Tα πρώτα Ελληνικά Βραβεία Διαδικτύου

Χτες στο Αμφιθέατρο του 9,84 έγινε η 1η απονομή των Ελληνικών Βραβείων Διαδικτύου e-awards. Μια ιστορική στιγμή για το "ελληνικό" Διαδίκτυο, χωρίς όμως να πρόκειται για ελληνική πατέντα: τα βραβεία social media "Shorty awards" δίνονται ήδη για 4η χρονιά (πρώτη τελετή στις 11.2.2009) και τα διαδικτυακά βραβεία "Webby awards" δίνονται εδώ και αρκετά χρόνια (από το 1996). Συνεπώς, ουδείς μπορεί να διεκδικήσει την πατρότητα μιας ιδέας που έχει υλοποιηθεί δημόσια εδώ και πολλά χρόνια.

Το θέμα, εξάλλου, δεν είναι να έχεις "μια ιδέα", αλλά  πώς υλοποιείς την ιδέα αυτήν μέσα στο συγκεκριμένο και χαοτικό πλαίσιο του "ελληνικού" Διαδικτύου (ένας όρος που ήδη περιέχει μια αντίφαση: δεν υπάρχει "τόπος" ή "έθνος" στην παγκόσμια διασύνδεση. Ωστόσο, η κοινή γλώσσα είναι κάτι που επιμένει να μας ενώνει καθοριστικά.) Όταν συζητήσαμε την ελληνική εκδοχή της διοργάνωσης, γρήγορα απορρίψαμε τις ευκολίες της βράβευσης με αόριστα lifestyle κριτήρια δημοφιλίας, επισκεψιμότητας και άλλες "δημοσκοπικού τύπου" μεταβλητές. Επιλέξαμε τέσσερα κριτήρια, τα οποία θεωρήσαμε ότι είναι οι αρχές στις οποίες "πάσχει" περισσότερο το "ελληνικό" Διαδίκτυο σήμερα, ακόμη κι όταν πρόκειται για αγαπημένες ιστοσελίδες με εκατομμύρια επισκέψεων. Αυτές τις ιστοσελίδες τις ξέραμε ούτως ή άλλως: δεν χρειάζονταν κάποια άλλη επιβράβευση πέραν του κοινού που τις παρακολουθεί. Υπάρχουν όμως και άλλα διαδικτυακά έργα, ίσως λιγότερο γνωστά, τα οποία επιμένουν να περιέχουν μόνο πρωτογενές περιεχόμενο, να αναπτύσσουν διάδραση με τους επισκέπτες, μέσα σε πλαίσιο σεβασμού της δεοντολογίας και παρουσιάζοντας χαρακτηριστικά ανεξαρτησίας. Αυτός ήταν λοιπόν ο στόχος: να εντοπιστούν και να βραβευθούν αυτές οι περιπτώσεις και μόνον. Με αυτό το σκεπτικό, αναλαμβάνοντας την νομική υποστήριξη, ετοίμασα τον Κανονισμό που μου ζήτησε η οργανωτική επιτροπή του maga.gr. 

Ο Κανονισμός προβλέπει μια διαδικασία πολύ πιο δημοκρατική από τις αντίστοιχες διοργανώσεις του εξωτερικού. Ενώ εκεί προτείνει το κοινό και αποφασίζει η επιτροπή ή το κοινό περιορίζεται σε ένα "βραβείο κοινού" ή αποφασίζει μόνη της η επιτροπή, στα Ελληνικά Βραβεία Διαδικτύου η κριτική επιτροπή παίζει έναν αποκλειστικά ενδιάμεσο ρόλο: οι υποψήφιοι προτείνονται από το κοινό, η επιτροπή αναδεικνύει τελικές υποψηφιότητες και τελικά το κοινό βραβεύει. 

