Η ετήσια αποποίηση ευθυνών του Συνηγόρου του Πολίτη

Ο Συνήγορος του Πολίτη ενώ ξεκίνησε -και θεωρητικά παραμένει- ένα θεσμικό καταφύγιο που ένα κράτος δικαίου οφείλει να παρέχει σήμερα στους πολίτες, κάθε χρόνο βουλιάζει και περισσότερο στην αδυναμία ενάσκησης των αρμοδιοτήτων του και -τελικά- στην υποκρισία. Διότι δεν είναι ειλικρινής η Αρχή, όταν στην Ετήσια Έκθεση των πεπραγμένων του έτους 2010 που δημοσιεύθηκε σήμερα (βλ. εδώ), η οποία πρόκειται να συζητηθεί στην Βουλή, αφιερώνει 175 σελίδες σε διάφορα θέματα, ενώ αποσιωπά το υπ' αριθμόν ένα (1) "υπαρξιακό" ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολήσει την Βουλή σε σχέση με τον Συνήγορο: ότι, δηλαδή, η Ελλάδα το 2010, αλλά και για διάστημα που έχει υπερβεί πια τους έξι μήνες, δεν διαθέτει Συνήγορο του Πολίτη (βλ. εδώ).

Στο συγκρατημένο χαμόγελο της κ. Σπανού (σελ. 9), αναπληρώτριας Συνηγόρου του Πολίτη (είναι η αρχαιότερη Βοηθός Συνήγορος), υπολανθάνει η ανομολόγητη αλήθεια ότι βρίσκεται σε μια θέση για καθαρά υπηρεσιακούς λόγους: διαδέχθηκε χωρίς τυμπανοκρουσίες τον Σεπτέμβρη του 2010 τον κ. Καμίνη, ο οποίος εγκατέλειψε 1,5 χρόνο πριν τη ληξη της θητείας τη θέση του για να εκλεγεί δήμαρχος Αθηναίων, αλλά η αναπλήρωση αυτή δεν μπορεί να ισχύει επ' άπειρον "για τις ανάγκες συνέχειας της υπηρεσίας". Σύμφωνα με σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για μια άλλη συνταγματικώς κατοχυρωμένη ανεξάρτητη αρχή, την ΑΔΑΕ, η αναπλήρωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 3 μήνες . Ο Συνήγορος του Πολίτη δεν εκδίδει βέβαια εκτελεστές πράξεις (εκτός από όσες αφορούν τα του οίκου του), ώστε να κινδυνεύει με δικαστική ακύρωση των αποφάσεών του λόγω κακής σύνθεσης του οργάνου, αλλά σε κάθε περίπτωση, η αναπλήρωση έχει και τα όριά της τόσο από πλευράς νομιμότητας, όσο, κυρίως, από πλευράς δημοκρατικής νομιμοποίησης. Η νομιμοποίηση αυτή είναι μάλιστα πολύ πιο σημαντική για το έργο του Συνηγόρου του Πολίτη, ακριβώς λόγω της φύσης του ρόλου του, ως διαμεσολαβητικού οργάνου, αλλά και ως διαπιστωτικού οργάνου για την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε λοιπόν να αναφέρει η Ετήσια Έκθεση προς την Βουλή είναι ότι το αρμόδιο όργανο της τελευταίας, δηλαδή η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, θα πρέπει να εκλέξει ένα πρόσωπο ως Συνήγορο του Πολίτη.

Κατά τ' άλλα, η ίδια η ετήσια έκθεση είναι ο καθρέφτης της ανικανότητας της υπηρεσίας. Πρώτ' απ' όλα δεν αναφέρει απολύτως τίποτα για το πόσο στοιχίζει ο στελεχωμένος με 201 άτομα προσωπικό Συνήγορος του Πολίτη στις /στους φορολογούμενες/-ους (ο αντίστοιχος θεσμός αριθμεί στη Γαλλία 100 άτομα, στηνΑυστρία 65 άτομα, στη Δανία 85 άτομα, στην Ιρλανδία 82, στο Βέλγιο 47). Ενώ άλλες αρχές παραθέτουν στις Ετήσιες Εκθέσεις κάποια οικονομικά στοιχεία για τον προϋπολογισμό τους, η κατ' εξοχήν ανεξάρτητη αρχή υπέρ της κρατικής διαφάνειας, όχι μόνο δεν αναφέρει τίποτε επ' αυτού, αλλά δεν έχει εντάξει καν το πρόγραμμα "Διαύγεια" στην ιστοσελίδα της, παραβιάζοντας ευθέως μια από τις επαινετέες νομοθεσίες για την ανοικτή διακυβέρνηση.

Από τις 13.179 νέες αναφορές που δέχθηκε ο Συνήγορος του Πολίτη (εκ των οποίων μόνο το 53,07% βάσιμες) και από τις -άγνωστο πόσες- εκκρεμείς άλλων ετών (άλλη μια παράλειψη της Έτήσιας Έκθεσης), εντός του 2010 μόνο μία (1) κρίθηκε ότι έχει αποχρώσες ενδείξεις για τέλεση αξιόποινης πράξης από δημόσιο λειτουργό, ώστε ο Συνήγορος να παραπέμψει την προβλεπόμενη αρμοδιότητα παραπομπής στην εισαγγελία. Δηλαδή σε όλο το έτος, μόνο ένας δημόσιος υπάλληλος, κατά τον Συνήγορο του Πολίτη, ενδεχομένως να υπέπεσε σε ποινικό αδίκημα. Συνεχίζεται έτσι η μακρόχρονη "παράδοση" της λειτουργίας του θεσμού ως Συνηγόρου της ατιμωρησίας, αλλά με 100% βελτίωση από το 2009 που δεν είχε παραπεμφθεί κανείς στον εισαγγελέα (βλ. εδώ).

Έπειτα, ενώ ο Συνήγορος του Πολίτη έχει εκ του νόμου αρμοδιότητα για αυτεπάγγελτες έρευνες, χωρίς δηλαδή να υπάρχει προϋπόθεση υποβολής αναφοράς από θιγόμενο, εντός του 2010 άσκησε μόνον δύο (2) φορές την εν λόγω αρμοδιότητά του (για τις συνθήκες κράτησης στον αερολιμένα Βενιζέλος και στις φυλακές Νεάπολης, Λάρισας και Βόλου (σελ. 27). Είναι υποκριτικό λοιπόν να αναφέρει ότι δεν ασχολείται με ευπαθείς ομάδες για διακρίσεις που υφίστανται, όπως λ.χ. λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, επειδή τάχα δεν έχει αναφορές: ας ανοίξει αυτεπάγγελτες έρευνες για τέτοια θέματα, ώστε να "ξεμπλοκάρει" αυτές τις ομάδες και να πείσει ότι είναι σε θέση να χειριστεί τα προβλήματά τους.

Ο στρουθοκαμηλισμός ξεχειλίζει στο κεφάλαιο του Κύκλου των Δικαιωμάτων του Παιδιού (σελ. 119-137), όπου βέβαια καταγράφονται διάφορες κατηγορίες παιδιών θυμάτων, εκτός από τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Θα πρότεινα στα στελέχη του Κύκλου να δουν τη χθεσινή συγκλονιστική εκπομή "Η τρομοκρατία της αθωότητας" (βλ. εδώ) του Σταύρου Θεοδωράκη, από τη σειρά "Πρωταγωνιστές", όπου ένας gay μαθητής και μια διεμφυλική πρώην μαθήτρια καταγγέλλουν όλα όσα ο Συνήγορος του Παιδιού προτιμά να αποσιωπά στην ετήσια έκθεσή του, περιοριζόμενος μόνο σε αλλοδαπούς, ανάπηρους, εξαρτημένους και φυλακισμένους ανηλίκους. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι διακρίσεων και bullying εις βάρος των παιδιών, και μάλιστα πολύ πιο συχνοί. Στις Η.Π.Α. είναι το κεντρικό θέμα δημόσιας συζήτησης όσον αφορά τα παιδιά, μέχρι και ο Obama έπαιξε σε σχετικό βίντεο (βλ. εδώ). Πρέπει να αρχίσουν κι εδώ οι καθημερινές αυτοκτονίες lgbt παιδιών για να ευαισθητοποιηθείτε;

Τα ίδια και στον Κύκλο Ισότητας των Φύλων (σελ. 139-155), όπου οι λεσβίες και οι διεμφυλικοί "αγνοούνται" παντελώς, παρά την σχετική σύσταση της επιτροπής του ΟΗΕ (CEDAW) που αναφέρει ότι η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Γυναικών ρητώς αναφέρει ότι οι διατάξεις της πρέπει να εφαρμόζονται και προς την κατεύθυνση της απάλειψης των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού (βλ. εδώ). Η μόνη σχέση του Κύκλου Ισότητας με τα lgbt δικαιώματα είναι ότι "ειδικός επιστήμονας συμμετείχε στη Στρογγυλή Τράπεζα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ με θέμα «Καταπολέμηση των στερεοτύπων και των εγκλημάτων μίσους λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού», που πραγματοποιήθηκε (12–13 Οκτωβρίου) στη Νάπολη" (σελ. 169).

Kαι βέβαια ένα στοιχείο που δεν υπάρχει πουθενά στην Έκθεση είναι οι ατέλειωτες, βασανιστικές καθυστερήσεις στην εξέταση των υποθέσεων. Υπάρχουν αναφορές που "κάθονται" στο Συνήγορο του Πολίτη εδώ και χρόνια, χωρίς καν να υπάρχει ενημέρωση για την τύχη του φακέλου σε περίπτωση που ο χειριστής υπάλληλος μπορεί και να έχει αποσυρθεί από την ανεξάρτητη αρχή.

Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, ο Συνήγορος του Πολίτη, στην Ετήσια Έκθεσή του κρύβει πολύ περισσότερα από όσα λέει στους πολίτες. Όλη η αγωνία είναι "η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών" (βλ. εδώ, δηλώσεις κ. Σπανού), σαν να πρόκειται δηλαδή για ένα γραφείο δημοσίων σχέσεων της Πολιτείας κι όχι έναν ανεξάρτητο μεσολαβητή.