Με το δημοψήφισμα που επέλυσε οριστικά το πολιτειακό ζήτημα της χώρας (ανάμεσα στην προεδρευόμενη ή βασιλευομένη δημοκρατία) έκλεισε ένας μεγάλος ιστορικός κύκλος, όπως φαίνεται οριστικά. Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αναγνωρίστηκαν οι λεγόμενες "ρυθμιστικές" αρμοδιότητες που αφορούν τον διορισμό του πρωθυπουργού - ζήτημα που αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν δεν υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία στην Βουλή, αλλά λύθηκε με σαφείς συνταγματικούς κανόνες- καθώς και ορισμένες οιονεί δικαιοδοτικές αρμοδιότητες όπως η απονομή χάριτος (αρμοδιότητα που ασκείται) ή και η αναπομπή νομοσχεδίου, η απόφαση για την διενέργεια δημοψηφίσματος (αρμοδιότητες που δεν ασκούνται). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ένα πρόσωπο που εγγυάται την τήρηση των συνταγματικων κανόνων, μόνο όμως, τελικά, ως προς την πολιτειακή τους διάσταση, όχι ως ένας φύλακας του Συντάγματος, ρόλος που έχει αναγνωριστεί πλέον αποκλειστικά στα δικαστήρια.
Όσο πιο αναλυτική είναι μια ρύθμιση όμως και όσο μεγαλύτερη συναίνεση υπάρχει γύρω από αυτή, τόσο περισσότερο συρρικνώνεται ο ρόλος του ρυθμιστή. Τα τελευταία χρόνια, με την μειωμένη εκλογική απόδοση των πρώην μεγάλων κομμάτων και την έλλειψη απόλυτης πλειοψηφίας στην Βουλή, ο ρόλος του ΠτΔ ως προς την ανάθεση των διερευνητικών εντολών αναθερμάνθηκε. Ωστόσο παρέμεινε ένας ρόλος συμβολικός και σε ένα βαθμό διακοσμητικός: δεν ήταν προφανώς ο κ. Παπούλιας εκείνος που επέλεξε το πρόσωπο του κ. Παπαδήμου ή του κ. Πικραμμένου για την θέση του προέδρου του υπουργικού συμβουλίου. Ο Πρόεδρος απλώς προεδρεύει και διορίζει.
Με την προχθεσινή πρόταση του πρωθυπουργού για την αναθεώρηση του Συντάγματος και ως προς τον τρόπο εκλογή του ΠτΔ, επανέρχεται το θέμα στην δημόσια συζήτηση. Ένας άμεσα εκλεγμένος πρόεδρος μπορεί να επικαλεστεί την άμεση δημοκρατική νομιμοποίησή του, ένα πολιτικό έρεισμα σαφώς βαθύτερο στον λαό που καλείται να υπηρετήσει, άρα κι ένα πιο ενεργό ρόλο στον δημόσιο βίο. Έχει όμως πράγματι νόημα ένας ΠτΔ με αυτές τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες να εκλέγεται από τον λαό; Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η άμεση νομιμοποίηση ενθαρρύνει και την ενάσκηση πιο τολμηρών αρμοδιοτήτων που δεν ασκούνται (όπως η αναπομπή νομοσχεδίου). Αφού όμως η πρόταση αναθεώρησης συνοδεύεται και από την ιδέα της ίδρυσης Συνταγματικού Δικαστηρίου, μια τέτοια δυνατότητα για τον ΠτΔ φαίνεται ότι περισσότερο συρρικνώνεται, παρά ενισχύεται.
Ας θέσω λοιπόν ευθέως το ερώτημα. Χρειαζόμαστε πράγματι έναν ανώτατο άρχοντα πέρα και πάνω από τον πρόεδρο της Κυβέρνησης; Αφού τα ρυθμιστικά του πολιτεύματος ζητήματα επιλύονται και πάλι πολιτικά από τους αρχηγούς των κομμάτων, ο επικυρωτικός ρόλος ενός εθνικού ηγέτη είναι τόσο καθοριστικός για να πειστούμε σχετικά με την δημοκρατική νομιμοποίηση; Απορίες καθόλου ρητορικές, αφορμές για διάλογο.
