ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ (ΕΠΣΕ)
Τ.Θ. 60820, 15304 Γλυκά Νερά, Tηλ. 2103472259 Fax: 2106018760
email: office@greekhelsinki.gr ιστοσελίδα: http://cm.greekhelsinki.gr/
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
3 Αυγούστου 2009
Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά Μουσείου Ακρόπολης για λογοκρισία βίντεο Γαβρά
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), η μόνη ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση - μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Ανταλλαγής Πληροφοριων για την Ελευθερία της Έκφρασης (International Freedom of Expression Exchange – ΙFEX - http://ifex.org/) προσέφυγε σήμερα στην Ελληνική Δικαιοσύνη για την αφαίρεση σκηνής από το video του Κώστα Γαβρά που προβάλλεται στο Μουσείο Ακρόπολης.
Ο Παναγιώτης Δημητράς (Εκπρόσωπος ΕΠΣΕ) και ο Βασίλης Σωτηρόπουλος (Νομικός Σύμβουλος του ΕΠΣΕ) κατέθεσαν αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, επικαλούμενοι το συνταγματικό δικαίωμά τους, ως επισκέπτες του Μουσείου, στην ανεμπόδιστη πρόσβαση στο έργο του γνωστού σκηνοθέτη που προβάλλεται στους δύο χώρους προβολών του Μουσείου Ακρόπολης. Το δικαίωμα του κοινού στην ανεμπόδιστη πρόσβαση σε δημοσιευμένα έργα τέχνης έχει αναγνωριστεί από σειρά αποφάσεων Δικαστηρίων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης σε σχετικές υποθέσεις (υπόθεση βιβλίου Ε. Σωτηροπούλου, ταινίας Da Vinci Code, ταινίας Aλέξανδρος, βιβλίου Μ. Ανδρουλάκη) καθώς και με έγγραφα του Συνηγόρου του Πολίτη (υπόθεση έκθεσης «Outlook», υπόθεση όπερας «Ρούσαλκα»).
Υπενθυμίζεται ότι από το απόσπασμα 1 λεπτού και 40 δευτερολέπτων του εν λόγω video του Κώστα Γαβρά που προβάλλεται, η Διοίκηση του Μουσείου αφαίρεσε σκηνή 12 δευτερολέπτων στην οποία εμφανίζονται μορφές των πρωτοχριστιανικών χρόνων να απολαξεύουν τμήματα του αετώματος και της ζωφόρου του Παρθενώνα. Η υπόθεση απασχόλησε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης (Reuters, Associated Press κλπ) ως μία περίπτωση λογοκρισίας που φέρεται ότι επιβλήθηκε από δυσαρεστημένους εκπροσώπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου, καθηγητής κ. Δ. Παντερμαλής, δήλωσε σε τηλεοπτικό κανάλι ότι προέβη σε αυτή την προσαρμογή επειδή διάφοροι ιστορικοί και βυζαντινολόγοι του εξέφρασαν την «δυσφορία» τους για την εν λόγω σκηνή.
Με την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, οι αιτούντες ζητούν την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης, με την προβολή του πλήρους αποσπάσματος του video, χωρίς την αποκοπή της επίμαχης σκηνής και την ανάρτηση προειδοποιητικής πινακίδας που θα ενημερώνει το κοινό σχετικά με την προβολή της σκηνής.
Η εκδίκαση της αίτησης ορίστηκε για το Δεκέμβριο 2009. Οι αιτούντες εκφράζουν την ευχή να συμμορφωθεί το Μουσείο και το Υπουργείο σε συντομότερο χρόνο προς τις επιταγές της ελευθερίας της έκφρασης, ώστε να παύσει ο διεθνής διασυρμός της χώρας από τα ΜΜΕ.
Ακολουθεί απόσπασμα από την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων:
«Η συγκεκριμένη παραβίαση συνιστά προσβολή της προσωπικότητας των αιτούντων και ενδιαφερόμενων να παρακολουθήσουν το έργο, διότι δεν κρίνονται ώριμοι για να διαμορφώσουν μόνοι τους άποψη για το κατά πόσον τα ιστορικά γεγονότα συνέβησαν όπως τα αναπαριστά με την καλλιτεχνική του ματιά ο σκηνοθέτης, αναζητώντας στη συνέχεια τις τυχόν διαφορετικές απόψεις. Ο εν δυνάμει επισκέπτης του Μουσείου κρίνεται από τους καθ' ων εκ των προτέρων ανίκανος να δει με κριτικό μάτι και να αποφασίσει μόνος αν συμφωνεί ή όχι με το παρουσιαζόμενο video και γι' αυτό οι καθ' ων επενέβησαν για να αποκλείσουν την πρόσβαση του θεατή στις “βλαβερές” ή “ενοχλητικές” πληροφορίες που μεταδίδει στο έργο του ο καλλιτέχνης. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά, όπως εκδηλώνεται με πράξεις (αποκοπή επίμαχης σκηνής από το έργο) και παραλείψεις (δηλωμένη άρνηση για αποκατάσταση του έργου μετά από την δημόσια και διεθνή κατακραυγή σχετικά με το συμβάν) συνιστά προσβολή της προσωπικότητας των αιτούντων, η οποία είναι διαρκής και τους αποκλείει από την ενάσκηση των ως άνω συνταγματικών τους δικαιωμάτων, δηλαδή της απρόσκοπτης ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους, της ελεύθερης λήψης πληροφοριών, της ακώλυτης πρόσβασης σε έργο τέχνης που προβάλλεται δημοσίως, της ανεμπόδιστης απόλαυσης του υφιστάμενου πολιτιστικού περιβάλλοντος.»
34 σχόλια:
Αν το επίμαχο πλάνο δεν βρισκόταν από την αρχή το σχετικό απόσπασμα, θα υπήρχε θέμα, κατά την άποψή σας; Θυμίζω πως ο Γαβράς είχε δώσει τα δικαιώματα σε άλλη δημιουργό, για να συμπεριλάβει αποσπάσματα στο έργο της, από το οποίο πήρε τμήμα και το Μουσείο για το βίντεό του.
Καλώς πράξατε, εύγε και στο Ελσίνκι.
Ε, μπράβο!
Επιτέλους, μία αποτελεσματική κίνηση!
Πολύ καλή κίνηση! Ο `Ανθιμος Θεσσαλονίκης σε κυριακάτικο κήρυγμα διαμαρτυρήθηκε επειδή δεν έγινε αγιασμός στα εγκαίνια του Μουσείου (όχι για τα ειδωλολατρικά εκθέματα, είπε, αλλά για το ωραίο κτίριο). Αυτό δείχνει ότι κύκλοι κληρικών περίμεναν μια ευκαιρία για να επιτεθούν στο Μουσείο. Σκέφτομαι, λοιπόν, μήπως είναι καλή ιδέα να τους βγάλουμε από το παρασκήνιο ασκώντας προς την Εκκλησία της Ελλάδας μία ανακοίνωση της συγκεκριμένης δίκης.
Γιάννης Κωνσταντίνου (lawprofile)
http://gianniskonstantinou.wordpress.comm
Γιάννη
Τι ακριβώς εννοείς "ανακοίνωση της δίκης";
Χαιρετισμούς
Παναγιώτης
Ανακοίνωση δίκης είναι η αποστολή δικογράφου σε μη διάδικο μέρος, το οποίο ενημερώνεται ότι έχει εκκινήσει μια δικαστική διαδικασία που μπορεί να το ενδιαφέρει κι ότι αν δεν ασκήσει πρόσθετη παρέμβαση θα χάσει το δικαίωμα να την ασκήσει τριτανακοπή στο μέλλον. Δηλ. του δίνεις τη δυνατότητα να συμμετέχει
Είναι λίγο πιο light από την προσεπίκληση, με την οποία καθιστάς τον τρίτο διάδικο θέλει δεν θέλει και αποφασίζει το δικαστήριο κατά πόσον είχες δίκιο.
οκ
επειδη το γνωριζει απο τα ΜΜΕ ας παρεμβει μονη της
θα ειναι λαθος να την κανουμε διαδικο - εμεις θεωρουμε πως η πολιτεια εχει την αποκλειστικκη ευθύη ανεξάρτητα τι λενε καποιες ΜΚΟ καποιες θρησκευτικές οργανώσεις κτλ
αν και καταλαβαινω πού το πάει ο Γιάννης
http://kleitor.blogspot.com/2009/08/blog-post.html
Εντάξει η εκκλησία, γνωστά παλιά σταφύλια, τα πάντα αρκεί να μην ξέρει ο κόσμος τι γίνεται πίσω από τις κουρτίνες γιατί αλλιώς πάει η κουτάλα...
Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι πως δέχεται τέτοιες ανοησίες ένας υπεύθυνος μουσείου. Ένα που είναι παγκοσμίος διαφημισμένο...
Τις δέχεται επειδή δεν είναι ανοησίες, αλλά μια τυπική μετατροπή του παρελθόντος σε πεδίο εκτόνωσης σύγχρονων ιδεολογημάτων. Η ιστορία με τις περικοπές στο φιλμ του κ. Γαβρά είναι μια τυπική περίπτωση όπου ένας σκοταδισμός συγκρούεται με έναν άλλον. Από την μια πλευρά ο σκοταδισμός εκείνων που δεν ανέχονται την άλλη άποψη και θέλουν να την καταπνίξουν. Σίγουρα υπάρχουν (και υπήρχαν πάντα) στον χώρο της εκκλησίας και των θρησκειών.
Από την άλλη πλευρά ο κ. Γαβράς. Έχει απόλυτο δίκιο να διαμαρτύρεται για την χονδροειδή παρέμβαση, αλλά απόλυτο άδικο να διεκδικεί τον τίτλο του φορέα της ιστορικής αλήθειας. Δεν μαρτυρείται πουθενά ότι ρασοφόροι κατέστρεψαν τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα. Αντιθέτως, όλοι οι σοβαροί μελετητές της αρχιτεκτονικής του Παρθενώνα, όπως π.χ. ο δικός μας καθ. Μανώλης Κορρές (βλ. τα κείμενά του στον εξαίρετο τόμο Π. Τουρνικιώτης [επιμ.], Ο Παρθενώνας και η ακτινοβολία του στα νεώτερα χρόνια, Μέλισσα 1994), έχουν τονίσει πως κατά την μετατροπή του κτηρίου σε χριστιανικό ναό έγιναν μόνον ελάχιστες, οι αρχιτεκτονικώς απολύτως απαραίτητες παρεμβάσεις. Δεν υπάρχουν συνεπώς επιστημονικά στοιχεία που να υποδεικνύουν επεμβάσεις...ρασοφόρων. Εκτός αυτού, κορυφαίοι επιστήμονες στο εξωτερικό
(βλ. π.χ. http://cambridge.org/uk/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521882286)
καταλήγουν σιγά σιγά στο συμπέρασμα ότι ο Παρθενώνας είναι ένα μνημείο πιο πολύ βυζαντινό παρά αρχαίο, αφού ως προσκύνημα του χριστιανικού κόσμου της 1ης χιλιετίας μ.Χ. απέκτησε ασύγκριτα μεγαλύτερη υπερτοπική σημασία από αυτήν που είχε ως αρχαίος ναός μιας κατά βάσιν τοπικής αθηναϊκής λατρείας. Η ιστορία λοιπόν είναι πολύ πιο σύνθετη από όσο μπορούν να αντιληφθούν οι γνωστές νεοελληνικές ιδεολογικοποιήσεις, φορέας των οποίων φαίνεται πως είναι και ο κατά τα άλλα αξιόλογος κ. Γαβράς…
Κατά συνέπεια, αγαπητέ E-Lawer, καλά κάνεις και υπερασπίζεσαι την ελεύθερη έκφραση, αλλά κάποιος πρέπει να υπερσπιστεί και τις επιστήμες της ιστορίας και της αρχαιολογίας. Δυστυχώς εμείς δεν έχουμε δικαστήρια και παρατηρητήρια...
