Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 01, 2005

Καταπολέμηση της βίας και Προστασία Προσωπικών Δεδομένων

Ο πρόεδρος της ΠΑΕ ΑΕΚ έχει δηλώσει ότι θα στραφεί κατά των φαινομένων της βίας στους αθλητικούς χώρους "με κάθε κόστος". Αυτό το "με κάθε κόστος", βέβαια δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεκτό σε μία έννομη τάξη όπου η αρχή της αναλογικότητας γνωρίζει συνταγματική κατοχύρωση.

Ο κ. Νικολαϊδης κίνησε της νομικές διαδικασίες κατά οργανωμένων οπαδών της ΑΕΚ, οι οποίοι πήραν μέρος σε έκτροπα, ενώ ταυτόχρονα παρέδωσε στην αστυνομία βίντεο που περιέχονται τα εν λόγω επεισόδια. Ταυτόχρονα, η ΠΑΕ εξέδωσε ανακοίνωση, όπου κατονομάζονταν συγκεκριμένα πρόσωπα, τα οποία φέρονται ότι συμμετείχαν στα επεισόδια.
Μάλιστα, στην ανακοίνωση θεμελιώνεται αυτή η πράξη δημοσιοποίησης των ονομάτων, αναφέροντας: "Για τη διοίκηση της ΑΕΚ, το να είσαι κατά της βίας σημαίνει και να μην τη συγκαλύπτεις σε καμιά περίπτωση, ακόμη -και κυρίως- όταν προέρχεται από φιλάθλους της ομάδας σου.
» Για το λόγο αυτό δίνουμε σήμερα στη δημοσιότητα φωτογραφικό και video υλικό από τα επεισόδια της Δευτέρας, ώστε να μη μπορεί κανείς να συγκαλυφθεί πίσω από την ΑΕΚ και τους φιλάθλους της, να μη μπορεί κανείς να κρυφτεί πίσω από την ανωνυμία. Το υλικό αυτό παραδώσαμε και στην αστυνομία. Το ίδιο θα πράξουμε και σε κάθε ανάλογη περίπτωση στο μέλλον." (πηγή: in.gr , όπου αναπαράγεται η δημοσιοποίηση των ονομάτων).

Οι πράξεις αυτές μάλιστα επικροτήθηκαν από τον πρόεδρο της ΕΠΑΕ κ. Αλέξανδρο Λυκουρέζο, ο οποίος ανέφερε ότι ο κ. Νικολαϊδης έκανε ότι επιτάσσει ο νόμος. Είναι όμως έτσι ακριβώς τα πράγματα;

Πρώτον, σχετικά με τις βιντεοκασέτες. Η χρήση αποδεικτικού υλικού σε οποιαδήποτε διαδικασία, όταν περιέχει και πληροφορίες από τις οποίες μπορεί να διευκρινιστεί η ταυτότητα προσώπων (όταν δηλαδή περιέχει προσωπικά δεδομένα), πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το νόμο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η χρήση βιντεοκασέτας για αποδεικτικούς λόγους είναι νόμιμη μόνον εφόσον η συλλογή των δεδομένων έχει γίνει για το σκοπό της αποτροπής και της δίωξης εγκλημάτων εντός των αθλητικών χώρων και όχι αν απλώς τυχαία καταγράφηκαν αυτά από την κάμερα ενός ιδιώτη π.χ. (βλ. άρθρο 4§1 Ν.2472/1997).

