Στην απόφαση Τμήματος του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Conceição Letria κατά Πορτογαλίας (η οποία δεν είναι τελική), κρίθηκε ομόφωνα ότι παραβιάστηκε το Άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η υπόθεση αφορά την καταδίκη του Joaquim Letria, ενός γνωστού Πορτογάλου δηοσιογράφου, για δυσφήμηση ενός τοπικού πολιτικού σχετικά με την πτώση μιας γέφυρας στο Castelo de Paiva το 2001, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 59 ατόμων.
Κύρια περιστατικά
Ο προσφεύγων είναι πορτογάλος υπήκοος. Στις 6 Μαρτίου 2001 η πτώση μιας γέφυγας στο Castelo de Paiva στην Πορτογαλια είχε αποτέλεσμα το θάνατο 59 ατόμων. Το πορτογαλικό κοινοβούλιο όρισε μια εξεταστική επιτροπή για τη διερεύνηση των αιτίων του ατυχήματος. Η επιτροπή εξέτασε τον κ. Antero Gaspar, κυβερνήτη της περιοχής του Aveiro και πρώην δήμαρχο του Castelo de Paiva, σχετικά με τις άδειες που δόθηκαν σε εταιρίες για την εξαγωγή άμμου, η οποία μπορεί να είχε οδηγήσει στην αποδυνάμωση της γέφυγρας. Ο κ. Gaspar είπε ότι δεν θυμόταν για σχετικές άδειες. Στη συνέχεια του επιδείχθησαν έγγραφα που είχαν υπογραφεί από τον ίδιο, θέτοντας σε αμφιβολία την αλήθεια της κατάθεσής του στην επιτροπή.
Κατά τον επίμαχο χρόνο, ο δημοσιογράφος, ο οποίος είναι πολύ γνωστός στην Πορτογαλία, ήταν ρεπορτερ στην 24 Horas, μια εφημερίδα εθνικής κυκλοφορίας που δεν εκδίδεται πλέον. Στο φύλλο της 25 Σεπτεμβρίου 2001 δημοσιευσε ένα άρθρο με τίτλο "Κίνδυνοι και σκιώδεις χαρακτήρας" στο οποίο ισχυριζόταν ότι ο κ. Gaspar εψεύδετο στην κοινοβουλευτική επιτροπή. Χρησιμοποίησε τον όρο aldrabão (σκιώδης χαρακτήρας) για να περιγράψει τον πολιτικό.
Ύστερα από μια μήνυση που κατέθεσε ο κ. Gaspar κατά του Joaquim Letria, ο τελευταίος καταδικάστηκε για βαριά δυσφήμηση, με απόφαση του Δικαστηρίου του Castelo de Paiva που εκδόθηκε στις 24 Δεκέμβρη 2005, μεταξύ άλλων για τη χρήση του όρου aldrabão. Ο δημοσιογράφος υπέβαλε έφεση ισχυριζόμενος ότι σύμφωνα με το άρθρο 180 παρ. 2 (β) του Ποινικού Κώδικα μπορούσε να αποδείξει τα περιστατικά που θεωρήθηκαν δυσφημηστικά. Στις 28 Ιουνίου 2006, το Εφετείο απέρριψε την έφεση, θεωρώντας ότι είχε εκφράσει έναν πραγματικό ισχυρισμό, η αλήθεια του οποίου εν μπορούσε να αποδειχθεί. Κρίνοντας ότι η ερμηνεία του άρθρου 180 παρ. 2 (β) του Ποινικού Κώδικα από το Εφετείο ήταν αντισυνταγματική, ο δημοσιογράφος άσκησε συνταγματική προσφυγή. Με απόφαση της 11.7.2007, η οποία κοινοποιήθηκε στις 16.7.2007 στον προσφεύγοντα, το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι αυτή η ερμηνεία του άρθρου δεν παραβίασε καμία διάταξη του συντάγματος. Στη συνέχεια, ο δημοσιογράφος προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ισχυριζόμενος παραβίαση του Άρθρου 10 της ΕΣΔΑ (ελευθερία της έκφρασης).
Η προσφυγή υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις 15 Ιανουαρίου 2008 και κηρύχθηκε παραδεκτή στις 22 Μαρτίου 2011.
