Αρχή Προστασίας Δεδομένων: Οδηγία για την προστασία δεδομένων στο πολιτικό marketing

Μετά από 5 ολόκληρα χρόνια απραξίας ως προς την έκδοση soft law Οδηγιών, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αποφάσισε, κατόπιν εορτής (δηλαδή ένα μήνα μετά τις δημοτικές εκλογές) να εκδώσει μια Οδηγία για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της άμεσης πολιτικής επικοινωνίας. Το πρόβλημα που κορυφώνεται κατά τη διάρκεια κάθε προεκλογικής περιόδου σχετίζεται με την αθέμιτη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από διαφημιστικές εταιρίες και υποψήφιους, οι οποίοι παρενοχλούν τους πολίτες με αποστολή SMS ή e-mail, χωρίς να τους έχουν εκ των προτέρων ενημερώσει για την πηγή άντλησης των στοιχείων τους και συνήθως χωρίς προηγούμενη συγκατάθεση - όταν αυτή επιβάλλεται από τις περιστάσεις άντλησης των στοιχείων.

Την Οδηγία μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.

Στο πρώτο άρθρο υπάρχει μια σοβαρότατη αστοχία: οι διατάξεις της οδηγίας αφορούν την πολιτική επικοινωνία η οποία "πραγματοποιείται σε κάθε χρονική περίοδο, πέραν της προεκλογικής περιόδου". Με αυτή την ατυχή διατύπωση η Αρχή φαίνεται ότι εκτοπίζει ερμηνευτικά την εφαρμογή των διατάξεων από την πιο κρίσιμη περίοδο, στην οποία εκδηλώνονται οι εν λόγω παραβιάσεις: την προεκλογική περίοδο! Ωστόσο, από την οικονομία των διατάξεων φαίνεται ότι η εν λογω αστοχία είναι μόνο φραστική κι ότι οι συντάκτες της Οδηγίας ήθελαν να πουν ότι οι διατάξεις εφαρμόζονται τόσο στην προεκλογική περίοδο, όσο και σε οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή. Αυτό όμως θα πρέπει να διευκρινιστεί από την ίδια την Αρχή, για να μην υπάρξουν παρανοήσεις και τελικά επιτευχθεί το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.

Στο ίδιο άρθρο όμως, διατυπώνεται μια ξεκάθαρη εξαίρεση: δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας η επικοινωνία που επιδιώκεται από φορείς όπως οι επαγγελματικοί σύλλογοι και οι συνδικαλιστικές ενώσεις. Ενώ και σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνονται σεβαστά τα προσωπικά δεδομένα, η Αρχή για ακατανόητους λόγους εξαιρεί αυτά τα πολιτικά υποκείμενα από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας!

Γενικά, η Οδηγία αφορά μόνο υποψήφιους βουλευτές, ευρωβουλευτές, αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τα αντίστοιχα πολιτικά κόμματα και παρατάξεις. Έτσι όμως μένουν εκτός πεδίου εφαρμογής πολλές άλλες ακόμη περιπτώσεις άμεσης πολιτικής επικοινωνίας. Ένα παράδειγμα είναι οι υποψήφιοι σύμβουλοι και πρόεδροι των Δικηγορικών Συλλόγων, περιπτώσεις στις οποίες κατά κόρον χρησιμοποιούνται SMS. Eίναι ακατανόητο για ποιο λόγο η Αρχή άφησε εκτός του πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας αυτές τις περιπτώσεις, ενώ εμπίπτουν στις ίδιες ακριβώς νομικές διατάξεις.

Στο άρθρο 2, η Αρχή δέχεται ότι για σκοπούς πολιτικής επικοινωνίας μπορούν να τύχουν επεξεργασίας όχι μόνο απλά προσωπικά δεδομένα, αλλά και ευαίσθητα, "όπως πολιτικά φρονήματα, δεδομένα σχετικά με την υγεία, λ.χ. δεδομένα ατόμων με ειδικές ανάγκες". Πέρα από την χρήση εσφαλμένης ορολογίας (ο σωστός όρος είναι "άτομα με αναπηρία"), η Αρχή εδώ ανοίγει ένα τεράστιο παραθυράκι με μεγάλους κινδύνους για το φακέλωμα των πολιτικών πεποιθήσεων κι άλλων σοβαρών πληροφοριών της ιδιωτικής ζωής του ατόμου. Βέβαια αναφέρει σε άλλη διάταξη ότι για την επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων απαιτείται η άδεια της Αρχής, η οποία όμως, ειδικά για τα ευαίσθητα δεδομένα μόνο με βάση τη συγκατάθεση θα μπορούσε να νομιμοποιηθεί (άρθρο 7 παρ. 2 (α) Ν.2472/1997), πράγμα που η Αρχή αποφεύγει να επισημάνει στην Οδηγία της.

Σημειωτέον ότι η έκδοση της Οδηγίας δεν απαλλάσσει την Αρχή από την αρμοδιότητά της για επιβολή των προβλεπόμενων από το άρθρο 21 του Ν.2472/1997 κυρώσεων στους παραβάτες που απέστειλαν άμεσα προεκλογικό υλικό χωρίς να τηρήσουν τους όρους που ήδη προβλέπονται από το νόμο.