Δεύτερον, σχετικά με τη δημόσια ανακοίνωση ονομάτων. Εφόσον η ΑΕΚ κίνησε τη νόμιμη διαδικασία (μηνύσεις κτλ) για τον κολασμό των δραστών, το λόγο για τα εν λόγω πρόσωπα αναλαμβάνει η Πολιτεία και τα αρμόδια όργανα. Η δημοσιοποίηση των ονομάτων δεν μπορεί παρά να στοχεύει στην επιπρόσθετη απόδοση απαξίας, μέσω της διαπόμπευσης αυτών των προσώπων. Η διαπόμπευση αυτή δεν είναι παρά μία ιδιότυπη "κύρωση" που επιβάλλει αναρμόδια κάποιος εις βάρος του φερόμενου ως δράστη, υποβαθμίζοντας, έτσι, στην πράξη το τεκμήριο της αθωότητας, αλλά και την αποκλειστική αρμοδιότητα της Πολιτείας όσον αφορά την τιμώρηση των αδικημάτων. Ως εκ τούτου, η δημοσιοποίηση των ονομάτων υπερβαίνει κατάφορα το σκοπό της "ενημέρωσης" του κοινού, αφού αυτή θα μπορούσε να ικανοποιηθεί με μόνη την ανακοίνωση ότι η ΠΑΕ στράφηκε νομικά εναντίον ορισμένων της οπαδών, χωρίς να είναι αναγκαία η αναφορά των ονομάτων.

Η "με κάθε κόστος" καταπολέμηση της βίας στα γήπεδα δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών. Συνεπώς, αναμένεται η αυτεπάγγελτη επέμβαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία θα προσδιορίσει αν αυτή η υπέρβαση "κόστους" εξ μέρους της ΠΑΕ είναι νόμιμη.

12 σχόλια:

Ektwras είπε...

interesting blog

: )

Roark είπε...

Δεν καταλαβαίνω που είναι το πρόβλημα στον δημιοσιοποίηση των ονομάτων εναντίων των οποίων δηλώνει ότι θα στραφεί νομικά.

Πολλές φορές έχω στον Τύπο να δημοσιεύεται η πρόθεση αγωγών ή μυνήσεων κάποιου εναντίον κάποιου άλλου.

Η ΠΑΕ δεν προκαταλαμβάνει την απόφαση του δικαστηρίου.

Ο λόγος που γίνεται δεν είναι η διαπόμπευση των συγκεκριμένων οπαδών, αλλά για να προσδώσει αξιοπιστία στις ενέργειές της.

e-Lawyer είπε...

Θα μπορούσε να δώσει απλώς τον αριθμό κατάθεσης δικογράφου, αν το θέμα είναι η αξιοπιστία ότι όντως κίνησε τις νομικές ενέργειες.
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο για την προστασία προσωπικών δεδομένων, δεν επιτρέπεται η επεξεργασία αυτών των δεδομένων (επεξεργασία θεωρείται και η διάδοση, σύμφωνα με το νόμο) εφόσον ο σκοπός για τον οποίο θα γινόταν μπορεί να επιτευχθεί και με ηπιότερα για την προστασία της προσωπικότητας μέσα (πρόκειται για την "αρχή της αναγκαιότητας της επεξεργασίας") . Συνεπώς, εφόσον ο σκοπός είναι ότι όντως ασκήθηκαν μηνύσεις και αγωγές, δεν είναι α ν α γ κ α ί α η διάδοση προσωπικών δεδομένων (των ονομάτων των εν λόγω κυρίων και των πράξεων που αποδίδονται σε αυτούς).
Με τη συγκεκριμένη πράξη, το αποτέλεσμα είναι ότι όλη η Ελλάδα έμαθε πως τα εν λόγω πρόσωπα έχουν μηνυθεί για συγκεκριμένες πράξεις. Συνεπώς, ενδεχομένως η συμπεριφορά του κοινωνικού τους περίγυρου να είναι διαφορετική από εκείνη που θα έπρεπε να είναι αν η ΑΕΚ είχε τηρήσει την αρχή της μυστικότητας της προδικασίας.
Οι διαδικασίες υπάρχουν για να εξασφαλίζουν την ισότητα απέναντι στον νόμο και την ίδια την νομιμότητα.
Όποιος γνωρίζει ότι έχει τελεστεί ένα αδίκημα οφείλει να το καταγγείλει στις αρχές. Όχι να δημοσιοποιήσει την "γνώμη" του για τον φερόμενο ως δράστη. Σας υπενθυμίζω και την περίπτωση κατά την οποία ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος είχε μεταδώσει βίντεο με σκηνές τέλεσης ερωτικής πράξης από γνωστό τραγουδιστή με πρόσωπο του οποίου η ηλικία ήταν αδιευκρίνιστη (με βάση την εικόνα του βίντεο). Τότε το Συμβούλιο της Επικρατείας νομολόγησε ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε να οικειοποιείται το ρόλο του εισαγγελέα και των διωκτικών αρχών, "επιβάλλοντας" κατά των προσώπων που θεωρεί ως δράστες την ιδιότυπη "ποινή" της διαπόμπευσης. Οι συμπεριφορές αυτές, παράδοσης προσώπων στη βορά του κοινού, θυμίζουν δημόσιο λιθοβολισμό.
Τα τελευταία χρόνια και οι εφημερίδες έχουν συνειδητοποιήσει ότι εφόσον οι καταγγελλόμενοι δεν είναι πρόσωπα που αφορούν την επικαιρότητα ("επώνυμοι"), δεν παρατίθεται όλο το όνομά τους στην είδηση, αλλά μόνο τα αρχικά τους ή και κανένα στοιχείο που να μπορεί να οδηγήσει στην ταυτοποίηση.

Παναγιώτης Βρυώνης είπε...

"Τεχνικά" μπορεί να έχεις δίκαιο. Αλλά επί της αρχής εγώ συμφωνώ με την πρόθεση του Ντέμη. Από κει και πέρα, οι "τεχνικές λεπτομέρειες" (από νομικής άποψης) νομίζω ότι λύνονται.

Π.χ. με δεδομένο ότι ο χώος του γηπέδου είναι ένας χώρος όπου έχει παρατηρηθεί πως σύχνα (πολύ συχνά) "τελούνται αξιόποινες πράξεις" θα μπορούσε να πάρει άδεια (πριν τους αγώνες) από την ΑΠΠΔ για χρήση των βίντεο. Ή θα μπορούσε να το λέει στο εισητήριο.

e-Lawyer είπε...

Για τη χρήση βίντεο θα μπορούσε πράγματι να ληφθεί μια άδεια από την ΑΠΔΠΧ για λειτουργία κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης, για σκοπούς προστασίας από αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας και της ζωής.

Όμως, το θέμα της δημοσιοποίησης ονομάτων σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να "επιλυθεί" νομικά. Η ζημία έχει ήδη συντελεστεί για τις προσωπικότητες αυτών των ατόμων και μόνο αποζημιωτικά μπορούν να κινηθούν κατά της ΑΕΚ. Αρκούσε η προσφυγή της ΑΕΚ στη Δικαιοσύνη, δεν ήταν απαραίτητη η δημοσιοποίηση ονομάτων.Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων έχει κατ' επανάληψη αναφέρει στις αποφάσεις της ότι η δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων (όταν συνδέονται με την τέλεση παράνομων πράξεων από τα πρόσωπα αυτά) ισοδυναμεί με την "επιβολή" μιας ιδιότυπης "ποινής", αυτής της αυθαίρετης διαπόμπευσης. Αυτή τη στιγμή, όποιος έχει διαβάσει την ανακοίνωση της ΑΕΚ, γνωρίζει ότι στα συγκεκριμένα πρόσωπα αποδίδονται αξιόποινες πράξεις. Είναι σαν να παραδίδονται αυτά τα πρόσωπα στη δημόσια κατακραυγή, μία τιμωρία που επιβάλλεται δηλαδή εκτός των θεσμικών οργάνων και πλαισίων που έχουν τεθεί από τη συνταγματική έννομη τάξη για τον κολασμών των αδικημάτων. Αυτού του τύπου τις "διώξεις" θέλουμε; Την παράδοση των "ενόχων" σε μία "δικαιοσύνη" λιθοβολισμού και αποκλεισμού, χωρίς όρια, χωρίς να είναι γνωστές οι προεκτάσεις και οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν όχι μόνο στους ίδιους τους "δράστες", αλλά και στο κοινό περί δικαίου συναίσθημα;

Προφανώς όχι. Το ζήτημα δεν είναι τεχνικό, αλλά θεσμικό και ιδεολογικό. Η καταπολέμηση του εγκλήματος δεν μπορεί να γίνεται με "κάθε κόστος". Υπάρχουν συγκεκριμένα νομικά όρια.

