Χθες δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για τον εξορθολογισμό και τη βελτίωση της πολιτικής δικαιοσύνης (βλ. εδώ). Σκοπός, όπως πάντα, η επιτάχυνση των διαδικασιών και η ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών. Στην ορθή κατεύθυνση είναι η επαύξηση των αρμοδιοτήτων των μονομελών δικαστηρίων (ειρηνοδικείων, πρωτοδικείων, ακόμα και ίδρυση μονομελούς εφετείου!), γιατί έτσι το ανθρώπινο δυναμικό του δικαστικού σώματος θα μπορεί να αξιοποιείται σε περισσότερες συνθέσεις και να βγάζει περισσότερη δουλειά, σε σχέση με το σημερινό σύστημα των τριμελών δικαστηρίων που είναι μάλλον πολυτελές, ενώ συνήθως εργάζεται μόνο ο εισηγητής (δηλ. ο ένας από τους τρεις δικαστές). Σε λάθος κατεύθυνση είναι η επαναφορά παλαιών διατάξεων που ίσχυαν πριν το 2001, όπως το "τεκμήριο ερημοδικίας", κατά το οποίο αν δεν παραστεί ο εναγόμενος τεκμαίρεται ότι συνομολογεί το περιεχόμενο της αγωγής. Μεγάλη καινοτομία είναι η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, η οποία όμως εκτός από το νομοσχέδιο απαιτεί και την έκδοση προεδρικού διατάγματος, κυρίως όμως την επένδυση εκατομμυρίων στον σχεδιασμό και τη λειτουργία πληροφοριακών συστημάτων.
Το νομοσχέδιο δεν είναι τολμηρό και δεν θα φέρει άμεσα αποτελέσματα. Υπάρχουν πολύ πιο πρωτοποριακές λύσεις που θα είχαν άμεσο αποτέλεσμα την αισθητή επιτάχυνση των διαδικασιών, από την πρώτη κι όλας μέρα εφαρμογής.
1. Επιτόπου έκδοση απόφασης αμέσως μετά τη συζήτηση της υπόθεσης (επί της έδρας).
Τα πολιτικά δικαστήρια εκδίδουν τις αποφάσεις τους μηνες μετά την διεξαγωγή της ακροαματικής διαδικασίας. Στα ποινικά δικαστήρια η απόφαση εκδίδεται άμεσα. Υπάρχουν όμως διαδικασίες και στην πολιτική δικαιοσύνη, στις οποίες οι Δικαστές έχουν ήδη όλο το αποδεικτικό υλικό μπροστά τους κατά την ακροαματική διαδικασία και μάλιστα μέρες πριν την διεξαγωγή της, όπως στην τακτική πολυμελούς που η προκατάθεση των προτάσεων και αποδεικτικών μέσων γίνεται είκοσι μέρες πριν. Οι Δικαστές της τακτικής του πολυμελούς, όταν ακούσουν και τους μάρτυρες, είναι πια σε θέση να αχθούν επιτόπου σε κρίση. Φυσικά πρέπει να έχουν όντως διαβάσει την υπόθεση, όπως και τώρα έχουν την υποχρέωση. Έπειτα, υπάρχουν κι άλλες διαδικασίες, όπως τα ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία "σπάνε" σε δύο στάδια: στην προσωρινή διαταγή που εκδίδεται επί τόπου και στην κανονική διαδικασία που η απόφαση εκδίδεται μετά από μήνες. Η φύση των ασφαλιστικών μέτρων προϋποθέτει την αμεσότητα της δικαιοσύνης: θα πρέπει η προσωρινή δικαστική προστασία να απονέμεται με απόφαση επί της έδρας. Το ίδιο και στις υποθέσεις του ειρηνοδικείου (για τις μικροδιαφορές ήδη προβλέπεται αλλά δεν εφαρμόζεται). Φυσικά η δικαστική απόφαση στις ιδιωτικές διαφορές περιλαμβάνει συνήθως και υπολογισμούς, οικονομικές αναλύσεις κλπ. Αυτά μπορούν να αποτελούν αντικείμενο της καθαρογραφής της απόφασης και σίγουρα η επί της έδρας έκδοση απόφασης δεν μπορεί να αφορά όλες τις διαδικασίες των αστικών διαφορών. Αλλά στις παραπάνω περιπτώσεις (τακτική πολυμελούς, ασφαλιστικά, ειρηνοδικείο) μπορεί να εκδίδεται επιτόπου η απόφαση, με υποχρέωση βεβαίως προσωρινής συνοπτικής αιτιολογίας του δικαστή που θα καταγράφεται στα πρακτικά.
2. Πιλοτικές δίκες
Αποτελούσε μέρος του σχεδίου αναδιαμόρφωσης του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει στο δημοσιευθέν νομοσχέδιο. Είναι όμως μια διαδικασία που ήδη έχει περιληφθεί στον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας. Υποθέσεις στις οποίες ελλείπει η νομολογιακή τεκμηρίωση και υποθέσεις που αφορούν μεγάλο αριθμό εναγόντων, θα πρέπει με πράξη του προέδρου του πρωτοδικείου να εκδικάζονται κατά προτίμηση. Έτσι θα επιλύονται αμφισβητήσεις σύντομα και ενδεχομένως θα ενθαρρυνθεί και η εξωδικαστική επίλυση υποθέσεων που αφορούν πολλούς ενάγοντες.
3. Υποβολή σχεδίου απόφασης
Αντί να καταθέτουμε "προσθήκη-αντίκρουση", μετά την εκδίκαση (ή κατά στην προκατάθεση της τακτικής πολυμελούς) θα μπορούσαμε να καταθέτουμε απευθείας σχέδιο απόφασης. Ο Δικαστής θα επιλέγει ποιο από τα δύο σχέδια των δύο πλευρών προσφέρει την πιο δίκαιη επίλυση της διαφοράς και θα μπορεί απλώς να το υπογράφει ή να το τροποποιεί και να το δημοσιεύει αμέσως μετά το κλείσιμο του φακέλου. Έτσι ένα μεγάλο μέρος της δικαστικής ύλης θα μεταφερθεί ουσιαστικά στην δικηγορική ύλη, αλλά με πολύ πιο λειτουργικό τρόπο σε σχέση με την σημερινή πολυδιάσπαση του φακέλου σε πολλαπλά δικόγραφα.
4. Παράσταση με δήλωση
Σε υποθέσεις που δεν τίθεται θέμα εξέτασης μαρτύρων θα μπορούσε η παράσταση του πληρεξουσίου δικηγόρου να γίνεται με δήλωση, όπως στα διοικητικά δικαστήρια και στα εφετεία. Για ποιο λόγο να πρέπει να εξαντλούνται ώρες αναμονής μόνο και μόνο για να ψελλίσει κάποιος ότι "παρίσταται", ενώ όλη η προβολή ισχυρισμών και η απαιτούμενη αποδεικτική διαδικασία διενεργειται με έγγραφα ή άλλα αποδεικτικά μέσα πλην της live εξέτασης μαρτύρων; Επίσης, αφού το νομοσχέδιο αναγνωρίζει τόσο πολύ την αξία των ενόρκων βεβαιώσεων, καθιστώντας τις "επώνυμο αποδεικτικό μέσο", θα μπορούσε να περιορίσει ακόμα περισσότερο τις ατέρμονες εξετάσεις μαρτύρων, επιβάλλοντας ως κύριο εμμάρτυρο αποδεικτικό μέσο τις ένορκες βεβαιώσεις και μόνον κατ' εξαίρεση, κατά την λογική των διοικητικών δικαστηρίων, να εξετάζονται μάρτυρες στο ακροατήριο. Έτσι θα αυξανόταν κατά πολύ ο όγκος των υποθέσεων που η παράσταση θα μπορούσε να γίνεται με δήλωση και γενικά θα αποφεύγονταν πολλές περιττές αυτοπρόσωπες διαδικασίες που περιορίζουν τις ώρες ενασχόλησης με την ουσία του θέματος, η οποία γίνεται με την μελέτη των εγγράφων.
3 σχόλια:
Τα ψεύδη που ακούγονται μέσα στις αίθουσες των Ελληνικών Δικαστηρίων, νομίζω, ότι σε λίγα μέρη του κόσμου ακούγονται. Ειδικά δε στις πολιτικές δίκες, αυτό κάνει την εμμάρτυρη απόδειξη πολύ επισφαλές αποδεικτικό μέσο. Οι Δικαστές προσπαθούν να βγάλουν άκρη, κυρίως, από τα έγγραφα. Γι’ αυτό δεν θα έλεγα όχι στις ένορκες βεβαιώσεις, σε αντικατάσταση των ατέρμονων εξετάσεων των μαρτύρων στο ακροατήριο (που ειδικά στα μεγάλα Δικαστήρια γίνεται αιτία να μην προλαβαίνει το Δικαστήριο να διεκπεραιώνει, παρά ελάχιστες υποθέσεις).
Θα έλεγα όμως όχι στην επί τόπου έκδοση αποφάσεων στην πολιτική δίκη. Η πλήρης αιτιολογία που απαιτείται από το Σύνταγμα και το νόμο, καθώς και η πληθώρα νόμων που διέπουν μια υπόθεση, απαιτεί η διατύπωση της να γίνεται με νηφαλιότητα κατ’ οίκον. Σε πολύ δυσχερείς υποθέσεις, η σύνταξη και η διατύπωση μια δικαστικής απόφασης απαιτεί πολυήμερη μελέτη και εργασία. Δεν μπορεί λοιπόν να εκφωνείται η (πολιτική) απόφαση στην έδρα. Στην ποινική δίκη, στην οποία το ενδιαφέρον κινείται, κυρίως, στο πραγματικό γεγονός αν ο κατηγορούμενος τέλεσε ή όχι την πράξη, είναι διαφορετικό.
Επίσης θα έλεγα όχι και στα σχέδια των αποφάσεων από τους δικηγόρους των αντίδικων πλευρών. Η δικαστική απόφαση είναι πολύ διαφορετική από τη σύνταξη δικηγορικών δικογράφων και απαιτεί μια άλλη νοοτροπία. Οι δικηγόροι, όσο καλοί και επιμελείς να είναι, δεν έχουν εκπαιδευτεί, ούτε έχουν συνηθίσει να διατυπώνουν δικαστικές αποφάσεις. Εξάλλου, πολλές διατάξεις λαμβάνονται αυτεπαγγέλτως υπόψη από το Δικαστήριο.
Τέλος λέω ένα βροντερό ΝΑΙ στη μηχανογράφηση. Ήμουν νια και γέρασα από τότε που ακούω αυτή την προοπτική. Έφτασε ο καιρός, επιτέλους, να γίνει.
Και οι τέσσερις προτάσεις σας κινούνται στην ορθή κατεύθυνση. Εγώ θα προχωρούσα περισσότερο και θα ζητούσα πλήρη κατάργηση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου (το οποίο ενδεχομένως να παρέμενε ώς εξαιρετική αρμοδιότητα σε ορισμένες διαδικασίες- για παράδειγμα στις διεκδικητικές αγωγές). Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα έρθει ο καιρός που όλα αυτά, τα οποία για εμάς είναι αυτονόητα, θα γίνουν κατανοητά και απο τους νομοθετούντες. Όσον αφορά το σχέδιο e-justice, με ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων κλπ, σημειώνω το παράδειγμα της Ισπανίας, που μετά απο σωστή προετοιμασία, πέρασε απο το γραφειοκρατικό χειροκίνητο σύστημα στο ηλεκτρονικό, μέσα σε χρονική περίοδο τριών μηνών μόνο.
Ευχαριστώ πολύ.
1.1. Επιτόπου έκδοση απόφασης αμέσως μετά τη συζήτηση της υπόθεσης (επί της έδρας: το θεωρώ αδύνατον και στην πραξη θα σημαίνει μεγαλύτερη προχειρότητα. αν τηρουνταν οι χρόνοι προσδιορισμού με μια συντμηση χρόνου εκδοσης απόφασης (πχ υποχρεωτικη εκδοση σε 3 μηνες και σε 1 μηνα στα ασφαλιστικα)δεν θα υπήρχε προβλημα. θα συμφωνησω με Meropi
2.1:2. Πιλοτικές δίκες: συμφωνω
3. Υποβολή σχεδίου απόφασης: ελεος ολα οι δικηγόροι θα τα κανουν? αυτοί θα γραφουν και τις αποφάσεις? συμφωνω με meropi.αν θεσπιστεί συντομότερος χρονος εκδοσης απόφασης δεν θα υπάρχει προβλημα
4. Παράσταση με δήλωση: Συμφωνω όπου δεν υπάρχει εξέταση μαρτύρων. ΔΙΑΦΩΝΩ όμως με την "αναβαθμιση" των ενορκων βεβαιώσεων. Ισα ίσα που πρέπει να καταργηθεί το όριο αριθμού εξάτασης μαρτύρων στις πολιτικές δίκες και να εξετάζονται επ ακροατηρίω όσο το δυνατόν περισσότεροι . Αυτό σημαίνει δικη: "μυθον ακούσεις" όπως λεει και το ρητό. Γιατί οι ένορκες βεβαιώσεις δεν είναι τιποτα άλλο παρά υποβολιμαία παραγωγή αποδεικτικων μέσων απο την καθε πλευρά
Δημοσίευση σχολίου