Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης: πρόστιμο 10.000 για την ΕΛΛΗΝΟΦΡΕΝΕΙΑ. Τα όρια της σάτιρας και η ιδιωτικότητα δημοσίων προσώπων

Με την απόφαση 620-2008 το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επέβαλε πρόστιμο στον ΣΚΑΙ για την πετυχημένη σατιρική εκπομπή "ΕΛΛΗΝΟΦΡΕΝΕΙΑ". Θέμα της σάτιρας αποτέλεσε ο Μ.Κυριακού και η σύζυγός του.  Το ΕΣΡ κατέληξε σε πρόστιμο με την εξής αιτιολογία:

"Πρόκειται περί σατιρικής εκποµπής η οποία ασχολήθηκε µε τον Μίνωα Κυριακού και ειδικότερα η συζήτηση εστιάστηκε στην αναστολή εκτελέσεως ποινικής αποφάσεως εκδοθείσης εις βάρος του προαναφερθέντος προσώπου και την µαταίωση εκδηλώσεως στο Παναθηναϊκό Στάδιο από τον καταγγείλλαντα.  ΄Όµως ο σχολιασµός δεν περιορίστηκε στα ως άνω περιστατικά, αλλά επεκτάθηκε στην ιδιωτική ζωή του προαναφερθέντος προσώπου, µε φράσεις όπως «έχω ακούσει ότι µετά από αυτό παίχτηκε τρελό κρεβάτι µε τη Μαρί στο σπίτι», «στα ταβάνια ο Μίνωας», «αλυσίδες η Μαρί», «γαµώ τα σώµατα», «τι µου κάνεις Μαρί», «τι µου κάνεις ραµολιµέντο», «τόκανε κοιµότανε», «γιατί είναι σκατόψυχος, γι΄ αυτό», όπως επίσης «ο πορνόγερος», «ο παράνοµος», «ο καταπατητής», «πανάθεµά τον αυτόν τον Κυριακού που να µη σώνει και τον βρεί άλλη χρονιά» και άλλες συναφείς.  Είναι αληθές ότι τις τελευταίες αυτές φράσεις εξεστόµισε ακροάτρια, πλην όµως η µετάδοση δεν ήταν ζωντανή αλλά µαγνητοφωνηµένη και εποµένως µπορούσαν να απαλειφθούν οι ως άνω απαράδεκτες φράσεις.  Αναµφιβόλως έχει προσβληθεί η ιδιωτική και η οικογενειακή ζωή του καταγγείλλαντος και σε κάθε περίπτωση κατά τις αναφορές στο πρόσωπο αυτού η µεταχείρισις δεν ήταν δικαία, ορθή και αξιοπρεπής.  Η εκποµπή ήταν σατιρική εκ τούτου όµως δεν µπορεί να είναι ασύδοτη, διότι κατά το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγµατος, όλες οι εκποµπές άνευ εξαιρέσεως, πρέπει να έχουν ποιοτική στάθµη που επιβάλλει η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και ο σεβασµός της αξίας του ανθρώπου.   Για την εν λόγω εκτροπή ενδείκνυται όπως επιβληθεί στον ραδιοφωνικό σταθµό η  διοικητική κύρωση του προστίµου."   

Δεν συμφωνώ με αυτή την απόφασή, γιατί θεωρώ ότι δεν υπήρξε παρέμβαση στην ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή του κ. Κυριακού. Αυτό θα είχε συμβεί μόνον εάν είχαν χρησιμοποιηθεί πληροφορίες που αναφέρονται στην ιδιωτικότητά του, ενώ εδώ προφανώς υπάρχουν ορισμένα ακραία σατιρικά  σχόλια με αφορμή την διαφορά ηλικίας με τη σύζυγό του. Φυσικά, τα σχόλια αυτά μπορούν να υποβληθούν σε ειδικότερη εξέταση για το κατά πόσον εμπίπτουν στην σφαίρα της προσβλητικής και εξυβριστικής συμπεριφοράς, αλλά όχι και ως παραβίαση της ιδιωτικής ζωής του καταγγέλλοντος.

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος που αφορά την αναστολή εκτέλεσης ποινικής αποφάσεως εις βάρος του κ. Κυριακού, με αφορμή την οποία ακούστηκαν χαρακτηρισμοί όπως "παράνομος" και "καταπατητής", το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης παραβιάζει ευθέως την ελευθερία της έκφρασης όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Κατράμη κατά Ελλάδας (6.12.2007), ακόμα και οι χαρακτηρισμοί "επίορκος" και "καραγκιόζης" για έναν δικαστή κι έναν δήμαρχο κρίθηκαν θεμιτές "αξιολογικές κρίσεις", επειδή υπήρχε επαρκής πραγματική βάση, την οποία η δημοσιογράφος είχε παρουσιάσει. Η καταδίκη της δημοσιογράφου για εξύβριση οδήγησε την Ελλάδα σε καταδίκη για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.

Το ΕΣΡ στη αντίστοιχη υπόθεση του σχολιασμού του γάμου της Μ.Ντενίση από τον Λ.Λαζόπουλο αρκέστηκε σε σύσταση (απόφαση 626/2008), μολονότι επρόκειτο για τηλεόραση κι οχι για ραδιόφωνο όπως στην υπόθεση Κυριακού. Επίσης, στην υπόθεση Ντενίση το σκεπτικό του ΕΣΡ δεν ανέφερε ως νομική βάση την ιδιωτική/οικογενειακή ζωή, μολονότι το αντικείμενο της σάτιρας ήταν ο γάμος και το πρόσωπο του συζύγου της ηθοποιού.