Το νομοσχέδιο που ήδη δόθηκε σε δημόσιο σχολιασμό αποτελεί μια από τις κεντρικές προεκλογικές δεσμεύσεις της Κυβέρνησης, προς την κατεύθυνση της διαφάνειας. Η βασική αρχή του νομοσχεδίου είναι η υποχρεωτική διαδικτυακή ανάρτηση όλων τον νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων, καθώς και των ατομικών πράξεων για τις οποίες προβλέπεται δημοσίευση.
Ωστόσο, η προεκλογική εξαγγελία ότι θα είναι ανίσχυρες όσες πράξεις ΔΕΝ αναρτώνται στο Διαδίκτυο, έχει υποστεί βέβαια μια σχετική επεξεργασία: όλες οι πράξεις που είναι δημοσιεύσιμες (ΦΕΚ) ισχύουν κανονικά, ακόμα και αν ΔΕΝ αναρτηθούν στο Διαδίκτυο. Μόνο οι πράξεις για τις οποίες ΔΕΝ προβλέπεται δημοσίευση (όχι ΦΕΚ) θα είναι "ανεκτέλεστες" αν ΔΕΝ αναρτηθούν στο Διαδίκτυο. Διότι δεν θα μπορούσε φυσικά όλη η (νομική) ζωή μας να μεταφερθεί ξαφνικά στο Internet: oι νόμοι είναι νόμοι και η εκτελεστότητά τους εκκινεί με τη δημοσίευση στο ΦΕΚ. Το νομοσχέδιο αυτό δεν αντικαθιστά δηλαδή την κεντρική θέση της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως στο νομικό μας σύστημα, για την οποία πάντως προβλέπει δωρεάν διαδικτυακή πρόσβαση, όπως και σήμερα προβλέπει το άρθρο ισχύον 18 παρ. 2 του Ν.3469/2006 που θέσπισε η ΝΔ ("Καθένας πολίτης έχει δωρεάν πρόσβαση, μέσω Διαδικτύου, για ανάγνωση όλων των τευχών της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, πλην του τεύχους ΑΕ-ΕΠΕ και Γ.Ε.Μ.Η"). Ταυτολογώντας, το νομοσχέδιο, έρχεται να τροποποιήσει μια διάταξη στο άρθρο 15 παρ. 7 του ισχύοντος νόμου, με την φράση: "Τα τεύχη της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, διατίθενται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή στην ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου." Δηλαδή μην τρελαθούμε και τελείως: "άλλαξε ο Μανωλιός" είναι η διάταξη. Το θέμα είναι ποιος θα εφαρμόσει ανοιχτά πρότυπα, να μπορεί ο πολίτης να κατεβάζει (εκτός από το να αναγιγνώσκει) τα ΦΕΚs και σε μορφότυπο που θα του επιτρέπει την ευχερή ανάγνωση (όχι τα σημερινά μισο-pdf που δεν βγάζεις άκρη), με σωστές μηχανές αναζήτησης και χωρίς τσιγκουνιές. Και το θέμα είναι τι θα γίνει και με τους σημερινούς συνδρομητές που έχουν ήδη πληρώσει για αυτές τις υπηρεσίες που από εδώ και στο εξής θα είναι δωρεάν. Eπίσης να καταργηθεί η διάταξη που προβλέπει ποινικές κυρώσεις για όσους προβαίνουν σε εμπορική αξιοποίηση των ΦΕΚ: η ποινικοποίηση αυτή είναι αντίθετη στο κοινοτικό δίκαιο και συγκεκριμένα στην Οδηγία 2003/98 για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα που επιτρέπει και την εμπορική εκμετάλλευση των δημοσίων εγγράφων.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο δημοσιευθέν (ΦΕΚ) και στο αναρτημένο (Διαδίκτυο), αυτό που τελικά ισχύει είναι το δημοσιευθέν. Δηλαδή θα μπορεί κάποιος να ανεβάζει χαζομάρες στο Διαδίκτυο και μετά να καλύπτεται πίσω από το ΦΕΚ. Πρόκειται για αστειότητες: κανονικά η διάταξη θα έπρεπε να προβλέπει ότι εάν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε ΦΕΚ και Διαδίκτυο θα πρέπει να επιλύεται άμεσα η απόκλιση και να αποκαθίσταται με ευθύνη του δημόσιου φορέα το τελικό κείμενο, επί ποινή ακυρότητας.