Δεν διάβασα κάπου να ισχυρίζεται ο κ. Γαβράς ότι είναι φορέας της απόλυτης αλήθειας. Εξάλλου, οι ιστορικές αναπαραστάσεις στην Τέχνη δεν διεκδικούν δάφνες ακριβολογίας, αλλά αποτελούν αισθητική μετάπλαση της πραγματικότητας.
Για τη διαπίστωση ότι ο Παρθενώνας είναι περισσότερο βυζαντινό παρά αρχαιοελληνικό μνημείο επιτρέψτε μου να διαφωνήσω εκτός αν μου φέρετε ανάλυση DNA από τα δακτυλικά αποτυπώματα στις κολώνες του.
Ο Παρθενώνας είναι πρωτίστως ένα πολιτικό αρχιτεκτονικό έργο και δευτερευόντος ένας τόπος (της όποιας) λατρείας.
«Δεν διάβασα κάπου να ισχυρίζεται ο κ. Γαβράς ότι είναι φορέας της απόλυτης αλήθειας».
Κι όμως εγώ τον άκουσα να το λέει με τη φωνή του σε τηλεοπτική εκπομπή. Κι είναι λογικό, αν δεν πιστεύει πως απεικόνισε την ιστορική αλήθεια, γιατί θα επέμενε τότε στην προβολή του βίντεο;
Έχεις δικαίωμα να διαφωνείς με ότι σου φαίνεται λάθος. Αντιλαμβάνεσαι πάντως, πιστεύω, πως το να διαφωνείς εσύ ως δικηγόρος με κάποιες επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις εντός της αρχαιολογίας έχει το ίδιο νόημα με το να προσπαθώ εγώ ως αρχαιολόγος να αμφισβητήσω την εγκυρότητα κάποιων νομικών σου εγχειρημάτων...Είναι φαινόμενο που ενδημεί κι αυτό εν Ελλάδι.
Υ.Γ. Άλλο αισθητική μετάπλαση της πραγματικότητας και άλλο διαστροφή της ιστορίας. Ας συμφωνήσουμε τουλάχιστον σε αυτό...
Δεν έκανε ιστορικό ντοκιμαντέρ ο κ. Γαβράς. Οπότε εκ των πραγμάτων δεν υφίσταται θέμα "διαστροφής της ιστορικής αλήθειας", αφού το video δεν αποτελεί ψηφιοποίηση κάποιας φωτογραφικής απεικόνισης.
Διαβάστε και την νομολογία για τον Μ.Αλέξανδρο του Ο.Στόουν.
Το ότι ο Παρθενώνας δεν είναι "περισσότερο" Βυζαντινό μνημείο δεν χρειάζεται να είσαι ούτε ιστορικός, ούτε δικηγόρος για να το γνωρίζεις. Αποτελεί γνώση της εγκύκλιας εκπαιδευτικής διαδικασίας.
«Το ότι ο Παρθενώνας δεν είναι "περισσότερο" Βυζαντινό μνημείο δεν χρειάζεται να είσαι ούτε ιστορικός, ούτε δικηγόρος για να το γνωρίζεις. Αποτελεί γνώση της εγκύκλιας εκπαιδευτικής διαδικασίας.»
Αν είναι έτσι τότε να αυτοκαταργηθούμε ως επιστήμονες, να σταματήσουμε την εξειδικευμένη ιστορική-αρχαιολογική έρευνα που κάνει η έκδοση του Cambridge στην οποία παρέμεψα και να αρκεσθούμε στην εγκύκλια εκπαιδευτική διαδικασία, και μάλιστα αυτήν του...ελληνικού σχολείου.
Χαίρομαι πάντως που σύμφωνα με την τελευταία ανάρτηση του παρόντος ιστολογίου, ο κ. Γαβράς φέρεται να παραδέχεται τα σημεία εκείνα που διατύπωσα κι εγώ πιο πάνω. Μάλλον μεσολάβησε κάποια συζήτηση με επιστήμονες, οι οποίοι του κατέστησαν σαφές ότι κάποιες φορές η εγκύκλιος παιδεία δεν είναι αρκετή...
Όχι, να μην αυτολογοκριθεί κανείς. Ούτε επιστήμονας, ούτε καλλιτέχνης, ούτε αναγνώστης και θεατής.
