Διαβάζω στον ιστότοπο του καθηγητή και πλέον υπουργού Παιδείας κ. Μπαμπινιώτη κάποιες ενστάσεις για τον όρο "γενόσημα".
Ο καθηγητής αντιδιαστέλλει προς τα "επώνυμα" φάρμακα τα "generic drugs", τα γενόσημα. Αναφέρει δηλαδή ότι η διαφορά του "επώνυμου" από το generic είναι η εμπορική επωνυμία, την οποία στερούνται τα generics. Πρόκειται περί ανακρίβειας: ο ορισμός του generic δεν αφορά βέβαια την "επωνυμία", αφού και τα generic μπορούν να είναι "επώνυμα". Αφορά το γεγονός ότι τα generic είναι τα φάρμακα (και τα "επώνυμα" και τα άλλα) των οποίων έχουν λήξει τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας (η "πατέντα"). Η διαφορά δεν σχετίζεται λοιπόν με το δίκαιο των εμπορικών σημάτων, αλλά με το δίκαιο της ευρεσιτεχνίας.
Περαιτέρω, ο καθηγητής σχολιάζει ως "ακατάληπτο" γλωσσικό όρο τη λέξη "γενόσημο", θεωρώντας τον κρυπτικό. Προτείνει τους όρους "ομοιοδραστικά", "παράγωγα" ή "αντιτυπικά". Διαφωνώ και με τις τρεις προτάσεις. Το "όμοιο" δεν υποκαθιστά την ένταξη στο ίδιο "γένος". "Παράγωγα" δεν είναι, αφού δεν προέρχονται από κάποια "πρωτότυπα": είναι τα ίδια, αφού generic λέγεται και το φάρμακο που κυκλοφόρησε αρχικά, όταν πια έχει λήξει η πατέντα. "Αντιτυπικά" είναι ένας εξίσου κρυπτικός όρος με το "γενόσημα", οπότε δεν θα γλιτώσουμε τον νεολογισμό που τόσο ενοχλεί.
Αναμένεται να δούμε εάν ο κ. καθηγητής θα πείσει τους συναδέλφους του στο υπουργικό συμβούλιο για αυτές τις προτάσεις.
3 σχόλια:
Θα συμφωνήσω -με λύπη μου μεγάλη- με τον Μπαμπινιώτη. Το πρώτο συνθετικό παραπέμπει γλωσσολογικά και συναισθηματικά (το σημαινόμενο μιας λέξης) στη Γενετική κι όχι στην κατηγορία. Ο όρος γένος δε δηλώνει την ειδική κατηγοριοποίηση, αλλά μία γενική κατηγοριοποίηση και ταυτόχρονα διαφοροποίηση. Κι εδώ μιλάμε για την ίδια κατηγορία, όχι διαφορετική, με διαφοροποίηση όχι ουσιαστική, αλλά νομική (καταχρηστική δηλαδή μιλώντας φιλολογικά).
Οι δύο όροι που προτείνει δε με καλύπτουν (όπως το εκθέτεις κι εσύ ορθά). Το ομοιοδραστικά είναι ο πρέπον όρος, επειδή και είναι εύκολα αντιληπτή η λέξη από κάθε ομιλούντα την ελληνική και ταυτόχρονα δε χρωματίζει συναισθηματικά την έννοια. Η Γενετική/γένος έχει από τη βιοτεχνολογία χρωματιστεί με αρνητική χροιά.
Η μόνη ένσταση που μπορείς/μπορούμε να κάνουμε για το σημαινόμενο (γέν-ος) είναι και φταίει η λέξη/νεολογισμός επειδή το πρώτο συνθετικό έχει χρωματιστεί αρνητικά από τη μισαλλοδοξία και τη φοβική προπαγάνδα των ΜΜΕ κατά της Γενετικής;
Το generic έρχεται από τη λατινική ρίζα gener- genus (genus = kind =είδος).
Πώς γίνεται προσπαθώντας (πάλι) να μεταφράσουν λέξη με ρίζα ελληνική να προτείνοnται επιλογές που δεν περιέχουν τη ρίζα (λατινηκή ή ελληνική);
Δύσκολο ο Κύριος Μπαμπινιώτης να βρει λέξη που να περιέχει το γέν- του γένους & του γενικού ώστε να καταλαβαίνουμε όλοι για τι μιλάμε;
Μα αυτό μας πάει ξανά στη σύγχρονη ορθογραφία ξένων λέξεων που πεισματικά αγνοεί την ετυμολογία τους.
Με λύπη μου θα διαφωνήσω με το Δείμο του Πολίτη.
Ο πρέπων χαρακτηρισμός, εφόσον είναι μετάφραση όρου, οφείλει να είναι όσο πιο κοντά στον πρωτότυπο όρο κι όχι σε όσα ο μεταφραστής υποθέτει ότι γνωρίζει/ πιστεύει ο γνωρίζων ελληνικά. (Η συγκαταβατική αυτή οπτική χαρακτηρίζει τη Μπαμπινιώτια ορθογραφία με ολέθριες, πιστεύω, συνέπειες).
Η Γενετική/γένος δεν είναι όρος αρνητικός. Η χροιά δίνεται από την Ευγονική & το σύγχρονο ακτιβισμό. Ταυτόχρονα όμως η Γενιά εξακολουθεί να χρησιμοποιείται θετικά & με καμάρι όπως κι η Γενετική Επιστήμη όταν βοηθά στην Ιατρική.
Εξ άλλου έχει αποδειχθεί πως δεν αποτελεί ποτέ 'καλή' (δηλαδή εύχρηστη κι αποτελεσματική) μετάφραση η επιλογή λέξης με συνθετικά όταν το πρωτότυπο δεν τα έχει.
Αν έδειχναν οι υπέυθυνοι λιγότερη αλλαζονική συγκατάβαση (προς τους ελληνόφωνους) & περισσότερο σεβασμό (προς τον εμπνευστή κάθε πρωτοτύπου) νομίζω η γλώσσα μας θα πλούτιζε. Αντίθετα, με τα πολυσύλλαβα σύνθετα κι άσχετα θα καταλήξουμε πάλι με δύο λέξεις: την όποια επίσημη και το 'τζενέρικ' που σαν το 'βίντεο' & το 'σιντί' θα χρησιμοποιούνται καθημερινά & άκλιτα φτωχαίνοντας την έκφρασή μας.
__Σητώ συγγνώμη από τον e-lawer για το σχόλιο-(σεντόνι) αλλά το θέμα με καίει κι έχω την ελπίδα να βγει κάτι από την κουβέντα.
Δημοσίευση σχολίου