Σύγκρουση υποχρεώσεων για ISP: παράβαση απορρήτου ή ποινική δίωξη

Η γνωμοδότηση Σανιδά άρχισε να εφαρμόζεται, με αποστολή αιτημάτων προς τις εταιρίες παροχής πρόσβασης στο Διαδίκτυο. Έγινε γνωστό ότι οι εταιρίες που δεν ικανοποίησαν τα αιτήματα της ΕΛ.ΑΣ. παραπέμφθηκαν στην Δικαιοσύνη, για τα αδικήματα της απείθειας και της υπόθαλψης εγκληματία (πηγή: tvxs.gr) .

Στην πραγματικότητα, το ερώτημα είναι κατά πόσον μια ιδιωτική επιχείρηση (ή και ένας πολίτης) έχει δικαίωμα με επίκληση του Συντάγματος να μην εφαρμόσει εντολή κρατικής αρχής. Aς δούμε λίγο τις σχετικές διατάξεις:

Άρθρο 169 Ποινικού Κώδικα (Απείθεια)

Με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών τιμωρείται όποιος, ύστερα από νόμιμη πρόσκληση, αρνείται σε κάποιον από τους υπαλλήλους του άρθρου 13, παρ. α', χωρίς αντίσταση, την υπηρεσία ή συνδρομή που οφείλεται κατά το νόμο ή την είσοδο σε οποιοδήποτε μέρος για να επιχειρηθεί κάποια νόμιμη υπηρεσιακή ενέργεια. 

Άρθρο 231 - Ποινικού Κώδικα (Υπόθαλψη εγκληματία)

1. Όποιος εν γνώσει ματαιώνει τη δίωξη άλλου για κακούργημα ή πλημμέλημα που διέπραξε ή την εκτέλεση της ποινής που του επιβλήθηκε ή του μέτρου ασφάλειας (άρθρα 69-76 και 122) τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών. 

2. Η υπόθαλψη μένει ατιμώρητη αν ο υπαίτιος την τέλεσε υπέρ κάποιου οικείου του.

Έτσι, αν λάβει μια εταιρία ή ένα άτομο εντολή από την αστυνομία για χορήγηση στοιχείων και δεν τα χορηγήσει, τότε θα μπορεί να διωχθεί για τα δύο παραπάνω αδικήματα. 

Το ερώτημα του αν είναι "νόμιμη" ή όχι η "πρόσκληση" (στο 169) ή αν η "ματαίωση" (στο 231) είναι παράνομη, θα κριθεί από τα Δικαστήρια, στα οποία παραπέμφθηκαν οι εταιρίες. 

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν.3471/2006, 

1. Οποιαδήποτε χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών που παρέχονται μέσω δημοσίου δικτύου επικοινωνιών και των διαθεσίμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών καθώς και των συναφών δεδομένων κίνησης και θέσης, όπως ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 2 του παρόντος νόμου, προστατεύεται από το απόρρητο των επικοινωνιών. Η άρση του απορρήτου είναι επιτρεπτή μόνο υπό τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες που προβλέπονται από το άρθρο 19 του Συντάγματος.

Κατά το άρθρο 15 του Ν.3471/2006, 

1. Όποιος, κατά παράβαση του παρόντος νόμου, χρησιμοποιεί, συλλέγει, αποθηκεύει, λαμβάνει γνώση, αφαιρεί,αλλοιώνει, καταστρέφει, μεταδίδει, ανακοινώνει, δημοσιοποιεί δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα συνδρομητών ή χρηστών, ή τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδομένων ή τα εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή τουλάχιστον δέκα χιλιάδων ευρώ (10.000 €) μέχρι και εκατό χιλιάδων ευρώ (100.000 €), αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις.

Επομένως, αν οι εταιρίες χορηγήσουν τα στοιχεία θα έχουν γλιτώσει την ποινική δίωξη για την απείθεια και την υπόθαλψη εγκληματία, αλλά θα διακινδυνεύουν την ποινική δίωξη για το αδίκημα του άρθρου 15 του Ν.3471/2006. Βεβαίως, στην δεύτερη περίπτωση, η επίκληση της Γνωμοδότησης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου θα αποτελεί έναν αξιοπρεπέστατο αυτοτελή νομικό ισχυρισμό για την απαλλαγή τους. Και το Δικαστήριο, ακόμη κι αν κρίνει ότι η Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου είναι αντίθετη στο Σύνταγμα και το Κοινοτικό Δίκαιο, μπορεί να θεωρήσει ότι καλώς οι εταιρίες έδωσαν στην αστυνομία τα στοιχεία, επειδή σε κάθε περίπτωση, η Ελληνική Δημοκρατία δια των οργάνων και των αρχών της είναι εκείνη που τους διέταξε και τους έπεισε ότι η εντολή αυτή είναι νόμιμη. 

Και κάπως έτσι αρχίζουν οι υποθέσεις που οδηγούνται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και οι χώρες καταδικάζονται όπως στην υπόθεση Copland.