Βιβλίο: A people's history of the European Court of Human Rights

Οι αμερικάνοι συνήθως εντυπωσιάζονται από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αυτό αποτυπώνεται σε όλα τα σχετικά βιβλία που έχουν γραφτεί από αυτούς, με κορυφαίο βέβαια το υπεραισιόδοξο European Dream του Τζέρεμι Ρίφκιν.

Πολύ πιο ενδιαφέρον όμως είναι όταν οι αμερικάνοι αντιμετωπίζουν με δέος το νομικό σύστημα της Ευρώπης. Η αμερικάνικη δικαιοσύνη αποτελεί μια από τις πολιτισμικές και συνταγματικές κατακτήσεις για τις οποίες οι αμερικάνοι είναι συνήθως ιδιαίτερα περήφανοι και δύσκολα θα αναγνώριζαν κάποιο άλλο σύστημα ως καλύτερο. Εδώ, με αυτό το βιβλίο,έχουμε μια από αυτές τις σπάνιες εξαιρέσεις.

Ο συγγραφέας Michael Goldhaber αποφάσισε να γράψει μία ιστορία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που προσέφυγαν σε αυτό και οι υποθέσεις τους αποτέλεσαν σημεία αναφοράς στην ευρωπαϊκή αλλά και την παγκόσμια νομολογία. Ταξίδεψε σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και βρήκε τους προσφεύγοντες για να σκιαγραφήσει τις συνθήκες, τα συναισθήματα και τις προσδοκίες που είχαν όταν προσέφυγαν στον κορυφαίο θεσμό της Ευρωπαϊκής δικαιοσύνης. Έτσι κάθε κεφάλαιο του βιβλίου αυτού είναι αφιερωμένο σε ένα μεγάλο θέμα ανθρώπινων δικαιωμάτων, υπό το πρίσμα μιας υπόθεσης (ή και περισσότερων) που παρουσιάζονται σε σχέση με την εθνική πολιτική της εκάστοτε εγκαλούμενης χώρας.

Το βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε το 2007 (και ήδη χρειάζεται επικαιροποίηση) χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο ("The expanding ambit of personal life") παρουσιάζεται πόσο διευρύνθηκε η έννοια της ιδιωτικής ζωής, έτσι ώστε να περιλάβει τα ζητήματα των παιδιών εκτός γάμου έως τα δικαιώματα των ομοερωτικών ατόμων. Ο συγγραφέας αναγνωρίζει ότι με τις αποφάσεις αναγνώρισης του δικαιώματος των ομοερωτικών ατόμων να υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή νομολογία είναι τουλάχιστον μία γενιά μπροστά από την αντίστοιχη πρόοδο που έχει σημειώσει το Ανώτατο Δικαστήριο των Η.Π.Α.

Στο δεύτερο κεφάλαιο ("The Rights of Expression") υπάρχει μια ενδιαφέρουσα έκπληξη. Στο επίκεντρο βρίσκεται η Ελλάδα και ο διωγμός των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Ο συγγραφέας έχει εξετάσει την θρυλική υπόθεση Κοκκινάκη κατά Ελλάδας, έχοντας έρθει σε επαφή με μέλη της οικογένειάς του στην Κρήτη και επισημαίνεται ότι σε αυτήν την υπόθεση εφαρμόστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για πρώτη φορά, το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ για την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης! Πέρα από τις υποθέσεις των Μαρτύρων, στο κεφάλαιο της ελευθερίας της έκφρασης αναλύονται και οι υποθέσεις hate speech στην Αυστρία.

Στο τρίτο κεφάλαιο ("State violence") εκτίθενται οι σοβαρές παραβιάσεις που αφορούν τα βασανιστήρια και παρουσιάζεται η εξέλιξη της σχετικής νομολογία του ΕΔΔΑ κυρίως στην Τουρκία.

Στο τέταρτο κεφάλαιο ("Challenges for the Future") ο συγγραφέας θεωρεί ότι οι μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι οι υποθέσεις που σχετίζονται με τις εξελίξεις στην Τσετσενία, αλλά και τα δικαιώματα των Ρομά.

Στο πέμπτο κεφάλαιο ("Concluding Thoughts") ο συγγραφέας αναγνωρίζει ότι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αποτελεί μια νέα ευρωπαϊκή συνταγματική αφήγηση που προσδίδει νέα στοιχεία στην ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι η τελική σύγκριση των συστημάτων προστασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων σε Ευρώπη και Αμερική. Ξεκινάει αναγνωρίζοντας ότι το ευρωπαϊκό σύστημα μπολιάστηκε από ορισμένους δικηγόρους που είχαν διαβάσει αμερικάνικο δίκαιο. Σήμερα όμως αναγνωρίζει ότι οι προοδευτικοί Αμερικάνοι ατενίζουν το Ευρωπαϊκό δίκαιο με φθόνο. Ως καθοριστικό στοιχείο παρουσιάζεται ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια έχει αποποινικοποιήσει τις ομοερωτικές σεξουαλικές πράξεις κι έχει αναγνωρίσει την ελευθερία των ομοερωτικών να θητεύουν στις ένοπλες δυνάμεις. Στην Ευρώπη έχει αναγνωριστεί ένα συνταγματικό δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον. Και φυσικά η Ευρώπη έχει καταργήσει τη θανατική ποινή και δεν αναγνωρίζει καμία εξαίρεση στην απαγόρευση των βασανιστηρίων. Ο συγγρΈαφέας καταλήγει ότι τα επιτεύγματα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν έχουν αντιστοιχία στα δικαστικά δεδομένα των Η.Π.Α. και ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο είναι μακράν το πιο ανεπτυγμένο νομολογιακό δίκαιο που βασίζεται σε σύμβαση ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ένα βιβλίο με πληροφορίες που δεν θα έβρισκε κανείς στις νομικές εκδόσεις και με πραγματική έρευνα που υπενθυμίζει σε όλους -και πριν απ' όλους, στο ίδιο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο- ότι οι προσφεύγοντες είναι πραγματικοί άνθρωποι που η δίκη σε αυτό το ανώτατο επίπεδο είναι ίσως η πιο σημαντική στιγμή στη ζωή τους.

Το κατέβασα από το Kindle Store και το διάβασα σε iPhone και iPad.