3 σχόλια:
Ναι, χρειαζόμαστε έναν πρόεδρο της Δημοκρατίας. Όπως είναι σήμερα. Ούτε εκλεγμένος από το λαό, ούτε με περισσότερες αρμοδιότητες. Σαν σύμβολικό άρχοντα, σαν εκπρόσωπο της χώρας. Στο ρόλο που έχουν οι πρόεδροι ή οι βασιλιάδες στην Ευρώπη - εκτός Γαλλίας.
Δεν μπορώ να φανταστώ έναν πρωθυπουργό σε αυτό το ρόλο. Δεν διαθέτει το απαιτούμενο κύρος - λόγω θέσης, ανεξάρτητα του προσώπου - να εκπροσωπεί την χώρα στο σύνολό της. Πως μπορεί να παρουσιάζεται σαν ανώτατος άρχοντας της χώρας ένας πρωθυπουργός που σε καθημερινή βάση αντιπολίτευση, συνδικάτα κλπ του σέρνουν τα ακατονόμαστα ;
Το μόνο που θα ήθελα να αλλάξει (μη ρωτάτε όμως πως!) είναι να μην είναι δυνατόν να εκμεταλλευτούν κόμματα της βουλής την εκλογή προέδρου για να προκαλέσουν εκλογές πριν την ώρα τους.
Στη Κύπρο γίνεται.
Μην ξεχνάμε ότι το ίδιο το Σύνταγμα θέτει περιορισμούς στο τι μπορεί να αναθεωρηθεί.
Σύμφωνα με το αρ.110 παρ.1Σ δεν αναθεωρούνται οι διατάξεις που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευόμενης Κοινοβουλετικής Δημοκρατίας.
Θεωρώ ότι η πρόταση του πρωθυπουργού για εκλογή του ΠτΔ από τον λαό προσκρούει σε αυτή την απαγόρευση. Η εκλογή ΠτΔ, κατά την γνώμη μου, μεταβάλλει το πολίτευμα από "Προεδρευόμενη..." σε "Προεδρική...". Όπως ήδη ελέχθη, θα δώσει στον ΠτΔ άμεση λαϊκή νομιμοποίηση η οποία μπορεί να μεταφραστεί σε διεκδίκηση περισσότερων εξουσίων. Κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο. Ο ρόλος του ΠτΔ στο δικό μας πολίτευμα είναι καθαρά ρυθμιστικός, χωρίς εξουσίες. (εννοώ εξουσίες που μπορεί να δράσει με δική του πρωτοβουλία και όχι ύστερα από πρόταση υπουργού/κυβέρνησης). Σε πρακτικό επίπεδο, οι παρούσες ρυθμίσεις σχετικά με τον ΠτΔ δεν δικαιολογούν την άμεση εκλογή του από τον Λαό. Όπως προείπα οι αρμοδιότητες του είναι καθαρά ρυθμιστικές. Δεν υπάρχει λόγος να διοργανώνονται πολυδάπανες εκλογές για αξίωμα που δεν έχει επιλογές στον τρόπο δράσης του(ο αξιοματούχος). Εκτός βέβαια, αν θέλουμε να του δώσουμε περισσότερες εξουσίες οπότε σίγουρα μεταβάλλουμε το πολίτευμα.
ΥΣΤΕΡ: Θυμάμαι αμυδρά τους καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ να δίνουν ως κλασσικό παράδειγμα πρόσκρουσης στην απαγόρευση αναθεώρησης του Σ αυτό της εκλογής του ΠτΔ άμεσα από τον Λαό. Βέβαια δεν θυμάμαι αν ήταν υπό τα ίδια πραγματικά δεδομένα όπως η παρούσα πρόταση.
Δημοσίευση σχολίου