Η απόφαση του ΕΔΔΑ
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η καταδίκη του δημοσιογράφου είχε νόμιμη βάση στο πορτογαλικό δίκαιο και επιδίωκε το νόμιμο στόχο της προστασίας της τιμης ή τα δικαιώματα των άλλων. Ωστόσο, το ΕΔΔΑ έπρεπε να εξετάσει εάν η καταδίκη ήταν επίσης "αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία".
Το Δικαστήριο παρατήρησε πρώτα ότι τα πορτογαλκά δικαστήρια είχαν επικρίνει τον δημοσιογράφο κυρίως για την χρήση του όρου aldrabão (σκιώδης χαρακτήρας) στο επίμαχο άρθρο, με τον οποίο όρο περιγραφόταν ο πρώην δήμαρχος του Castelo de Paiva και κυβερνήτης του Aveiro κατά τον τρέχοντα χρόνο.
Ωστόσο, το ΕΔΔΑ εμμένει στη νομολογία του, ότι τα όρια της επιτρεπτής επίκρισης είναι ευρύτερη όσον αφορά πολιτικούς που λειτουργούν κατά την επίσημη ιδιότητά τους, παρά όσον αφορά ιδιώτες. Ακόμη κι αν δεν λειτουργεί υπό την ιδιότητά του ως ιδιώτης, ο πολιτικός έχει δικαίωμα προστασίας της υπόληψής του, αλλά οι προϋποθέσεις αυτής της προστασίας πρέπει να σταθμίζονται έναντι των δικαιωμάτων ενός ανοιχτού διαλόγου για πολιτικά θέματα, καθώς οι περιορισμοί της ελευθερίας της έκφρασης πρέπει να ερμηνεύονται στενά.
Στην υπόθεση του Joaquim Letria, η χρήση του επίμαχου όρου δεν αποτελεί μια απρόκλητη προσωπική επίθεση. Ήταν η προσωπική του επιλογή να τονιστεί αυτό που έκρινε ότι αποτελούσε αντίφαση ανάμεσα στις απαντήσεις του κ. Gaspar στις ερωτήσεις της κοινοβουλευτικής επιτροπής κατά την εξέταση ενός δυστυχήματος που είχε πολλά θύματα.
Καθώς ήταν σαφέστατα μια αξιολογική κρίση, η αλήθεια της επίμαχης έκφρασης δεν θα μπορούσε να επαληθευθεί. Πάντως, η κρίση του δημοσιογράφου δεν ήταν υπερβολική, δεδομένου ότι βασιζόταν σε εκθέσεις που αποκάλυπταν τις αντιφάσεις του κ. Gaspar και συνιστούσαν έτσι μια επαρκή πραγματική βάση.
Επιπρόσθετα, το άρθρο ήταν ιδιαίτερα επικριτικό για τον κ. Gaspar ως πολιτικό, ενώ ο τελευταίος έπρεπε να επιδεικνύει μεγαλύτερο βαθμό ανοχής προκειμένου να συμβάλει σε έναν ανοιχτό διάλογο για ένα θέμα δημόσιου ενδιαφέροντος, χωρίς το οποίο δεν θα υπήρχε δημοκρατική κοινωνία.
Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι η βαρύτητα των ποινών που επιβλήθηκαν στον δημοσιογράφο λόγω της καταδίκης του θα αποθάρρυναν τους δημοσιογράφους που την προώθηση της δημόσιας συζήτησης για τέτοια θέματα. Έτσι όμως βλάπτεται ο Τύπος ως προς τη μετάδοση πληροφοριών και την ιδιότητα του παρατηρητηρίου της δημόσιας ζωής.
Το Δικαστήριο συμπέρανε ότι δεν είχε επιτευχθεί μια δίκαιη στάθμιση ανάμεσα στην ανάγκη για διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης του δημοσιογράφου και την ανάγκη της προστασίας των δικαιωμάτων και της υπόληψης του κ. Gaspar. Ο περιορισμός που τέθηκε στην ελευθερία της έκφρασης του δημοσιογράφου δεν ήταν αναλογικός σε σχέση με τον νόμιμο επιδιωκόμενο στόχο.
Γι' αυτό παραβιάσθηκε το Άρθρο 10 της ΕΣΔΑ και επιβλήθηκε στην Πορτογαλία να καταβάλει στον δημοσιογράφο το ποσό των 5.000 ευρώ για μη περιουσιακή βλάβη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου