Το άρθρο 10 παρ. 3 του Συντάγματος αναφέρει ότι οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν υποχρέωση να χορηγούν αντίγραφα ύστερα από αίτηση του πολίτη.
Η ειδικότερη νομοθεσία (Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας) ορίζει με ποιους όρους ασκείται αυτό το συνταγματικό δικαίωμα.
Πολύ συχνά όμως, οι δημόσιοι φορείς επινοούν διάφορους λόγους για να απορρίψουν το αίτημα, είτε επειδή δεν θέλουν να φέρουν την ευθύνη, είτε επειδή προτιμούν να αποκρύψουν τα στοιχεία που περιέχουν τα έγγραφα. Οχυρώνονται πίσω από διατάξεις για την προστασία προσωπικών δεδομένων, την πνευματική ιδιοκτησία ή διάφορες διατάξεις περί "απορρήτου" προκειμένου να αποκλείσουν τον πολίτη από την πρόσβαση στα έγγραφα.
Σε αρκετές περιπτώσεις η νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα δεν αποτελεί όμως φραγμό για την χορήγηση των εγγράφων του δημοσίου. Η ίδια η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει ομαδοποιήσει αυτές τις περιπτώσεις στις οποίες ο πολίτης μπορεί να λάβει αντίγραφα κειμένων που περιλαμβάνουν προσωπικά δεδομένα άλλων πολιτών. Εξάλλου όταν το έγγραφο περιλαμβάνει προσωπικά δεδομένα του ίδιου του αιτούντος, η Αρχή μπορεί να διατάξει τον φορέα να χορηγήσει αντίγραφο, ακόμα και να το επιβάλει πρόστιμο αν δεν το πράξει.
Η πνευματική ιδιοκτησία είναι άλλη μια "πρόχειρη" δικαιολογία των φορέων του δημοσίου τομεά για να αποφύγουν την πρόσβαση. Σε πρόσφατο Πόρισμά του, ο Συνήγορος του Πολίτη διευκρίνισε ότι η πνευματική ιδιοκτησία δεν συνιστά είδος "απορρήτου" ώστε να αποκλείεται ο πολίτης από την πρόσβαση σε έγγραφα που τηρεί το Δημόσιο και μπορεί να καλύπτονται από τέτοια δικαιώματα. Συνεπώς και αυτή η δικαιολογία καταρρίπτεται.
Το 2003 η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να εναρμονίσει τις εθνικές νομοθεσίες όσον αφορά τις δυνατότητες των πολιτών, όχι μόνο για πρόσβαση, αλλά και για περαιτέρω χρήση των εγγράφων που λαμβάνουν από φορείς του δημόσιου τομέα. Ανοίγεται έτσι το πεδίο για την δημιουργία υπηρεσιών "περιεχομένου" και την ανάπτυξη μιας αγοράς πληροφοριών. Η οδηγία 2003/98 ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το ν. 3448/2006 για την Περαιτέρω Χρήση Πληροφοριών του Δημόσιου Τομέα. Περισσότερες πληροφορίες και ανάλυση για το θέμα αυτό μπορείτε να βρείτε σε αυτό το βιβλίο μου.
Στο πεδίο των κοινοτικών οργάνων υπάρχει επίσης νόμος για την πρόσβαση σε έγγραφα, ο Κανονισμός 1049/2001, τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να τροποποιήσει.
Η πιο σημαντική εξέλιξη όμως σε αυτό το θέμα είναι η θέσπιση μιας Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την πρόσβαση στα επίσημα έγγραφα, την οποία προωθεί το Συμβούλιο της Ευρώπης. Θα είναι μια ώθηση και για την Ελλάδα να εκσυγχρονίσει το απαρχαιωμένο και δυσλειτουργικό θεσμικό πλαίσιο και να μπορέσει ο πολίτης να ασκήσει με μεγαλύτερη ευχέρεια αυτό το δικαίωμά του, το οποίο προσιδιάζει και σε μια ελεγκτική-συμμετοχική δράση που μπορεί να αναπτυχθεί και σε ατομικό επίπεδο.
Στην Ελλάδα, ειδική συνδρομή για την ενάσκηση του δικαιώματος πρόσβασης στα έγγραφα παρέχονται από την Data&Protection - νομικές υπηρεσίες κοινωνίας της πληροφορίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου