό ερώτημα από δικαστήριο της Ισπανίας, το οποίο είχε να αντιμετωπίσει προσφυγή της Google εναντίον απόφασης της ισπανικής Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Ένας πολίτης προσέφυγε στην ισπανική Αρχή, ζητώντας να απαγορευθεί στην Google να μεταδίδονται τα προσωπικά δεδομένα του που είχαν δημοσιευθεί σε εφημερίδα (ανακοίνωση πλειστηριασμού κατοικίας, λόγω νομικής υποχρέωσης δημοσίευσης) και εντοπίζονταν ως αποτέλεσμα στην αναζήτηση του ονόματος του. Η ισπανική Αρχή δέχθηκε εν μέρει το αίτημα, η Google προσέφυγε στην ισπανική δικαιοσύνη κατά της απόφασης της Αρχής και η ισπανική δικαιοσύνη υπέβαλε μια σειρά ερωτημάτων στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κεντρικό θέμα: εφαρμόζεται το ευρωπαϊκό δίκαιο προστασίας δεδομένων σε μια παγκόσμια προσβάσιμη διαδικτυακή μηχανή αναζήτησης;
Η απάντηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν θετική. Στο κατά πόσον αποτελεί "επεξεργασία δεδομένων" η ίδια η δυνατότητα αυτόματης αναζήτησης και ευρετηρίασης αποτελεσμάτων με κριτήριο το ονοματεπώνυμο του ατόμου, η απάντηση ήταν θετική. Μπορεί να μην υπάρχει μια ενεργητική παρέμβαση στα ίδια τα δεδομένα, αλλά οι διαδικασίες που εφαρμόζει επ' αυτών η Google συνιστούν επεξεργασία δεδομένων με βάση τον ευρύτατο ορισμό που περιλαμβάνει η Οδηγία 95/46. [Ενδιαφέρουσα παρατήρηση: η Ελληνική Κυβέρνηση στην δίκη υποστήριξε ότι η Google προβαίνει σε επεξεργασία αλλά μόνο στο μέτρο που αποθηκεύουν σε κρυφή μνήμη ή ενδιάμεση μνήμη τα δεδομένα, αλλιώς παρέχουν απλά "ενδιάμεσες υπηρεσίες".] Επομένως η εταιρία εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης είναι "υπεύθυνος επεξεργασίας" δεδομένων και διέπεται από τις σχετικές υποχρεώσεις της Οδηγίας 95/46 και του εθνικού δικαίου.
Στη συνέχεια, το θέμα ήταν αν η Google Spain είναι "εγκατάσταση" της Google Inc. στην Ισπανία, ώστε να εντοπιστεί ποιος από τους δύο είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας. Σε αυτό το θέμα οι εταιρίες υποστήριξαν ότι δεν τίθεται θέμα με την Google Spain, αφού η Google Inc. είναι υπεύθυνη για την μηχανή αναζήτησης και η τοπική εταιρία αφορά περισσότερο τις διαφημίσεις κλπ. Το επιχείρημα ενδεχομένως να συνδέεται με προσπάθεια να αποδεσμευτεί η Google Inc. από τις ευρωπαϊκού δικαίου υποχρεώσεις, λόγω εγκατάστασής της εκτός Ε.Ε. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν δέχθηκε όμως αυτόν τον ισχυρισμό, κρίνοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα διακυβευόταν η αποτελεσματικότητα της προστασίας των ευρωπαϊκού δικαίου διατάξεων για την προστασία δεδομένων. [Προσωπικά, δεν είμαι πλήρως ικανοποιημένος από την τεκμηρίωση της θέσης αυτής στη συγκεκριμένη παράγραφο της απόφασης, ενώ συμφωνώ με το δια ταύτα - μπορούσαν να το αιτιολογήσουν πληρέστερα κι όχι με a contrario επιχείρημα που θυμίζει έντονα λήψη του ζητουμένου]. Άρα και όταν η Google έχει ιδρύσει τοπικό υποκατάστημα μόνο για το "εμπορικό τμήμα", διέπεται από τις διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και για την κύρια δραστηριότητά της, δηλ. την μηχανή αναζήτησης.
Το πιο ουσιώδες ζήτημα όμως είναι ο ισχυρισμός της Google ότι το αίτημα αφαίρεσης έπρεπε να απευθυνθεί στην ιστοσελίδα που περιείχε τα προσωπικά δεδομένα και όχι στην ίδια που είναι μια μηχανή αναζήτησης. Ως προς αυτό το θέμα, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν απάντησε με ένα ευθύ "ναι" ή "όχι". Αφιερώνει αρκετές παραγράφους στο να εξηγεί ότι τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων πρέπει να διασφαλίζονται στην πράξη, γεγονός που σε κάποιες περιπτώσεις θα σημαίνει και ότι το δικαίωμα αντίταξης (αίτημα διαγραφής) μπορεί να απευθύνεται στην Google και όχι σε κάθε ιστοσελίδα χωριστά που περιέχει τα δεδομένα τους. Εδώ βρίσκεται μια ουσιαστική αναγνώριση του "δικαιώματος στη λήθη", ενός δηλ. γενικευμένου δικαιώματος αντίταξης στην επεξεργασία δεδομένων που απευθύνεται όχι μόνο στον μεμονωμένο ιστότοπο που αναπαράγει τα προσωπικά δεδομένα, αλλά τελικά στον φορέα εκείνον που παρέχει πρόσβαση στο σύνολο των ιστοτόπων που αναπαράγει τα προσωπικά δεδομένα. Στην ετοιμαζόμενη νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δικαίωμα στην λήθη καταστρώνεται διαφορετικά: ως υποχρέωση του υπεύθυνου επεξεργασίας να ενημερώσει όλους όσοι αναπαράγουν τα δεδομένα ότι ζητήθηκε η διαγραφή τους (κι όχι να επιτύχει την επέλευση του αποτελέσματος αυτού, απλά να ενημερώσει).
Ωστόσο, καθώς οι κρίσεις αυτές μπορεί να έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις και σε άλλα θεμελιώδη δικαιώματα (και θα έχουν σίγουρα) όπως η ελευθερία της πληροφόρησης, η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της ενημέρωσης με την μετάδοση και λήψη πληροφοριών, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπενθυμίζει ότι όλα αυτά είναι αντικείμενο στάθμισης. Εάν πρόκειται για πρόσωπα που ενδιαφέρουν την κοινή γνώμη λόγω ιδιοτήτων τους, τότε θα πρέπει να σταθμιστούν και άλλοι παράγοντες που ενδέχεται να ανατρέπουν το δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων για απάλειψη της πρόσβασης στα προσωπικά δεδομένα του μέσω των μηχανών αναζήτησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου