Η άδεια της Αρχής ως προϋπόθεση δημοσιοποίησης δεδομένων υγείας

Σχετικά με τη γνωστή υπόθεση της ανακοίνωσης φωτογραφιών και ονόματος εκδιδόμενου προσώπου σε συνδυασμό με την δημοσιοποίηση της άσκησης ποινικής δίωξης, αλλά και του μεταδιδόμενου νοσήματος κι εθνικής καταγωγής, έχω κάποιες πρόσθετες σκέψεις για τη νομική βάση. 

Σύμφωνα με το άρθρο 2 (β) Ν.2472/1997 ο εισαγγελέας έχει την αρμοδιότητα, με διάταξή του, να επιτρέπει την δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν "ειδικά" την ποινική δίωξη ή καταδίκη του ατόμου. Η δημοσιοποίηση αυτή, όπως λέει ο νόμος, αποσκοπεί στην προστασία του κοινωνικού συνόλου και στην ευχερέστερη αξίωση της Πολιτείας για τον κολασμό των αδικημάτων για τα οποία διώκεται το πρόσωπο. Αυτή η διάταξη αφορά όμως μόνο τα δεδομένα που αφορούν την ποινική δίωξη. Το λέει ρητώς ο νόμος ("ειδικά για τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες δύναται να επιτραπεί η δημιοσιοποίηση..."). 

Τα δεδομένα που αφορούν την υγεία του ατόμου, δηλαδή το αν πάσχει ή όχι από κάποιο νόσημα και, αν ναι, από ποιο, είναι μια άλλη κατηγορία ευαίσθητων δεδομένων, διακριτή από την κατηγορία "ποινικές διώξεις ή καταδίκες". Για αυτή την κατηγορία ευαίσθητων δεδομένων, ισχύει ο γενικός κανόνας του άρθρο 7 του Ν.2472/1997: "απαγορεύεται η συλλογή κι επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων". Στην "επεξεργασία" εμπίπτει και η "διάδοση προσωπικών δεδομένων", κατά το άρθρο 2(δ). Οι εξαιρέσεις που προβλέπονται από αυτή την απαγόρευση είναι όσες αναφέρονται στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου 7. Εκεί αναφέρεται ότι, κατ' εξαίρεση, επιτρέπεται η συλλογή κι επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων, ύστερα από άδεια της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, "εφόσον η επεξεργασία αυτή είναι απαραίτητη για την ιατρική πρόληψη, διάγνωση, περίθαλψη ή τη διαχείριση υπηρεσιών υγείας". Επομένως, το αρμόδιο κρατικό όργανο για την ανακοίνωση δεδομένων υγείας, είναι η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η οποία θα δώσει την άδειά της μόνον εφόσον κρίνει ότι όντως αυτή η δημοσιοποίηση είναι "απαραίτητη" ενόψει των παραπάνω σκοπών. 

Επίσης τα δεδομένα που αφορούν την εθνική καταγωγή του ατόμου αποτελούν χωριστή κατηγορία ευαίσθητων δεδομένων. Η δημοσιοποίησή τους και σε αυτή την περίπτωση είναι απαγορευμένη, εκτός εάν υπάρχει άδεια της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, για κάποιον από τους λόγους που επιτρέπεται η επεξεργασία αυτών των στοιχείων κατά το άρθρο 7 παρ. 2 Ν.2472/1997. 

Στην ανακοίνωση της Ελληνικής Αστυνομίας βλέπουμε αναφορά μόνο σε ύπαρξη εισαγγελικής διάταξης, ενώ η εισαγγελική διάταξη αφορά μόνο τα στοιχεία της ποινικής δίωξης. Για τα δεδομένα υγείας και εθνικής καταγωγής της συλληφθείσας θα έπρεπε να έχει τοποθετηθεί η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, κρίνοντας το κατά πόσον θα ήταν σκόπιμη η δημοσιοποίηση κι αυτών των πρόσθετων στοιχείων, ενόψει του σκοπού που είναι η προστασία του κοινωνικού συνόλου. 

Η τυχόν παράκαμψη της ανεξάρτητης αρχής δημιουργεί ερωτηματικά για την νομιμότητα και συνταγματικότητα αυτής της δημοσιοποίησης, καθώς η Αρχή είναι το μόνο ανεξάρτητο όργανο που είναι αρμόδιο σύμφωνα με τη νομοθεσία και το άρθρο 9Α του Συντάγματος για την διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, χωρίς να μπορεί να υποκατασταθεί σε αυτές τις αρμοδιότητές της από την εισαγγελική αρχή, τουλάχιστον για τα προσωπικά δεδομένα που δεν αφορούν ποινικές διώξεις ή καταδίκες. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν ανακοίνωση της Αστυνομίας, είχε εκδοθεί ανακοίνωση του ΚΕΕΛΠΝΟ που γνωστοποιούσε μόνο την διεύθυνση του οίκου ανοχής, χωρίς να προχωρήσει σε δημοσιοποίηση φωτογραφιών, ονομάτων, εθνικότητας και όλων αυτών των στοιχείων. Αυτή η ήπια μορφή ανακοίνωσης εκ μέρους του  ΚΕΕΛΠΝΟ διασφάλιζε τη νόμιμη ισορροπία μεταξύ αφενός της προστασίας της δημόσιας υγείας κι αφετέρου των δικαιωμάτων σεβασμού των προσωπικών δεδομένων του προσώπου. Αυτή ακριβώς η ανακοίνωση είναι η απόδειξη ότι υπήρχε ηπιότερος τρόπος να εξυπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον, ενόψει και της αρχής της αναλογικότητας που επιβάλλει να επιλέγεται κάθε φορά το ηπιότερο μέτρο, εφόσον υπάρχει δυνατότητα επιλογής. Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει αποδείξει πολλές φορές στην πλούσια νομολογία της ότι σέβεται κι εφαρμόζει την αρχή της αναλογικότητας, η οποία κατοχυρώνεται και στο Σύνταγμα. Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο και διδακτικό για αυτή την υπόθεση, να παρέμβει έστω και τώρα, υπενθυμίζοντας τον θεσμικό της ρόλο απέναντι στην κεντρική διοίκηση, αλλά και στην εισαγγελία.