Το επόμενο στάδιο ήταν η συγκρότηση της κριτικής επιτροπής. Μολονότι ο ρόλος της είναι ενδιάμεσος, έπρεπε να επιλεγούν πρόσωπα με αδιαμφισβήτητη διαδικτυακή εμπειρία, παρουσία και αποδοχή. Η Δήμητρα Γαλάνη είναι η πρώτη ελληνίδα μουσικός που δημιούργησε δικό της forum και chat στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και παρακολουθεί στενά κάθε τεχνολογική εξέλιξη στον ψηφιακό κόσμο. Είναι επίσης η πρόεδρος του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων για τους μουσικούς, παραγωγούς, ερμηνευτές (GEA). Ο Γιώργος Αμυράς είναι ο αρχηγός δημοτικής παράταξης (Επιμένουμε Αθήνα) που βάσισε την προεκλογική του εκστρατεία αποκλειστικά στα social media, μολονότι ως δημοσιογράφος της τηλεόρασης θα μπορούσε να είχε περιοριστεί στο πολύ πιο βολικό τηλεοπτικό μέσο. Ο Αστέρης Μασούρας (@asteris) είναι πασίγνωστος ακτιβιστής blogger που καθημερινά καταγράφει, κατηγοριοποιεί και αναπαράγει ειδήσεις σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την πολιτική, από όλο τον κόσμο, στο twitter. Ο Γιάννης Ξυδάκης (@nikoxy), εκτός από αρχισυντάκτης σε απογευματινή εφημερίδα και επί δεκαετίες κριτικός τέχνης, έχει blog από το 2003 και καθημερινή διαδικτυακή παρουσία. Ο Γιάννης Ιγγλεζάκης (@iiglezakis), καθηγητής δικαίου πληροφορικής στην Νομική Θεσσαλονίκης είναι από τους πρώτους νομικούς που ασχολήθηκαν με ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, ηλεκτρονικού εμπορίου και διαδικτυακών εφαρμογών. Ο Θωμάς Τζήρος (@Argos_t) από τη δεκαετία του 1990 ήταν συντάκτης σε περιοδικά πληροφορικής, blogger ο ίδιος εδώ και πολλά χρόνια και άριστος γνώστης της ψηφιακής χλωρίδας και πανίδας. Όλους αυτούς ανέλαβα να συντονίσω, όντας μικρότερος τους, αλλά έχοντας σχέση με το Διαδίκτυο από το 1994.  

Οι πολύωρες συνεδριάσεις της κριτικής επιτροπής δεν στεφανώθηκαν πάντοτε από αβρότητες και ομοφωνίες και ο συντονισμός των απόψεων δεν ήταν μια εύκολη περίπτωση, όταν έχεις τόσο ισχυρές προσωπικότητες όπως οι παραπάνω. Εξακολουθώ να διαφωνώ με την κατάργηση της κατηγορίας βράβευσης "διαδικτυακή παρουσία πολιτικού προσώπου" που αποφάσισε η επιτροπή, κατά πλειοψηφία. Το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων επίσης αποτέλεσε αντικείμενο τριβής κι έντασης, όπως εξάλλου συμβαίνει και σε κάθε σχετική συζήτηση. Η πιο δύσκολη περίπτωση από όλες τις κατηγορίες ήταν αυτή του "ενημερωτικού ιστότοπου 2011". Υπήρχαν γύρω στις 200 διαφορετικές προτεινόμενες από το κοινό ιστοσελίδες. Οι προτάσεις στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν πληρούσαν τους τέσσερις δείκτες που αφορούν τα συγκεκριμένα βραβεία, τουλάχιστον όπως τους αντιλαμβανόμαστε εμείς. Το πρόβλημα εντοπιζόταν κυρίως στην εκτεταμένη αναπαραγωγή ειδήσεων από άλλους ιστότοπους, το οποίο βέβαια αποτελεί μια γενικότερη παθογένεια στον χώρο της δημοσιογραφίας. Το σίγουρο ήταν ότι έπρεπε να ασχοληθούμε μόνο με την παρουσία τους εντός του 2011 (περίοδος αξιολόγησης), την στιγμή που κάποιοι ενημερωτικοί ιστότοποι είχαν βελτιωθεί εντυπωσιακά εντός του 2012. Το δίλημμα που είχαμε ήταν εάν θα μέναμε αυστηρά στους 4 δείκτες ή εάν θα χαλαρώναμε λίγο την αυστηρότητα ως προς τις αναπαραγωγές. Εάν μέναμε στους 4 δείκτες, τα αποτελέσματα μπορεί να μην ήταν τόσο δημοφιλή, ενώ εάν "χαλαρώναμε" τα αποτελέσματα μπορεί να μην ήταν τόσο πιστά στους καταστατικούς στόχους των e-awards.  Στην αρχική επτάδα που πρότεινα στην επιτροπή, ακολούθησα την δεύτερη, πιο "χαλαρή" εκδοχή. Η επιτροπή, όμως, αποφάσισε ότι έπρεπε να εμμείνουμε στους 4 δείκτες, ακόμη κι αν έπρεπε να καταλήξουμε σε μεγάλους, "επιχειρηματικούς" ιστότοπους. Ήταν η πρώτη διοργάνωση των βραβείων κι έπρεπε να στείλουμε ένα μήνυμα ότι, όσο κι αν συμπαθούμε κάποιους ιστοτόπους και τους δημιουργούς τους, οφείλαμε να περιοριστούμε αποκλειστικά στους 4 δείκτες του καταστατικού, πράγμα που είχε δημοσιευθεί εξ αρχής ως κανόνας. Και ήταν εξ αρχής αποφασισμένο να μην ασχοληθούμε με άλλα κριτήρια, όπως η αισθητική, η δημοφιλία κλπ. 

Τα χθεσινά αποτελέσματα της βράβευσης απέδειξαν ότι το κοινό επίσης έλαβε υπόψη τους 4 δείκτες στην διαδικασία της ψηφοφορίας για τους νικητές. Αν και όλες οι κατηγορίες έχουν την δική τους αξία, θεωρώ πιο σημαντική  την κατηγορία του ιστολογίου. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που ο Νίκος Σαραντάκος, παρά τις διαφωνίες που έχουμε κατά καιρούς, βραβεύθηκε στην κατηγορία αυτή, γιατί πραγματικά θεωρώ ότι η δουλειά που κάνει καθημερινά είναι υποδειγματική. Μια σημαντική στιγμή της απονομής ήταν η είσοδος του διακεκριμένου συγγραφέα Κώστα Μουρσελά, ο οποίος ομολόγησε ότι ήταν ακατάλληλος για να δώσει το βραβείο, επειδή δεν έχει σχέση με το Διαδίκτυο. Θεωρώ ευφυέστατη αυτή την επιλογή της διοργάνωσης, με όλο το συμβολισμό της. (Μου θύμισε επίσης κάτι από τα μαθητικά μου χρόνια, όταν από τον κ. Μουρσελά έλαβα το α' πανελλήνιο βραβείο αφίσας μαθητικού θεάτρου, στο πλαίσιο της σχετικής διοργάνωσης της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας, το 1994.) Χάρηκα επίσης που απένειμα το βραβείο twitter account στον πρόεδρο του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, καθώς το @VisitGreeceGr είναι ένα υπόδειγμα διαδικτυακής παρουσίας και διάδρασης δημόσιου οργανισμού,  σε μια χώρα που ο τουρισμός θα έπρεπε να είναι η βαριά βιομηχανία. Διότι και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί έχουν twitter, αλλά αποφεύγουν συστηματικά να απαντούν σε ερωτήσεις που τους θέτει ο κόσμος, ακυρώνοντας τελικά το ίδιο το μέσο. Ταυτόχρονα, αισθάνθηκα μεγάλη αμηχανία που τόσο αγαπημένοι φίλοι από το twitter έμειναν στην υποψηφιότητα, συναίσθημα που είχα όταν απένειμα και το βραβείο για το Άρθρο 2011 στον "Αναρχικό δάσκαλο", ενώ η καρδιά μου ανήκε αλλού (Εύη Φέτση και Niko Ago, για εσάς λέω!). 

Διαφωνώ κάθετα ότι τα βραβεία δόθηκαν σε ένα συγκεκριμένο "παρεάκι" ή ότι οι βραβευμένοι ανήκουν σε έναν μόνο ιδεολογικό χώρο. Είμαι η ζωντανή απόδειξη, ως συντονιστής της κριτικής επιτροπής, αφού κανένα από τα διαδικτυακά μέσα, με τα οποία έχω ή είχα επαγγελματική ή φιλική ή συμμετοχική σχέση, έλαβε βραβείο.  Και κανείς από την επιτροπή δεν ειχε κάποια σχέση με λ.χ. το Offradio, το Comedy Lab, στον Στάθη Δρογώση, τον Ε.Ο.Τ., την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, το Χαμόγελο του Παιδιού,  το insomnia.gr, το Skroutz, το "Δήγμα Γραφής", το One Pic a Day. Η δημοσιογράφος Πόπη Τσαπανίδου παρουσίασε εθελοντικά μια εκδήλωση, στην οποία το τηλεοπτικό κανάλι (που έχει και ενημερωτικό site και web radio και web tv) στο οποίο η ίδια παρουσιάζει καθημερινή εκπομπη,  δεν ήταν υποψήφιο σε καμία κατηγορία! Oι βραβευθέντες λοιπόν δεν ήταν κανένα "παρεάκι" με την κριτική επιτροπή ή με την διοργάνωση. Κανένα "στήσιμο", κανένα "συμφέρον", καμία απολύτως "διαπλοκή". Αποδείξαμε την απόλυτη αντικειμενικότητά μας σε σχέση με τους κρινόμενους και αυτό ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει τεκμηριωμένα. 

Για τον υποτιθέμενο κοινό ιδεολογικό χώρο των βραβευθέντων: δεν βρίσκω κάποια "ιδεολογική" συγγένεια ανάμεσα σε όλους τους παραπάνω. Μπορεί λ.χ. ο Στάθης Δρογώσης (e-award μουσικής 2011) να μετείχε στις εκδηλώσεις στο #syntagma (e-award hashtag 2011), αλλά στην κατηγορία hashtag υπήρχαν επίσης τα #blogovision, #opnhealth, #tutorpool, που βρίσκονται σε σαφή απόσταση από αυτόν τον "χώρο". Μπορεί οι 3 από τους 7 προτεινόμενους bloggers να είναι ιδεολογικά "συγγενείς",  αλλά στην κατηγορία υπήρχε και το "pandespani", ο Νίκος Σαραντάκος και το "ταξιδεύοντας: η άλλη όψη". Και, πραγματικά, δεν βρίσκω κάποιο κοινό ιδεολογικό στίγμα μεταξύ της "Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα" και το "Comedy Lab".  Xαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της κατηγορίας Φωτογραφία 2011: ενώ οι 6 από τις 7 υποψηφιότητες αφορούσαν έργα σχετικά λίγο πολύ με κινήματα, το βραβείο δόθηκε στο a pic a day που αφορά καθαρά εικαστική φωτογραφία.  

Από όλη αυτή τη διαδικασία θεωρώ ότι εκπληρώθηκε ο αρχικός στόχος, ο οποίος βρίσκεται στην προώθηση των 4 δεικτών βέλτιστου περιεχομένου, χωρίς "ελαφρότητες" ή προθέσεις δημιουργίας δημόσιων σχέσεων ή παραγωγής μιας ανούσιας "λάμψης" (glam), εκτός πια κι αν οι  My Wet Calvin και ο Σύλλας Σεραφείμ θεωρούνται mainstream.  Εξακολουθώ να διατηρώ τις διαφωνίες μου με ορισμένες επιλογές της κριτικής επιτροπής και του κοινού, αλλά έχω απόλυτα ήσυχη της συνείδησή μου ότι αντεπεξήλθαμε σε ένα απίστευτα δύσκολο έργο, στο οποίο αφιέρωσα προσωπική εργασία αρκετών εβδομάδων, διατηρώντας την ανεξαρτησία που επιβάλλεται να χαρακτηρίζει κάθε κριτή, χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς. Και το ίδιο ισχύει για την αυταπάρνηση με την οποία δούλεψε ο Δημήτρης Παπαδημητριάδης και η ομάδα του maga.gr, οι οποίοι χωρίς ένα (1) χορηγό (ούτε καν επικοινωνίας) και παρά τον σνομπισμό ακόμη και υποψηφίων που δεν θέλησαν να πουν μια  κουβέντα για έναν θεσμό που ασχολείται θετικά μαζί τους, μπήκαν σε αυτή την επικίνδυνη ζώνη, χωρίς "δεύτερες" σκέψεις, βγαίνοντας  ηθικά αλώβητοι - ελπίζω και οικονομικά υγιείς, με όλη αυτή την διοργάνωση που έστησαν από την τσέπη τους. 

Να λοιπόν ένα αισιόδοξο μήνυμα που μπορεί να αναδειχθεί από αυτή την ιστορία: άνθρωποι που γνωρίστηκαν και οργανώθηκαν μέσα από το Διαδίκτυο, με ελάχιστα μέσα και παρά την αυτονόητη "εχθρική" διάθεση από κατεστημένα, αποδεικνύουν ότι είναι σε θέση να δημιουργήσουν ένα  αποτέλεσμα με θετικό πρόσημο που προφανώς επιδέχεται αρκετών βελτιώσεων. 

Και του χρόνου!