Αντισυνταγματική η απαγόρευση των δημοσκοπήσεων

Το δικαίωμά μας να ενημερωνόμαστε για τις δημοσκοπικές τάσεις έχει συνταγματική κατοχύρωση, καθώς αποτελεί έκφανση του ατομικού δικαιώματος του άρθρου 5Α παρ. 1 του Συντάγματος. Aναφέρει το Σύνταγμα για το δικαίωμα αυτό:

 Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.

Συνεπώς, οι περιορισμοί στο δικαίωμα πληροφόρησης που είναι ανεκτοί σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι εκείνοι που:

(α) επιβάλλονται με νόμο και

(β) είναι απολύτως αναγκαίοι (άρα όχι "απλώς" αναγκαίοι) και δικαιολογούνται για λόγους:

(i) εθνικής ασφάλειας, ή 

(ιι) καταπολέμησης του εγκλήματος, ή

(ιιι) προστασίς δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, με την τροπολογία που συζητείται στην Βουλή, επιβάλλεται ένας περιορισμός στο δικαίωμά μας στην πληροφόρηση, ο οποίος θα προβλέπεται μεν με νόμο, αλλά για να κριθεί εάν είναι συνταγματικός, θα πρέπει να ελεγχθεί κατά πόσον συντρέχουν τα υπόλοιπα στοιχεία του άρθρου 5Α παρ. 1 του Συντάγματος. 

Προκειμένου να εξετασθεί η συμβατότητα της απαγόρευσης με το Σύνταγμα, θα πρέπει να ελεγχθεί ο σκοπός του. Διαβάζουμε στην Αιτιολογική Έκθεση:

"Με τη διάταξη του άρθρου 14 του ν.3688/2008 είχε απαγορευθεί η δημοσιοποίηση, μετάδοση ή αναμετάδοση αποτελεσμάτων σχετικά με την πρόθεση ψήφου των εκλογέων για τα πολιτικά κόμματα ή συνασπισμούς κομμάτων κατά τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών ή των εκλογών για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και κατά τη διενέργεια των δημοψηφισμάτων, μόνον από την προηγούμενη ημέρα της διενέργειάς τους και έως την ώρα λήξης  της ψηφοφορίας.

[σ.σ. δηλαδή ήταν ελεύθερη η μετάδοση μέχρι και την προηγούμενη μέρα της παραμονής των εκλογών]

Η ρύθμιση αυτή απέβλεπε στην πληρέστερη και επίκαιρη ενημέρωση των πολιτών, μέσω των ανωτέρω δημοσκοπήσεων.

[σ.σ. δηλαδή αποτελούσε διάταξη που εξειδίκευε στο επίπεδο της κοινής νομοθεσίας το συνταγματικό δικαίωμα του πολίτη για πρόσβαση στην πληροφόρηση].

Η πρόσφατη όμως, εμπειρία όπως αυτή αποκρυσταλλώθηκε στις εκλογές για την ανάδειξη των αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά κοινή αποδοχή, δεν επιβεβαίωσε την εκπληρωση του σκοπού αυτού. και τούτο, διότι, η πληθώρα δημοσκοπήσεων παρουσίασε έντονα αποκλίνουσες διαφορές και συνεχείς ανατροπές σε ελάχιστα απέχοντα, μεταξύ τους, χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα αντί πλήρους ενημέρωσης να δημιουργηθεί σύγχυση στους πολίτες."

Δηλαδή η Αιτιολογική Έκθεση και ο νομοθέτης αναφέρουν ότι η πληθώρα των στοιχείων - ανεξάρτητα από το αν αυτά είναι ή όχι ΑΚΡΙΒΗ- δεν πρέπει να μεταδίδεται, διότι δημιουργεί σύγχυση στο κοινό. Και για αυτό το λόγο αποφασίζει τον περιορισμό του δικαιώματος πληροφόρησης του κοινού, επαναφέροντας το προηγούμενο καθεστώς, κατά το οποίο η απαγόρευση ισχύει επί δεκαπέντε (15) ημέρες πριν από τη μέρα των εκλογών.

Αυτή η απαγόρευση όμως, βασιζόμενη αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι υπήρχε "πληθώρα στοιχείων" με "έντονα αποκλίνουσες διαφορές", δεν καθιστά "απολύτως αναγκαίο" έναν περιορισμό του δικαιώματος πληροφόρησης, αφού δεν αποσκοπεί:

(α) στην εθνική ασφάλεια, ή

(β) στην καταπολέμηση του εγκλήματος, ή

(γ) στην προστασία των δικαιωμάτων ή των συμφερόντων των πολιτών, αφού δεν υπάρχει κανένα "δικαίωμα" ή νόμιμο "συμφέρον" που θίγεται μόνο και μόνο από την "πληθώρα" στοιχείων, έστω κι αν αυτά παρουσιάζουν έντονες αποκλείσεις μεταξύ τους. Μόνο εάν τα στοιχεία αυτά ήταν αποδεδειγμένα ψευδή, χαλκευμένα, ανακριβή θα δικαιολογείτο κάποιος περιορισμός του δικαιώματος, αλλά αυτός ο περιορισμός υπάρχει ήδη στην νομοθεσία και δεν στρέφεται εναντίον των δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά εναντίον των εταιριών δημοσκοπήσεων.

Καθένας μπορεί να έχει τις απόψεις του για τις δημοσκοπήσεις, να τις θεωρεί απαράδεκτες, καλές, κακές, χειραγωγούμενες και χειραγωγούς. Αλλά αυτές οι απόψεις δεν μπορούν να περιβληθούν τον τύπο της νομοθετικής απαγόρευσης συνταγματικού δικαιώματος. 

Συνεπώς και αυτή η τροπολογία που συζητήθηκε σήμερα στη Βουλή και γνώρισε μάλιστα την έγκριση των κομμάτων της ήσσονος αντιπολίτευσης, είναι αντίθετη στο άρθρο 5Α παρ. του Συντάγματος. Θυμίζει πολύ έντονα την νομοθετική απαγόρευση της δημοσίευσης προκηρύξεων τρομοκρατικών οργανώσεων στις εφημερίδες, η οποία είχε επιβληθεί με νόμο στη δεκαετία του 1990 και είχε βέβαια κηρυχθεί αντισυνταγματική, επειδή αποτελούσε περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης που δεν είχε έρεισμα στο Σύνταγμα.

Άλλη μια απαράδεκτη νομοθετική ρύθμιση που βάλλει κατά των ατομικών ελευθεριών, όπως το σύνολο του εν λόγω νομοσχεδίου και των τροπολογιών του για τις κάμερες και το dna.