Ανεπίτρεπτοι περιορισμοί πρόσβασης σε έγγραφα της Εισαγγελίας Αθηνών

Τον τελευταίο καιρό αντιμετωπίζουμε μια αδικαιολόγητη απαγόρευση πρόσβασης από τους εισαγγελείς προσδιορισμού της Εισαγγελίας Αθηνών, ως προς την λήψη αντιγράφων από δικογραφίες. Δύο φορές στην ίδια εβδομάδα αντιμετώπισα σθεναρή άρνηση της εισαγγελίας να χορηγήσει στον μηνυτή αντίγραφα της δικογραφίας που είχε αρχειοθετηθεί με διάταξη του εισαγγελέα.

Η μόνιμη επωδός είναι το ότι πρέπει να παρουσιαστεί κάποιο "έννομο συμφέρον", το οποίο πρέπει να αξιολογήσει ο εισαγγελέας προσδιορισμού: είτε πρέπει να έχεις δικαίωμα να υποβάλλεις προσφυγή κατά της διάταξης, είτε πρέπει να έχεις δικαίωμα να προσφύγεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κλπ. Με αυτόν τον τρόπο όμως, ο εισαγγελέας προσδιορισμού εξετάζει ζητήματα ουσίας του δικαιώματος που σκοπεύει να ασκήσει ο μηνυτής. Εάν δηλαδή ο εισαγγελέας προσδιορισμού κρίνει ότι δεν υπάρχει δικαίωμα προσφυγής (λόγω προθεσμίας λ.χ.) αρνείται να επιτρέψει την χορήγηση αντιγράφων στον μηνυτή! Ενώ αυτό είναι ένα ζήτημα που τελικά ο νόμος επιφυλάσσει στον εισαγγελέα εφετών κι όχι στον εισαγγελέα προσδιορισμού.

Ο έλεγχος του "έννομου συμφέροντος", όταν πρόκειται για μηνυτή ή μηνυόμενο ή οποιονδήποτε αναφερόμενο σε μια δικογραφία, θα πρέπει να εξαντλείται στην επίδειξη του δελτίου ταυτότητάς του. Δεν υπάρχει καμία "μυστικότητα της προδικασίας" όταν μια υπόθεση έχει πια αρχειοθετηθεί, εκτός βέβαια από την υποχρέωση προστασίας από διαρροές προς τρίτους άσχετους (όπως τα ΜΜΕ, τα οποία κατά αδικαιολόγητο λόγο έχουν άτυπα πρόσβαση σε κάθε δικογραφία, χωρίς να το προβλέπει καμία διάταξη, με αποτέλεσμα να διαβάζουμε καταθέσεις ακόμη και για κακουργήματα σε εφημερίδες). Κάθε αναφερόμενο στη δικογραφία πρόσωπο έχει ένα αυτοτελές έννομο συμφέρον να ξέρει τι περιέχεται μέσα στο φάκελο για αυτόν. Αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμά του, κατά το άρθρο 5Α παρ. 1 του Συντάγματος και το άρθρο 10 παρ. 3 του Συντάγματος, αλλά και σύμφωνα με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο οφείλει να του διασφαλίσει η εισαγγελία. Δεν υπάρχει κανένα in abstracto υπέρτερο δημόσιο συμφέρον απορρήτου ή μυστικότητας που να αποκλείει τον αναφερόμενο - υπό οποιαδήποτε ιδιότητα - σε μια δικογραφία από το να ξέρει, ως υποκείμενο δεδομένων, ποια στοιχεία του τηρεί η εισαγγελία στο αρχείο της.

Η χώρα μας έχει καταδικαστεί το 2009 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επειδή ο εισαγγελέας δεν χορήγησε στον πατέρα αντίγραφο που αφορά το παιδί του (βλ. εδώ). Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει επανεξέταση των όρων υπό τους οποίους χορηγείται ή όχι αντίγραφο της δικογραφίας, με επαναπροσδιορισμό της έννοιας του έννομου συμφέροντος, σύμφωνα με το δικαίωμα 12 του Ν.2472/1997 (πρόσβαση του υποκειμένου στα δεδομένα που το αφορούν).