Απλώς να αναγνωρίσουμε ότι το κοινό έχει το δικαίωμα να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα για τις "αλήθειες" που υποστηρίζει καθένας, ειδικός ή μη.
Όσον αφορά την εξέλιξη, εγώ δεν χαίρομαι καθόλου που προϋπόθεση για την δημόσια προβολή του ακέραιου video έπρεπε να υποβληθούν "διευκρινίσεις" οποιουδήποτε είδους από τον δημιουργό του.
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=70063
Επιτρέψτε μου να συνεισφέρω ένα σχόλιο - με ή χωρίς επίκληση αρμοδιότητας, δεν με πειράζει: φαντάζεστε τι θα σήμαινε να αντιλαμβανόμαστε διαζευτικά τις ποιότητες της «αισθητικής μετάπλασης» και της «ιστορικής ακρίβειας» (ή «διαστροφής»); Δεν είναι μόνο θέμα νομολογίας και δεν χρειάζεται να σκεφτούμε τον Στόουν αλλά την Ηλιάδα. Θα την απορρίπταμε ως καλλιτεχνικό έργο επειδή δεν είναι ιστορικά ακριβής; Υπάρχει λόγος που στην καλλιτεχνική δημιουργία δεν θέτουμε τις αισθητικές μεταπλάσεις υπό τον έλεγχο της «πραγματικότητας». Με έναν τέτοιο έλεγχο δεν θα είχαμε Ιφιγένειες, Διγενείς Ακρίτες, Μαρίες Μαγδαληνές (και μάλιστα ολόγυμνες!), Μπέογουλφ, Ριχάρδους (κάμποσους...)ή Μακμπέθ, Νιμπελούνγκεν, Αθλίους, δημοτικά τραγούδια και πάει λέγοντας...
"οι ιστορικές αναπαραστάσεις στην Τέχνη δεν διεκδικούν δάφνες ακριβολογίας, αλλά αποτελούν αισθητική μετάπλαση της πραγματικότητας"
Γι' αυτό σε ανάλογα ντοκιμαντέρ, όταν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία, οι σκηνοθέτες βάζουν σχετική ένδειξη.
"Δεν έκανε ιστορικό ντοκιμαντέρ ο κ. Γαβράς."
Φυσικά και έκανε ιστορικό ντοκιμαντέρ, με χρήση animation. Εξάλλου, ο ίδιος στην τηλεόραση μίλησε για ιστορικά τεκμήρια. Όμως τα πλάνα του ήταν αρκετά λεπτομερή. Έδειχναν συγκεκριμένη καταστροφή στο αέτωμα, η οποία δεν συνέβη. Με την ίδια λογική, μπορεί να κατηγορηθεί για παραπλάνηση του κοινού, χωρίς σχετική ένδειξη.
Το έργο ενός καλλιτέχνη από τη στιγμή που έχει παραδοθεί στο κοινό αποδεσμεύεται από κάθε μετα-ερμηνεία, ακόμη και του ίδιου του δημιουργού, σχετικά με τις προθέσεις, τους σκοπούς ή -πολύ περισσότερο- το νόημά του. Το έργο είναι οντολογικά και φαινομενολογικά αποδεσμευμένο από τις επ΄αυτού ερμηνείες του δημιουργού και η πρόσληψή του από το κοινό αποτελεί ζήτημα του κάθε θεατή (και του κάθε μελετητή) χωριστά.
Δεν μπορώ να εκλάβω την αναπαράσταση ανώνυμων ανθρώπων που φέρονται να καταστρέφουν ένα μέρος του μνημείου πριν από πολλές εκατοντάδες χρόνια ως ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ, ανεξάρτητα από το τι λέει ο ίδιος. Είναι η προσωπική του εικαστική αίσθηση πάνω στα αναγνωσμάτά ΤΟΥ και στις έρευνές ΤΟΥ. Μπορεί να υπάρχουν κι άλλες έρευνες, άλλα ιστορικά στοιχεία, αντικρουόμενες απόψεις, εντελώς διαφορετικές καλλιτεχνικές απεικονίσεις. Αλλά αυτό είναι δουλειά ΑΛΛΟΥ καλλιτέχνη κι άλλου προσώπου. Να σεβαστούμε ότι ο συγκεκριμένος ήθελε να δώσει αυτό που έδωσε.
