Προεκλογικό spam με διαρροή προσωπικών δεδομένων από ελληνικά προξενεία

Η πληροφορία είναι διασταυρωμένη: Έλληνες του εξωτερικού έχουν λάβει προεκλογικό υλικό που τους απεστάλη ταχυδρομικώς στις διευθύνσεις κατοικίας τους, πληροφορία την οποία κατείχε μόνο το προξενείο της αντίστοιχης χώρας.

Για την αποστολή προεκλογικού υλικού με το συμβατικό ταχυδρομείο υπάρχει η παλαιά απόφαση 11/2001 της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η οποία αναφέρει ότι επειδή «η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για τις ανάγκες του δημοκρατικού πολιτεύματος (επικοινωνία μεταξύ υποκειμένων του ενεργητικού και του παθητικού εκλογικού δικαιώματος), δεν απαιτείται συγκατάθεση του υποκειμένου των προσωπικών δεδομένων», ενώ «ευνόητο είναι ότι η συλλογή των ως άνω προσωπικών δεδομένων μπορεί να γίνεται μόνο από δημόσια προσβάσιμες πηγές και ότι απαγορεύεται η διάθεση σε τρίτους των εν λόγω αρχείων των βουλευτών και των υποψηφίων για το βουλευτικό αξίωμα.». Στην ίδια απόφαση, όμως, η Αρχή αναφέρει ότι επιβάλλεται οι υποψήφιοι να έχουν γνωστοποιήσει τα αρχεία τους προηγουμένως στην Αρχή, όπως επιβάλλει το άρθρο 6. [Σημειωτέον, ότι τα πολιτικά κόμματα δεν απαιτείται να γνωστοποιήσουν αρχείο για τα δεδομένα των μελών τους, όταν τα έχουν λάβει με συγκατάθεσή τους – άρθρο 7Α§1 περ. γ Ν.2472/1997].

Σε περίπτωση όμως που υπάρχει χορήγηση προσωπικών δεδομένων από ένα προξενείο προς ένα πολιτικό κόμμα, τότε θα πρέπει να έχει προηγουμένως ενημερωθούν τα πρόσωπα στα οποία αφορούν τα προσωπικά δεδομένα (άρθρο 11 παρ. 3 Ν.2472/1997), ώστε να τους έχει δοθεί και το δικαίωμα να αντιταχθούν σε αυτήν την διαβίβαση των προσωπικών δεδομένων τους.

Σύμφωνα μάλιστα με το άρθρο 23 του Ν.2472/1997, η χρήση προσωπικών δεδομένων κατά παράβαση των παραπάνω διατάξεων δημιουργεί δικαίωμα αποζημίωσης για ηθική βλάβη, η οποία ανέρχεται κατ' ελάχιστον στο ποσό των 6.000 ευρω.

Τα ελληνικά δικαστήρια, με πρώτη την απόφαση 1988/2002 του Μονομελούς Πρωτ. Αθήνας (βλ. δημοσίευση της στο Νομικό Βήμα του 2003 με ενημερωτικό σημείωμά μου), έχουν επιδικάσει την παραπάνω αποζημίωση σε αρκετές περιπτώσεις αποστολής διαφημιστικού υλικού κατά παράβαση του Ν.2472/1997. Το δικαστήριο δέχθηκε τότε ότι το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση κατοικίας σαφώς αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και η χρήση τους πρέπει να γίνεται μόνο υπό τους όρους του νόμου: προηγούμενη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου, δημόσια προσβάσιμες πηγές, δικαίωμα του ατόμου αντίρρησης στην χρήση των πληροφοριών.

Οι κανόνες της προστασίας προσωπικών δεδομένων ισχύουν και στην πολιτική επικοινωνία. Tο ζήτημα έχει απασχολήσει το 27ο Διεθνές Συνέδριο Επιτρόπων Προστασίας Δεδομένων και Ιδιωτικότητας του 2005. Σε αυτή τη συνδιάσκεψη, οι Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων από όλο τον κόσμο εξέδωσαν ένα Ψήφισμα για το θέμα της άμεσης πολιτικής επικοινωνίας (Resolution on the Use of Personal Data for Political Communication) και τους όρους που επιτρέπεται η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων σε αυτό το πλαίσιο .

[Σ.σ. η ελληνική Αρχή δεν θεωρεί σκόπιμο να συμμετέχει σε τέτοια διεθνή συνέδρια και να συνδιαμορφώνει ρυθμίσεις. Το συγκεκριμένο Ψήφισμα ήταν Πρωτοβουλία της Ιταλικής Επιτροπής Προστασίας Δεδομένων με την υποστήριξη της Ομοσπονδιακού Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων της Ελβετίας, του Ομοσπονδιακού Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων της Γερμανίας, της Γενικής Επιθεωρητή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων της Πολωνίας και του Επίτροπου Προστασίας Δεδομένων του Βερολίνου. Στην ελληνική Αρχή εκκρεμεί σχετική καταγγελία από το 2007, αλλά δεν έχει ασχοληθεί κανείς. Πάντως, η ελληνική Αρχή ρητώς αναφέρει στην ιστοσελίδα της ότι οι κανόνες κατά του σπαμ ισχύον και στην πολιτική επικοινωνία]

Πιο κάτω, μεταφράζω στα ελληνικά αυτό το Ψήφισμα:

27ο Διεθνές Συνέδριοτων Επιτρόπων Προστασίας Δεδομένων και Ιδιωτικότητας

Montreaux (Ελβετίας),

14-16 Σεπτεμβρίου 2005

Ψήφισμα για τη Χρήση Προσωπικών Δεδομένων στην Πολιτική Επικοινωνία

Το Συνέδριο,

Επειδή η πολιτική επικοινωνία είναι θεμελιώδης συνιστώσα της συμμετοχής των πολιτών, των πολιτικών δυνάμεων και των υποψηφίων στο δημοκρατικό βίο και η σημασία του ελεύθερου πολιτικού λόγου αναγνωρίζεται ως ένα θεμελιώδες δικαίωμα.

Επειδή η ιδιότητα του πολίτη προϋποθέτει το δικαίωμα των πολιτών να συλλέγουν πληροφορίες και να ενημερώνονται ικανοποιητικά κατά τη διάρκεια πολιτικών και [αυτό]διοικητικών εκλογικών εκστρατειών. επειδή αυτά τα δικαιώματα αφορούν επίσης άλλα ζητήματα, γεγονότα και πολιτικές θέσεις χρήσιμες για την συνειδητή επιλογή σε άλλες περιστάσεις της πολιτικής ζωής –δημοψηφίσματα, επιλογή υποψηφίων, πρόσβαση στις πληροφορίες των πολιτικών οργανισμών ή των εκλεγμένων αντιπροσώπων.

Επειδή οι πολιτικές δυνάμεις και γενικά οι πολιτικοί οργανισμοί, όπως και οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι χρησιμοποιούν ποικίλα μέσα επικοινωνίας και χρηματοδότησης, πηγές πληροφοριών και νέες τεχνολογίες, προκειμένου να επιτύχουν ευθεία και προσωπική επαφή με ευρείς κατηγορίες υποκειμένων δεδομένων.

Επειδή σε έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών υπάρχει μία τάση για την αύξηση της θεσμικής επικοινωνίας από εκλεγμένους υποψήφιους και φορείς, συμπεριλαμβανομένων αυτών που διεξάγονται σε τοπικό επίπεδο ή μέσω ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καθώς αυτή η δραστηριότητα ορισμένες φορές, προϋποθέτοντας την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, αντιστοιχεί σε δικαιώματα των πολιτών για ενημέρωση για την δραστηριότητα των παραπάνω εκλεγμένων.

Επειδή σε αυτό το πλαίσιο, συλλέγεται διαρκώς μεγάλη ποσότητα προσωπικών δεδομένων από πολιτικούς οργανισμούς και σε μερικές περιπτώσεις αυτά τυγχάνουν επεξεργασίας με επιθετικές μεθόδους, με εφαρμογή ποικίλων τεχνικών, συμπεριλαμβανομένων των ερωτηματολογίων, συλλογών διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω λογισμικών / μηχανών αναζήτησης, αστικής κλίμακας σφυγμομετρήσεων ή τύπους διαμόρφωσης πολιτικών αποφάσεων μέσω διαδραστικής τηλεόρασης, αρχείων προσδιορισμού ψηφοφόρος. επειδή αυτά τα δεδομένα μερικές φορές περιλαμβάνουν (πέραν των ταχυδρομικών διευθύνσεων, των αριθμών τηλεφώνων, των λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των πληροφοριών σχετικών με επαγγελματικές δραστηριότητες και οικογενειακές σχέσεις) ευαίσθητα δεδομένα σχετικά με αληθείς ή υποτιθέμενες δεοντικές και πολιτικές πεποιθήσεις ή δραστηριότητες, ή με εκλογικές δραστηριότητες.

Επειδή διεξάγεται επιθετική καταγραφή χαρακτηριστικών από πολλά πρόσωπα που κατηγοριοποιούνται –μερικές φορές ανακριβώς ή στη βάση μιας επιφανειακής επαφής- ως συμπαθούντες, υποστηρικτές, οπαδοί ή μέλη κομμάτων, προκειμένου να ενισχυθεί η προσωπική επικοινωνία με ομάδες πολιτών.

Επειδή αυτές οι δραστηριότητες πρέπει να διεξάγονται με νόμιμο και ορθό τρόπο .

Επειδή είναι απαραίτητο να προστατευθούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίες των υποκειμένων των δεδομένων και να προληφθούν, με κατάλληλα μέτρα, μη δικαιολογημένες επεμβάσεις, βλάβες και έξοδα για τα υποκείμενα των δεδομένων, ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα και πιθανές διακρίσεις στην προσωπική τους σφαίρα, όπως επίσης και η αποχή τους από κάποιους τύπους πολιτικής συμμετοχής.

Επειδή ο σκοπός της προστασίας μπορεί να επιτευχθεί αν ληφθούν υπόψη τα σχετικά δημόσια συμφέροντα που αναφέρονται σε κάποιες πολιτικές επικοινωνιακές δραστηριότητας, όπως επίσης και οι επαρκείς μέθοδοι και διασφαλίσεις για τις εσωτερικές επικοινωνίες που απευθύνονται σε μέλη κομμάτων ή σε απλούς πολίτες .

Επειδή με αυτήν την προοπτική, η υπεύθυνη προώθηση μπορεί να ενθαρρυνθεί χωρίς περιορισμό της διακίνησης των ιδεών και των πολιτικών προτάσεων και, παρόλο που η πολιτική επικοινωνία μερικές φορές έχει πολλά κοινά με τη διαφημιστική δραστηριότητα, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που την διαχωρίζουν από την εμπορική προώθηση.

Επειδή το δίκαιο της προστασίας δεδομένων εφαρμόζεται ήδη στην πολιτική επικοινωνία σε πολλές δικαιοδοσίες.

Επειδή υπάρχει ανάγκη να διασφαλιστεί ο σεβασμός των αρχών της προστασίας δεδομένων και να αναπτυχθεί ένα διεθνές ελάχιστο πρότυπο που θα μπορούσε να συμβάλει στην εναρμόνιση των επιπέδων της προστασίας των υποκειμένων των δεδομένων, με τη χρήση εθνικών και διεθνών κωδίκων συμπεριφοράς ως μια βάση και λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένες λύσεις και κανόνες που έχουν παρατηρηθεί σε διάφορες χώρες.

Επειδή η οι υπάρχοντες επίτροποι προστασίας δεδομένων και ιδιωτικότητας μπορούν να παίξουν αυξανόμενα σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό συντονισμένων ενεργειών σε συνεργασία με άλλες εποπτικές αρχές που είναι αρμόδιες στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, της πληροφορίας, των δημοσκοπήσεων και των εκλογικών δραστηριοτήτων.

θεσπίζει το ακόλουθο Ψήφισμα:

Κάθε πολιτική επικοινωνιακή δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που δεν σχετίζονται με εκλογικές εκστρατείες, η οποία προϋποθέτει την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων, πρέπει να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες των ενδιαφερομένων προσώπων, καθώς και το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και θα πρέπει να ακολουθεί τις καθιερωμένες αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων και ειδικά:

Aρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων

Τα προσωπικά δεδομένα θα πρέπει να τυγχάνουν επεξεργασίας μόνον όταν είναι απαραίτητα για τους σκοπούς που έχουν συλλεχθεί ειδικώς.

Νόμιμη και θεμιτή συλλογή

Τα προσωπικά δεδομένα πρέπει να συλλέγονται νόμιμα από γνώριμες πηγές και πρέπει να τυγχάνουν θεμιτής επεξεργασίας. Θα πρέπει να επιβεβαιώνεται ότι, σύμφωνα με το νόμο, μερικές πηγές είναι δημόσια προσβάσιμες ή μπορεί να χρησιμοποιηθούν για ειδικούς σκοπούς ή με συγκεκριμένους όρους ή για περιορισμένες περιστάσεις ή χρονικές περιόδους. Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στην περίπτωση των επιθετικών τακτικών επαφής με τα υποκείμενα των δεδομένων.

Ποιότητα των δεδομένων

Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας θα πρέπει να γίνονται σεβαστές και οι άλλες αρχές για την ποιότητα των δεδομένων. Ειδικότερα, τα δεδομένα θα πρέπει να είναι ακριβή, σχετικά, όχι υπερβολικά και επικαιροποιημένα σε συνάρτηση με τους ειδικούς σκοπούς για τους οποίους έχουν συλλεχθεί, ιδιαίτερα όταν η πληροφορία σχετίζεται με τις κοινωνικές ή πολιτικές ή δεοντικές πεποιθήσεις του υποκειμένου των δεδομένων.

Αρχή του σκοπού

Προσωπικά δεδομένα που έχουν εξαχθεί από ιδιωτικές ή δημόσιες πηγές γνώσης, οργανισμούς ή ενώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολιτική επικοινωνία όταν η περαιτέρω επεξεργασία τους είναι συμβατή με τους σκοπούς για τους οποίους έχουν συλλεχθεί και είναι εκ των προτέρων γνωστή στα υποκείμενα των δεδομένων, ιδιαίτερα όταν τα δεδομένα είναι ευαίσθητα.

Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι πρέπει να σέβονται αυτές τις αρχές όταν χρησιμοποιούν για πολιτική επικοινωνία προσωπικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί κατά την ενάσκηση των θεσμικών τους λειτουργιών.

Προσωπικά δεδομένα που αρχικά συλλέχθηκαν για δραστηριότητες προώθησης με ενημερωμένη συγκατάθεση μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εάν ο σκοπός της πολιτικής επικοινωνίας έχει αναφερθεί ειδικώς στην διακήρυξη της συγκατάθεσης.

Αναλογικότητα

Τα προσωπικά δεδομένα μπορούν να τύχουν επεξεργασίας μόνο με μεθόδους και ενέργειες που βρίσκονται σε αρμονία με τους σκοπούς, ιδίως στην περίπτωση που τα δεδομένα αφορούν πιθανούς ψηφοφόρους ή στην περίπτωση συσχέτισης δεδομένων που έχουν εξαχθεί από διαφορετικά αρχεία ή τράπεζες δεδομένων.

Τα προσωπικά δεδομένα, ιδιαίτερα αυτά που έχουν αποθηκευθεί ύστερα από την ευκαιρία με την οποία συλλέχθησαν, μπορούν να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας εάν οι σκοποί πολιτικής επικοινωνίας περιλαμβάνονται στο πλαίσιο στο οποίο αποκτήθηκαν.

Ενημέρωση των Υποκειμένων των Δεδομένων

Πριν τη συλλογή των δεδομένων από το υποκείμενο, πρέπει να παρέχεται στους αποδέκτες έγγραφη ενημέρωση, αντίστοιχη με το επιλεχθέν μέσο επικοινωνίας, αναφέροντας την ταυτότητα του υπεύθυνου επεξεργασίας (μεμονωμένοι υποψήφιοι. εξωτερικός διαχειριστής εκστρατείας. τοπική ομάδα υποστηρικτών ή τοπικοί ή περιφερειακοί σύλλογοι . το κόμμα ως σύνολο κλπ) και τα είδη των ροών δεδομένων που θα πρέπει να είναι αναμενόμενα από τέτοιους φορείς.Το υποκείμενο των δεδομένων θα πρέπει να είναι ενημερωμένο, όταν τα δεδομένα δεν έχουν αποκτηθεί από αυτό, τουλάχιστον σε περίπτωση που τα δεδομένα δεν είναι αποθηκευμένα μόνο σε προσωρινή βάση.

Συγκατάθεση

Θα πρέπει να εξακριβώνεται ότι η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων βασίζεται στην συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων ή σε άλλη νόμιμη βάση που προβλέπεται από το δίκαιο. Η επεξεργασία θα πρέπει να σέβεται συγκεκριμένους κανόνες που ισχύουν σε κάθε χώρα, ανάλογα με τις πηγές ή τα μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται, ιδιαίτερα στην περίπτωση των διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των αριθμών τηλεομοιοτυπίας, των σύντομων μηνυμάτων κινητής τηλεφωνίας ή άλλων μηνυμάτων κειμένου/εικόνας/κινούμενης εικόνας και προ-μαγνητοφωνημένων τηλεφωνικών μηνυμάτων.

Αποθήκευση των δεδομένων και μέτρα ασφαλείας

Κάθε υπεύθυνος επεξεργασίας – πολιτικός φορέας ή μεμονωμένος υποψήφιος – πρέπει να λαμβάνει όλα τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ασφαλείας για να εξασφαλίζει την ακεραιότητα των συλλεχθέντων πληροφοριών και να αποτρέψει την απώλεια και/ή την χρήση των δεδομένων από μη εξουσιοδοτημένα πρόσωπα ή φορείς.

Δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων

Τα υποκείμενα των δεδομένων θα πρέπει να απολαμβάνουν τα δικαιώματα πρόσβασης, διόρθωσης, κλειδώματος ή/και διαγραφής καθώς και το δικαίωμα αντίταξης σε ανεπιθύμητη επικοινωνία και να ζητούν την -ανέξοδη και με απλά μέσα- μη λήψη επιπλέον μηνυμάτων στο μέλλον. Η ύπαρξη αυτών των δικαιωμάτων θα πρέπει να αναφέρεται στην γραπτή ενημέρωση των υποκειμένων των δεδομένων.Σε περίπτωση παραβίασης αυτών των δικαιωμάτων θα πρέπει να προβλέπονται κατάλληλες προσφυγές και κυρώσεις.

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε και το αντίστοιχο άρθρο μου για το spam με μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας όπως sms, e-mail κλπ.