Θα πρέπει να προστεθεί και μια διάταξη που να αναφέρει ότι η παράλειψη ανάρτησης στο Διαδίκτυο των δημοσιευτέων ατομικών διοικητικών πράξεων αποτελεί λόγω ακύρωσης (παράλειψη ουσιώδους τύπου) για τα αρμόδια ακυρωτικά δικαστήρια (ΣτΕ, διοικητικό εφετείο).
Επίσης θα πρέπει να δημοσιεύονται υποχρεωτικά και οι πράξεις των Ανεξάρτητων Αρχών, οι οποίες για κάποιο άγνωστο λόγο δεν περιλαμβάνονται στις δημόσιες υπηρεσίες για τις οποίες θα εφαρμοστεί το νομοσχέδιο. Ακόμη περισσότερο, θα πρέπει να αναρτώνται υποχρεωτικά και οι δικαστικές αποφάσεις: εκεί βρίσκεται όλος ο πλούτος της εφαρμογής του δικαίου και δεν πρέπει να χαθεί αυτή η δυνατότητα.
Μια πραγματικά επαναστατική καινοτομία όμως θα ήταν, στη Διαδικτυακή ανάρτηση των Πράξεων, όπου υπάρχει αναφορά σε νομοθετική ή κανονιστική διάταξη, να υπάρχει σύνδεσμος υπερκειμένου (hypertext link), ώστε ο διαδικτυακός αναγνώστης να μεταβαίνει με το πάτημα ενός πλήκτρου αυτομάτως στο παραπεμπόμενο νομοθέτημα. Είναι γνωστό ότι οι νομοθετικές διατάξεις περιλαμβάνουν σωρεία αναφορών σε άρθρα και κόντρα άρθρα, με αποτέλεσμα, για να έχει κάποιος σαφή εικόνα, να πρέπει να βρει όλα τα παραπεμπόμενα νομοθετήματα. Το Διαδίκτυο μας δίνει την δυνατότητα να διευκολύνουμε πάρα πολύ τον χρήστη της νομοθετικής πληροφορίας. Δεν αρκεί η απλή διαδικτυακή ανάρτηση, αλλά θα πρέπει να αξιοποιηθούν και οι θεμελιώδεις εφαρμογές του web, όπως είναι τα links.
Τρεις παρατηρήσεις ακόμα, για τη γενικότερη φιλοσοφία της καινοτομίας:
1. Πολύ δύσκολα θα εφαρμοστούν αυτά αποτελεσματικά στην πράξη, χωρίς εποπτεία από Επίτροπο Πρόσβασης στην Πληροφόρηση (Information Commissioner) που θα δίνει τον τόνο και θα λύνει προβλήματα που δημιουργεί η επιφύλαξη των διατάξεων για την προστασία προσωπικών δεδομένων, επιχειρηματικού απορρήτου και άλλων "παγίδων" στις οποίες μπορεί να σκαλώσει η εφαρμογή του μέτρου στην πράξη.Εάν στο νομοσχέδιο δεν προβλέπεται και η επιβολή κυρώσεων στους υπαίτιους της μη ανάρτησης στο Διαδίκτυο, τότε το μέτρο θα είναι ένα απλό ευχολόγιο (lex imperfecta).
2. Τα ψέματα τελείωσαν: περισσότερη διαφάνεια σημαίναι και περισσότερη υπευθυνότητα. Έλα όμως που υπάρχει ακόμη ένα τεράστιο ψηφιακό χάσμα και επομένως οι βεβαιότητες δεν μπορούν να είναι απόλυτες.
3. Η γενική κοινοποίηση είναι η ψυχή της νομικής δεσμευτικότητας, κατά τον Καντ. Και έχει δίκιο: όσο πιο οριζόντια γνωστός είναι ένας κανόνας, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιβολή του. Το μέτρο της γενικής διαδικτυακής κοινοποίησης των πράξεων του νομοθέτη και της διοίκησης ισχυροποιεί την δεσμευτικότητα. Αν σε αυτά προστεθεί και η υποχρεωτική ανάρτηση της νομολογίας των δικαστηρίων, τότε θα έχουμε μια ουσιαστική μεταβολή για την οριζόντια ισχύ των δικαστικών αποφάσεων και θα έρθουμε πολύ κοντά στην αγγλοσαξωνική παράδοση της δεσμευτικότητας των δικαστικών προηγουμένων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου