Δικαστήριο ΕΕ: τα οδοντιατρεία με μουσική δεν οφείλουν αμοιβές για συλλογικά δικαιώματα

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλήθη να αποφασίσει για το κατά πόσον η εκτέλεση μουσικής σε ένα οδοντιατρείο συνιστά "παρουσίαση έργου στο κοινό", οπότε σε θετική περίπτωση ο οδοντίατρος θα έπρεπε να καταβάλλει χρηματικά ποσά για δικαιώματα σε Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης.

Πρόκειται για την απόφαση της 15ης Μαρτίου 2012, στην υπόθεση της εισπρακτικής εταιρίας δικαιωμάτων "Società Consortile Fonografici" κατά του οδοντίατρου Marco Del Corso, στην οποία μάλιστα παρατηρησεις υπέβαλε και η Ελληνική Κυβέρνηση. (Βλ. πλήρες κείμενο απόφασης και δελτίο τύπου ΔΕΕ - προσοχή, το δελτίο τύπου έχει λάθος link που οδηγεί σε άλλη απόφαση).

H εταιρία έκανε αγωγή στον οδοντίατρο, για να της καταβάλει αμοιβές επειδή στο ιατρείο του ακούγονταν μουσικά έργα που καλύπτονταν από πνευματικά δικαιώματα (μέσω ραδιοφώνου). Το Πρωτοδικείο του Τορίνο απέρριψε την αγωγή της εταιρίας, η οποία όμως προσέφυγε στο Εφετείο του Τορίνο. Επειδή το Εφετείο είχε ορισμένες αμφιβολίες για την ερμηνεία του ευρωπαϊκού δικαίου ως προς την έννοια της "παρουσίασης στο κοινό", απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

To Δικαστηριο επανέλαβε ορισμένα κριτήρια που έχει αναγνωρίσει με τις αποφάσεις του για τις περιπτώσεις της μετάδοσης έργων σε δωμάτια ξενοδοχείων και σε καφέ-μπαρ, μεταδόσεις που θεωρήθηκαν ότι αποτελούν "παρουσιάσεις στο κοινό", άρα οι ιδιοκτήτες των χώρων οφείλουν αμοιβές στις εταιρίες είσπραξης συλλογικών δικαιωμάτων. Μεταξύ των κριτηρίων αυτών περιλαµβάνεται, πρώτον, κατά τη νοµολογία του ∆ικαστηρίου, ο καθοριστικός ρόλος του "χρήστη του έργου". Συγκεκριµένα, ο χρήστης αυτός προβαίνει σε πράξη παρουσιάσεως οσάκις παρεµβάλλεται, µε πλήρη επίγνωση των συνεπειών της συµπεριφοράς του, για να δώσει στους πελάτες του πρόσβαση στο προστατευόµενο έργο. ∆εύτερον, το ∆ικαστήριο έχει διευκρινίσει ορισµένα εγγενή στην έννοια του "κοινού" στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό, το «κοινό» αποτελείται από έναν απροσδιόριστο αριθµό δυνητικών αποδεκτών, ενώ εξάλλου προϋποθέτει και έναν αρκετά µεγάλο αριθµό προσώπων. Τρίτον, το ∆ικαστήριο έχει αποφανθεί ότι ο κερδοσκοπικός χαρακτήρας µιας «παρουσιάσεως στο κοινό» έχει επίσης σηµασία. Εποµένως, συνάγεται ότι το κοινό στο οποίο παρουσιάζεται ορισµένο έργο είναι, αφενός, αυτό στο οποίο απευθύνεται ειδικώς ο χρήστης, αφετέρου, αυτό το οποίο αποδέχεται, µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο, την παρουσίαση στην οποία αυτός προβαίνει και δεν αποτελεί τυχαίο «δέκτη».

Ειδικά για την υπόθεση των ιδιωτικών οδοντιατρείων, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι:

"οι πελάτες οδοντιάτρου μεταβαίνουν στο οδοντιατρείο με μοναδικό σκοπό να τύχουν οδοντιατρικής περιθάλψεως, η δε μετάδοση φωνογραφημάτων ουδόλως είναι συμφυής με την παροχή των σχετικών υπηρεσιών. Οι πελάτες αυτοί τυχαίως και ανεξαρτήτως της βουλήσεώς τους αποκτούν πρόσβαση σε ορισμένα φωνογραφήματα, ανάλογα με τη στιγμή της αφίξεώς τους στο οδοντιατρείο και τη διάρκεια της αναμονής τους σε αυτό, καθώς και με τη φύση της παρεχόμενης σε αυτούς περιθάλψεως. Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν μπορεί να συναχθεί ότι η συνήθης πελατεία οδοντιάτρου θεωρεί την επίμαχη μετάδοση ως κάτι αναμενόμενο."

Επίσης, το Δ.Ε.Ε. έκρινε ότι:

"ο οδοντίατρος που μεταδίδει φωνογραφήματα παρουσία των ασθενών του, ως μουσική υπόκρουση, δεν μπορεί εύλογα να αναμένει διεύρυνση της πελατείας του λόγω και μόνον της μεταδόσεως αυτής, ούτε να ζητήσει μεγαλύτερη αμοιβή για τις υπηρεσίες που παρέχει. Επομένως, η εν λόγω μετάδοση δεν μπορεί αυτή καθεαυτή να επηρεάσει τα εισοδήματα του εν λόγω οδοντιάτρου."

Έτσι κρίθηκε ότι η μουσική που ακούγεται μέσα σε ένα οδοντιατρείο δεν συνιστά "παρουσίαση έργου στο κοινό", κατά την έννοια του δικαίου περί πνευματικής ιδιοκτησίας κι έτσι δεν χρειάζεται οι οδοντίατροι να καταβάλλουν αμοιβές στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης.

Η απόφαση είναι σημαντική, καθώς συγκεκριμενοποιεί ακόμη περισσότερο το κριτήριο του "τυχαίου δέκτη". Ο "τυχαίος δέκτης" είναι εκείνος που δεν αποσκοπεί στο να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα προστατευόμενο έργο, αφού τον ενδιαφέρει η βασική παροχή υπηρεσίας (εδώ: η οδοντιατρική περίθαλψη) και δεν θα άλλαζε άποψη ανάλογα με το αν αποκτά ταυτόχρονα πρόσβαση σε έργο ή όχι. Αυτό σημαίνει επίσης ότι και ο μεταδίδων τη μουσική, από την ίδια τη μετάδοση δεν θα διεύρυνε την πελατεία του, ούτε θα μπορούσε να ζητήσει μεγαλύτερη αμοιβή. Επομένως, υπεισέρχονται καθοριστικά στοιχεία οικονομικής ανάλυσης ως προς την ύπαρξη του κοινού. Τα κριτήρια αυτά ενδεχομένως να μεταβάλουν και την προϋφιστάμενη νομολογία - στο μέλλον- ακόμη και για άλλες υπηρεσίες, πέραν του τομέα της υγείας, όπως αυτή για τα ξενοδοχεία και τα καφέ-μπαρ. Διότι εκείνες οι αποφάσεις του Δ.Ε.Ε. θα πρέπει να επανεκτιμηθούν με βάση τα νέα κριτήρια οικονομικής ανάλυσης που προσέθεσε η χθεσινή απόφαση του Δικαστηρίου.

Πάντως, στο Αμοιβολόγιο της Α.Ε.Π.Ι. περιλαμβάνονται και τα "Ιατρεία", μαζί με τα Φαρμακεία (σελ. 128), τα οποία εφόσον μεταδίδουν πρόγραμμα ραδιοφώνου ή τηλεόρασης καλούνται να καταβάλουν αμοιβές ανάλογα με τα τετραγωνικά τους, από 49 έως 214 ευρώ ετησίως.

Πά