Παρά τους θεσμικούς πειραματισμούς της ευρωπαϊκής οικονομικής ενοποίησης, υπάρχουν τελικά ορισμένες έννοιες που παραμένουν πεισματικά αναγκαίες προυποθέσεις για την ευημερία των λαών. Έννοιες όπως κυριαρχία, πολίτευμα, δημοκρατία. Η διαφάνεια, όσο ευρεία κι αν είναι, δεν μπορεί να αντισταθμίσει τα ελλείματα δημοκρατικής νομιμοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία εξαιρετικά πολύπλοκη γραφειοκρατική διάρθρωση και μία συλλογική και πολυπρόσωπη διαχειριστική ομάδα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την λαϊκή κυριαρχία και τη λειτουργία με βάση κάποιο συγκεκριμένο πολίτευμα. Οι νέες εξαγγελίες περί τοποθέτησης ηγεσίας στην ευρωζώνη δεν πρόκειται να καλύψουν κανένα από αυτά τα κενά.
Στην Ευρώπη δεν έγινε ποτέ μία σοβαρή συζήτηση για ομοσπονδιοποίηση, όπως αυτή των Η.Π.Α. Οι οικονομίστικοι όροι της κάποτε Ε.Ο.Κ. και η διεκπεραιωτική συνέλευση του Ζισκάρ ντ´ Εσταίν που έδωσε το απορριφθέν Ευρωσύνταγμα αποδεικνύεται σήμερα πόσο ανεπαρκείς πυλώνες ήταν για την εγκαθίδρυση μιας ένωσης που θα μπορεί να διαχειριστεί δημοκρατικά μία σοβαρή πολυεπίπεδη διεθνή κρίση. Καταλήξαμε και πάλι να μιλάμε με τους προπολεμικούς όρους της γαλλογερμανικής ηγεμονίας.
Πώς να μιλήσεις βέβαια για ομοσπονδιακή Ένωση, όταν στους κόλπους της υπάρχουν περί τις 20 ομιλούμενες γλώσσες; Είναι βέβαιο ότι και στις ΗΠΑ την εποχή της συνταγματικής καθιέρωσης ο πληθυσμός ήταν κάθε τι παρά ενιαίος, αλλά το αριστοκρατικό φόντο της βρετανικής καταγωγής παρενέβη καθοριστικά επιλύοντας τέτοια ζητήματα εθνοτικής πολυμορφίας. Στην ΕΕ η πολυμορφία και η διαφορετικότητα έχει κατά κόρον επικροτηθεί ως ο πλούτος της ένωσης. Είναι μία ακριβή, αλλά οριστική επιλογή. Μία ευρωπαϊκή ομοσπονδία θα αποτελείται από χώρες με έντονο το στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας και διαφορετικότητας, όπως μαρτυρά σε πρώτο επίπεδο η γλωσσική ετερότητα.
Είναι όμως περισσότερα αυτά που μας συνδέουν στην ουσία. Εδώ και αρκετές δεκαετίες, οι χώρες της Ευρώπης ακολουθούν ενιαίο σύστημα σεβασμού θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μέσα από χιλιάδες αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικασηρίου διαμορφώνεται μία κοινή συνείδηση ως προς τις αξίες του ανθρωπισμού. Σε άλλες εποχές, θα αναζητούσαμε αυτή τη διαμόρφωση στη λογοτεχνία ή την ποίηση (τα μέσα ενημέρωσης ήταν και είναι πάντα τοπικά). Σήμερα τα κοινά αναγνώσματα που έχουν καθοριστική επίδραση στις ζωές μας είναι τα κανονιστικά κείμενα, η διατύπωση των οποίων παρακολουθεί την εξέλιξη της επιστήμης. Σε αυτό το επίπεδο η Ευρώπη προηγείται δύο ή τρεις γενιές σε σχέση με τις ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι η αποσυνάγωγη Μ.Βρετανία έχει κατηγορήσει το ευρωπαϊκό δικαστήριο ότι επιβάλλει μέσω της νομολογίας του την ομοσπονδιοποίηση. Ακόμα και Βρετανοί πολίτες που δικαιώθηκαν στο Στρασβούργο, το φέρουν βαρέως που τα δικά τους δικαστήρια ήταν ανεπαρκή.
Φυσικά δεν αρκούν οι επαγγελματίες, οι γραφειοκράτες και οι δικαστές. Χρειάζονται οι πολιτικοί και κυρίως οι πολίτες. Το Συμβούλιο της Ευρώπης δημιουργήθηκε το 1949 ως ένας Οργανισμός για την ειρήνη, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δούλεψε επιβάλλοντας κυρίως το τρίτο μέρος της αποστολής του. Η δημοκρατία στην Ευρώπη δεν μπορεί να επιβληθεί χωρίς να αποφασιστεί από τους λαούς, ούτε χωρίς να ενσαρκωθεί από πολιτικούς. Σήμερα όμως γίνεται αντιληπτό περισσότερο από ποτέ ότι ο διαρκής πειραματισμός, οι ad hoc θεσμοί, η περιπτωσιολογική αντιμετώπιση και η έλλειψη σταθερών δομών έχουν καταλύσει κάθε πρόσχημα δημοκρατικής βάσης των αποφάσεων. Το ίδιο το σύστημα αντιλαμβάνεται ότι η συνοχή είναι μέρος της λύσης, πολύ περισσότερο από κάποιους προσωρινούς ή μόνιμους μηχανισμούς στήριξης.
Η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης θα επιτευχθεί μόνο ως αίτημα του πολιτικού κόσμου, με γερή λαϊκή εντολή. ´Οχι ως ονείρωξη των γραφειοκρατών. Το ρόλο των παλιών Αμερικάνων φεντεραλιστών θα πρέπει να παίξουν λοιπόν τα πολιτικά κόμματα της Ευρώπης. Τουλάχιστον όσα εξ αυτών διατηρούν μία στοιχειώδη επαφή με τον ιστορικό τους ρόλο.
- Posted using BlogPress from my iPad
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου