Nέες υποχρεώσεις για τις κάμερες ιδιωτών

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δημοσιοποίησε την νέα της Οδηγία 1/2011 για την χρήση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης για την προστασία προσώπων και αγαθών (βλ. εδώ). Πρόκειται στην ουσία για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά τη λειτουργία των καμερών σε ιδιωτικούς χώρους, αφού οι κάμερες δημόσιων χώρων διέπονται πλέον από το Ν.3917/2011, ενώ επίκειται και η έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος που θα προβλέπει τις προδιαγραφές για τη λειτουργία τους.

Σχετικά όμως με τις κάμερες των ιδιωτών, η νέα Οδηγία της Αρχής βρίσκεται ήδη σε ισχύ. Ενώ η λειτουργία καμερών σε δημόσιου χώρους επιτρέπεται μόνο για τους 5 λόγους που προβλέπει ο Ν.3917/2011 (βλ. εδώ), η λειτουργία καμερών σε ιδιωτικούς χώρους προφανώς μπορεί να επιτρέπεται και για άλλους λόγους. Η Αρχή σε αυτή τη νέα Οδηγία ασχολείται με την λειτουργία καμερών για λόγους (α) προστασίας προσώπων και αγαθών και (β) για την παροχή υπηρεσιών υγείας. Όλες οι υπόλοιπες χρήσεις καμερών εξαιρούνται ρητώς από την Οδηγία.

Η Οδηγία εισάγει τον κανόνα της απαγόρευσης επιτήρησης των εργαζομένων με συστήματα βιντεοπαρακολούθησης, επιτρέποντας εξαιρέσεις μόνο για περιπτώσεις τραπεζών, στρατιωτικών εργοστασίων και εγκαταστάσεων υψηλού κινδύνου. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η κάμερα στο χώρο της εργασίας πρέπει να εστιάζει αποκλειστικά και μόνο στο προστατευόμενο αγαθό κι όχι στον εργαζόμενο.

Έπειτα, τα δεδομένα πρέπει να τηρούνται το πολύ για 15 ημέρες, ενώ σε περίπτωση συμβάντος (λ.χ. ξυλοδαρμός κλπ) τα δεδομένα πρέπει να τηρούνται σε χωριστό αρχείο (προφανώς αντίγραφο) το πολύ για 30 ημέρες, ενώ αν αφορούν τρίτον, για 3 μήνες. Πρόκειται προφανώς για λάθος: το χωριστό αρχείο θα πρέπει να τηρείται για όσο χρονικό διάστημα το θύμα έχει δικαίωμα δικαστικής προστασίας (μήνυσης, αγωγής) γιατί διαφορετικά η Οδηγία παραβιάζει το αντίστοιχο συνταγματικό δικαίωμα (άρθρο 20 Σ.).

Ο υπεύθυνος οφείλει πριν εγκαταστήσεις τις κάμερες να έχει προβεί σε σχετική υποβολή εντύπου γνωστοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν.2472 στην Αρχή: η γνωστοποίηση αυτή θα πρέπει πλέον να είναι σύμφωνη με την νέα Οδηγία. Η μη υποβολή γνωστοποίησης συνιστά ποινικό αδίκημα.

Επιπλέον, ο υπεύθυνος θα πρέπει να έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα ώστε τα άτομα που εισέρχονται στον βιντεοσκοπούμενο χώρο να έχουν ενημερωθεί εκ των προτέρων. Η νέα Οδηγία περιέχει τα στοιχεία αυτής της ενημέρωσης, ενώ στο Παράρτημά της περιέχει κι ένα υπόδειγμα της σχετικής ενημερωτικής πινακίδας που θα πρέπει να αναρτάται στον εκάστοτε χώρο. Σύμφωνα με το Παράρτημα η Αρχή διευκρινίζει ότι η αναγραφή στις υφιστάμενες πινακίδες ότι η λήψη πραγματοποιείται "με βάση το ν.2472" δεν είναι ορθή. Επομένως, οι υπεύθυνοι θα πρέπει να τοποθετήσουν τις σωστές πινακίδες διότι διαφορετικά η Αρχή ενδέχεται να επιβάλλει κυρώσεις.

Το πιο ενδιαφέρον μέρος της Οδηγίας είναι αυτό που ορίζει τις ειδικότερες περιπτώσεις βιντεοπαρακολούθησης.

