Πρώτ' απ΄όλα, οι ποινικές καταδίκες αποτελούν ειδική κατηγορία προσωπικών πληροφοριών, υπαγόμενες στα "ευαίσθητα δεδομένα", τόσο βάσει του ελληνικού δικαίου (άρθρο 2 Ν.2472/1997) όσο και βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (άρθρο 6), η οποία έχει κυρωθεί με τη διαδικασία του άρθρου 28 του Συντάγματος και υπερισχύει από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου.
Τα "ευαίσθητα δεδομένα" όμως, δεν ισοδυναμούν με απόλυτα απαραβίαστο απόρρητο. Απλώς ο νομοθέτης τα υπάγει σε αυξημένη νομική προστασία, η οποία επιτρέπει πάντως την υπό όρους δημοσιοποίησή τους. Ειδικά για τις ποινικές διώξεις και καταδίκες, ο νόμος προβλέπει ότι επιτρέπεται η δημοσιοποίησή τους, μόνο όμως με διάταξη του Εισαγγελέα και μόνο εφόσον η δημοσιοποίηση αποσκοπεί στην προστασία γενικότερων αγαθών που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον. Η σχετική διάταξη (άρθρο 2 β Ν.2472) αναφέρει χαρακτηριστικά:
"Ειδικά για τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες δύναται να επιτραπεί η δημοσιοποίηση μόνον από την εισαγγελική αρχή για τα αδικήματα που αναφέρονται στο εδάφιο β' της παραγράφου 2 του άρθρου 3 με διάταξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών ή του Εισαγγελέα Εφετών, εάν η υπόθεση εκκρεμεί στο Εφετείο. Η δημοσιοποίηση αυτή αποσκοπεί στην προστασία του κοινωνικού συνόλου, των ανηλίκων, των ευάλωτων ή ανίσχυρων πληθυσμιακών ομάδων και προς ευχερέστερη πραγμάτωση της αξίωσης της Πολιτείας για τον κολασμό των παραπάνω αδικημάτων."
Κάθε αλλη πρωτοβουλία δημοσιοποίησης, χωρίς την εν λόγω εισαγγελική διάταξη, συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων του υποκειμένου των δεδομένων, καθώς καταστρατηγεί την ειδική προστασία που έχει θεσπίσει ο νομοθέτης σε σχέση με την ροή αυτών των πληροφοριών.
Ακόμη όμως κι αυτή η διάταξη αμφισβητείται ως προς την συνταγματικότητά της, διότι επιτρέπει την δημοσιοποίηση ποινικών διώξεων ή καταδικών, ακόμη κι όταν οι καταδίκες δεν έχουν καταστεί αμετάκλητες. Το τεκμήριο της αθωότητας προστατεύει το άτομο για όσο διατηρεί την ιδιότητα του κατηγορουμένου κι αυτό εκτείνεται μέχρι την τυχόν αμετάκλητη ποινική καταδίκη του. Δηλαδή οι πρωτοβάθμιες καταδίκες δεν κάμπτουν (άνευ ετέρου) το τεκμήριο της αθωότητας, αν δηλαδή ο κατηγορούμενος που καταδικάστηκε έχει ασκήσει έφεση και αυτή δεν έχει εκδικαστεί. Σημειωτέον ότι παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας σημαίνει και παραβίαση του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η χώρα μένει έκθετη ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ύστερα από τυχόν προσφυγή του θιγόμενου.
Γι' αυτό εναντίον αυτής της διάταξης έχει αναπτυχθεί σοβαρός αντίλογος από έγκριτους νομικούς (βλ. λ.χ. δήλωση του Δ.Παξινού προέδρου ΔΣΑ, άρθρο Ν.Φραγκάκη πρώην μέλους ΑΠΔΠΧ).
Εξάλλου, κατά την Σύσταση R 15 (87) της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ανακοίνωση σε ιδιώτες των προσωπικών δεδομένων που βρίσκονται σε αστυνομικά αρχεία, αν δεν υπάρχει συγκατάθεση, επιτρέπεται μόνον για να αποτραπεί σοβαρός και άμεσος κίνδυνος κι όχι μια γενική κι αόριστη "πραγμάτωση της αξίωσης της πολιτείας για τον κολασμό αδικημάτων". Έτσι, η παραπάνω διάταξη που επιτρέπει την δημοσιοποίηση με εισαγγελική πράξη, θα πρέπει να τροποποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση κι επιπλέον θα πρέπει να προηγείται γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ώστε να εναρμονιστεί ο Ν.2472 προς τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας ως προς τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ο αντίλογος σε αυτό βρίσκει θεμέλιο κυρίως στο γεγονός ότι οι ποινικές αποφάσεις απαγγέλλονται σε δημόσια συνεδρίαση, όπως προβλέπει το Σύνταγμα. Άλλο όμως η στιγμιαία δημόσια απαγγελία μιας ποινικής καταδίκης κι άλλο η αέναη αναπαραγωγή της στα μέσα ενημέρωσης και στο Διαδίκτυο. Η γενική δημοσιοποίηση μιας ποινικής καταδίκης συνιστά μια δεύτερη, μη προβλεπόμενη από τον νομικό μας πολιτισμό, "κύρωση" η οποία στιγματίζει ανεπανόρθωτα το δράστη. Αν η Πολιτεία κρίνει μέσα από τη δικαστική διαδικασία ότι κάποιος αποτελεί δημόσιο κίνδυνο, οφείλει να λάβει δραστικά και θεσμικά μέσα για την προστασία του γενικού πληθυσμού (όπως είναι η φυλάκιση) κι όχι να "παραδίδει" τον καταδικασθέντα σε δημόσιο λιθοβολισμό από την 4η εξουσία των μμε.
Εξάλλου, σε ορισμένες περιπτώσεις που όντως χρειάζεται αυξημένη προστασία από ορισμένα πρόσωπα (λ.χ. όσοι έχουν διαπράξει εγκλήματα εις βάρος παιδιών) η απλή και γενική ανακοίνωση ενός ονόματος δεν προσφέρει προστασία, σε σχέση λ.χ. με την δημιουργία μιας ειδικής κι απόρρητης βάσης δεδομένων (με φωτογραφίες) στην οποία έχουν πρόσβαση μόνον οι γονείς της περιοχής που βρίσκεται εγκατεστημένος ο sexual offender.
H διαφάνεια είναι μια αρχή που επιβάλλει την τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων ισότητας και σεβασμού της ιδιωτικότητας, όπως εξάλλου και η ελευθερία της έκφρασης. Πουθενά δεν επιτρέπεται διαφάνεια και ελεύθερη έκφραση έναντι κάθε τιμήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου