Η θητεία του κ. Καμίνη στον Συνήγορο του Πολίτη

Με την ανακοίνωση της επικείμενης παραίτησής του από τη θέση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο κ. Καμίνης έκλεισε έναν πολυετή κύκλο (1998-2010) στην εν λόγω ανεξάρτητη αρχή, ο οποίος διατρέχει τα χρόνια από την ίδρυσή της έως σήμερα. Αξίζει λοιπόν να σταθούμε στα έγγραφα και τις πληροφορίες που υπάρχουν ώστε να αποτιμηθεί η συμβολή του δεύτερου προσώπου που υπηρέτησε ως Συνήγορος του Πολίτη και να εντοπιστούν τα θεμέλια στα οποία χτίστηκε ο νεοπαγής θεσμός, αλλά και να αποφευχθούν οι κακοτοπιές από την νέα διοίκηση που κατ' ανάγκη θα πρέπει να σηματοδοτήσει και μια νέα εποχή για τον Συνήγορο στα δημόσια πράγματα.

Α' περίοδος: Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Τον Οκτώβριο του 1998 ξεκίνησε τη λειτουργία της μια νέα ανεξάρτητη αρχή, η οποία αποτελεί την ελληνική εκδοχή του θεσμού του Ombudsman, του Διαμεσολαβητή ανάμεσα σε πολίτη και κράτος για την εξωδικαστική επίλυση διαφορών. Η ίδρυση του Συνηγόρου του Πολίτη αποτέλεσε πολιτική απόφαση της κυβέρνησης Σημίτη, χωρίς να υπάρχει κοινοτική εντολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για υποχρεωτική οργάνωση της ανεξάρτητης αρχής (σε αντίθεση λ.χ. με την υποχρέωση της χώρας να έχει Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων λόγω της Οδηγίας 95/46). Η ανεξάρτητη αρχή ονομάζεται "Συνήγορος του Πολίτη" και είναι μονομελής. Ως πρώτος Συνήγορος επιλέγεται ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης κ. Νικηφόρος Διαμαντούρος, ο οποίος με τη σειρά του επιλέγει και τους τέσσερις Βοηθούς Συνηγόρους, ένας για κάθε "Κύκλο" λειτουργίας της νέας δημόσιας υπηρεσίας (κύκλος δικαιωμάτων του ανθρώπου, κύκλος σχέσεων κράτους πολίτη, κύκλος ποιότητας ζωής, κύκλος κοινωνικής προστασίας). Ο κ. Καμίνης διορίζεται Βοηθός Συνήγορος, υπεύθυνος του Κύκλου για τα δικαιώματα του Ανθρώπου. Οι Βοηθοί Συνήγοροι δεν είναι μέλη της Αρχής, αλλά διευθυντές των τεσσάρων Κύκλων, που αποτελούν τμήματα ειδίκευσης στην επεξεργασία των αναφορών που υποβάλλουν οι πολίτες.

Ο Κύκλος δικαιωμάτων του ανθρώπου χειρίζεται ορισμένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο Συνήγορος του Πολίτη, σχετιζόμενα με την απόκτηση ιθαγένειας, την κατάσταση των μεταναστών, των φυλακισθέντων, των μαθητών, των στρατιωτών και γενικά των πολιτών που τα δικαιώματά τους συνήθως παραβιάζονται από το κράτος. Ο κ. Καμίνης το 1998 διοικεί έναν Κύκλο που αποτελείται από επιστημονικό και βοητικό προσωπικό συνολικά δεκαοκτώ ατόμων, ανάμεσα στους οποίους και ο κ. Τάκης, μετέπειτα Βοηθός Συνήγορος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σημερινός Γενικός Γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής. (Βλ. Ετήσια Έκθεση ΣτΠ 1998). Η πρώτη δημοσιευμένη Ειδική Έκθεση που υποβάλλει ο κ. Καμίνης ως Βοηθός Συνήγορος, το 1999, αφορά τον θεσμό της Εναλλακτικής - Κοινωνικής Υπηρεσίας και περιέχει προτάσεις για την αναμόρφωση του (βλ. εδώ). Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, ο κ. Καμίνης μαζί με δύο στελέχη του Κύκλου διενεργούν αυτοψία για τις συνθήκες κράτησης στο Αστυνομικό Τμήμα Ομονοίας (βλ. εδώ την Έκθεση Αυτοψίας). Στη συνέχεια, ο Συνήγορος κ. Διαμαντούρος περιέλαβε τα ευρήματα της Έκθεσης σε μια επιστολή του προς τον Υπουργό Δημοσίας Τάξεως κ. Χρυσοχοϊδη.

Μέχρι το 2002, ο Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επέδειξε ιδιαίτερο δυναμισμό, προσφεύγοντας αρκετά συχνά στη διενέργεια αυτοψίας, η οποία αποτελεί ένα άκρως ενεργητικό μέσο συλλογής πληροφοριών. Αυτοψίες διενεργήθηκαν κατά την ανέγερση ιερού ναού μαρτύρων του Ιεχωβά, σε δικαστικές φυλακές, σε καταυλισμούς Ρομά κλπ. Το πιο σημαντικό όμως επίτευμα κατά την περίοδο αυτή, είναι η αναλυτική εξέταση από πλευράς συνταγματικού δικαίου διαφόρων διοικητικών πρακτικών που μέχρι τότε θεωρούνταν δεδομένες, ιδίως σε σχέση με την θρησκευτική ελευθερία (βλ. λ.χ. Πόρισμα για την λειτουργία εκτηρίου οίκου χωρίς ειδική άδεια), με τα δικαιώματα των αλλοδαπών (βλ. λ.χ. Πόρισμα για την διαγραφή από τον κατάλογο ανεπιθύμητων), καθώς και για την λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών, την πρόσβαση των εκπροσώπων μη κυβερνητικών οργανώσεων και των δικηγόρων σε χώρους κράτησης (βλ. λ.χ. Πρόσβαση δικηγόρων σε χώρους κράτησης αλλοδαπών).

Β' περίοδος: πρώτη θητεία ως Συνήγορος του Πολίτη

Στις αρχές του 2003 ο κ. Διαμαντούρος εκλέγεται Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής και δημιουργείται κενό για τη θέση του Έλληνα Συνήγορου του Πολίτη. Όταν ο κ. Διαμαντούρος ερωτάται ποιος θα τον διαδεχθεί, απαντά ότι "δεν μπορεί να έχει άποψη επ' αυτού", αφού είναι θέμα απόφασης της Βουλής (βλ. in.gr, 28/1/2003). Σε πρόσφατο άρθρο του Η.Κανέλλη όμως, αναγράφεται ότι όταν ο κ. Διαμαντούρος εξελέγη Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής "συνηγόρησε χωρίς επιφυλάξεις υπέρ του Καμίνη" (βλ. ΤΑ ΝΕΑ, 28/8/2010).

H εκλογή του κ. Καμίνη έγινε με το νέο σύστημα της ομόφωνης ψήφου της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, όπως επέβαλε το αναθεωρημένο Σύνταγμα στο άρθρο 101Α. (Αρχικά η Ν.Δ. είχε προτείνει για τη θέση του Συνηγόρου τον καθηγητή κ. Μακρυδημήτρη, όνομα που ακούστηκε και πάλι όταν έληξε η πρώτη θητεία του κ. Καμίνη). Μάλιστα, ο τότε πρόεδρος της Βουλής κ. Απόστολος Κακλαμάνης ανέφερε ότι ο κ. Καμίνης υπήρξε "επί δεκαπενταετία στέλεχος της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής" (βλ. in.gr, 3/4/2003). Στον πρόλογο της Ετήσιας Έκθεσης του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2003, ο κ. Καμίνης αναφέρει: "Το γεγονός μάλιστα ότι η επιλογή αυτή έγινε με ομόφωνη απόφαση της Εθνικής Αντιπροσωπείας, ακόμη και των ανεξάρτητων βουλευτών, αποτελεί και μια κατά κάποιο τρόπο πανηγυρική επισφράγιση της ανεξαρτησίας της Αρχής, απτά δείγματα της οποίας είχε δώσει εγκαίρως, ήδη από τις πρώτες ημέρες λειτουργίας της."

Κατά την πρώτη θητεία του ως Συνήγορος του Πολίτη, ο κ. Καμίνης είχε να αντιμετωπίσει διάφορες πολιτικές πρωτοβουλίες των κυβερνήσεων για την δημιουργία νέων "Συνηγόρων". Επειδή ο Συνήγορος του Πολίτη είχε κριθεί από την κοινή γνώμη ως ένας πετυχημένος θεσμός, διάφοροι υπουργοί άρχισαν να εισηγούνται την δημιουργία "Συνηγόρου της Υγείας", "Συνηγόρου του Παιδιού", "Συνηγόρου του Καταναλωτή" κλπ. Ακολουθώντας τηνγραμμή Διαμαντούρου, ότι ένας είναι ο Συνήγορος, ο κ. Καμίνης αφιέρωσε αρκετή ενέργεια στην υπεράσπιση της αποκλειστικότητας του θεσμού. Ο Συνήγορος του Παιδιού οργανώθηκε τελικά ως ένας εσωτερικός "Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού", με τον διορισμό ενός ακόμη Βοηθού Συνηγόρου και στελέχωση με ειδικό προσωπικό. Ο Συνήγορος της Υγείας οργανώθηκε επίσης ως επέκταση των αρμοδιοτήτων του ήδη υπάρχοντος Κύκλου κοινωνικής προστασίας, με την πρόσληψη τριών ακόμη ειδικών επιστημόνων και την προσθήκη της αρμοδιότητας του Συνηγόρου του Πολίτη να λειτουργεί και ως "Συνήγορος της Υγείας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης" (Ν.3293/2004).

Ο κ. Καμίνης δεν κατάφερε να αποτρέψει όμως την δημιουργία ενός χωριστού Συνηγόρου του Καταναλωτή, μολονότι σε επιστολή του προς την Βουλή επιχειρηματολόγησε σθεναρά κατά της ίδρυσης νέας υπηρεσίας ως ανεξάρτητης αρχής: "(...) ενδεχόμενες ενστάσεις για το γενικότερο φαινόμενο της διάχυσης του όρου "Συνήγορος..." στο οποίο θα μπορούσε να καταλογισθεί κίνδυνος σύγχυσης της κοινής γνώμης ή ακόμη και απαξίωσης του όρου για της πληθωριστικής χρήσης αυτού, ανάγονται, ασφαλώς στο πεδίο της πολιτικής, κατά τούτο δε αρκεί η επισήμανση ότι, νομοτεχνικά, ο όρος "Διαμεσολαβητής του Καταναλωτή" θα ήταν καταφανώς ακριβέστερος. Και τούτο διότι το υπό κρίση όργανο πράγματι "διαμεσολαβεί", καθώς αποτελεί όργανο "συναινετικής" επίλυσης καταναλωτικών διαφορών, ενώ ο "Συνήγορος" κατά κανόνα διενεργεί έλεγχο νομιμότητας επί πράξεων δημόσιων υπηρεσιών (...)" (Γ. Καμίνης, ΣτΠ, Έγγραφο προς τον Υφυπουργό Ανάπτυξης 15.6.2004).

Το 2005, με την ψήφιση του Ν.3304 ο Συνήγορος ανέλαβε και την αρμοδιότητα του φορέα προώθησης της ίσης μεταχείρισης, σε εκτέλεση κοινοτικών Οδηγιών. Η αρμοδιότητα αυτή κατανεμήθηκε οριζόντια στους υπάρχοντες Κύκλους. Το 2006 όμως, με την ψήφιση του Ν.3488 για την "εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και ανέλιξη στους όρους και συνθήκες της εργασίας", έπρεπε να δημιουργηθεί ένας νέος Κύκλος Ισότητας των Φύλων, με τον διορισμό ακόμη ενός Βοηθού Συνηγόρου. Η υλοποίηση αυτών των διατάξεων προχώρησε το 2008, κατά τη δεύτερη θητεία του κ. Καμίνη, με το διορισμό της Βοηθού Συνηγόρου κας Σταματίνας Γιαννακούρου.

Το μοντέλο διοίκησης της υπηρεσίας του Συνηγόρου του Πολίτη από τον κ. Καμίνη κατά την πρώτη τετραετία του έμοιαζε με αυτό του κ. Διαμαντούρου: ανάθεση της διεκπεραίωσης των υποθέσεων στους Βοηθούς Συνηγόρους και το επιστημονικό προσωπικό και διαχείριση των εξωτερικών σχέσεων της ανεξάρτητης αρχής από τον ίδιο τον Συνήγορο του Πολίτη. 'Ετσι το πρόσωπο του Συνηγόρου ήταν γνωστό σε όσους μετείχαν σε συνέδρια, συναντήσεις κορυφής με υπουργούς και άλλους παράγοντες της δημόσιας ζωής, καθώς και όσους παρακολουθούσαν την ιστοσελίδα της Αρχής, αλλά λιγότερο γνωστό στους ίδιους τους αναφερόμενους πολίτες, οι οποίοι έρχονταν σε επικοινωνία με το προσωπικό του Συνηγόρου. Κεντρικό μέλημα του ίδιου του κ. Καμίνη φαινόταν η προάσπιση της ανεξαρτησίας της αρχής και η προστασία του υψηλού της κύρους με τη δημιουργία ενός "πολιτικά ορθού" προφίλ, το οποίο θα δημιουργούσε εντάσεις μόνον εφόσον απειλείτο η θέση του στο θεσμικό τοπίο. Οι εντάσεις με τις δημόσιες υπηρεσίες που δεν να τηρούσαν τις υποχρεώσεις τους έναντι των πολιτών θα έπρεπε να αποφεύγονται και η δημοσιότητα στις όποιες προστριβές θα έπρεπε να δίνεται μόνον εφόσον αφορούσαν έναν κύκλο ζητημάτων στα οποία είχε δοθεί προτεραιότητα, όπως λ.χ. τα ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας. Ιδίως μετά την "απαγόρευση" εισόδου του Συνηγόρου στις φυλακές για αυτοψίες, με ευθύνη της κυβέρνησης της Ν.Δ., το σοκ που προκλήθηκε στην Αρχή ήταν ιδιαίτερα ισχυρό και μάλλον οδήγησε σε επανεξέταση των μεθόδων προσέγγισης προς την κατεύθυνση χαμηλότερων τόνων.

Στο τέλος της πρώτης θητείας του, το 2007, ο κ. Καμίνης πήρε μέρος σε ένα συνέδριο με τίτλο "Οι ανεξάρτητες αρχές στη σύγχρονη δημοκρατία" (Megaron Plus), όπου φιλοξενήθηκαν οι επικεφαλής όλων των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών καθώς και ορισμένων αρχών από άλλες χώρες. Σε αυτό ο κ. Καμίνης ανέφερε ότι την "ανεξαρτησία των αρχών, ο συντακτικός νομοθέτης την κατοχυρώνει πρωτίστως ως ανεξαρτησία από τα πολιτικά κόμματα, επιβάλλοντας την ανάδειξή τους από ένα κοινοβουλευτικό όργανο, τη Διάσκεψη των Προέδρων, στην οποία εκπροσωπούνται όλες οι κοινοβουλευτικές ομάδες." Σε αυτή την ομιλία, ο Συνήγορος ανέφερε ότι "για την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας, η απουσία κομματικής εξάρτησης αποτελεί συνθήκη αναγκαία όχι όμως και ικανή, καθώς η ανεξαρτησία των αρχών διακυβεύεται και σε άλλα επίπεδα", όπως το οικονομικό και η ανάγκη αποδέσμευσης του προϋπολογισμού του Συνηγόρου από το Υπουργείο Οικονομικών. Ο κ. Καμίνης τάχθηκε κατά της ρύθμισης περί αορίστου σύμβασης εργασίας του προσωπικού του Συνηγόρου του Πολίτη και υπέρ της παλαιότερης διάταξης περί πενταετούς, ανανεώσιμης σύμβασης. Η δήλωση αυτή προκάλεσε κάποια ένταση στο χώρο του συνεδρίου, από εργαζομένους στην ανεξάρτητη αρχή. Ενδεχομένως η ένταση αυτή απηχούσε ορισμένους τριγμούς για την σχέση του κ. Καμίνη με το επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό του Συνηγόρου του Πολίτη, το οποίο κατά το 2007 αριθμούσε 175 άτομα (βλ. Παράρτημα Ετήσιας Έκθεσης).

Γ' περίοδος: δεύτερη θητεία ως Συνήγορος του Πολίτη

Η πρώτη θητεία του κ. Καμίνη ως Συνηγόρου του Πολίτη έληξε το 2007, όμως η απόφαση της Βουλής για την επιλογή των προσώπων που στελεχώνουν τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές ελήφθη τον Φεβρουάριο του 2008. Καθ' όλο αυτό το διάστημα, ο κ. Καμίνης υπηρετούσε κατ' αυτοδίκαιη παράταση της πρώτης θητείας του, σύμφωνα με τους ορισμούς του ν.3051/2002. Η πρόθεση του κ. Καμίνη να παραμείνει στην ανεξάρτητη αρχή δεν είχε γνωστοποιηθεί παρά μόνο όταν ολοκληρώθηκαν οι σχετικές διαβουλεύσεις τον Φεβρουάριο. Ενδιαμέσως είχε ακουστεί και το όνομα του κ. Μακρυδημήτρη, ο οποίος όμως ήταν σύμβουλος του πρωθυπουργού και στο ΒΗΜΑ είχε ήδη διατυπωθεί ενστάσεις για το κατά πόσον θα υπήρχε ηθικό κώλυμα στον διορισμό του στη θέση του Συνηγόρου του Πολίτη (βλ. Ο "ανεξάρτητος" σύμβουλος του Πρωθυπουργού).

΄Εχοντας παρακολουθήσει την πορεία του Συνηγόρου του Πολίτη από την αρχή της λειτουργίας του, επ' αφορμή της λήξης της θητείας του κ. Καμίνη τον Οκτώβρη του 2007 ανάρτησα στο elawyer ένα κείμενο με τίτλο "Οκτώ προτάσεις για τον νέο Συνήγορο του Πολίτη". Με την ανανέωση της εντολής της Βουλής για άλλη μία τετραετία, έστειλα στον κ. Καμίνη ένα μήνυμα συγχαρητηρίων επισυνάπτοντας τις Οκτώ Προτάσεις. Ο κ. Καμίνης απάντησε με ένα ευχαριστήριο γράμμα, αλλά οι προτάσεις αυτές παραμένουν επίκαιρες και θεωρώ ότι αφορούν και τον επόμενο Συνήγορο του Πολίτη.

Αυτό που ενοχλεί περισσότερο από όλα στην δεύτερη θητεία του κ. Καμίνη, η οποία ήδη διακόπηκε με την παραίτησή του στα 2,5 χρόνια ύστερα από την εμπλοκή του ονόματός του ως πολιτική πρόταση για τις δημοτικές εκλογές στο Δήμο Αθηναίων, είναι ότι πλέον ο Συνήγορος δεν εξαντλεί τις θεσμικές δυνατότητες για παρέμβασή του. Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι αποφεύγει ακόμα και τη δημοσιοποίηση των πορισμάτων που αποστέλλει στα Υπουργεία ύστερα από την άρνηση των δημόσιων υπηρεσιών να ανταπεξέλθουν στις συστάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη. Ενώ δηλαδή η μόνη δυνατότητα "πίεσης" που διαθέτει ο Συνήγορος για να διαμεσολαβήσει υπέρ των δικαιωμάτων του πολίτη είναι η δημοσιότητα, τελικά δεν προβαίνει ούτε σε απλή ανάρτηση ΟΛΩΝ των πορισμάτων περί μη συμμόρφωσης της Διοίκησης στην ιστοσελίδα του. Επίσης ο Συνήγορος του Πολίτη με εξαιρετική φειδώ στέλνει πια δικογραφίες στην εισαγγελία, ενώ αδρανής παραμένει και η αρμοδιότητά του για σύνταξη έκθεσης σχετικά με το ποινικό αδίκημα της μη συνεργασίας δημοσίου υπαλλήλου με την ανεξάρτητη αρχή. Αυτά έχουν επισημανθεί στο κείμενο "Ο Συνήγορος πρέπει να πιέσει περισσότερο για την ίση μεταχείριση". Αποτέλεσμα της μη εξάντλησης των θεσμικών δυνατοτήτων του Συνηγόρου είναι η μη συμμόρφωση των ελεγχομένων υπηρεσιών προς τις νομικές τους υποχρεώσεις. Η ανικανότητα του Συνηγόρου να πείσει μια υπηρεσία να χορηγήσει αντίγραφα ενός φακέλου στον δικαιούχο του, σε μια περίπτωση οδήγησε την Ελλάδα σε καταδίκη ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (βλ. ΕΔΔΑ: καταδίκη Ελλάδας επειδή δεν δόθηκε σε πατέρα έγγραφο που αφορά το παιδί του). Αν ο Συνήγορος είχε εξαντλήσει όλα τα μέσα που έχει, η καταδίκη θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

Ένα μεγάλο ζήτημα επίσης είναι το "θάψιμο" αναφορών στο αρχείο, όταν δεν έχει εξαντληθεί το περιθώριο διαμεσολάβησης, αλλά ακόμα και όταν η διοίκηση δίνει ορισμένες αόριστες διαβεβαιώσεις για μελλοντική συμμόρφωσή της σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις στις οποίες αναφορές έχουν απορριφθεί για λόγους που δεν βασίζονται στον Ν.3094/2003, όπως η γνωστή ιστορία με την "διαβούλευση" του ΟΠΙ, στην οποία ο Κύκλος Δικαιωμάτων προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποκλείσει την δυνατότητα ελέγχου κακοδιοίκησης όσον αφορά το θεσμό της δημόσιας διαβούλευσης, θεωρώντας ότι οι σχετικές πράξεις της διοίκησης δεν απηχούν ενάσκηση δημόσιας εξουσίας, μολονότι τέτοια προϋπόθεση δεν απαντάται στον νόμο για την διερεύνηση διοικητικών πράξεων από τον Συνήγορο (βλ. Οι αρμοδιότητες του Συνηγόρου του Πολίτη).

Μια περίεργη διάσταση απόψεων ανάμεσα στον κ. Καμίνη και το επιστημονικό προσωπικό του Συνηγόρου διαπιστώθηκε και στο θέμα του αποκλεισμού ομόφυλων ζευγαριών από το δικαίωμα σύναψης συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Ενώ στα μέσα ενημέρωσης ο ίδιος ο κ. Καμίνης τάχθηκε κατά κάθε αποκλεισμού για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες (βλ. in.gr, 1/4/2008), η απάντηση των υπηρεσιών του Συνηγόρου σε σχετικό ερώτημα ήταν ότι ο αποκλεισμός δεν παραβιάζει το ευρωπαϊκό δίκαιο (βλ. Σύμφωνο συμβίωσης: ο Συνήγορος του Πολίτη αγνοεί την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου). Να ένα παράδειγμα προβληματικής λειτουργίας του δυαδιστικού μοντέλου διοίκησης του Συνηγόρου του Πολίτη, κατά το οποίο ο Συνήγορος "απλώς προεδρεύει", εκπροσωπώντας - αλλά όχι ενσωματώνοντας- την ανεξάρτητη αρχή και τελικά οι ειδικοί επιστήμονες αποκλίνουν από τις δημόσιες δηλώσεις του ή έστω από την πρόσληψη του πολίτη σχετικά με τα λεγόμενα του φυσικού φορέα της ανεξάρτητης αρχής.

Όταν ο Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κ. Τάκης παραιτήθηκε, προκειμένου να λάβει τη θέση του Γενικού Γραμματέα Μεταναστευτικής Πολιτικής, μέχρι τον διορισμό του νέου Βοηθού κι αρκετούς μήνες μετά, ο συγκεκριμένος Κύκλος υπολειτουργούσε. Για μία περίοδο τα έγγραφα του Κύκλου υπέγραφε ο ίδιος ο κ. Καμίνης. Μετά την παραίτηση του κ. Καμίνη υπάρχει ο κίνδυνος η Αρχή να αργήσει αρκετούς μήνες μέχρι να ξαναβρεί τον βηματισμό της. (βλ. επ' αυτού H παραίτηση του Συνηγόρου του Πολίτη και η ανάγκη προστασίας του θεσμού από πρόωρες παραιτήσεις).

Η παρουσία του Συνηγόρου του Πολίτη στο Υπουργικό Συμβούλιο αποτέλεσε μία άκρως αμφιλεγόμενη ενέργεια, η οποία γνώρισε πολλούς υποστηρικτές, αλλά και επικρίσεις (βλ. Ο Συνήγορος του Πολίτη δεν έχει θέση στο υπουργικό συμβούλιο). Ήταν μία κίνηση που έλαβε χώρα κατά το τελευταίο έτος της θητείας του κ. Καμίνη και η ιστορική απόφαση του να λάβει μέρος στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο βρίσκεται σίγουρα σε αντίθεση με την ιστορική στιγμή της ίδρυσης του Συνηγόρου του Πολίτη, όταν ο κ. Σημίτης ως πρωθυπουργός είχε προσέλθει στα γραφεία της τότε νεοσύστατης αρχής, αναφέροντας ότι η δουλειά της είναι να ελέγξει την εξουσία.

Ο κ. Καμίνης έχει εργαστεί σκληρά στον Συνήγορο του Πολίτη κατά τη διάρκεια των 12 ετών από την έναρξη της λειτουργίας του και κάθε προσπάθεια αποδόμησης της προσφοράς του θα έπεφτε στο κενό. Ωστόσο, οι παραπάνω παρατηρήσεις που αφορούν άστοχες στρατηγικές και δυνατότητες μεταβολής του μοντέλου εκπλήρωσης της αποστολής της Αρχής θεωρώ ότι διατηρούν την δυναμική τους και θα απασχολήσουν τους επόμενους φυσικούς φορούς ενός άκρως ενδιαφέροντος κι ελπιδοφόρου δημόσιου θεσμού.