Mια πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έρχεται να ενισχύσει τον ρόλο των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών σε υποθέσεις διαφάνειας. Αναδεικνύοντας τον ρόλο των μη κυβερνητικών οργανώσεων, ως φορέων που εξ ορισμού παρουσιάζουν αυξημένο "έννομο συμφέρον" για την πρόσβαση στην δημόσια πληροφορία.
Το 2005, μια οργάνωση πολιτών στην Σερβία, η Πρωτοβουλία Νεολαίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, υπέβαλε ένα αίτημα στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών Σερβίας: να πληροφορηθεί τον αριθμό των ατόμων που παρακολουθούνταν ηλεκτρονικά κατά τη διάρκεια του έτους. Η ΕΥΠΣ απέρριψε το αίτημα, επικαλούμενη κάποια διάταξη του Νόμου για την Ελευθερία της Πληροφόρησης (που δεν έχουμε στην Ελλάδα).
Η οργάνωση προσέφυγε στον Επίτροπο Πληροφοριών της Σερβίας (Ιnformation Commisioner!), μια ανεξάρτητη αρχή που εγγυάται το δικαίωμα καθενός για πρόσβαση στην πληροφόρηση, σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο. Ο Επίτροπος Πληροφοριών έκρινε ότι η ΕΥΠΣ δεν είχε εφαρμόσει σωστά το νόμο, κι ότι έπρεπε να απαντήσει στην οργάνωση. Στη συνέχεια, όμως, η ΕΥΠΣ απάντησε ότι δεν διέθετε τις εν λόγω πληροφορίες. Γι' αυτό, η οργάνωση προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καταγγέλλοντας ότι αποκλείσθηκε από το δικαίωμα πρόσβασης στην πληροφόρηση, το οποίο προβλέπεται ως ειδικότερη έκφανση της ελευθερίας της έκφρασης, κατά το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ.
Στην δίκη, η Σερβική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η ελευθερία της έκφρασης δεν εγγυάται ένα "γενικό δικαίωμα πρόσβασης στην πληροφορία", καθώς και ότι η ΜΚΟ δεν είχε έννομο συμφέρον. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όμως, έκρινε ότι όταν μια ΜΚΟ ασχολείται με υπόθεση δημόσιου ενδιαφέροντος, όπως στην προκειμένη περίπτωση, ασκεί έναν ρόλο δημόσιου φρουρού ("public watchdog"), ο οποίος προσομοιάζει σε σημασία με τον ρόλο του Τύπου. Έτσι, το δικαστήριο έκρινε ότι οι δράσεις της ΜΚΟ πρέπει να αναγνωριστεί ότι καλύπτονται από την προστασία της ΕΣΔΑ, σε βαθμό αντίστοιχο με τις δράσεις των μέσων ενημέρωσης.
Με αυτόν τον τρόπο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατάργησε οριστικά την συνήθη πρόφαση της έλλειψης "έννομου συμφέροντος" που προβάλλουν οι δημόσιες αρχές στους συλλόγους και τα σωματεία που διεκδικούν πρόσβαση στην δημόσια πληροφορία. Η ίδια η φύση μιας συλλογικότητας ως μη κυβερνητική οργάνωση, σε συνδυασμό με την λειτουργία του αιτήματος ως σχετιζόμενου με την δημόσια δράση της οργάνωσης, δικαιολογεί αυτομάτως την υπαγωγή της στα αυξημένα δικαιώματα πρόσβασης που αναγνωρίζονται για τους ανθρώπους του Τύπου και γενικά των μέσων ενημέρωσης.
Στην υπόθεση αυτή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προχώρησε και σε ουσιαστική κρίση, αναφέροντας ότι δεν ήταν πειστική απάντηση της ΕΥΠΣ ότι δήθεν δεν διέθετε τις πληροφορίες, καθώς αυτό ερχόταν σε αντίθεση τόσο με την πρώτη της απάντηση, όσο και με την ίδια τη φύση της πληροφορίας που ζητήθηκε, που ήταν απλώς ένα στατιστικό στοιχείο: ο αριθμός των ατόμων που παρακολουθούνται. Έτσι, στην απόφαση Πρωτοβουλία Νεολαίας για τα Ανθρώπινα δικαιώματα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Σερβία, για μη συμμόρφωσή της προς την διαταγή του Ιnformation Commissioner και, τελικά, για παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου