Το Σύνταγμα λέει ότι απαγορεύεται η "ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς", χωρίς να διακρίνει ανάμεσα σε "εν ενεργεία" ή "επί τιμή", διάκριση που παίζει ρόλο γιατί κατά το άρθρο 88 παρ. 1 του Συντάγματος "οι δικαστικοί λειτουργοί [...] είναι ισόβιοι". Άρα είτε είναι "εν ενεργεία" είτε είναι "επί τιμή" και πάλι κατά το άρθρο 89 παρ. 3 απαγορεύεται η ανάθεση σε αυτούς διοικητικών καθηκόντων.
Όμως το Σύνταγμα έχει και τη διάταξη του άρθρου 89 παρ. 2 που λέει ότι "κατ΄' εξαίρεση επιτρέπεται στους δικαστικούς λειτουργούς να [...] μετέχουν σε συμβούλια ή επιτροπές που ασκούν αρμοδιότητες πειθαρχικού, ελεγκτικού ή δικαιοδοτικού χαρακτήρα καθώς και σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, εφόσον η συμμετοχή τους αυτή προβλέπεται ειδικά από νόμο".
Και εδώ αρχίζει η ανάλυση που είχα κάνει πέρσι για το θέμα.
Ουδέποτε βοήθησε στο διάλογο η επιλεκτική ανάγνωση του Συντάγματος (για "αντισυνταγματικό κόλπο" μιλούν ΤΑ ΝΕΑ), τη στιγμή μάλιστα που τόσο εύκολα μπορεί να καταδειχθεί ότι αυτή εξυπηρετεί αντιπολιτευτικούς σκοπούς.
Ωστόσο, διαφορετικό είναι το ζήτημα σχετικά με το ποιος μπορεί να μπει επικεφαλής σε αυτήν την επιτροπή και διαφορετικό το κατά πόσον η ΕΑΚΝΕΑΕΔ επιτρέπεται να υποβιβαστεί από ανεξάρτητη διοικητική αρχή σε υπηρεσία του υπουργείου οικονομικών, όπως ήταν και πριν το 2005.
11 σχόλια:
Δεν είναι όμως ύποπτη η αποπομπή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή;
Το 2005 όταν έγινε ο προβιβασμός της Αρχής Ζορμπά είχαμε ΝΔ αλλά καλύτερο κλίμα. Τώρα που το κλίμα Siemens δύναται να αναταράξει για τα καλά τα νερά είδαν την αντισυνταγματικότητα;
Κάτι τέτοια κάνει και ο Berlusconi με νόμους ad personam και ελιγμούς που τον σώζουν από δικαστικές περιπέτειες την τελευταία στιγμή...
Πολιτικά μπορεί να έχει καθένας όσες ενστάσεις θέλει και προφανώς ο κ. Ζορμπάς είναι μια περίπτωση "ενοχλητικού" όσο και αδέκαστου ατόμου.
Θα πω όμως κάτι, το οποίο συνδέει την πολιτική συζήτηση με το νομικοπολιτικό θέμα των ανεξάρτητων αρχών [και το είχα γράψει και στο περσινό κείμενο για την ΕΑΚΝΕΑΕΔ]. Στις ΗΠΑ όπου πρωτοιδρύθηκαν οι ανεξάρτητες ρυθμιστικές επιτροπές, από τις αρχές του 20ου αιώνα τέθηκε το θέμα "πως μπορούμε να έχουμε εκτελεστική εξουσία ανεξάρτητη από τον Πρόεδρο;" Θυμίζω ότι στο συνταγματικό καθεστώς των ΗΠΑ υπάρχει κάθετος διαχωρισμός των τριών εξουσιών: ο Πρόεδρος ασκεί μόνο την εκτελεστική [μαζί με όλες τις εξαρτώμενες από αυτόν υπηρεσίες], το Κογκρέσο μόνο τη νομοθετική και τα δικαστήρια την δικαστική. Ένας Πρόεδρος όταν εκλέχθηκε "βρήκε" σε μια ανεξάρτητη επιτροπή κάποιο άτομο το οποίο δεν του ήταν αρεστό πολιτικά και το έπαυσε. Λέγοντας ότι δεν είναι δυνατόν να υπηρετεί ως ανώτερος λειτουργός ένα πρόσωπο το οποίο δεν μπορεί να ακολουθήσει το πολιτικό πρόγραμμα του Προέδρου για την εκτελεστική εξουσία. Το μέλος που επαύθη προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο τον δικαίωσε λέγοντας ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο μπορεί να παυθεί μέλος ανεξάρτητης επιτροπής είναι όταν δεν είναι σε σωματική κατάσταση να εκπληρώνει τα καθήκοντά του. Το Ανώτατο Δικαστήριο ξεπέρασε τη "σκόπελο" του "πως ειναι δυνατόν θύλακας της εκτελεστικής εξουσίας να μην ελέγχεται από τον Πρόεδρο", κάνοντας την εξής κατασκευή: οι ανεξάρτητες ρυθμιστικές επιτροπές δεν θεωρούνται μέλος της εκτελεστικής εξουσίας, καθόσον μετέχουν τόσο στη νομοθετική λειτουργία (εκδίδοντας κανονισμούς) όσο και στη δικαστική εξουσία (εκδίδοντας ατομικές αποφάσεις). Φυσικά αυτή η θέση του Ανώτατου Δικαστήριου σε επόμενη απόφασή του παρακάμφθηκε. Ωστόσο, βλέπουμε ότι στις ΗΠΑ από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας των ανεξάρτητων επιτροπών είχαν προβληματιστεί έντονα για την ευχέρεια της εκτελεστικής εξουσίας να επεμβαίνει σε επίπεδο προσώπων. Στα τελευταία χρόνια, όσο πιο ενισχυμένη θεωρείται η προεδρική επιρροή σε μια ανεξάρτητη επιτροπή, τόσο πιο ισχυρή θεωρείται και η δημοκρατική της νομιμοποίηση.
Στα καθ' ημάς τώρα, εκεί θα μπορούσε οδηγήσει η "θεσμική γκρίνια" για το υποτιθέμενο έλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης των ανεξάρτητων αρχών: να θεωρούμε την κυβερνητική επιρροή ως δημοκρατικό αντιστάθμισμα. Φυσικά σε αυτό φταίνε και οι ίδιες οι ανεξάρτητες αρχές όταν καταθέτουν τα όπλα και αρνούνται να αφουγκραστούν τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά και τον πολιτικό συσχετισμό μιας θεσμικής ισορροπίας (checks and balances) που επιβάλλει ο ρόλος τους.
Το "ισόβιοι" έχει την έννοια μόνο ότι οι δικαστικοί λειτουργοί δεν απολύονται αν καταργηθεί η θέση τους (σε αντίθεση με τους "μόνιμους" δημόσιους υπαλλήλους. Άρα συνταγματικά δεν υπάρχει κώλυμα για τους συνταξιούχους δικαστικούς λειτουργούς.
Κατά τα λοιπά, από το 89 παρ. 2 Σ προβλέπεται εξαίρεση για τη συμμετοχή εν ενεργεία δικαστών σε επιτροπές με έργο ελεγκτικό. Άρα τυπικά ο νέος νόμος είναι, κατά τη σαφή διατύπωση τού Συντάγματος, εντάξει.
Πολιτικά, η κίνηση είναι άκρως εκτεθειμένη, ενόψει των περιστάσεων.
Κατ' εμέ, θα έπρεπε να απαγορευτεί ο διορισμός σε διοικητικές θέσεις και συνταξιούχων λειτουργών, έτσι ώστε να μην υποκύπτουν σε πιέσεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους με δέλεαρ κάποια "καρέκλα" μετά. Να μην παίζουν, δηλαδή, πολιτικά παιχνίδια.
Και οι συνταξιούχοι δικαστικοί λειτουργοί ειναι "δικαστικοί λειτουργοί" κατά το Σύνταγμα (αφού δεν διακρίνει) κι επομένως δεν επιτρέπεται να αναλαμβάνουν διοικητικά καθήκοντα, εκτός από τις ελεγκτικές επιτροπές.
Αν ειναι μονοπρόσωπη ανεξάρτητη διοικητική αρχή (όπως ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης ή ο Συνήγορος του Πολίτη) και όχι "συμβούλιο ή επιτροπή" όπως ρητά αναφέρει το Σύνταγμα, επιτρέπεται να μπει δικαστικός;
Οι συνταξιούχοι δικαστικοί λειτουργοί είναι πρώην δικαστικοί λειτουργοί. Η απαγόρευση δεν τους καταλαμβάνει.
Το ότι μια διοικητική αρχή είναι μονοπρόσωπη (υπάρχουν τέτοιες, αυστηρά μονοπρόσωπες;) δεν νομίζω να αλλάζει κατ' αρχήν το πράγμα, εκτός αν η μονοπρόσωπη αρχή υπάγεται στις εξαιρέσεις. Αυτό που δεν θέλει το Σύνταγμα είναι τη διαπλοκή των εξουσιών και τον υποβιβασμό τού δικαστικού έργου.
Βέβαια, ο συνταγματικός νομοθέτης είχε κυρίως κατά νου τη συμμετοχή εκατοντάδων δικαστικών σε μύριες όσες διοικητικές θέσεις, προς ζημία των κύριων καθηκόντων τους. Με αυτό το δεδομένο, θα μπορούσε να υπάρξει και ιστορικο-τελεολογική ερμηνεία υπέρ της εξαίρεσης των ανεξάρτητων αρχών από την απαγόρευση.
Μονοπρόσωπες ανεξάρτητες αρχές είναι ο Συνήγορος του Πολίτη και ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Δεν είναι "επιτροπές" όπως απαιτεί η συνταγματική εξαίρεση.
Η έννοια του "πρώην δικαστικού λειτουργού" νομίζω πως δεν υπάρχει, αφού ο συνταγματικός νομοθέτης τους ονομάζει "ισόβιους", ανεξάρτητα από την περιπτωσιολογική ερμηνεία της διάταξης όσον αφορά τη θέση τους. Άλλο "τέως πρόεδρος του αρείου πάγου" κι άλλο "τέως δικαστικός λειτουργός".
Δεν είναι έτσι, σου εξήγησα ποιά έννοια έχει η "ισοβιότητα". Οποιοδήποτε σύγγραμμα συνταγματικού δικαίου θα σου το ξεκαθαρίσει.
Ο Ζορμπάς είναι συνταξιούχος-πρώην δικαστικός λειτουργός ή δικαστικός λειτουργός επί τιμή (τιμητικός τίτλος).
Τα συγγράμματα συνταγματικού δικαίου αναλύουν μία περίπτωση νομικών συνεπειών της συνταγματικής έννοιας της "ισοβιότητας". Η έννοια της ισοβιότητας δεν δεσμεύεται βέβαια από τις ερμηνείες των συνταγματολόγων ούτε περιορίζεται μόνο σε αυτές, στο μέτρο που οι ερμηνείες δεν έχουν ενσωματωθεί ως συνταγματικές διατάξεις. Το σύνταγμα, όπως και κάθε θεμελιώδες κείμενο είναι ζωντανός οργανισμός, ανοικτός στην ερμηνεία όπως και η ΕΣΔΑ. Οπότε θα μου επιτρέψεις να συμπληρώσω την ερμηνεία θεωρώντας ότι το Συνταγμα είναι σαφές: όταν λέμε ισόβιοι εννοούμε ισόβιοι.
Ο όρος "επί τιμή" δεν συνοδεύει τον όρο "δικαστικός λειτουργός", αλλά τον όρο "αρεοπαγίτης", "σύμβουλος επικρατείας", "αντιπρόεδρος" κλπ, δηλαδή δικαστικό αξίωμα, όχι την ίδια την ιδιότητα.
- Η ισοβιότητα των δικαστικών λειτουργών είναι τεχνική νομική έννοια και δεν ταυτίζεται ντε και καλά με την κοινή λογική.
Με κάθε σεβασμό, λέω να προτιμήσω τις πάγιες ερμηνείες των συνταγματολόγων - κι εμμέσως τής νομολογίας* - από τις καινοφανείς δικές σου!
* Από όσο γνωρίζω, δεν έχουν αμφισβητηθεί διοικητικές κρίσεις συνταξιούχων δικαστικών λειτουργών, σε αντίθεση με αυτές εν ενεργεία δικαστικών λειτουργών, πχ Προέδρων ΤΔΕ ΙΚΑ.
- Πράγματι, ο Ζορμπάς πχ είναι Αντεισαγγελέας ΑΠ επί τιμή. Ο τίτλος του δεν θα ήταν σκέτο "δικαστικός λειτουργός επί τιμή". Δεν εννοούσα αυτό.
Να συμπληρώσω ότι επί της ουσίας η ερμηνεία σου με ...βολεύει: από καιρό είμαι υπέρ τής άποψης ότι ούτε συνταξιούχοι δικαστικοί δεν πρέπει να διορίζονται οπουδήποτε, καθώς το αντίθετο επιτρέπει πολιτικοδικαστικές εκδουλεύσεις.
Ωστόσο, με παγιωμένη την αντίληψη τής ισιοβιότητας όπως την περιέγραψα (χρήσιμη για άλλα ζητήματα), το παραπάνω θα απαιτούσε ρητή ρύθμιση.
Πάντως δεν θυμάμαι να λέει κάποιος συνταγματολόγος ότι ισοβιότητα σημαίνει "αυτό και μόνον αυτό".
Δημοσίευση σχολίου