Αν θέλετε να μπούμε στην ουσία, φυσικά και έγινε η καταστροφή των συγκεκριμένων τμημάτων του ναού. Τα περί του αντιθέτου στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί εδώ κι εκεί, δεν αντικρούουν το γεγονός ότι κάποιοι εκείνη την εποχή κατέστρεψαν τμήματα του μνημείου. Από εκεί και πέρα, είναι δικαίωμα του καλλιτέχνη να παρουσιάσει αυτούς τους "κάποιους" να φορούν ρόμπες.
Ας μην το έβαζε καθόλου το Μουσείο, αφού δεν εξυπηρετούσε την πολιτική του απέναντι σε φορείς που εξακολουθούν να έχουν επιρροή σε θέματα πολιτισμού. Ο ακρωτηριασμός όμως και η αξίωση για ex post δηλώσεις (μετανοίας;) είναι καταδικαστέα.
Αυγουστίνε,
«φαντάζεστε τι θα σήμαινε να αντιλαμβανόμαστε διαζευτικά τις ποιότητες της «αισθητικής μετάπλασης» και της «ιστορικής ακρίβειας» (ή «διαστροφής»);»
Ωραίο το σχόλιό σου και οφείλω διευκρίνηση. Κατά βάσιν ισχύει αυτό που λες, όμως ενώ η αισθητική μετάπλαση μπορεί να εμπεριέχει την ιστορική ανακρίβεια, δεν ισχύει στενά και το αντίστροφο. Η ιστορική ανακρίβεια δηλαδή μπορεί να υπηρετεί και σκοπούς μη αισθητικούς ή λογοτεχνικούς. Για αυτό χρησιμοποίησα και το ουσιαστικό «διαστροφή», του οποίου η φόρτιση παραπέμπει περισσότερο σε μη καλλιτεχνικής φύσεως νοθεύσεις της ιστορίας.
Κατά τα άλλα, είχα την αίσθηση ότι το ντοκυμανταίρ Γαβρά είχε πρωτίστως ψυχρή ενημερωτική λειτουργία εντός του μουσείου, όπως π.χ. και οι υπομνηματισμοί των ευρημάτων. Αν όμως έχει χαρακτήρα ελεύθερης καλλιτεχνικής δημιουργίας, τότε σίγουρα η ζυγαριά της επιχειρηματολογίας γέρνει προς την πλευρά του E-Lawyer.
Αφού μιλάμε για προσωπική εικαστική αίσθηση, τότε πρέπει να υπάρχει και η απαραίτητη ένδειξη. Το Μουσείο αποτελεί ένα χώρο προβολής ιστορικής κληρονομιάς. Δεν είναι art house cinema. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία που παρουσιάζονται, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ακριβή. Ιδίως όταν φέρουν τον τίτλο ντοκιμαντέρ.
Δυστυχώς, ορισμένα ΜΜΕ εκμεταλλεύτηκαν το θέμα για πολιτικούς λόγους. Ο κ. Γαβράς δεν ήταν επαρκώς ενημερωμένος. Αρχικά, δεν ήξερε πως είχε μείνει σχετική εκφώνηση και είχε αφαιρεθεί ένα μικρό, ιστορικά ανακριβές τμήμα. Η καθοδήγηση των παρουσιαστών για να εντείνουν τις αντιθέσεις, ήταν προφανής.
Δεν είδα πουθενά τον τίτλο του "ντοκιμαντέρ" στην εν λόγω προβολή στο Μουσείο. Άλλωστε, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια έγιναν καταστροφές στον Παρθενώνα, οπότε η απεικόνιση είναι ιστορικά ακριβής.
Ανακριβής θα ήταν αν έδειχνε λ.χ. τον Άνθιμο να γκρεμίζει τον Παρθενώνα, οπότε θα μιλούσαμε για θεμιτή σάτιρα.
Από πότε η τέχνη "δεν" έχει θέσει στα Μουσεία;
Έγραψα:
"Το Μουσείο αποτελεί ένα χώρο προβολής ιστορικής κληρονομιάς. Δεν είναι art house cinema."
Αυτή είναι η κύρια λειτουργία του. Δεν είναι γκαλερί ή εστιατόριο, αν και δεν αποκλείονται τέτοιες χρήσεις.
Και συνέχισα:
"Ως εκ τούτου, τα στοιχεία που παρουσιάζονται, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ακριβή. Ιδίως όταν φέρουν τον τίτλο ντοκιμαντέρ."
Τα στοιχεία, λοιπόν, που παρουσιάζονται από το Μουσείο σε πληροφοριακά οπτικοακουστικά έργα τεκμηρίωσης, στα οποία ενδεχομένως μπορούν να ενταχθούν και καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις, οφείλουν να είναι ακριβή. Αν θα μιλούσαμε για ενότητα "Πως βλέπουν οι καλλιτέχνες τον Παρθενώνα στο πέρασμα του χρόνου", τότε ενδεχομένως να υπήρχε θέμα. Τώρα μιλάμε για πληροφοριακό υλικό του Μουσείου, όχι για ξεχωριστό χάπενινγκ.
Τα δεδομένα που έχουμε από τις ιστορικές πηγές, είναι πως έγιναν καταστροφές, με βασική αφορμή τη νέα θρησκεία (Χριστιανισμό). Δεν γνωρίζουμε αν αυτές οι καταστροφές έγιναν από αιρετικές ομάδες, από κληρικούς ή από πιστούς της "επίσημης" Εκκλησίας της εποχής. Δεν γνωρίζουμε τι απολάξευσαν και από που.
Όσο για τον "τεμαχισμό" του έργου του κ. Γαβρά, ο σκηνοθέτης είχε ήδη δώσει την άδεια να συμπεριληφθεί σε άλλο έργo - της κας Χατζηασλάνη -, από το οποίο και πάρθηκαν τμήματα, με την άδεια του ΟΠΕΠ. Δεν υπήρξε ποτέ απευθείας συμφωνία με τον σκηνοθέτη για το τι και πως θα προβληθεί. Αν στη συμφωνία με τον ΟΠΕΠ ο κ. Γαβράς είχε πει πως δεν επιθυμεί να συμπεριληφθεί το έργο του σε παράγωγα, τότε μπορεί να διεκδικήσει ό,τι του αναλογεί, υλικά και ηθικά.
Ουδέποτε έδωσε άδεια για αφαίρεση της επίμαχης σκηνής και συρραφής του υπόλοιπου πλάνου.
Θεόδωρε,
Λέτε: «ενώ η αισθητική μετάπλαση μπορεί να εμπεριέχει την ιστορική ανακρίβεια, δεν ισχύει στενά και το αντίστροφο».
Έχετε απόλυτο δίκιο. Πράγματι, ενώ αν παραδεχτούμε για ένα έργο την ποιότητα της «αισθητικής μετάπλασης», αυτή η παραδοχή του εξασφαλίζει ασυλία από την κατηγορία της ιστορικής ανακρίβειας, αν ένα έργο είναι απλώς ιστορικά ανακριβές, αυτό δεν σημαίνει ότι του αναγνωρίζουμε αυτόματα την «αισθητική μετάπλαση».
Πείτε μου, όμως, όταν χρησιμοποιούμε τον Κώστα Γαβρά, ποια από τις δύο ποιότητες άραγε επιδιώκουμε πρωτίστως; Δεν είναι προφανές ότι η «καλλιτεχνία» είναι αυτό που κυρίως έχει να προσφέρει;
(Βέβαια, υπάρχει πάντοτε η εξήγηση ότι δεν τον χρησιμοποιούμε για καμία από τις δύο ποιότητες αλλά για εκείνη την άλλη προσφιλή ποιότητα που λέγεται ξιπασιά - αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.)
Αυγουστίνε,
«Πείτε μου, όμως, όταν χρησιμοποιούμε τον Κώστα Γαβρά, ποια από τις δύο ποιότητες άραγε επιδιώκουμε πρωτίστως;»
Λογικά την καλλιτεχνική. Όμως εδώ υπάρχει το εξής: η αίσθηση ότι το εν λόγω φιλμ έχει πρωτίστως ενημερωτικό χαρακτήρα εδράζεται στο γεγονός ότι στο νέο μουσείο της Ακρόπολης δεν υπάρχει σχεδόν καμία άλλη πραγμάτευση των 2500 χρόνων της ιστορίας της Ακρόπολης ανάμεσα στον 5ο αι. π.Χ. και την εποχή μας. Πολλοί δηλαδή (μεταξύ τους κι εγώ) θεώρησαν ότι το φιλμάκι Γαβρά είχε σκοπό να υποκαταστήσει το κραυγαλέο αυτό έλλειμμα του μουσείου. Στην πραγματικότητα από εκεί ξεκινά το όλο πρόβλημα. Δεν θέλω όμως να υπεισέλθω σε αυτό περισσότερο για να μην προκαταλάβω σχετικό άρθρο στο ιστολόγιο όπου γράφω.
jimlap,
Συμφωνούμε σε όλα πλην αυτού:
«Δεν γνωρίζουμε αν αυτές οι καταστροφές έγιναν από αιρετικές ομάδες, από κληρικούς ή από πιστούς της "επίσημης" Εκκλησίας της εποχής. Δεν γνωρίζουμε τι απολάξευσαν και από που.»
Κι όμως, τα γνωρίζουμε όλα λεπτομερώς. Αν αυτή η γνώση είχε βρει τη θέση της στο μουσείο, τότε θα μπορούσε ο επισκέπτης να την αντιπαραβάλλει δημιουργικά με την οποιαδήποτε καλλιτεχνική της μετάπλαση. Αλλά...
Θεόδωρε, αναμένω με ενδιαφέρον την ανάρτηση. Στην «αναμόρφωση»;
Ναι, στην Αναμόρφωση. Είναι ένα διπλό άρθρο για το νέο μουσείο της Ακρόπολης. Θα το αναρτήσω κάποια στιγμή μετά τον Δεκαπενταύγουστο, να έχουν γυρίσει και οι σχολιαστές μας από τα μπάνια του λαού!
Ζηλεύω τους σχολιαστές σας! Ελπίζω μόνο ο χρόνος που διαλέξατε να μην έχει κάτι να κάνει με την Παναγία - εκεί θα μπλέξουμε... Μετά τις 15 λοιπόν.
Παρεμπιπτόντως, έκανα χρήση μέρους του πιο πάνω σχολίου σας εδώ.
Κανένα πρόβλημα, χαρά μου να φιλοξενούνται απόψεις μου στο ωραίο ιστολόγιό σας.
Τα δικαιώματα για το αρχικό βίντεο τα έχει ο ΟΠΕΠ.
http://www.youtube.com/watch?v=aGitmYl6U90
http://www.hch.culture.gr/1/1_gr.html
Ο κ. Γαβράς φαίνεται να περιορίζεται στην καλλιτεχνική υπογραφή του, από τους τίτλους τέλους.
Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε περισσότερα για τη συμφωνία. Μπορεί ο ΟΠΕΠ να έχει το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί το βίντεο με οποιονδήποτε τρόπο επιθυμεί, σε οργανισμούς που εποπτεύει το Υπουργείο Πολιτισμού. Σε αυτήν την περίπτωση, ο κ. Γαβράς μπορεί να έχει ήδη συμφωνήσει στην επεξεργασία του υλικού με οποιονδήποτε τρόπο, κάτι που αλλάζει τελείως τα δεδομένα.
Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης ενός έργου αφορούν τα περιουσιακά δικαιώματα κι όχι το σύνολο των ηθικών δικαιωμάτων, τα οποία είναι εκ του νόμου αμεταβίβαστα. Συνιστώσα των ηθικών δικαιωμάτων σύμφωνα με το ν.2121/1993 αποτελεί και η ακεραιότητα του έργου, την οποία δεν επιτρέπετι να θίγει ο ΟΠΕΠ ή οποιοσδήποτε άλλος έχει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης.
Δημοσίευση σχολίου