Κυριακή, Μαρτίου 18, 2012

Στις εκλογές δεν ψηφίζουμε κυβέρνηση, αλλά νομοθέτες κι ελεγκτές

Υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι η ψήφος στις εθνικές εκλογές εκδηλώνει την επιλογή της παράταξης που ο ψηφοφόρος επιθυμεί να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας. Και ότι η ψήφος σε μικρότερα πολιτικά κόμματα είναι μια υπεκφυγή, όπως κάθε διαμαρτυρία που αποφεύγει την θετική πρόταση. Πρόκειται περί απόψεων που παρακάμπτουν την διάκριση των λειτουργιών στο κοινοβουλευτικό σύστημα, αλλά και την πραγματική έννομη συνέπεια της εκλογικής διαδικασίας. Κυρίως, διότι παρεξηγούν το ρόλο του κοινοβουλίου.

Το αποτελέσμα της εκλογικής διαδικασίας δεν είναι η ανάδειξη της κυβέρνησης, αλλά των αντιπροσώπων των πολιτών στο νομοθετικό σώμα. Η κύρια αποστολή του κοινοβουλίου είναι η νομοθεσία και η δευτερεύουσα αποστολή του είναι η άσκηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου στην εκτελεστική εξουσία. Η κυβέρνηση αναδεικνύεται και στηρίζεται από τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αλλά ουδόλως ταυτίζεται με την Βουλή ή τον νομοθέτη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπήρχε σύγχυση ελέγχοντος - ελεγχόμενου, η οποία στην πράξη υπάρχει σε έναν βαθμό, αλλά μόνο ως στρέβλωση κι όχι ως καταστατική αποστολή και λειτουργία του κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση ασκεί την εκτελεστική εξουσία, μαζί με την επικυρωτική εγγύηση του προέδρου της δημοκρατίας, ενώ η Βουλή ασκεί το νομοθετικό κι ελεγκτικό της κυβέρνησης έργο.

Αυτά μπορεί να ακούγονται θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Αντιθέτως, τα αποτελέσματα των συγχύσεων το βλέπουμε στην καθημερινή πολιτική ζωή. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει το προνόμιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας και την εγγύηση της επίτευξης των νομοθετικών της επιλογών λόγω της δεδηλωμένης πλειοψηφίας της στην Βουλή, δεν σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος κατ΄αρχήν ψήφισε "κυβέρνηση", για τον απλούστατο λόγο ότι είναι βουλευτές εκείνοι που εισηγούνται το ένα ή το άλλο νομοσχέδιο προς ψήφιση στο νομοθετικό σώμα. Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αναθέσει σε βουλευτές την εισήγηση της προτεινόμενης νομοθεσίας, δηλαδή άμεσους εκπροσώπους που ο πολίτης έχει επιλέξει με την εκλογική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του βουλευτή στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο σοβαρός απ' ό,τι νομίζουμε: υπάρχουν βουλευτές που, μολονότι μπορεί να εξελέγησαν με μια κυβερνητική παράταξη και παραμένουν μέλη της, δεν θα δέχονταν ποτέ να παίξουν το ρόλο του εισηγητή σε συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Και, φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι βουλευτές, οι οποίοι πολύ ευχαρίστως θα εισηγούνταν το οτιδήποτε, αρκεί να διατηρήσουν την εύνοια της ηγεσίας ή την στήριξη της κυβέρνησης με οποιοδήποτε κόστος.

Έπειτα, το ελεγκτικό σκέλος της κοινοβουλευτικής διαδικασίας δεν είναι καθόλου αμελητέο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με τις εξαιρετικά πιεσμένες κοινοβουλευτικές ομάδες, είδαμε αρκετές φορές τα στελέχη της αντιπολίτευσης, ασκώντας έντονο έλεγχο, να επεμβαίνουν δραστικά στην διαμόρφωση της νομοθεσίας, παρόλο που δεν ήταν κυβερνητικοί βουλευτές. Είδαμε νομοσχέδια να αποσύρονται ή και να μην εισάγονται ποτέ στην Ολομέλεια της Βουλής, επειδή οι βουλευτές της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονο κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ανεξάρτητα από το εάν αυτό μας βρίσκει σύμφωνους ή όχι, η ελεγκτική κοινοβουλευτική εξουσία είναι μια πραγματικότητα και διαμορφώνεται επίσης ως αποτέλεσμα της εθνικής εκλογικής διαδικασίας.

Όταν λοιπόν ο πολίτης ψηφίζει έναν πολιτικό γιατί θέλει να τον δει στέλεχος της κυβέρνησης, διαπράττει ένα πολύ σοβαρό θεσμικό λάθος: ο βουλευτής πρέπει να επιλέγεται κατ' αρχήν για την ικανότητά του ως ελέγχων κι όχι ως διοικών. Oι "επώνυμοι" και δημοφιλείς συμπολίτες μας που διεκδικούν την ψήφο μας, συνήθως χωρίς να έχουν επιδείξει επαρκείς ελεγκτικές ικανότητες, είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση: ψηφίζονται συνήθως για καλλωπιστικούς λόγους. Συνήθως τοποθετούνται και στην κυβέρνηση επίσης για αντίστοιχους λόγους - αφου γι' αυτούς εξελέγησαν και θεωρείται ότι δεν θα αποτελέσουν συγκρουσιακές προσωπικότητες. Η αποτελεσματικότητά τους, τόσο ως ελέγχοντες όσο και ως διοικούντες, είναι γνωστή, αλλά αυτό φυσικά δεν πρόκειται να αποθαρρύνει τις πολιτικές παρατάξεις από την διαρκή αναζήτηση δημοφιλών ασχέτων για να καλλωπίσουν τα ψηφοδέλτια, στη συνέχεια την Βουλή και ίσως και την κυβέρνηση.

Ένας γνώμονας για μια ψήφο με νόημα είναι ο εντοπισμός προσώπων που μπορούν να αποδώσουν με επάρκεια ως ελεγκτές και να συμβάλλουν με γνώση στη διαμόρφωση μιας δίκαιης νομοθεσίας και, κατ' επέκταση, μιας δίκαιης ενάσκησης της εξουσίας από την κυβέρνηση. Οι ξεκάθαρες θέσεις, η συνέπεια και η έλλειψη "κρυφής ατζέντας" είναι το ζητούμενο και το νόημα μιας λειτουργικής προεκλογικής περιόδου είναι ακριβώς η ανάδειξη αυτών των προσώπων και η απόσπαση όσων περισσότερων διαφανών δεσμεύσεων για την τήρησή τους.




13 σχόλια:

ο δείμος του πολίτη είπε...

Θεωρητικά έχεις δίκιο, αλλά... Θα συμφωνούσα (γιατί στην πράξη δεν ισχύει απόλυτα και βέβαια μόνο σε Θεσσαλονίκη κι Αθήνα θέλουμε να δούμε βουλευτές σε υπουργικές καρέκλες σε βαθμό ώστε μας παρακαλούν οι υποψήφιοι), αν η κυβέρνηση διορισμένη μέσω της δεδηλωμένης ήταν από εξωκοινοβουλευτικούς σε ποσοστά της τάξεως +70%. Ωστόσο, στην Ελλάδα ψηφίζω για να δω το βουλευτή μου υπουργό ή για να πιέσει το βουλευτή (μέσω της ψήφου του σε ένα νομοσχέδιο) για το διορισμό μου... :)

e-Lawyer είπε...

Aυτές είναι στρεβλώσεις.

Nikolas είπε...

Στρεβλώσεις ή όχι, έτσι είναι το σύστημα. Εφόσον η επιλογή της ψήφου επηρεάζει την κυβέρνηση, έστω έμμεσα, δεν είναι παράλογο να πει κανείς ότι "ψηφίζει κυβέρνηση". Ούτε είναι παράλογο να αποφασίσει τη ψήφο του με βάση την κυβέρνηση που θα ήθελε να δει. Υπάρχει η σχέση αιτίου-αιτιατού άρα όταν παίρνεις την απόφαση πρέπει να το λάβεις υπ' όψη σου.

Το σύστημα έτσι όπως είναι φτιαγμένο δεν υποστηρίζει τον διαχωρισμό των εξουσιών. Είναι λίγο ατόπημα, θα έλεγα, να προσπαθούμε να τον εφαρμόσουμε όταν από σχεδιασμού του (από αμέλεια ή επίτηδες) το σύστημα δεν τον υποστηρίζει.

e-Lawyer είπε...

Aτόπημα είναι να διαιωνίζουμε τις στρεβλώσεις.

Nikolas είπε...

Συμφωνώ απολύτως με το ότι η διαιώνιση των στρεβλώσεων είναι ατόπημα. Το ερώτημα είναι: Είναι πιο πιθανό να γίνουν αλλαγές στο σύστημα όταν τα ελαττώματά του είναι εμφανή ή όταν οι άνθρωποι πρέπει να εθελοτυφλούν και να χρησιμοποιούν το σύστημα με διαφορετικό τρόπο από όπως είναι κατασκευασμένο;

Είναι σαν να βλέπεις το φανάρι που ανάβει πράσινο ταυτόχρονα σε πεζούς και αυτοκίνητα και, αντί να προσπαθήσεις να το φτιάξεις, να λες "ε, δεν πειράζει, απλώς δε θα περνάμε στο πράσινο".

e-Lawyer είπε...

Πάντως με την σιωπή και την έλλειψη κριτικής δεν θα αλλάξει κάτι.

Nikolas είπε...

Συμφωνώ, απλώς η κριτική δε θα έπρεπε πρωτίστως να απευθύνεται στη ρίζα του προβλήματος, δηλαδή το σχεδιασμό του συστήματος; Με το να προτρέπεις τους ψηφοφόρους να παραβλέψουν το πρόβλημα και να ψηφίσουν με βάση τις αρχές τις οποίες το σύστημα αποτυγχάνει να υλοποιήσει δεν είναι σα να αποσιωπάς το πρόβλημα αντί να το αναδεικνύεις;

e-Lawyer είπε...

H ρίζα του προβλήματος βρίσκεται και στα κριτήρια των ψηφοφόρων όμως. Η διάκριση των λειτουργιών υπάρχει και στο Σύνταγμα, αλλά και μέσα στην Βουλή , στη σχέση αντιπολίτευσης - συμπολίτευσης. Το ότι δεν λειτουργεί ικανοποιητικά είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα προσώπων, τα οποία όμως οι πολίτες τα έχουν στείλει εκεί, πολύ συχνά με λάθος κριτήρια.

Στοππάκιος είπε...

Οι εθνικές εκλογές άλλωστε, λέγονται βουλευτικές -και όχι κυβερνητικές ή πρωθυπουργικές- και μια από τις μεγαλύτερες στρεβλώσεις είναι να διαλύεται η Βουλή πριν ολοκληρώσει τη θητεία για την οποία έχει ψηφιστεί -όπως θα γίνει δυστυχώς και με τις επερχόμενες εκλογές- στρέβλωση στην οποία συμμετέχουμε όλοι μας, μια που ομόφωνα ζητάμε αυτές τις εκλογές.

e-Lawyer είπε...

Δεν συμφωνώ, η διάλυση της Βουλής είναι υποχρεωτική συνταγματικά, καθώς δεν υπάρχει παράταξη που διαθέτει τη δεδηλωμένη.

Στοππάκιος είπε...

Δεν κατάλαβα γιατί διαφωνείς. Για το σχηματισμό της παρούσας κυβέρνησης ακολουθήθηκε η διαδικασία των διερευνητικών εντολών όπως ορίζει το σύνταγμα; Οδηγούμαστε σε εκλογές αφού και το τελευταίο κοινοβουλευτικό κόμμα παρέδωσε την εντολή αδυνατώντας να σχηματίσει κυβέρνηση; Πώς καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει παράταξη που διαθέτει τη δεδηλωμένη; Αν υπήρχε συνταγματικό δικαστήριο πώς θα έκρινε την πράξη τριών κομμάτων που συμφώνησαν κεκλεισμένων των θυρών να αντικαταστήστουν τη νόμιμη κυβέρνηση με μια άλλη, να ανακοινώσουν εκλογές στις οποίες συναίνεσαν και τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα; Η λέξη στρέβλωση είναι πολύ ήπια γι αυτή την περίπτωση.

Napo είπε...

to ρουσφετι ειναι η στρεβλωση που προκαλει ο σοσιαλισμος

αλλωστε στο σοσιαλισμο δεν υπαρχει διακριση εξουσιων

βλεπε πασοκ 80

ωραιο αρθρο μακαρι να καταλαβαινε ο κοσμος το αβγ της δημοκρατιας

Ιωάννης Μανομενίδης είπε...

Απόλυτα ορθό!
Όσοι διαφωνού, ας σκεφτούν πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα εάν ψηφίζαμε βουλευτές με προσωπικότητα, να στήριζαν οποιαδήποτε Κυβέρνηση που θα δεσμεύοταν να εφαρμόζει τους υφιστάμενους Νόμους, θα την έλεγχαν όταν δεν τους εφάρμοζε, θα της έβαζαν οι ίδιοι μνημόνια να εφαρμόζει τους νόμους για να συνεχίζουν να τη στηρίζουν, τέλος δεν θα τους είχε στο τσεπάκι του ο κάθε Υπουργός, που ακόμη κι από τα μεγάλα κόμματα ουδέποτε εκπόνησαν ως κόμματα σχέδαι νόμου, παρά ο κάθε Υπυργός ράβει και ζηλώνει κατά το δοκούν, κι έχει στο τσεπάκι του τους ερμητικά εθελοτυφλούντες βο0υλευτές που λαχαταρούν να υπερασπιστούν διαγωνιζόμενοι βασιλικότεροι του βασιλέως διαμετρικά αντίθετες απόψεις διαδοχικών Υπουργών του κόμμα τους, ή τυφλά να απορρίψουν τις ίδιες που υποστήριζαν προηγουμένως, εάν πλέον προέρχονται από το αντίπαλο κόμμα.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...