Ανώνυμος είπε...

Πιστεύεται ότι μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα θυμάται κανείς τα ονόματά τους;;
Δλδ κατά την γνώμη σας ΔΕΝ ΕΠΡΕΠΕ να δημοσιοποιηθούν τα ονόματα των υπευθύνων του "σάμινα" ή του τροχαίου με το σχολικό στα Τέμπη;;
Και αφού δημοσιεύθηκαν και τα γνώριζε η πλατειά μάζα έπαιξαν ρόλο στην Δικαστική απόφαση;;

Παναγιώτης Βρυώνης είπε...

Για το θέμα των ονομάτων συμφωνώ. Το να λέμε δημόσια "πιστεύω ότι ο XXX είναι εγκληματίας" είναι πολύ επικίνδυνο.

e-Lawyer είπε...

Δεν λέμε ότι επηρεάζεται η Δικαιοσύνη, λέμε ότι θίγεται το ευρύτερο τεκμήριο της αθωότητας: το δικαίωμα καθενός να θεωρείται από ό λ ο υ ς αθώος, μέχρι να τον καταδικάσει ως ένοχο ένα νόμιμο, αντικειμενικό, ανεξάρτητο δικαστήριο. Και όχι ο οποιοσδήποτε τρίτος.

Επιπλέον, τα δεδομένα που σχετίζονται με ποινικές διώξεις και καταδίκες εντάσσονται στην κατηγορία των "ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων", η επεξεργασία των οποίων κατ' αρχήν απαγορεύεται (άρθρο 7§1 Ν.2472/1997), εκτός αν έχει χορηγηθεί άδεια της Αρχής, για περιοριστικά απαριθμούμενους στο νόμο λόγους (άρθρο 7§2 Ν.2472/1997). Το δικαίωμα του κοινού να ενημερωθεί για τα θέματα της επικαιρότητας κατοχυρώνεται στο άρθρο 5Α του Συντάγματος, στην δεύτερη παράγραφο του οποίου, όμως, υπάρχει επιφύλαξη υπέρ της προστασίας προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α Σ). Η συνταγματική αυτή ανακατάταξη προσδιορίζει πλέον την επιτρεπόμενη ροή της πληροφορίας, ήδη από το έτος 2001. Και εισάγει τη διάκριση της πληροφορίας σε δημόσια και ιδιωτική.

Ο κόσμος δεν χρειάζεται, κατ' αρχήν, να ξέρει ονοματεπώνυμα. Αν φυσικά έχουμε να κάνουμε με αξιωματούχους, πρόσωπα της δημοσιότητας, δημόσιους λειτουργούς, πρόσωπα της επικαιρότητας (π.χ. κατηγορούμενοι στην υπόθεση 17Ν) το δικαίωμα πληροφόρησης θεωρείται ότι κατά κάποιο τρόπο υπερισχύει της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Αλλά, όταν λέμε "πρόσωπα της επικαιρότητας" εννοούμε πρόσωπα που έγιναν γνωστά ό χ ι από την ίδια την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων (εδώ: την ανακοίνωση της ΑΕΚ), αλλά πιο πριν, από άλλη αιτία. Σε μια τέτοια περίπτωση θα θεμελιωνόταν ενδιαφέρον του κοινού για ονοματεπώνυμα. Έτσι όπως έγινε όμως στην εν λόγω υπόθεση, όχι.

Επιπλέον έρχεστε στα λόγια μου: το κοινό δεν χρειάζεται να ξέρει ονοματεπώνυμα, γιατί έτσι κι αλλιώς θα τα ξεχάσει. Για αυτό θα έπρεπε να αρκεί η είδηση ότι κάποιοι μηνύθηκαν ή δικάστηκαν. Δεν "χάνει" κάποιο δικαίωμα το κοινό. Ενώ τα πρόσωπα αυτά θα είναι για μια ζωή στιγματισμένα στο κοινωνικό τους περίγυρο, αν η διαρροή της πληροφορίας είναι περισσότερη από το αναγκαίο μέτρο που επιβάλλει ο νόμος.

Ανώνυμος είπε...

Μπορείτε να αναλύσετε περισσότερο την προτελευταία σας παράγραφο στο τελευταίο σας μήνυμα;
Δεν μπορώ να καταλάβω τι διαφορά υπάρχει μεταξύ της περίπτωσης της 17Ν, όπου ήταν νομικά επιτρεπτή όπως λέτε η δημοσιοποίηση των ονομάτων και της περίπτωσης των επεισοδίων.
Και στις δύο περιπτώσεις οι εμπλεκόμενοι ήταν μη δημόσια πρόσωπα, απλοί πολίτες. Δεν απασχόλησαν ουδέποτε την επικαιρότητα και τα ονόματά τους δεν ήταν γνωστά.
Ο Γιωτόπουλος π.χ. από ποια άλλη αιτία ήταν ήδη γνωστός στο ευρύ κοινό και η δημοσιοποίηση του ονόματός του ήταν επιτρεπτή;;;
Τι εννοείται "άλλη αιτία".

Kαι επίσης, η ΑΕΚ ανακοίνωσε ότι θΑ στραφεί νομικά όχι ότι το έχει ήδη κάνει. Το ανέφερε και κάποιος παραπάνω, αλλά κάπως το προσπεράσατε.
Δεν νομίζετε ότι είναι διαφορετικό πράγμα;;;

e-Lawyer είπε...

Κρίσιμος για το θέμα που συζητάμε είναι ο χρόνος της επεξεργασίας (=δημοσιοποίησης) των σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ω ν προσωπικών δεδομένων. Αν κάποιος είναι πρόσωπο της επικαιρότητας π ρ ι ν την επεξεργασία τους, αυτή διέπεται από άλλους κανόνες (πιο χαλαρούς), σε σχέση με το αν κάποιος κατέστη πρόσωπο της επικαιρότητας μ ε και α π ό την επεξεργασία τους.

Στην περίπτωση της 17Ν το θέμα ετέθη όταν το δικαστήριο είχε ήδη απαγγείλει τις ποινές και αρνήθηκε (για ένα 24ωρο νομίζω) να δώσει στους δημοσιογράφους την απόφαση, με την αιτιολογία ότι περιείχε ευαίσθητα δεδομένα (ποινική καταδίκη). Το οποίο φυσικά ήταν μία πρόφαση, αφού τα πρόσωπα που είχαν εμπλακεί στην υπόθεση ήταν τον τελευταίο 1,5 χρόνο π ρ ι ν την έκδοση της απόφασης (άρα πριν την επιχειρούμενη δημοσιοποίηση ευαίσθητων δεδομένων), πρόσωπα της άμεσης, τρέχουσας επικαιρότητας λόγω (και) δικών τους πράξεων (συνεντεύξεις, δηλώσεις, φωτογραφήσεις, ομολογίες ή αρνήσεις, δημόσιες αναλήψεις ευθυνών κλπ). Και συνεπώς, παρόλο που η τελική απόφαση περιλάμβανε ευαίσθητα δεδομένα, η μη δημοσιοποίησή της θα έθιγε ουσιωδώς το συνταγματικό δικαίωμα πληροφόρησης του κοινού. Δηλαδή το δικαίωμα πληροφόρησης του κοινού κρίνεται σε μια τέτοια σοβαρή περίπτωση υπέρτερο του δικαιώματος προστασίας δεδομένων. Αν ικανοποιείτο το δεύτερο σε βάρος του πρώτου, η ζημία που θα επέρχετο -σε μία στάθμιση κόστους οφέλους- θα ήταν ανυπολόγιστα σημαντικότερη απ' ό,τι αν προκρινόταν το αντίθετο.(Σημειώστε, πάντως, ότι από τις φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν μέσω του τύπου, καμία δεν απεικονίζει την Αγγελική Σωτηροπούλου στο "σκαμνί" του κατηγορουμένου. Υπενθυμίζω ότι, τελικά, η Αγγελική Σωτηροπούλου απαλλάχθηκε. Είναι προφανές ότι η υπεράσπιση της ζήτησε και πέτυχε να μην δημοσιευθεί η εικόνα της τότε κατηγορουμένης στον τύπο και την τηλεόραση, με νομική βάση την προστασία των προσωπικών της δεδομένων. Οι άλλοι ποτέ δεν ζήτησαν κάτι τέτοιο)

Στην υπόθεση της ΑΕΚ, ανακοινώνονται δύο ονόματα, προσώπων τα οποία ουδέποτε απασχόλησαν την επικαιρότητα μέχρι την εν λόγω δημοσιοποίηση. Γίνονται πρόσωπα της επικαιρότητας από και με την ανακοίνωση των ονομάτων τους, δηλαδή από και με την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων. Είναι σαφές ότι οι δύο περιπτώσεις δεν ταυτίζονται και λόγω σημαντικής διαφοράς στη βαρύτητα των τελεσθείσών/φερόμενων παραβάσεων, αλλά και λόγω της σχέσης των προσώπων με την επικαιρότητα πριν και μετά την δημοσιοποίηση.
(Το αν ΘΑ στραφεί νομικά εναντίον τους η ΑΕΚ ή αν το έχει ήδη κάνει είναι άνευ σημασίας για το διακύβευμα που συζητάμε.)

Ανώνυμος είπε...

Σεις αναφέρεστε στην απόφαση του δικαστηρίου και καταλαβαίνω πλέον τι εννοείτε.

Νόμιζα - όταν πρωτοχρησιμοποιήσατε το παράδειγμα της 17Ν - ότι εννοούσατε τη δημοσιοποίηση των ονομάτων για πρώτη φορά από τα ΜΜΕ και τα δελτία τύπου της Αστυνομίας στην αρχή των γεγονότων που γινόταν οι συλήψεις κ.λ.π.
Κακώς δημοσιοποιήθηκαν τα ονόματά τους τότε ή το δικαίωμα στην πληροφόρηση και τότε υπερτερούσε;

e-Lawyer είπε...

Άρθρο 8 Ν.3090/2002 παρ. 2 και 3:
"2. Η μετάδοση από την τηλεόραση ή η κινηματογράφηση ή μαγνητοσκόπηση ή φωτογράφηση των προσώπων που οδηγούνται ενώπιον των δικαστικών ή εισαγγελικών ή αστυνομικών και λοιπών αρχών απαγορεύεται.
3. Όποιος παραβαίνει τις διατάξεις των παραγράφων 1 εδ. α΄ και 2 τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών και με χρηματική ποινή είκοσι χιλιάδων (20.000) έως διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ."
Αυτά για τις εικόνες των συλλήψεων. Η μυστικότητα της προδικασίας της ποινικής δίκης επιβάλλει και την κάλυψη των ονομάτων των κατηγορουμένων από το απόρρητο.
Βεβαίως, για τη συγκεκριμένη υπόθεση, δεδομένης της βαρύτητάς της θα μπορούσε κανείς με τα εργαλεία του συνταγματικού δικαίου να καταλήξει σε άλλα συμπεράσματα. Αλλά θα μια άλλη εκδοχή θα σήμαινε αντισυνταγματικότητα ενός σημαντικού μέρους του κώδικα ποινικής δικονομίας και σωρείας άλλων διατάξεων.
(Αν και αλλάζω θέμα: διαφωνώ πάντως με την απαγόρευση τηλεοπτικής κάλυψης της δίκης. Το δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρχε ουσιώδες δημόσιο συμφέρον για να επιτρέψει την τηλεόραση. Έστω για ιστορικούς λόγους όμως θα έπρεπε να είχε μαγνητοσκοπηθεί, κατά τη γνώμη μου).

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...