Για τις πολυκατοικίες: η απόφαση τοποθέτησης πρέπει να λαμβάνεται από τη γενική συνέλευση σύμφωνα με το καταστατικό, η οποία είναι και ο "υπεύθυνος επεξεργασίας" (και όχι ο διαχειριστής όπως είχε κρίνει παλαιότερα η Αρχή επιβάλλοντας και πρόστιμο στη διαχειρίστρια που είχε αναρτήσει δημόσια κατάλογο κοινοχρήστων κλπ). Σε αυτές τις περιπτώσεις τα δεδομένα επιτρέπεται να τηρούνται το πολύ επί 48 ώρες. Η Αρχή αναγνωρίζει όμως και το δικαίωμα σε ιδιώτη να εγκαταστήσει προσωπική κάμερα επιτήρησης οχήματος, εφόσον το προβλέπει ο Κανονισμός (ξεχάστε το για τους Κανονισμούς που συντάχθηκαν πριν το 2025) ή το έχει εγκρίνει η γενική συνέλευση.

Για τις τράπεζες: επιτρέπεται τήρηση των στοιχείων μέχρι 45 μέρες ενώ αν τελεστεί αδίκημα επιτρέπεται για όσο χρόνο απαιτείται για τη δίωξη.

Για τα ξενοδοχεία: επιτρέπονται κάμερες μόνο σε κεντρικές εισόδους - εξόδους, ταμεία και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Δεν επιτρέπονται σε χώρους εστίασης, σε διαδρόμους που οδηγούν σε δωμάτια, σε πισίνες, γυμναστήρια κλπ.

Για τα σχολεία και άλλους χώρους δραστηριοποίησης ανηλίκων: κατ' αρχήν κάμερες επιτρέπεται να λειτουργούν μόνο τις ώρες που δεν λειτουργούν οι χώροι, δηλαδή όταν δεν υπάρχουν παιδιά. Κατ΄εξαίρεση και μετά από έγκριση της Αρχής (να μια νεά αρμοδιότητα!) σε μεγάλες σχολικές εγκαταστάσεις που δεν μπορούν να επιτηρηθούν σε όλη τους την έκταση επιτρέπεται η λειτουργία καμερών και όταν υπάρχουν παιδιά. Για την εγκατάσταση όμως πρέπει να ληφθούν υπόψη οι απόψεις του διδακτικού προσωπικού, του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων και των μαθητικών συλλόγων όπου υπάρχουν. Ειδικά για αυτή την περίπτωση, η Οδηγία προβλέπει και το στάδιο της δοκιμαστικής λειτουργίας των καμερών για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας του μέτρου. Για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια παρακολούθησης. Ωστόσο, η Οδηγία περιέχει και μια δυσεξήγητη και άκαμπτη απαγόρευση: απαγορεύεται η μετάδοση εικόνων μέσω Διαδικτύου στους γονείς των βρεφών. Όπως όλες οι άκαμπτες απαγορεύσεις, είναι αντισυνταγματική.

Για τα εμπορικά κέντρα: εφόσον υπάρχει ειδικό προσωπικό φύλαξης, οι κάμερες πρέπει να αποφεύγονται. Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η λειτουργία καμερών σε χώρους εστίασης και αναψυχής. Άρα σε κινηματογράφους, θέατρα, γυμναστήρια και σε εστιατόρια οι κάμερες είναι απαγορευμένες.

Για τα νοσοκομεία, ιατρεία κλπ.: δεν επιτρέπονται κάμερες σε αίθουσες αναμονής, κυλικεία, χώρους εστίασης, διαδρόμους νοσοκομείων, θαλάμους ασθενών, γραφεία ιατρών κλπ. Εξαιρέσεις επιτρέπονται όταν πρόκειται για άτομα με αναπηρία ή για επιτήρηση ασθενών σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως οι υπεύθυνοι πρέπει να έχουν λάβει άδεια από την Αρχή (πρόκειται για ευαίσθητα δεδομένα), ενώ η τήρηση επιτρέπεται το πολύ για 48 ώρες.

Για τα μουσεία: οι κάμερες πρέπει να εστιάζουν στα εκθέματα και να αποφεύγονται τα πρόσωπα των επισκεπτών.

Για τα γήπεδα και τις αθλητικές εγκαταστάσεις: υπάρχει ειδική νομοθεσία.

Για τους δημόσιους χώρους στάθμευσης: κανονικά είναι εκτός πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας και είναι άγνωστο για ποιο λόγο γίνεται μνεία σε αυτούς.

Για τους χώρους λατρείας και ταφής: ισχύουν και γι' αυτούς τα ανωτέρω, αλλά η Οδηγία αναφέρει ότι οι κάμερες επιτρέπονται μόνον εκτός ωραρίου λειτουργίας τους.