Mια απάντηση στον Ηλία Κανέλλη περί Συνηγόρου

Διαβάζω σε σημερινό δημοσίευμα στα ΝΕΑ ότι ο κ. Κανέλλης συμμερίζεται το πρόβλημα που έθιξα χτες, περί "ακέφαλου" Συνηγόρου του Πολίτη, έξι μήνες μετά την εγκατάλειψη του θεσμού από τον κ. Καμίνη (βλ. εδώ). Συγκεκριμένα, το άρθρο αναφέρει:

Εξι µήνες µετά την αποχώρηση του Γιώργου Καµίνη από την προεδρία του Συνηγόρου του Πολίτη για να διεκδικήσει και τελικά να κερδίσει τον ∆ήµο αθηναίων, η συνταγµατικά κατοχυρωµένη ανεξάρτητη αρχή που εκπροσώπησε µε αξιοθαύµαστη παρεµβατικότητα όσους αδικούνται από αποφάσεις του κράτους παραµένει ακέφαλη.

Δυστυχώς, αναπαράγονται κι εδώ ορισμένα στερεοτυπικά σφάλματα. Πέραν του ότι ο κ. Καμίνης δεν ήταν "πρόεδρος", αλλά ο φυσικός φορέας της ίδιας της ανεξάρτητης αρχής, η τελευταία ουδέποτε "εκπροσώπησε όσους αδικούνται", αφού η θεσμική αποστολή της δεν είναι αυτή της εκπροσώπησης, αλλά της ανεξάρτητης διαμεσολάβησης. Το ότι πρόκειται για "Συνήγορο" δεν σημαίνει ότι ο θεσμός λειτουργεί ως πληρεξούσιος των πολιτών. Για την "αξιοθαύμαστη παρεμβατικότητα", παραπέμπω τον κ. Κανέλλη στην χθεσινή Ετήσια Έκθεση που αναφέρει ότι σε όλο το 2010 ο Συνήγορος έστειλε μία (1) δικογραφία στον Εισαγγελέα και διενέργησε δύο (2) αυτεπάγγελτους ελέγχους. Αν μία υπηρεσία με 201 άτομα προσωπικό και αποστολή τη μάχη κατά της κακοδιοίκησης κρίνεται "αξιοθαύμαστης παρεμβατικότητας" για τους δύο αυτεπάγγελτους ελέγχους και την μία παραπομπή στην δικαιοσύνη, προφανώς έχουμε θέσει πάρα πολύ χαμηλά τον πήχυ. Πάντως, ο κ. Κανέλλης συμμερίζεται το θέμα της καθυστέρησης εκλογής νέου Συνηγόρου που ανέφερα και στο χθεσινό post:

"Θεσµικώς αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβληµα. οπως εξηγούν νοµικοί κύκλοι, στον νόµο για τις ανεξάρτητες αρχές προβλέπεται ότι «η θητεία των µελών τους […] παρατείνεται αυτοδικαίως µέχρι τον διορισµό νέων».

"Θεσμικώς" όμως, οι πληροφορίες που "νομικοί κύκλοι" έδωσαν στον κ. Κανέλλη δεν είναι και τόσο πλήρεις. Η παραπάνω διάταξη του Ν.3051/2002 δεν ισχύει σε κενό δικαίου. Όπως έχει κρίνει το Συμβούλιο της Επικρατείας στην απόφαση 456/2007 (ΕΑ), η αυτοδίκαιη παράταση των μελών των ανεξάρτητων αρχών δεν μπορεί να εκτείνεται στο διηνεκές, μέχρι τις "καλένδες" του διορισμού νέου μέλους από την Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Το ΣτΕ έχει διαγνώσει ότι η παράταση αυτή πρέπει να αφορά "εύλογο χρόνο". Σύμφωνα μάλιστα με το άρθρο 13 παρ. 5 του ΚΔΔιαδ, για τα συλλογικά διοικητικά όργανα, αυτή η παράταση δεν μπορεί να επεκταθεί πέραν των 3 μηνών. Ο Συνήγορος, βέβαια, είναι μονοπρόσωπο όργανο, αλλά το 3μηνο αποτελεί μια χαρακτηριστική επιλογή της έννομης τάξης. Μόνον εφόσον υπάρχει σε εξέλιξη μια πολύ σοβαρή σύνθετη διοικητική έρευνα (όπως τότε, στην υπόθεση της Vodafone) γίνονται δεκτές οι χρονικές υπερβάσεις και κάθε φορά για συγκεκριμένους λόγους.

Επομένως, το πρόβλημα του μη διορισμού νέου Συνηγόρου του Πολίτη σαφώς και είναι θεσμικό. Οι "νομικοί κύκλοι" που ενημέρωσαν τον κ. Κανέλλη ότι ο πρόεδρος της Βουλής

"Θεσµικώς έχει τη δυνατότητα να παρατείνει την εκκρεµότητα χωρίς συνέπειες."

δεν ενοχλούνται από αυτήν την "εκκρεμότητα", ότι δηλαδή δεν έχουμε Συνήγορο του Πολίτη, αφού θεωρούν απλώς επιθυμητή κι ευκταία, όχι όμως και νομικά επιβεβλημένη την άμεση εκλογή του νέου προσώπου. Ο λόγος για τον οποίο οι ίδιοι "νομικοί κύκλοι" που συνηγορούν υπέρ της κυβερνητικής καθυστέρησης θεωρούν ευκταία την εκλογή, είναι αποκαλυπτικός:

"θα περίµενε κανείς ο κ. Πετσάλνικος να επιταχύνει τις διαδικασίες εξετάζοντας όλες τις εισηγήσεις που έχει πάνω στο γραφείο του, έτσι ώστε η πιο αποτελεσµατική ανεξάρτητη αρχή να αποκτήσει ξανά έναν νέο επικεφαλής που θα εκφράσει την ανεξαρτησία και το νοµικό κύρος της."

Το "νομικό κύρος" της "πιο αποτελεσματικής" Αρχής, θεωρείται λοιπόν το ζητούμενο, όχι η ίδια η χρησιμότητα της στον πολίτη. Όχι η ίδια η σύννομη λειτουργία της που αμφισβητείται όταν η ανεξάρτητη αρχή είναι ακέφαλη.

Οι σκέψεις αυτές συντηρούν μια αντίληψη "πολυτέλειας" για τον θεσμό του Συνηγόρου. Ότι δηλαδή "θεσμικώς" δεν τρέχει κάτι αν δεν τον έχουμε, αφού ο σκοπός του είναι... "αυτοποιητικός": χρειαζόμαστε νέο Συνήγορο για να υπάρχει ένας θεσμός κύρους και ανεξαρτησίας, που θα συνεχίσει την λαμπρή παράδοση της πινακοθήκης των προκατόχων του. Κι ας προσφέρει δύο αυτεπάγγελτους ελέγχους κατ΄έτος, χωρίς να αναρτά στο διαδίκτυο τα οικονομικά του στοιχεία, ως οφείλει κατά το πρόγραμμα "Διαύγεια".